zeventien dagen met een zeekano in 45 graden hitte
'Palawan en Cornelio,
om nooit te vergeten'
staats:
van op
Einde bel
Bredero
rel om A
Club
Rust
Beschaving
In het water
Parel
Zeventien
Nietig
DESTEM BU
Hitte
Moesson
Cornelio
Te moe
Sponsor
Groots
MOSKOU (UPI/R
Ryzjkov heeft gist
Opperste Sovjet
voor een politiek
hervormingen in df
winkel, hal, ka
verdient een si
AMSTERD
djustem
De beten van de muskieten zijn nog goed te zien.
Op zijn achterste had hij een zoutzweer en in ze
ventien dagen tijd verloor hij tien kilo aan li
chaamsgewicht. Sluiers moesten verbranding
voorkomen want het was 45 graden. Zeventien da
gen lang geen verfrissende douche, geen goed bed
en geen gevarieerde maaltijd. En toch zegt Peter
Stockx nu: „Ik zou het weer doen". Samen met
Geert de Buyser en Geert Maene rondde hij het
noordelijk deel van Palawan, één van de ongeveer
7000 eilanden die de Fillipijnen telt. Het drietal
deed dat met zeekano's, een zeer avontuurlijke reis.
Peter Stokx komt in onderstaand verhaal uitge
breid aan het woord. Vertellend over de tocht door
de jungle, de kilometers lange witte stranden en de
aanvaring met de Belgische ambassade.
Door Romain van Damme
BRESKENS - Hij had de vraag
verwacht. Wie gaat er nou voor
zijn lol naar het Fillipijnse
eiland Palawan om daar in een
afgrijselijke hitte 600 kilometer
kanoënd af te leggen. Het ant
woord is simpel, twee Belgen
en een Nederlander.
Peter Stokx is de Nederlander.
„Mijn grootvader is afkomstig
uit Ovezande. Maar ik woon in
Maldegem, net over de grens".
De gedetailleerde zeekaarten
liggen in het clubhuis van de
Breskense jachthaven op een
tafeltje. Uitzicht op de Wester-
schelde die daar in de Noordzee
verdwijnt. Voor Peter Stokx
bekend terrein. Daar is het al
lemaal begonnen. Ongeveer ze
ven jaar geleden nu.
„Ik ben in mijn eentje de zee
opgegaan. De techniek van het
zeekanoën heb ik mezelf aan
geleerd. Nee, dat is niet zo
moeilijk. Je hebt het vrij snel
onder de knie, het is een 'fee
ling'. Een zeekano, of kayak, is
wat langer dan een normale
kano. De kano ligt iets stabieler
in het water. Je kunt er de no
dige bagage inpompen. Voor
tien dagen ongeveer".
Peter Stokx leerde snel. Hij
sloot zich aan bij een club uit
Brugge. Daar werd hij 'afge
vaardigde zeekano'. Wat later
stapte hij over naar de Brugse
Kano Klub de 'Reienschui-
mers'.
„Van Knokke naar Breskens,
dat was onze eerste tocht. We
kwamen door de stroming en
getij aan bij Groede. Om het
zeekanoën goed onder de knie
te krijgen, zijn we met een aan
tal kano-liefhebbers scholing
gaan volgen in Antwerpen. Na
vigatie en reddingen op zee.
Dat is niet zo vreemd. In Enge
land en West-Duitsland wor
den reddingsoperaties vanuit
de kano uitgevoerd. De kano is
het meest wendbaar in de
branding".
Het geleerde werd veelvuldig
in praktijk gebracht. Onder
meer in de Waddenzee waar
Ameland en Schiermonnikoog
gerond werden. Maar ook op de
Noordzee oefenden de kanoërs.
Vijf uur duurde de tocht van
Westkapelle naar Heist
„We voeren toen in de mist.
Gevaarlijk? Welnee. Je vaart
op een kompas. Die grote boten
voel je aankomen. Echt, dat
merk je meteen. Het enige
waar je voor moet oppassen is
ruimtevrees. Op een grote
vlakte als de zee kun je dat ge
makkelijk krijgen. Nee, zeeka
noën is niet alleen voor man
nen. Het is een sport voor na
tuurliefhebbers en avonturiers.
Heel belangrijk is rustig te
blijven. Je moet nooit in paniek
raken, wat er ook gebeurt".
Dat lijkt Peter Stokx op het lijf
geschreven te zijn. Hij is de
rust zelve. „Een zeekano kan
niet zinken. Slechts een heel
klein deel kan vol water lopen.
Dat is het gedeelte waarin je
zit. Daar kan honderd liter in.
Met een ingebouwde pomp heb
je dat water er zo uit. Nu heb ik
een electrische pomp. Maar een
voetpomp is al voldoende. Van
twee kano's kun je een catama
ran maken. Dan kun je de tent
als zeil gebruiken".
Peter Stokx wilde steeds
meer. Peddelen in de Noordzee,
de Middellandse Zee, op grote
meren, hij had het allemaal al
eens gedaan. Rijp voor het
zwaardere werk kwam de idee
om eens uit te wijken naar de
Fillipijnen langzaam maar ze
ker bovendrijven.
„Op Palawan woont Theo
Criel, een Belg. Hij heeft daar
een soort camping. Het eiland
is in trek bij vlinderliefhebbers
en duikers. Een van onze exp
editieleden kent hem".
Na een grondige voorbereiding
begon 8 februari het avontuur.
Vanaf Schiphol met het vlieg
tuig naar Manilla. Drie jonge
mannen van 24 jaar op weg
naar een gebied waar de be
schaving nog niet gearriveerd
is. „Een expeditie als deze is het
veiligst met zijn drieën. Dat is
trouwens een gulden regel voor
veel sporten waarin enig avon
tuur schuilt. Bergen beklim
men doe je meestal ook met
zijn drieën. Als er iemand ge
wond raakt, kan er een blijven
tot steun en kan de ander hulp
gaan halen".
Een typisch Nederlands
vraagje tussendoor. Hoeveel
heeft dat allemaal gekost. Een
dergelijke expeditie doe je niet
voor een paar tientjes. „Exp-
editieklaar kost de zeekano
compleet 4000 gulden. De ge
hele expeditie kostte 40.000 gul
den. Het is duur ja. Daarom
Hebben we het hoognodige
meegenomen. Zo hebben we
bijvoorbeeld de radio laten val
len. Radiocontact in het gebied
waar we naar toe gingen, was
moeilijk. In Manilla logeerden
we bij Belgische zusters".
In de Fillipijnse hoofdstad
stuitte de expeditie op onver
wachte problemen. Het perso
neel van de Belgische ambas
sade weigerde zowat elke me
dewerking. „Er werd verteld
dat het veel te gevaarlijk was
om naar Palawan te reizen. Het
zou daar niet veilig zijn. Van de
Nederlandse ambassade kre
gen we wel alle medewerking.
Ik vaar nu nog onder Belgische
vlag. Maar dat duurt niet lang
meer. Ik ga verder onder Ne
derlandse vlag. Van de Belgi
sche ambassade hebben we ons
niet zoveel aangetrokken. Een
lange periode van voorberei
ding wilden we niet zomaar in
het water gooien".
Ongeveer twee weken na aan
komst in Manilla vertrokken
de expeditieleden naar het
zuid-westen, naar Palawan.
Het eiland is 397 kilometer
lang, maar is gemiddeld slechts
veertig kilometer breed. Het
gebied, boven Borneo, bestaat
uit 1768 eilanden die de Sulv-
zee van de Zuidchinese zee
scheiden. Het grootste deel van
Palawan bestaat uit tropisch
oerwoud. Er zijn slechts een
paar gebieden waar rijst, ba
nanen en aardnoten verbouwd
worden. Het merendeel van de
De kano's bij de Filippijnen van bovenaf gefotografeerd. Links is een zelfgemaakte tent te zien. fotosdestem/corj de boer
bevolking leeft van de vis
vangst.
„Het is een parel van een
eiland", zegt Peter Stokx. „We
hebben daar een jungle-tocht
gedaan. Fascinerend, een ge
weldige ervaring. In het bin
nenland wonen vier stammen.
De Bataks of Palawenos. Men
weet dat ze als nomaden in de
bergen leven, maar vrijwel
niemand heeft ze ooit gezien.
Peter Stokx bij z'n kano: 'Expeditieklaar kost dit bootje 4.000 gulden'.
Nee, wij ook niet. We kwamen
aan in Puerto Princesca. We
hadden gedacht dat het een
klein dorpje was. Vier straten
ongeveer, zoiets. Maar daar
wonen dus ruim 20.000 mensen.
De taal, ja dat was een pro
bleem. Op de Fillipijnen wor
den 83 verschillende talen ge
sproken. Het Tahalok is de
voornaamste taal. We spraken
een paar woorden. Met de ge
baren er bij konden we het
meeste duidelijk maken".
Van Puerto Princesca reisde de
expeditie naar Baheli, tachtig
kilometer verderop. Daar stap
ten de drie avonturiers in de
kayaks. Voor een tocht van 600
kilometer. Het drietal had ge
dacht 21 dagen nodig te hebben
om het noordelijk deel van Pa
lawan te 'nemen'.
De tocht duurde uiteindelijk
vier dagen minder. Na zeven
tien dagen meerde de expeditie
aan in Puerto Princesca. „In
Manilla stelde de marine voor
een volgboot mee te sturen
naar het gebied. Dat wezen we
af. We wilden geen enkele hulp
in de onmiddellijke nabijheid.
Wel hadden we afgesproken
Om aan de soms ondraaglijke
hitte te ontkomen, werd er ook
Peter Stokx, gebogen over een zeekaart van het gebied:
kregen er te maken met een vochtige, zoute hitte'.
ons te melden als we ergens
aanlegden. Bij een marine-post
of bij de plaatselijke burge
meester, de barangai-kapi-
tein".
De drie kanoërs waren uitste
kend voorbereid. Op drie april
1986 was de voorbereiding ge
start. Aan werkelijk alles was
gedacht. Zo maakte Peter
Stokx zelf de tenten. Ieder de
tail werd nauwkeurig bekeken.
Desondanks werd het drietal in
Palawan geconfronteerd met
een tropische verrassing die
onaangenaam uitpakte.
„We waren niet goed voorbe
reid op de hitte. Uit de boeken
hadden we begrepen dat het
tussen de 28 en 30 graden zou
zijn. Ja, ook zeer warm, maar
volgens ons was dat te doen.
We kregen echter te maken
met een vochtige, zoutige hitte.
Op volle zee was het 45 graden.
De eerste dagen waren we on
gesluierd. Toen zagen we dat
plaatselijke duikers sluiers om
hadden".
De kisten waarin de kano's werden vervoerd.
in de nachtelijke uren gevaren.
Reeds na drie dagen liepen de
drie waaghalzen op hun tand
vlees.
„De hitte, muskieten en diar
ree. Na drie dagen waren we
kapot. Nee, echt ziek zijn we
niet geweest. Eentje had in Bel
gië een betere EHBO-cursus
gevolgd. Die diarree was niet
blijvend. Ja, zwaar was het
soms. Maar dat alles woog niet
op tegen de schoonheid die we
daar tegen kwamen".
Alsof hij er weer is. Zo mee
slepend vertelt de Nederlandse
Belg over de gebieden die ge
passeerd werden. „We vonden
dorpjes die niet eens op de
meest gedetailleerde kaarten
terug te vinden waren. We voe
ren langs sneeuwwitte zand
stranden, 35 kilometer lang.
Geen huisje te zien, niets. Wer
kelijk een schitterend gezicht.
De Malam-Pajasound is een
machtige baai. Zo mooi, fasci
nerend. Je voelt je nietig als je
daar vaart. Alleen in je kano
tussen al dat moois".
Gevaarlijk was het af en toe
wel. De baaien moesten geno
men worden zoals de kaarten
het aangaven. Anders was de
kans groot dat er uren langer
gevaren moest worden. In de
periode dat het trio daar op zee
verbleef, 'regeerde' op Palawan
de noord-oost moesson. Het
waaide tussen tien en twaalf en
tussen vier en zes.
„In een paar minuten tijd be
gon het hard te waaien. Van
een kalme zee naar golven van
twee en een halve meter
duurde niet lang. Een gevaar
lijk punt was ook Devilspoint.
De naam zegt het al. De bevol
king waarschuwde ons voor
dat gebied. Die plek werd zo
veel mogelijk gemeden. Op dat
punt komen de Zuid-Chinese
zee en Sulu-zee bij elkaar. Dat
heeft reflectie-golven tot ge
volg. Zeer moeilijk om daar
met een bootje doorheen te
gaan".
Sluiers, rood geschilderde bo
ten (om de dieren af te schrik
ken) en drie mannen die er niet
echt verzorgd uitzagen.Vaak
liep de bevolking snel de an
dere kant uit als de drie kano's
het strand opgeduwd werden.
Bang voor communisten, bang
voor een overval.
Dat was niet het geval in In-
balutan. Een nederzetting waar
ongeveer honderd mensen wo
nen. Die mensen leven van de
visvangst. De oppervlakte van
de nederzetting is zo klein en
onvruchtbaar dat er geen
groentes verbouwd kunnen
worden.
„De burgemeester, Cornelio
noemden we hem, nodigde ons
uit om in zijn woning koffie te
drinken. Het hele dorp zat rond
ons. Wij zaten braaf op een
bankje en kregen koffie en
koekjes. Je voelt je op die mo
menten bezwaard. Die mensen
moeten ver weg om koekjes te
bemachtigen. Dan komen wij
langs en eten die koekjes op.
Maar weigeren mag niet. Dan
worden ze kwaad. Cornelio
maakte ons duidelijk dat we de
nacht in zijn woning moesten
doorbrengen. Dat wilden
eerst niet. Toen werd hij go
boos. Weigeren is voor hene
zware belediging. Nee, die®
zal ik nooit meer vergeten. I
hebben hem een kaart met®
handtekening gegeven. Ik h
nog nooit iemand zo geluki
gezien".
Ze kwamen terecht op een pi
vé-eiland van een Frans:,
Een bon-vivant die hen w
op krachten bracht. „Dat
na Dumarandja, dat was
hel. Een verschrikkelijk zwi
stuk. Maar juist op de mom
ten dat het er donker uiti
dat we het heel moeilijk te
den, kwam er hulp. Zoals
Fransman die daar op i
eiland woonde. Ook zoiets*
derbaarlijks. Dat verwactil
toch niet".
Toen ze arriveerden
Puerto Princesca stond
grote menigte hen op te wat
ten. Niet zo verwonderlijk I
voor hun eenzame tocht
den ze een interview ge|
voor de lokale radio-omroep
die uitzending was de ben
king gevraagd de drie
handje toe te steken. Acte
was dat een zeer nuttige»
zending.
„Zonder hulp van de bev
king was het absoluut nietj
lukt. We hebben dankzij dek
volking drie keer vis g
We hebben het geprobeerd,®
wat te vangen. Maar daar»
je te moe voor. Als je aan»
kwam, ging je zitten en staar
je een uur voor je uit. Te«
moeid om wat anders te doen
Na zeventien dagen was
weer een warm bad, een leki
bed en goed eten. „Een Ars'
kaan sponsorde ons. Hij \m
daar een vier-sterrenhotel.®
is gebouwd voor de vlinderl*
hebbers, voor de natuur®
sers. We zijn daar een paard
gen gebleven om weer
krachten te komen en daan
terug naar Manilla. Op het®
ment dat we de kano's in'
kisten deden, begon het te rel
nen. Vijf minuten ongeveer
twee maanden tijd regende'
één keer. In de zeventien dal
dat we op zee zaten, hebben'
geen druppel regen gezien"
„Ja, ik zou het weer doen®
danks alle ontberingen,
was zwaar, zeer zwaar
Maar het was de moeite u®
Als we teruggaan, varen w
hele eiland rond". Dat
ieder geval niet binnen!
zijn. Want Peter Stokx if1
middels bezig een traject uij
zetten rond Trinidad en de!
derlandse Antillen.
„Daar gaan we wellicht i®
naar toe. Dat wordt een gr£,:;
zaak. We zijn bezig een verej
ging zonder winstbejag in
leven te roepen, Horizon'87.'
is de bedoeling in het
waar we naar toe gaan eend
wikkelingsproject op te
We gaan zeker voor
maanden daar naar toe.
daarna misschien nog eens
rug naar Palawan. Want
eiland vergeet je niet zon®
Daar is het veel te mooi voor
Tegelijkertijd schildei
economie in grote prt
1.500 afgevaardigden o
de Russische partij lei
steunen om een einde
ruggang.
De Opperste Sovjet, het
ment van de Sovjet-Ui
gisteren en vandaag in N
bijeen voor zijn halfjaa:
zitting.
Naar wordt aangen
zullen de afgevaardigder
daag hun goedkeuring h<
aan de hervormingsvoor:
op economisch gebied, d
rige week al door het Ce
Comité zijn aanvaard.
De economische hervo
gen, waarin de zogern
'wet op de staatsondernc
centraal staat, zullen op
nuari 1988 van kracht w<
Na een overgangsperiod
drie jaar moet het nieuw
teem de basis vormen vt
economie in het dertiendi
jarenplan (1991-1995). De
vormingen voorzien in eei
tere zelfstandigheid voi
bedrijven en een vermint
van de invloed van de ce
planorganen en ministerii
WASHINGTON/DEN
HAAG (ANP/UPI) -
Verenigde Staten ze
het belastingverdrag m
Nederlandse Antillen
met ingang van 1 jai
volgend jaar. Dat heef
Amerikaanse minis
van financiën maandaj
kendgemaakt. Er werd
reden gegeven voor he
opzeggen van het verc
dat sinds 1948 van kr
was.
De beslissing was te veru
ten nadat de Amerikaanst
nister van financiën, J,
Baker, vorige maand
geëist dat voor 12 juni
nieuw verdrag zou zijn
kend. De voorwaarden
Washington aan onderteke
van het nieuwe belasting
AMSTERDAM (ANP) - De beui
maandag in het teken van enh
merkelijke gebeurtenissen, w;
de algemene vrij vaste tendens
de achtergrond werd geschot
uitgevers Elsevier en Wolters
en als gevolg daarvan ook
stonden onder druk. Verder k
Bredero op het verleende voc
uitstel van betaling. Voor alle
van het ongelukkige bouwcono
den forse reacties op.
Tenslotte schrapte de comi
voor de notering in de namidt
afgelopen vrijdag tot stand g
transacties van het op de p
markt genoteerde Avesco. Red<
voor was dat informatie over e
lagere winst die Avesco maai
Amsterdam verstrekte vrij da
Londen bekend was, waar Ave
wordt genoterd. Vrijdag ging
aandelen tegen ƒ82 in andere
over.
De beurs was erg benieuv
informatie uit Deventer waar
maandag een buitengewone a
houders vergadering hield. Niei
de koersvorming zou kunnen tx
den bleef echter uit. Volgend
komt er weer een dergelijke v
ring en Elsevier zal dan mpgeli
biedingsbericht op Kluwer hebl
gebracht.
Aandelen Elsevier sloten 1,
dan vrijdag op 53,50. Wolters S
zakte 1,90 naar 132 en het
ook niet te verwonderen dat
eveneens lager lag aangebod
aandeel werd 7,80 minder w;
BBlIFrcwiT-mHI'ffl'
TVt
8% antonius
7% antonius
5V« congr.o.l.v.
8'^ gasthuis
8V« gasthuis
gasthuis
gasthuis
7% hooghuys
4
7
8^ protz.hs
8 prot.z.hs
7% protz.hs
aeneas
(oostb.)
(oostb.)
lourdes
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(het)
klokken!
liduina
Cs-h'bos<
('s-h'bos'
('s-h'bos
