GEERTSEMA IS WEG, MAAR NIET ECHT
ONGELLJ
Hoechf
TAED
in Vlisl
4Ik heb nooit
enige
invloed gehad'
6De bijbel is
het meest
discriminerende
boek dat ik ken'
DE STEM BINNENLAND WOENSDAG 1 JUL11987
DE STEM FINAN
DEN HAAG - Het
aanbiedingen van ai
ken. De meeste ma
voorwaarden per 1 jul
Baard
Onderdak
Gerommel
Leugens
Rode rakker
Medaille
Ach en gut
VVD-horzel
Griesmeel
Goedaardig virus
Door Gerard Kessels
ROME - Is het feest al vooj
bij? De laatste twee jaj
heeft de internationale pe
vol gestaan met grote ve
halen over het Italiaan;
economische wonder. A
economische macht ve;
drong Italië zelfs Engelar
van de vijfde plaats. Hoew
de Italiaanse economie bli;
blijft geven van een ong
wone veerkracht, pakkt
zich toch donkere wolkf
samen.
De inflatie gaat niet verder 1
rug, de handelsbalans ve
slechtert, het gigantische ove
heidstekort blijft oplopen. Is
ommekeer al weer in zicht? F
litici en economen zijn het
niet over eens.
Italië zit al ruim vier maa
den zonder echte regering.
hoewel de Italiaanse onderr
mers, net als alle andere Itali
nen trouwens, gewend zijn h
eigen boontjes te doppen zo
der zich al te veel aan de reg
ring gelegen te laten liggi
De ex-senator heeft
niets te verbergen
Van onze verslaggever
Die gelden dan niet vooj
voor nieuw ingaande polf
De contactcommissie van
autoverzekeraars heeft
branche in april geadvise
deze zomer de polissen
te maken omdat over de hel^
nie de laatste jaren grote
liezen worden geleden.
De commissie adviseerde
premieverhoging van 7,5
cent en een verdubbeling
het eigen risico. Ook zou
claim-korting worden a
tast bij schade door inbraal|
diefstal. In totaal kwam
ronde neer op een kostensj
ging van tien procent.
De schadeverzekeraars in
autobranche hebben jarenlj
felle concurrentie gevoerd,
scherpe premies en grote
tingen voor 'vloten' en bij t
devrij rijden. De verliezen
nu zo algemeen dat de verzeg
raars het toch eens zijn gev
den over een aanpassing i
voorwaarden. De Consu
tenbond heeft de indruk
nogal wat maatschappijen
gelegenheid aangrijpen
schade in te halen' en een
tere stap doen dan de cont,
commissie adviseert. Een
overzicht heeft de bond eclj
nog niet.
Daardoor en door wijzijj
gen in andere, moeilijk te
gelijken voorwaarden wJ
het volgens de Consumenfl
bond steeds moeilijker
keus te maken bij het aang
van een verzekering. In
van de volgende Consumentf
gidsen wordt nog een pog
gedaan de voorwaarden vaq
diverse maatschappijen
bellen naast elkaar te zet]
maar dat wordt al een
probleem.
De Consumentenbond is
van plan een individuele
vice voor leden op te zettenj
een persoonlijk advies
VLISSINGEN (ANI
Hoechst Holland
eind dit jaar in Vlissijj
met de bouw van eer
briek voor de prod ij
van TAED, een stof|
wordt toegevoegd
wasmiddelen.
Hiermee is een bedrag I
negentig miljoen gemoeil
fabriek, die eind 1988 iif
drijf wordt genomen, I
werk aan zestig mensen. I
Ruim drie kwart val
negenhonderd werknel
van Hoechst in VlissingJ
betrokken bij de prodj
van fosfor en fosforpro]
ten. Er worden echter sl
minder fosfaten verwerl
wasmiddelen en vorig I
werd de produktie hiervl
Vlissingen teruggebraclf
het aantal personeels!
met honderd vermin!
Verbaasd ontvangt hij journalis
ten. Hij is inderdaad niet langer
lid van de Senaat, maar om dat
te kwalificeren als 'uit de actieve
politiek' gaat hem te ver. Mr.
W. J. Geertsema (68) vindt dat hij
allang uit de 'actieve politiek' is,
al sinds hij Commissaris der Ko
ningin (1973-1983) in Gelderland
werd.
Niettemin wist Geertsema re
gelmatig de verrekijker op zich
te vestigen, vaak niet bewust,
vaak niet gezocht. Want mr. Wil
lem, Jacob (voor vrienden en zij
die het graag zouden willen zijn
'Molly') Geertsema is fameus om
zijn recht-door-zee-standpun-
ten. En dat valt op in (actieve en
passieve) politieke kringen.
Afgelopen maandag was hij de
laatste keer als senator in de
Eerste Kamer. Samen met zeven
andere VVD'ers nam hij af
scheid, zonder pijn en zonder
wrok. Hij wilde niet terug en
kwam niet terug. Het was voor
hem al helemaal niet de belang-
rijkste periode in zijn leven.
Want Geertsema beschouwt de
Senaat niet als een echt politiek
college: „Het gaat alleen maar
om ja of nee zeggen, slikken of
stikken".
In de studeerkamer van zijn
Wassenaarse villa wil hij op ons
verzoek nog wel eens terugblik
ken. Hoe hij in het binnenlands
bestuur terecht kwam vanwege
erfelijke belasting. Hoe hij het li
beralisme ziet. Hoe de VVD naar
zijn stellige mening haar gedrag
door Lubbers laat bepalen. Hoe
nuttig een coalitie van PvdA en
VVD zou zijn. Allemaal luid en
duidelijk voorgedragen.
Door Jan Greyn
WASSENAAR - Achter de hoge hekken,
dichte struiken en bekiezelde oprij laantjes
van de Konijnenlaan liggen de bijna
spreekwoordelijke bovenmodale Wasse
naarse woonstedes. Op nummer 47 woont
mr. Geertsema, die er geen misverstand
over laat bestaan dat het een knap duur
pand is voor iemand die moet leven van
een bestuurspensioen en die er archivaris
sen en een secretaresse op moet nahouden.
Niet dat Geertsema zijn gepensioneerde
situatie beklaagt, dat zou tij dsverspilling
zijn. Nee, Geertsema heeft simpelweg niet
veel geheimen en al helemaal niet veel te
verbergen. Na onze eerste vraag over zijn
lidmaatschap van de Eerste Kamer de
monstreert Geertsema zijn voorliefde voor
open een eerlijke antwoorden. „Het was
niet de belangrijkste periode in mijn le
ven. Niet dat ik wat tegen de Eerste Ka
mer heb. Maar het is natuurlijk een col
lege dat niets anders kan dan stikken of
slikken, geen politiek college dus".
Aan het begin van de jaren zeventig
landse Zaken. „Te kort om iets te bereike
Geertsema koos voor een vertrek uit de
Senaat. Heel anders dan Frans Feij, bur
gemeester in Breda. Feij stond op een ver
kiesbare plaats, maar werd door een serie
voorkeurstemmen op Vonhoff-Luijendijk
uit zijn senaatsbankje gestoten. Geert
sema doet geen uitspraak over de vraag of
mevrouw Vonhoff terecht haar plaats op
eist. „Staatsrechtelijk heeft ze gelijk, óf ze
moet mensen hebben omgekocht". Een
bulderlach galmt door de studeerkamer.
Die bulderlach als regelmatige onderbre
king van een luid betoog -als luisterden
alle lezers mee- klinkt vaker op. En prik
kelende of naar zijn mening onheuse vra-
;as hij twee jaar minister van Binnen-
- foto archief de stem
gen ontlokken nog iets harder uitgespro
ken zinnenreeksen. Tegenstanders van
Geertsema hekelden vaak zijn harde stem
en zijn bol Wassenaars accent. Hoelang
hoort hij dat opmerken uit monden van
medeburgers? „Sinds ik de baard in de
keel heb, heb ik een luide stem. En dat is al
lang geleden".
Mr. Geertsema vertegenwoordigt voor
menigeen de typische WD'er, enigszins
aristocratisch uiterlijk en verknocht aan
de aloude maatschappij. In WD-kring le
ven daar wat andere ideeën over, behalve
dan wat het uiterlijk aangaat. En Geert
sema heeft daar zelf ook een wat andere
kijk op. Van conservatisme moet hij bij
voorbeeld helemaal niets hebben. „Wie,
ik?" brult hij bijna verongelijkt als we
heel voorzichtig en ook niet echt serieus
opperen of hij zich bij een Nederlandse
conservatieve partij zou aansluiten.
Hij zou wel graag zien dat er een grote
conservatieve partij kwam in Nederland.
Niet als politiek onderdak voor hemzelf,
maar om al die conservatieven uit WD en
CDA te halen. Dat zou naar de vaste over
tuiging van Geertsema het liberalisme in
de WD ten goede komen. „Er zitten teveel
conservatieven in de WD, veel meer dan
liberalen. Maar waar moeten die conser
vatieven heen. Er is niks anders dan CDA
en WD".
Maar wat zijn dat 'liberalen'? „Dat zijn
mensen die hun leven en denken inrichten
volgens vijf uitgangspunten: vrijheid, ver
antwoordelijkheid, verdraagzaamheid,
gelijkwaardigheid en sociale gerechtig
heid. Ik leef daar zeer letterlijk naar en ga
daar zeer ver in". Geertsema nam het in
het begin van de jaren zestig al op voor de
homoseksuelen, zeer tegen de zin van de
liberale partij die hij toen leidde. Zijn in
zet voor de homoseksueel leverde hem het
erelidmaatschap van de vereniging voor
homoseksuelen COC op.
Geertsma als voorzitter van de WD-fractie in 1969. „Blij dat ik die functie aan
Hans Wiegel kon overdragen". - fotoanp
Menig WD-lid noteerde regelmatig geïr
riteerd op- en aanmerkingen van Geert-
Willem Jacob Geertsema: „Je mag niet hardop spreken over een coalitie van WD en PvdA omdat het CDA dat zo verve
lend vindt". FOTO PERRYHOKKE
de laatste algemene ledenvergadering van
de WD in Leeuwarden -de zetel van een
andere WD-horzel, Hans Wiegel-
weerklonk de roep om Geertsema het ere
lidmaatschap van de partij te ontnemen.
Naar de mening van de vertolker van dit
idee schaadt Geertsema de partij al lange
jaren door steeds maar stekelige reacties
te geven op gebeurtenissen in de WD.
Voorzitter Ginjaar van de WD veegde
die suggesties toen bekwaam onder het
vloerkleed. Naar Ginjaars mening ge
tuigde het verzoek om Geertsema te straf
fen voor zijn kritische geest niet van enig
liberalisme. Geertsema is het daar van
harte mee eens. Hij nam via het partij-or
gaan kennis van deze 'onliberale uitspat
ting'. „Dat zal wel iemand zijn die een he
kel heeft aan het Des Indesberaad (infor
meel overleg tussen WD'ers, PvdA'ers en
D66'ers, JG) waarvan ik de voorzitter ben.
Ik zal daar aan blijven deelnemen, al is het
niet meer als voorzitter. Dat neemt oud
kamerlid Huub Jacobse van me over".
In 1981 werd Geertsema voor de rechter gedaagd door het Landelijk Energie
Komitee. Dat voelde zich gegriefd door de uitspraak van Geertsema dat de anti-
kernenergiebeweging haar activiteiten financiert door bankovervallen. - fotoanp
sema als er weer eens gerommel in de ge
lederen van de Volkspartij voor Vrijheid
en Democratie was. Geertsema heeft het
er altijd moeilijk mee gehad om zijn be
ginselen minder zwaar te laten wegen dan
de coalitie waarvan zijn partij deel uit
maakte. „Dat maakte me ook niet zo ge
schikt als fractievoorzitter. Ik was blij dat
ik die functie aan Hans Wiegel kon over
dragen".
Aan het begin van de jaren zeventig was
hij twee jaar minister van Binnenlandse
Zaken. Net als zijn overgrootvader, die
-laat hij bijna hikkend van plezier weten
een stevige hekel aan Thorbecke had, toch
de politieke aartsvader van het Neder
landse liberalisme. Twee keer was over
grootvader Geertsema minister van Bin
nenlandse Zaken, juist in periodes als
Thorbecke langs de kant moest toezien.
„Overgrootvader vond Thorbecke te
rechts. Een partijgenoot had eens wat uit
spraken gelezen van overgrootvader en zei
me: Dat was net zo'n rode rakker als jij. Ik
geloof in erfelijkheid. Dat soort dingen
erft over. Daarom ben ik ook meer ge
schikt voor het binnenlands bestuur, dat
zit in de familie. Ik kon ooit kiezen tussen
een bankiersfunctie of een functie in het
binnenlands bestuur. Tellen kon ik moei
lijk. Dan moet je niet gaan bankieren. Als
ik trouwens mijn pensioen bekijk, had"ik
geloof ik beter oud-directeur van de
AMRO kunnen zijn. Maar een leuk leven
is ook wat waard".
Geertsema vindt dat hij met zijn twee
jaar veel te kort minister is geweest om
wat te kunnen bereiken. „Daar heb je mi
nimaal vier j aar voor nodig".
Maar wat had hij dan veranderd? „Het de
coratiestelsel bijvoorbeeld. Eén medaille
voor langdurige verdiensten. Dezelfde on
derscheiding voor de directeur van Philips
als voor zijn chauffeur. En geen konink
lijke onderscheiding voor iemand die pak
weg 45 jaar lang niet het lef heeft gehad
van baan te veranderen. Die zou misschien
een nationale onderscheiding krijgen,
maar geen koninklijke".
Geertsema loopt al bijna veertig jaar
mee in de WD. Heeft hij in de loop der
tijd veel invloed gehad op partij? Hij
blaast. „Ik heb nooit enige invloed gehad.
Samen met andere partijgenoten heb ik
gewerkt aan het liberale manifest, waarin
onze uitgangspunten werden geformu
leerd. Die vijf punten waarover ik het had.
Maar de partij heeft zelden mijn ideeën
overgenomen. Dan hadden we onder an
dere vier bestuurslagen in Nederland ge
had, tussen gemeente en provincie een
rechtstreeks gekozen gewestraad".
Ex-senator, ex-CdK, ex-minister, ex-
Tweede-Kamerlid, ex-burgemeester en
ex-raadslid Willem Geertsema weet van
wanten in de politiek. Hij zou intussen aan
het idee gewend moeten zijn dat samen
werking in de politiek tot compromissen
leidt. En de kleinste partner moet het
meeste water in de wijn doen. Maar daar
went Geertsema waarschijnlijk nooit aan.
„Het CDA bepaalt hoe het liberalisme er
in Nederland uitziet. Ik neem het voor
beeld van het euthanasie-voorstel van
Wessel-Tuinstra. Als Lubbers nee zegt,
fluistert de WD ach en gut. Maar legt zich
daarbij neer. Je mag niet hardop spreken
over een coalitie met de PvdA, omdat het
CDA dat zo vervelend vindt. Iedereen ziet
dat er op immaterieel gebied, de euthana
sie, de gelijke behandeling en het onder
wijs, veel overeenkomsten zijn tussen
PvdA en WD. Maar dat mag je van het
CDA niet zien".
Maar er is ook nog een andere partij die
claimt in de bres te staan voor het liberale
erfgoed, D66. Vindt Geertsema dat geen
alternatief? „Och, D66 is ten dele liberaal,
ten dele socialistisch. Zo is die partij al
twintig jaar. Ik heb nog steeds geen begin
selprogram gezien waaruit dat liberalisme
blijkt". Hij doet er verder het zwijgen toe.
Heeft hij dan vertrouwen in zijn eigen
WD? Put hij moed uit de toespraak van
WD-fractievoorzitter Voorhoeve die vlak
voor de statenverkiezingen dit jaar ge
waagde van 'het sociaal-liberalisme' en
van een WD die naar het midden op
schuift? „Dat was meer bedoeld voor de
verkiezingsstrijd, vermoed ik. Ik merk er
nog niks van. De wet gelijke behandeling
is op de lange baan geschoven door Lub
bers en ik hoor de WD niet protesteren".
Opnieuw zullen bepaalde VVD'ers deze
opmerkingen van de grijze eminentie uit
Wassenaar hem niet in dank afnemen. Bij
Geertsema richt zijn in azijn gedoopte pij
len niet alleen op partijgenoten, zo mocht
het echtpaar Goeree ervaren. De Goeree's
kregen nog onlangs van Geertsema een
brief naar aanleiding van hun twijfelach
tige opmerkingen dat alleen homoseksue
len aids kunnen krijgen. Geertsema liet
hun weten dat hij hoopte dat ze zelf aids
zouden krijgen, als bewijs van hun onge
lijk. „Dit soort volstrekte leugens kun je
niet laten passeren. En discussiëren met
die mensen heeft geen zin. Vandaar de
brief".
Eerst liet het evangelisten-echtpaar (dat
zijn stuitende ideeën voornamelijk richt
op joden en homoseksuelen) aan diverse
persorganen weten dat ze Geertsema zou
den aanklagen. Later kwamen ze daar op
terug, ze wilden de kwestie met de mantel
der liefde bedekken. Geertsema: „Ik wet
niet of dat soort mantels der liefde mij wel
zo zint".
Geertsema heeft het niet zo begrepen op
uitleg van maatschappelijke vraagstuk
ken vanuit bijbelse visie. De bijbel is het
meest discriminerende boek dat Geert
sema kent. Zelf is hij wel gelovig, maar di
verse dominees hebben hem al de kerk
uitgepraat, zoals hij zelf glimlachend uit
legt.
Ook de anti-kernergiebeweging zag enige
tijd geleden reden om zich op te winden op
Geertsema. Zijn opmerking dat hij liever
kernafval in zijn tuin heeft dan griesmeel,
omdat een griesmeelopslag kan ontplof
fen, wekte grote woede. Een rechtszaak
eindigde in het voordeel van Geertsema.
Zo zal het nog wel jaren doorgaan, want
Geertsema houdt een groot aantal functies
die hem de kans geven op gezette tijden in
het nieuws te komen. Heeft hij geen zin om
zich gewoon eens terug te trekken met een
fraai boek? „Ik trek me regelmatig terug
met een fraai boek. Al is het onderwerp
van die boeken altijd vakliteratuur. Op
mijn bureau ligt nu bijvoorbeeld een boek
van dr. E. Brongersma, een oud-collega uit
de Senaat, over pedofilie".
Hij staat op en loopt naar een groot bu
reau. Hij zal daar een recensie over schrij
ven voor een wetenschappelijk blad. 'Jon
gensliefde' heet 't boek. Is Brongersma een
professioneel onderzoeker? „Of hij profes
sioneel pedofiel is, weet ik niet, hij is wel
deskundig als u dat bedoelt". Die bulder
lach weer.
Willem Jacob Geertsema heeft voorlopig
nog veel om handen. Tegen de veertig
functies heeft hij nog. Van lieverlee zal hij
zich terugtrekken. Hij voelt zich nog goed
bij de tijd, maar twijfelt eraan of iemand
inziet dat het niet meer gaat. Zijn voor
beeld is professor Oud, ooit fractievoorzit
ter in de Tweede Kamer. Hij had de fractie
gevraagd het hem te zeggen als hij ouder-
domsverschijnselen zou vertonen. Toen
het zover was, ontkende Oud dat de fractie
het bij het rechte eind had.
Geertsema stak daar wat van op. Hij is
niet weg, maar ook niet aanwezig. Als een
goedaardig virus duikt hij plotseling op
wanneer niemand het verwacht.
