DE STEM
DE GANG
BEVINDT ZICH EEN
DEUR DIE OP SLOT IS
WEEK
100L BILDERBEEK
ERNEUZEN
et verpleegtehuis. Achter de zorg
vuldig geïsoleerde muren speelt zich een groot ver
driet af. Bewoond door vaders en moeders, opa's en
oma's die lichamelijk of geestelijk zo veel te kort ko
men dat ze niet meer voor zichzelf kunnen zorgen en
dagelijkse verpleging nodig hebben. Sommigen zijn
zich dat heel goed bewust en proberen er het beste
van te maken. Anderen zetten zich af, boos en opstan
dig. En er zijn mensen die dement zijn, in meerdere of
mindere mate. Zij leven daar, in hun eigen kleine we
reldje. Met momenten van plezier, verdriet, berusting,
onrust en vooral niet-begrijpen. Mensen, afhankelijk
van het bezoek, het personeel, de overheid. Het per
soneel staat voor een zware taak die mensen te ver-
of een afgeronde cursus tekst-1 zorgen, te troosten, te motiveren. Het verpleegtehuis
Sancta Maria in Zevenbergen, in de wijde omgeving
beter bekend als het Sancta, op een vrijdagavond.
EDER EN KINDEREN
;n
gescheiden
Advocaat
Huiskat
ZATERDAG \A
20 JUN11987\H
Rustig
Drie rondjes
Tanden
een seizoen lang dansplezier!!
SN voor de jeugd vanaf 14 jaar J
msdag en zaterdag en in Hulst o3
Den Dullaert. Aanvang der /essen
r
SN voor (echtjparen - beginnen
de dins- woens- en donderdai
anaf22 september.
EGROEPEN
Group „Van Polka Tot Samk»'!
Dobbelaar 01150-94636. 1
'P „The Petticoats" bespreken hil
'150-94396 ÖIJ|
op de le, 2e of 3e vrijdag
'.stavonden, bruiloften, recepties1
nz. Muziek met disc-jockep van
Naam tot UB 40. Dus voor eU
traat 174-01150-12199
150 hét danscentrum van
euwsch- Vlaanderen
H
4700 GH Roosendaal 01650-49895
het Churchill-hotel in
met als vakkenpakket algeme-l
mmodellen, geautomatiseerde I
en als typen, schaken of teke-
allen computerspelletjes.
:en van O A Adviesburo voor I
omgaan: van beginner tot pro-1
tuigschrift; wanneer de cursus]
certificaat.
van het Churchill-hotel, tewe-|
hotelgasten), bubble bad, crè-1
ret buitenbad en voor de grote
49895 Of 01150-94034
naar dit is als bedrijfsopleiding
jk in.
esteken één vakje benutten,
van de advertentie wordt in een
ezet.
advertentie met het belangrijkste
kort en bondig.
Uw telefoonnummer in de
ageert men gemakkelijk en snel.
u AAN DE ZIJKANT HET BEDRAG
toet betalen. Voor toezending van
mmer dient u f 3,50 extra te
ante betaling kunt u een groene
een blauwe girokaart (dus géén
schrijving) insturen,
betaling ontvangt u een
waarvoor wij u echter f 4,—
ten in rekening moeten brengen.
ilaatsing aan Dagblad De Stem,
10 MB Breda.
advertenties., of inleveren op onze
Prijs incl. 6% BTW
f 5.88
f 7.84
f 9.80
f 11.77
f 13.73
f 15.69
Door Pauken Spieker
Het avondhoofd begint om 17.45 uur met
de overdracht. Met mevrouw A. ging het
vandaag iets beter, maar meneer H. knapt
niet erg op. Heeft weinig gedronken. Me
vrouw G. kreeg vanmorgen een TLA (een
tijdelijke storing in de hersenen die weer
iel bijtrekt, maar mogelijk een voorloper
een beroerte) en moet dus in de gaten
houden worden. Ze is nu rustig, regel-
matig bloeddruk meten.
Meneer P. is helemaal de kluts kwijt. De
reden voor z'n onrust is niets bekend. En
de slaapmedicatie aan mevrouw L. wordt
gestopt. Eens kijken hoe het zonder gaat.
Veel oude mensen hebben weinig slaap no-
Als mevrouw L. 's avonds over de
g loopt en geen andere patiënten lastig
I valt, is het niet erg. Meneer S. heeft nog
koorts en'mevrouw T. heeft en uri-
I aeweginfectie. Zij is begonnen met anti
biotica. Meneer W., die gisteren ook al zo
beroerd was, lijkt verder achteruit te gaan.
Hij heeft bloed bij zijn urine, drinkt weinig
en is misselijk. De familie wil op tijd ge-
I waarschuwd worden.
Op een klein blocnootje worden de be-
I iangrijkste punten genoteerd. De avond-
aster gaat haar ronde maken langs alle af-
delingen. Het bezoek is nog aanwezig en in
's gemeenschappelijk zitkamers staat de
I televisie aan. Keihard, want niet iedereen
boort even best. Per afdeling zijn er drie
Ekenverzorgenden die de patiënten gaan
I oorbereiden op de nacht. Mensen naar
brengen, helpen met uitkleden, nog
I even een plasje doen. De meesten werken
I gewillig mee, blij om naar bed te kunnen.
I De afdelingen twee en drie van het ver-
I pleegtehuis worden bevolkt door 'somati-
ie patiënten. Mensen die lichamelijk
I met in orde zijn. Veel van hen zijn bedle-
In de zitkamer zitten nog een paar
en, onder wie broeder Liborius. Hij
beeft multiple sclerose en zit al 12 jaar in
een rolstoel. Op een plateau voor zijn buik
I staat een asbak. Hij vraagt om een sigaret.
I Zelf opsteken kan niet meer.fhKar roken
I ®g wel. De sigaret bungelt in zijn mond-
I soek. Met een handige knik van zijn hoofd
I taikt hij de as in <%&sbak. Soms valt de as
J °P zijn kleding. Goea tegen de mot.
Broeder Liborius is een van de weinigen
w een eigen kamer. Probeert er het beste
Ij® te maken. „Je moet hier persoonlijk-
I seid büjven. Zorgen dat je niet geïnstitu-
I jiooaliseerd wordt. Het is niet altijd mak-
I lelijk, soms moet je echt op je tanden bij-
I fa. Je kent alle eigenaardigheden van elk-
laar. De een is opstandig, de ander sluit
lach volkomen af. En toch zijn er hier veel
loensen waar ik enorm veel respect voor
heb".
De broeder heeft 40 jaar als leraar hand-
vaardigheid in Brabant gewerkt en kan nu
lots meer met z'n handen. „Ik ben nu veel
I?® het lezen. Vooral over geschiedenis. Ik
I b® munten gaan sparen, ben üd geworden
|,J» de heemkundekring en ik ben lid van
e bibliotheek. Als het een beetje lekker
liter is, ga ik alleen het dorp in. Bang ben
t niet. Elke auto die jou in je karretje ziet
lijden, vind je maar een vreemd voorwerp
t met een grote boog om je heen".
Telefoon:
■Afdeling 1Midden in de gang zit een deur
lm' S'ot 's' Achter de deur wonen de-
I ®te bejaarden en die mogen niet de
I ®s krijgen om weg te lopen. Aan de an-
hant van de deur leven mensen met li-
I unelijke kwalen. De deur is te openen
I el een speciale sleutel of door het intik-
en van een code op een toetsenbordje aan
e muur. Die code is al jarenlang 1,2,3,4.
de dementerende mannen en vrou-
,e ingewikkeld om te onthouden,
personeel en familie te gemakkelijk
vergeten.
de deur staat een demente vrouw te
naar wat er aan de andere kant ge-
De bedrijvigheid op de gang maakt
haar onrustig. De scheidingsdeur is eigen
lijk een noodoplossing. De somatische pa
tiënten willen absoluut niet vergeleken
worden met de dementerende ouderen.
Ook voor de familie is dat een teer punt.
Daarom zijn er verder aparte afdelingen.
Op afdeling 1 kan het niet anders.
In de zitkamer van het afgesloten deel
van afdeling 1 zit een meneertje met een
keurig kostuum in een leunstoel. „Ik ben
hier ook vreemd. Ik ben gisteren geko
men", vertelt hij met een droeve glimlach.
Later vertelt het avondhoofd dat de man
hier al jaren woont.
Het avondhoofd is die avond José Westen,
getrouwd, drie kinderen en pas per 1 ja
nuari in dienst bij Sancta. Daarvoor heeft
ze als verpleegkundige in een ziekenhuis
gewerkt. „Ik had weinig ervaring met de
mente ouderen", vertelt ze. „Hier word je
er met je neus bovenop gedrukt. Het kan
jou straks ook overkomen". De ouderen
krijgen, als ze dat willen, bij gelegenheid
weieens een borreltje. Er wordt dan veel
advocaat geschonken. „Als je vergeten
bent of je dat wel lekker vindt, krijg je dus
een advocaatje voor je neus. Daarom is het
handig datje als verpleegkundige dat soort
kleine dingen weet, want je wilt iemand
niet iets geven wat ie z'n hele leven al niet
lustte. Het contact met de familie is dus
heel belangrijk. Ik zal later trouwens laten
vastleggen dat ik niet van advocaat hou".
Het is José opgevallen dat de verpleeg
huis-arts anders met de patiënten omgaat
dan de ziekenhuis-arts. „Toen ik hier net
was, lag er iemand erg slecht. In het zie
kenhuis zouden ze dan niet erg veel moeite
meer doen, de ziekenhuis-arts had het op
gegeven. Hier gingen ze er nog eens extra
tegenaan. Omdat als de patiënt er bovenop
zou komen, nog een paar goede levensja
ren te verwachten waren. Toch wordt het
leven hier niet ten koste van alles gerekt.
Het .gebeurt ook wel dat bijvoorbeeld het
geven\Vafi Sonde-voedingWBdt gestaakt
in overleg mefltjetfamilie". 1
Het gebruik van medicijnen valt volgens
José Westen erg mee. „Als je soms ziet hoe
de mensen .hiel* soms binneqlromen, met
potten vol medicijneifc-Daar stoppen ze
hier resoluut mee. Er worden wel veel me
dicijnen gebruikt om rustig te worden of te
kunnen slapen. Soms moet je wel iets ge
ven. Als iemand pas binnenkomt, hele
maal van streek is en niet op wil geven.
Die moet je in zijn eigen belang iets geven;
je moet ze niet 'platspuiten', maar ze wel
wat rust gunnen. Maar ook over de medi
cijnen is er veel overleg met de familie".
Tegen negenen is op de afdelingen 4 en 5
(demente bejaarden) iedereen naar bed. In
de lege gang praat het nachthoofd met een
van de afdelingszusters. Gijs, de zwarte
huiskat van afdeling vier, komt van zijn
Voetje voor voetje door de gangIn een kleine eigen wereld.
FOTO'S DE STEM/BEN STEFFEN
De wereld van het Sancta
De afdelingszuster maakt rapport op, de nachtzuster verzamelt de belangrijkste gegevens van het hele huls.
vaste stek bij het aquarium de gang in ge
lopen om te horen wat de twee zusters be
spreken. Als blijkt dat het niet interessant
genoeg is, loopt hij terug en vlijt zich loom
uit op een tafel.
De beide afdelingen zijn pas nieuw, het
meubilair dat in allerlei hoeken en gaten
staat opgesteld is een zooitje ongeregeld.
In allerlei hoeken staan luie stoelen, vaak
meegenomen door patiënten die zo nog
iets eigens hadden. Aan de kamers, waar
de rust nu groot is, zijn wc en badkamer
aangebouwd. De mensen hoeven nu niet
meer de gang op waar zij dan vaak de weg
terug niet kunnen vinden.
Op afdeling 1 (die met de deur in het
midden) zijn de bellen kapot. Een kwalijke
zaak, want de zieke mensen kunnen de
zuster of broeder niet meer waarschuwen
als er iets is. Voor de 'achterkant', de afde
ling demente bejaarden is er geen man
overboord. Die slapen toch wel, of kunnen
hun bed uit als er iets is. Voor de 'voor
kant' toch wel een groot bezwaar. Het
avondhoofd beslist dat de technische
dienst moet worden opgeroepen. Een zus
ter op de afdeling overweegt om sommige
mensen een asbak te geven, waarmee ze
dan in geval van nood lawaai kunnen ma
ken door ermee tegen het bed te slaan.
Twee mannen van de technische dienst ar
riveren en moeten constateren dat er nu
niets aan te doen valt. In een van de ka
mers moet er een kortsluiting zitten. Het is
geen doen om, terwijl iedereen slaapt, alle
kamers te controleren. Het avondhoofd zit
er een beetje mee, want er zal maar iets ge
beuren. Met een zwaar shaggie in de mond
stapt een van de technische heren een ka
mer met slapende mensen in en doet het
grote ücht aan. Het avondhoofd wordt
kwaad: „Dat kan je toch niet doen, die
mensen slapen hoor". Het gesprek gaat
door op de gang. Morgen overdag moet de
zaak maar worden opgelost.
Terug naar boven, naar afdeling drie
waar het met meneer W. nog steeds niet
veel beter gaat. Opnieuw overweegt het
avondhoofd of ze de familie moet laten ko
men. Er is weinig verandering in zijn toe
stand. Nog maar afwachten dus. Alle ver
diepingen worden per trap bezocht. De lift
is taboe, 's avonds en 's nachts. Wantje zal
als avondhoofd maar in je eentje ergens
tussen twee verdiepingen vast komen te
zitten.
Een vast punt in de avonddienst is een
controlerondje door het hele huis. Het
avondhoofd neemt iemand mee, - want ie
weet maar nooit wat je tegen komt- en
controleert of de deuren op slot zijn die op
slot moeten zijn, of de verwarmingskelder
niet onder water staat, of allerlei machines
het nog doen. Tijdens dat rondje zwaaien
ineens allerlei openstaanden deuren dicht.
Brandalarm. Even later blijkt het loos
alarm te zijn. De telefooncentrale in on
dertussen ook gestoord. Slechts met één
toestel kan je naar buiten bellen. Dat geeft
verder weinig, want vrijwel iedereen
slaapt.
Behoudens de technische storingen is het
verder rustig in huis. Op afdeling twee gaat
tegen tienen de laatste patiënt naar bed. In
de gangen staan rolstoelen en karren met
schoon wasgoed en luiers. Sommige ka
merdeuren staan open, omdat de patiënten
dat prettig vinden. Af en toe loopt er een
broeder of zuster met een po. Het licht is
gedempt, maar in de zusteipost schijnt het
felle TL-ücht van de realiteit. De afde
lingszuster maakt rapport op, de nachtzus
ter verzamelt de belangrijkste gegevens
van het hele huis.
Tegen elven komt Ton Brocatus, het
nachthoofd. 's Nachts zit er per afdeling
één ziekenverzorgende, alleen op afdeling
5 (zwaar demente bejaarden) zijn twee
mensen. En dan is er het nachthoofd, die
door het huis zwerft. Als alles rustig blijft
nét genoeg personeel. Als er iemand dood
gaat of erg ziek is, heeft het hoofd z'n han
den vol en kan hij niet elders een handje
helpen. Dan is het improviseren geblazen.
Het avondhoofd kan het nachthoofd
vertellen dat het tot nu toe een rustige
avond is. Ze maakt zich alleen zorgen over
meneer W., waarmee het steeds slechter
gaat. „De familie wil niet dat er nog een
nieuwe behandeling wordt gestart, en wil
tijdig gewaarschuwd worden om afscheid
te nemen". Het nachthoofd noteert het al
lemaal in zijn boekje.
Brocatus werkt al jaren bij Sancta Maria
en kent het klappen van de zweep. Zijn
nachtelijk ritme: drie keer een rondje ma
ken langs alle afdelingen, een maal een
rondje door de kelder om nog eens te con
troleren of er niks lekt en alles wel goed op
slot is. Dat rondje wil er nog wel eens bij
in schieten: „Als er mensen ziek zijn ga ik
niet kijken of alle deuren wel op slot zijn".
Zijn opdracht: helpen waar nodig en een
bezoekje brengen aan de twee bejaarden
verzorgsters van Huize Zevenbergen, het
bejaardenhuis dat aan Sancta vast zit. Ver
der heeft het nachthoofd een uitgekiende
pieper die hem bij alarm meteen vertelt
wat er precies loos is.
Voor hij z'n verplichte rondjes maakt
gaat hij even bij meneer W. kijken. Zijn er
varing zegt hem dat de familie niet gewaar
schuwd hoeft te worden. „Je eerste nacht
in de nachtdienst is de moeilijkste. Dan is
de situatie nog nieuw, ken je alle gegevens
nog niet uit je hoofd". Tegen elven blijkt
de verwarming uitgevallen te zijn. Broca
tus kent ondertussen de zwakke punten in
de technische installaties. In de kelder aan
gekomen brandt er ergens een lampje dat
uit had moeten zijn. Met een druk op de
knop is het probleem opgelost. Even later,
hetzelfde alarm. Opnieuw de wandeling
naar beneden en de druk op de knop. „Als
het nog een keer gebeurt, bel ik de man
van de technische dienst uit z'n bed".
Op afdeling één, achterkant, loopt midden
in de nacht een mevrouw in onderbroek en
bedjasje en zonder tanden in het toilet te
zoeken. Ze wordt snel geholpen en weer te
rug in bed gelegd. Naast haar op het
nachtkastje, haar kunstgebit. Eerder die
avond op afdeling vier, ging het ook over
tanden.
Op de afdeling met licht demente be
jaarden zit een groepje grijze vrouwen bij
elkaar. „Woont u hier ook?", vraagt een
van de dames vriendelijk. Het avondhoofd
vertelt dat het een mevrouw van de krant
is. Dat maakt - gelukkig - geen enkele in
druk. „Zijn dat uw eigen tanden?", ver
volgt ze. Meteen schuift ze met haar tong
haar inmiddels vaal geworden kunstgebit
naar voren. „Ik heb ook m'n eigen tanden
nog", vertelt ze trots.
Het illustreert de wereld van de ver
pleeghuis-patiënt. De waarden zijn ver
legd, zodat het leven toch iets zinvols be
vat om geleefd te worden. Je eigen tanden
in je mond, bijvoorbeeld.
