'Moeilijk om medische proeven stop te zetten'
Reagan: 'Er kringelt geen rook op van een geweer'
'Terugtrekking ITT en Citibank niet genoeg'
BASISVÊi
even.
UITBLAZEN
Plastic
4lifestyle
ROSCAM ABBING EN BORST-EILERS OVER GRENZEN GEZONDHEIDSZORG
WERPEN POINDEXTER EN NORTH VOLGENDE WEEK NIEUW LICHT OP IRANGATE?
de Stem cok
Zuid-Korea
Signaal
WIM KOCK
DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 20 JUN11987
DESTEM-
pEN HAAG - CDA en P
net nog vóór 1990 een
ziektekosten voor iedert
Dekker heeft voorgestek
pe woordvoerders van bei<
tijdens overleg in de Tweede
pees (Volksgezondheid) de
kabinet de basisverzekering
besloot twee weken geleden
verzekering op de lange baar
Kabinet dreigt
met intrekken
nieuwe ABP-wet
OVER plastic geld
wordt vaak mees
muilend geschreven,
behalve natuurlijk in de
glanzende magazines die
de card-maatschappijen
hun card-houders perio
diek toesturen. Ik doe
daar «iet aan mee. Ik vind
credit-cards gewoon handig.
Thuis als reservegeld, als bij de
Chinees blijkt dat je niet ge
noeg contanten bij je hebt, in
tegenstelling tot wat je dacht
toen je daarnet je laatste be
taalcheque uitschreef bij de
boekhandel. Op reis is de cre
dit-card het handigst. Je betaalt
er tickets, maaltijden, hotels en
benzine mee en dat scheelt een
heleboel geld dat je niet bij je
hoeft te dragen en dat je dus
ook niet kunt verliezen.
Diners Card afficheert zich
als de meest prestigieuze. In de
kolommen van het Diners
Club-blad Signature duikt om
de haverklap het woord lifestyle
op, een woord waarvan nie
mand precies weet aan te dui
den wat het betekent, maar dat
te maken moet hebben met
merknamen als Rolex, Lancó-
me, Chivas Regal en Lancia
Thema, vakanties op de Male
diven en het nobele golfspel,
vooropgesteld dat de dames
geen broekrokken en de heren
geen korte broeken dragen, met
andere woorden: van de juiste
outfit zijn voorzien door de
huizen van McGregor, Burber
ry, Kappa, LaCoste en de Ame
rikaan Ralph Lauren.
Welke card je ten slotte op
zak krijgt hangt van het toeval
af. Je hoort van vrienden en
collega's hoe handig hij is. Je
ontvangt mailings want Jan en
Alleman schijnt tegenwoordig
over je adres te kunnen be
schikken. Je leest advertenties
en folders. Je wordt er lang
zaam rijp voor. Op een goede
dag valt er weer eens een mai
ling in de brievenbus die je be
looft dat je nu gratis lid van de
club kunt worden en je boven
dien nog een premium in het
vooruitzicht stelt. Toevallig was
het de mailing van de Diners
Club die op het juiste moment
in de bus viel. De premium was
een 'stijlvolle' riem die je als ex
tra afsluiting om je koffer kon
binden.
Ik heb die Diners Card nu
al jaren, maar met de bijbeho
rende lifestyle wil het nog niet
lukken, al heb ik - mét die
kaart natuurlijk - op Schiphol
wel eens een fles Chivas Regal
gekocht en zo prestigieus is de
Diners Cardhouder niet of een
winkelbediende belt met een
computer elders in het land om
te controleren of de card-hou-
der wel zoveel geld aan een cos-
tuum mag besteden.
„Nee", verzekert de card-
maatschappij, „die autorisatie
heeft niets te maken met twij
fels aan uw kredietwaardigheid,
maar dient slechts om de card
houder, het aangesloten bedrijf
en de card-maatschappij te be
schermen tegen de gevolgen
van misbruik na verlies of dief
stal." Kan wel zijn, maar het
blijft gênant, al doen ze het nog
zo beleefd.
Eurocard doet zich meer
voor als een plastic geldver-
strekker voor de gewone man,
huiminimummmmmimmmmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuT
al zien ze ook daar graag dat
die dan wel minstens zestig
mille per jaar bruto verdient.
Wat minder mag ook, maar
dan moeten ze wel precies we
ten hoevéél minder. Eurocard
heb ik er ooit bijgenomen om
dat ik merkte dat je daarmee
vooral in Frankrijk en elders
ook bij benzinestations, vaker
terechtkunt dan met de Diners
Card. Hoewel ik geen directe
plannen heb om naar de Ver
enigde Staten te reizen, vind ik
het een prettige gedachte dat ik
daar elke winkel, motel en res
taurant zonder schroom (ze
hebben daar niet graag contant
geld) kan binnenstappen omdat
ik met de Eurocard tevens de
Amerikaanse MasterCard op
zak heb (en trouwens ook de
Britse Access). Met zo'n kaart
ben je eigenlijk een wandelende
multi-national.
Ik heb ooit een interview ge
lezen met een Eurocard-top-
man waarin deze zich afzette
tegen de dure postwinkels die
andere cardmaatschappijen
erop nahouden, zoals Diners
Club met zijn Dinshopping.
Eurocard wilde het gewoon en
dus niet te duur houden, zei hij.
Intussen mag het glanzende
blad van Eurocard, dat gewoon
Eurocard Magazine heet er ook
wezen. Van Eurocard hoeven
we niet naar de Malediven; we
kunnen gewoon naar de Chi
nees, liefst naar een van de pas
gevormde Fine Eastern-club. Is
de kunstrubriek in Signature
gewijd aan de musical Cats, in
Eurocard Magazine gaat het
tenminste nog over de opera,
'die tot veler verbazing op
nieuw en vogue is.'
Inmiddels echter heeft ook
Eurocard Magazine zijn shop-
ping-rubriek en daarin zal ook
de man of vrouw van zestig
mille bruto gauw uitgegras-
duind zijn. 'Persoonlijke reisac-
cessoires, van functioneel tot
noodzakelijke luxe'. Daaronder
valt volgens Eurocard bijvoor
beeld de Les Must de Cartier-
set, bestaande uit een zonnebril
van 640 gulden, een toilettas
vanaf 700 gulden (met inhoud,
neem ik aan) en een horloge
van 5400 gulden. Een normaal
mens is van dat totaalbedrag,
mét vrouw en kinderen, royaal
voor drie weken uit en thuis.
Ik heb wel oog voor mooie
dingen en heel af en toe val ik
er wel eens voor, als een kraai
voor een blinkend stukje glas in
het gras. Maar de 'lifestyle' die
deze bladen suggereren, maakt
me altijd een beetje misselijk.
Poenig met hier en daar een
vleugje goede smaak en schan
dalig spilziek. Hoewel: in Sig
nature staat behalve de adver
tentie van Chivas Regal ook
een fraai ontworpen aanbeve
ling van de supermarkt-whisky
William Lawson's.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14. 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heelt u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Hans Bos
IS HET DE GEWOONSTE
zaak van de wereld dat een
vrouw een eileider als een
soort 'opslagplaats' laat
transplanteren naar haar
arm om ook in de toekomst
kinderen te kunnen krij
gen? Is het aanvaardbaar
dat met bevruchte eicellen,
in feite het begin van men
selijk leven, op grote
schaal wordt geëxperi
menteerd? Moet aan dat
hooggekwalificeerde on
derzoek wel zo ongelooflijk
veel geld besteed worden
terwijl op allerlei niveaus
de bezuinigingen aan de
orde van de dag zijn? Vra
gen, vragen, vragen.
Waarop gezondheidsju
riste prof. mr. H. Roscam
Abbing en mevr. dr. E.
Borst-Eilers, vice-voorzit-
ter van de Gezondheids
raad, antwoord proberen
te geven.
„Het wordt tijd dat we ons
eens af gaan vragen welke
voorzieningen we wél en
welke we niet willen. Ethisch
gezien zijn de grenzen moei
lijk te trekken. Volgens mij
moeten we uitgaan van het
rendement. Als slechts een
gering aantal mensen kan of
mag profiteren van een medi
sche ingreep is het wellicht
zinvoller die voorziening uit
te sluiten en het geld te beste
den aan een grotere groep
chronische zieken. Als patiën
ten dan toch een dergelijke
exclusieve ingreep wensen,
moeten ze die maar uit eigen
zak betalen."
Dat meent Henriëtte Ros
cam Abbing, part time hoog
leraar gezondheidsrecht aan
de Rijksuniversiteit Limburg.
In het kort komt haar visie
erop neer dat we de collec
tieve voorzieningen eens goed
tegen het licht moeten hou
den, omdat de kosten anders
onbeheersbaar zijn. De gren
zen van de gezondheidszorg
komen in zicht, waarbij voor
de zogenaamd luxe-verrich
tingen steeds meer uit eigen
zak zal moeten worden bijbe
taald.
Stelselmatig optredend
probleem is dat van de
'health-shopping': mensen
met geld zien altijd kans meer
te krijgen dan anderen en zijn
zelfs bereid om zich voor veel
geld in het buitenland te laten
behandelen. Internationale
afspraken zijn in dat kader
wellicht de enige oplossing,
anders krijgen we Ameri
kaanse toestanden waarbij
veel geld wordt geboden voor
een hogere plaats op de
wachtlijst voor hart- of lever
transplantaties, terwijl zelfs
Prof. mr. H. Roscam Abbing: Artsen voelen het zelf
niet in hun portemonnee.
Dr. E. Borst-Eilers: Alles wat we kunnen, doen we
ook. FOTO'S ARCHIEF DE STEM
artsen worden omgekocht of
advertenties geplaatst met
aanbiedingen van donororga
nen.
Daarnaast moeten we goed
in de gaten houden of wat we
aan voorzieningen overhou
den ethisch acceptabel is. Een
goed voorbeeld is het trans
planteren van organen van
baby's die hersendood gebo
ren worden. In de ogen van
Roscam Abbing is dat onaan
vaardbaar.
Dit soort vragen moet vol
gens de Maastrichtse hoogle
raar in eerste instantie wor
den beantwoord door regering
en parlement. De medische
wetenschap staat echter niet
stil en het wordt steeds moei
lijker tijdig ontwikkelingen te
signaleren in het fundamen
teel-wetenschappelijk onder
zoek. Kijk naar de beruchte
eerste harttransplantatie in
het Rotterdamse Dijkzigtzie-
kenhuis. Die vond plaats ter
wijl de discussie erover nog
lang niet was afgerond. In
feite is dat ook gebeurd bij de
reageerbuisbevruchting. Der
gelijke akkefietjes hangen ons
vaker boven het hoofd. Bij de
reageerbuisbevruchting had
eerst de discussie gevoerd
moeten worden over de wen
selijkheid.
Mevrouw Borst-Eilers is
vice-voorzitter van de Ge
zondheidsraad. Deze voor
aanstaande instelling advi
seert de minister van Volks
gezondheid. „Het is moeilijk
een halt toe te roepen aan de
medische experimenten. Alles
wat we kunnen, doen we ook.
Verontrusting is op zijn
plaats, in financiële, maar ook
in ethische zin. Probleem is
alleen dat we niet precies we
ten waar we de grens moeten
trekken. De samenleving
heeft geen meetlat. Bovendien
schuiven de grenzen van het
medisch kunnen steeds verder
op."
„Neem het terrein van de
voortplanting. Daar worden
steeds meer 'kunstjes' uitge
haald. De bedoeling is vaak
goed: kinderloze echtparen
met moderne technieken aan
nakomelingen helpen. Je kunt
je afvragen of we ons niet
neer moeten leggen bij be
paalde kwalen of afwijkin
gen. We accepteren geen ziek
tes meer of dood, dat is in feite
het probleem. Desnoods laten
we een hele batterij appara
ten aanrukken. Het is wezen
lijk dat daar nu eindelijk eens
openlijk over wordt gespro
ken. Overigens gaat het ini
tiatief tot behandeling ook
vaak uit van de arts, die zich
in feite niet bij zijn eigen
machteloosheid neer kan leg
gen. De patiënten stellen er
vaak helemaal geen prijs
meer op."
„De vraag of een behande
ling aanvaarbaar is, doet zich
ook voor bij de experimenten
met pre-embryo's. Bij de rea
geerbuisbevruchting IVF blij
ven doorgaans wat bevruchte
eicellen over. Die kunnen in
bepaalde gevallen voor erfe
lijkheidsexperimenten wor
den gebruikt. De volgende
stap is het opzettelijk maken
van deze pre-embryo's. Dan is
de vraag of we menselijk le
ven bewust moeten gebruiken
voor proeven. Een dergelijke
ontwikkeling wordt door de
Gezondheidsraad pertinent
afgewezen. Per keer worden
experimenten van bij IVF
overgebleven materiaal voor
gelegd aan een landelijke
ethische commissie. Ook door
Maastricht is toestemming
gevraagd; de aanvraag is af
gewezen. Alleen...hoe lang
hou je het tegen?"
Tegen de al eerder ge
noemde transplantatie van de
eileider naar de arm van een
vrouw heeft mevrouw Borst
niet zo veel bezwaar. De
vrouw in kwestie zou door be
straling onvruchtbaar wor
den. „De transplantatie acht
ik een slim gevonden medisch
foefje. Hoe vaak zal dit voor
komen?", zo stelt de vice-
voorzitter van de Gezond
heidsraad.
Roscam Abbing: „Het stokt
aan twee kanten. Het medi
sche veld legt zichzelf geen
beperkingen op, terwijl de re
gering veel te laat is met de
besluitvorming. Het proces
dient juridisch beter te wor
den gestuurd. Wellicht wordt
het eens tijd hardop te roepen
dat we bepaalde medische
voorzieningen in ons land he
lemaal niet willen. Dat ex
treme operaties en behande
lingen uitgesloten worden.
Neem de in vitro fertilisatie
(reageerbuisbevruchting). Het
is een ingenieuze operatie die
geweldig veel kost en slechts
een gering rendement heeft.
Adoptie is in veel gevallen een
beter alternatief."
Uiteindelijk komen we in
alle gevallen uit op het selec-
tievraagstuk. De geldbuidel
voor de gezondheidszorg be
vat een eindig bedrag. Overi
gens wordt slechts vijf pro
cent daarvan gefinancierd
door de rijksoverheid. Zeven
tig procent is afkomstig van
de ziekenfondspremies en de
AWBZ, terwijl de rest afkom
stig is van de particuliere
ziektekostenverzekeringen. Je
kunt je afvragen of de beta
lers niet meer betrokken moe
ten worden bij de keuze van
voorzieningen. Maar goed, in
totaal gaat het om een miljard
of veertig. Willen we daar al
les voor blijven doen wat nu
gebeurt en liefst nog een
beetje meer, dan moeten we
flink wat extra op tafel leg
gen. Alternatief is dat we zui
nig doen met geld en voorzie
ningen, maar dat stelt ons
voor het probleem dat we in
veel gevallen meer vragers
hebben dan mogelijkheden. In
het hele land wachten meer
patiënten op een nieuwe lever
of een nieuw hart dan er ope
raties worden uitgevoerd. In
het rapport 'Wie volgt' van de
Gezondheidsraad wordt uit
gebreid ingegaan op de gevol
gen van de 'rantsoenering'.
Geformaliseerde selectie is
onontkoombaar, maar dan
wél met openbare, controleer
bare criteria omdat we anders
het risico lopen af te glijden
naar corruptie en vriendjes
politiek.
De Gezondheidsraad is van
mening dat bij selectie aller
eerst medische maatstaven
dienen te worden aangelegd.
Wie is er het ernstigst aan
toe? Ras, geslacht, seksuele
geaardheid, leeftijd of beteke
nis van de patiënt voor de sa
menleving zijn niet aan
vaardbaar. Bij het ontstaan
van een wachtlijst moet het
lot of de chronologische volg
orde de doorslag geven. Tot
elke prijs moeten lekencom-
missies worden voorkomen
die in het begin van de jaren
zestig in Amerika de volgorde
bepaalden voor de nierdialy
se.
De Gezondheidsraad signa
leert de nodige ingebouwde
conflicten en heeft liever dat
bepaalde medische verrich
tingen helemaal niet worden
verricht. Iedereen die er voor
in aanmerking komt een
nieuw hart, nieuwe nieren o!
een nieuwe lever óf niemand
„Als de budgettaire proble
men nog groter worden, zul-
len de wijsheid van de artsen
het geduld van de patiënt
wellicht boven krachten wor.
den beproefd..Het zal onge
twijfeld op een gegeven mo-
ment tot een uitbarsting Ito-
men. De arts zal dan aan di
kaak worden gesteld als eer
scherprechter, een functie dij
hij zich te gemakkelijk enter,
onrechte heeft laten opdrin.
gen", zo staat in de nota.
Prof. Roscam Abbing houdt
haar hart vast. „Er ontstaan
situaties waarbij de regering
voor het blok wordt gezet
Wat bij voorbeeld te denken
van de praktijk in Groot-
Brittannië dat patiënten bo
ven een bepaalde leeftijd niet
meer gedialiseerd worden!
Moeten we die richting op!
We moeten met zijn allen uit-
maken wat we waar voor
over hebben", zo stelt zij.
Mogelij kheden om te bezui
nigen zijn er in haar ogen wel
degelijk. Roscam Abbing
noemt het taxivervoer, auto
matisch verrichte diagnos
tiek, dure en overbodige ge
neesmiddelen en te geavan
ceerde apparatuur.
Maar wat te doen met de mo
derne patiënt die bij zijn huis
arts of specialist komt met
een 'boodschappenlijstje' en
niet eerder tevreden is voor
dat hij 'gescanned' is door
'computertomograaf'?
Roscam Abbing: „Als een
patiënt iets wil dat de medi
cus overbodig acht, moet hij
het uit eigen zak betalen. Een
arts die toegeeft, overschrijdt
zijn professionele standaard
Hij is verantwoordelijk te
genover de patiënt, maar ook
tegenover de samenleving.
Artsen moeten zich niet onder
druk laten zetten door niet
gerechtvaardigde eisen. Pro
bleem is dat ze niet altijd heb
ben geleerd dat aan een
tiënt uit te leggen. Bovendien
voelen ze het zelf niet in hun
portemonnee."
Mevrouw Borst-Eilers sig
naleert de problemen meer
aan de kant van de patiënt
Hem of haar moeten beper
kingen worden opgelegd. Wil
men meer dan de basisvoor
ziening mogelijk maakt, dan
dient dat uit eigen zak te wor
den betaald. We zullen echter
altijd zien dat rijkeren opeen
luxere manier gebruik maken
van de gezondheidszorg dan
minder gefortuneerden. Dat is
in de ogen van de Gezond
heidsraad niet erg, mits es
sentiële voorzieningen maar
voor iedereen bereikbaar blij-
Door Jo Wijnen
VOLGENDE WEEK zetten de twee speciale commissies
van het Amerikaanse Congres die de Iran-Contra-af-
faire onderzoeken, zich aan de tweede en laatste ronde
van hun verhoren die zich overigens nog tot de eerste
week van augustus zullen voortslepen. Vooral de getui
genissen van de twee hoofdrolspelers in de affaire, Rea-
gans voormalige adviseur voor nationale veiligheid ad
miraal Poindexter en diens assistent luitenant-kolonel
Oliver North, worden in de Amerikaanse hoofdstad met
grote spanning tegemoet gezien. Het staat nog niet pre
cies vast wanneer het tweetal voor de commissies zal
verschijnen.
Oliver North gooide deze
week al het nodige roet in het
eten. Hij weigerde een ver
hoor achter gesloten deuren
door de juristen van de twee
commissies. Die verhoren
moesten vooraf gaan aan de
openbare, door de Ameri-
kaane televisie uitgezonden
hoorzittingen van de commis
sies. Over de diepere reden
van deze weigering wordt in
Washington druk gespecu
leerd.
Misschien heeft North ver
wacht dat de congrescommis
sies hem zouden dwingen
achter gesloten deuren te ge
tuigen. Daarvoor hadden de
commissies dan naar de rech
ter moeten stappen. North
had dan veel tijd -misschien
wel enkele maanden- gewon
nen. Als dat de bedoeling is
geweest van de kolonel, dan
heeft hij in ieder geval buiten
de waard gerekend. De zeer
geïrriteerde voorzitters van
de beide commissies lieten
prompt weten met een open
bare getuigenis van North te
willen volstaan. Daarmee lo
pen ze wel het risico dat er bij
het stellen, maar ook bij het
beantwoorden van de vragen
fouten worden gemaakt of be
paalde aspecten worden ver
onachtzaamd.
...John Poindexter...
fotoap ...OliverNorth... - fotoap
Men verwacht nu dat het
verhoor van North, dat wel
licht niet eerder dan in juli
plaatsvindt, een week of nog
meer in beslag zal gaan ne
men. Bovendien wordt er re
kening mee gehouden dat de
advocaten van North opnieuw
wegen vinden om aan de ver
horen te ontsnappen. Het was
overigens North zelf die in de
cember van het vorig jaar be
weerde dat 'er geen man in dit
land is die liever de gehele
waarheid op tafel legt dan ik'.
De achterliggende verhoren
van de commissies, die ruim
zes weken in beslag namen,
hebben de positie van presi
dent Reagan er bepaald niet
gemakkelijker op gemaakt.
Gaande die verhoren moest
Reagan terugkomen van zijn
eerdere beweringen dat hij
niets wist van de hulp die
vanuit het Witte Huis aan de
Nicaraguaanse rebellen -de
Contra's- werd gegeven.
Reagan moest zelfs toegeven
dat hij zijn naaste medewer
kers had aangemoedigd de re
bellen financieel op de been te
houden gedurende de periode
dat het Amerikaanse Congres
alle hulp aan de Contra's ver
bood. De president zei te vin
den dat het verbod van het
Congres niet op hem en op de
medewerkers van de in het
Witte Huis zetelende Natio
nale Veiligheidsraad van toe
passing was.
Het bewijs dat Reagan op
de hoogte was van het feit dat
met de Iraanse wapenlever
anties gemaakte winsten
werden doorgesluisd naar de
Contra's, is overigens nog niet
geleverd. Er heeft in ieder ge
val een document bestaan dat
als 'smoking gun' zou kunnen
dienen in de affaire. Dat is
een memo die North in april
1986 naar Poindexter schreef
en waarin precies werd aan
gegeven hoe het doorsluizen
van geld naar de Contra's in
zijn werk ging. Maar het is
niet bekend of dat document
ooit naar de president is ge
stuurd. Bovendien is de memo
verdwenen: waarschijnlijk is
hij in de papiervernietings-
machine van North's secreta
resse Fawn Hall terechtgeko
men of, onder haar kleren, het
Witte Huis uit gesmokkeld.
President Reagan heeft
deze week in ieder geval ont
kend dat er een 'smoking gun'
bestaat. En in een poging de
aandacht van de affaire af te
leiden heeft de president ver
klaard dat, volgens hem, de
belangstelling van het Ameri
kaanse publiek voor Irangate
volledig is verslapt. De presi
dent voegde daaraan dat hij
nog nooit in zijn leven zoveel
'verhalen uit de tweede hand
had gehoord.
Intussen heeft de voorzitter
van de Iran-commissie van
het Huis van Afgevaardigden,
Lee Hamilton, het woord 'im
peachment' al laten vallen
Dat betekent dat Hamilton
niet uitsluit dat er -op een la
ter tijdstip- vanuit het Huis
beschuldigingen tegen de pre
sident of andere hoge rege
ringsfunctionarissen zullen
worden ingebracht die ver
volgens door de Senaat zullen
worden onderzocht.
Tijdens de verhoren achter
gesloten deuren van admiraal
Poindexter is overigens niets
aan het licht gekomen dal
uiterst alarmerend voor pre
sident Reagan is.
DIPLOMATEN uit de Derde Wereld heb
ben de terugtrekking van de Ameri
kaanse bedrijven ITT en Citibank uit
Zuid-Afrika verwelkomd, maar waar
schuwen tevens voor al te groot optimis
me. „Terugtrekking van bedrijven is in
het algemeen positief, maar nog niet ge
noeg", zei de VN-ambassadeur voor Con
go, Martin Adouki.
A<jouki, tevens woordvoerder van de Organi
satie van Afrikaanse Eenheid bij de Verenigde
Naties, merkte op dat „bedrijven soms hun li
centies aan andere bedrijven blijken te verko
pen, zodat ze hun belangen in het land behou
den".
De VN-ambassadeur voor Nepal, Jai Pratap
Rama, reageerde voorzichtig enthousiast. „Het
is zeker bemoedigend dat bedrijven de verwer
pelijkheid van het apartheidsbewind erken
nen." Rama, tevens waarnemend voorzitter
van het VN-centrum tegen apartheid, sprak
van een 'sneeuwbaleffect'.
Citicorp, de grootste bankgroep ter wereld,
kondigde dinsdag aan dat zijn Zuidafrikaanse
vestiging verkocht wordt aan een plaatselijke
bank voor 64,5 miljoen dollar. Financieel des
kundigen geloven dat andere grote bedrijven
het voorbeeld van Citicorp zullen volgen.
Het ITT-consortium deelde mee dat het de
belangrijkste vestiging in Zuid-Afrika ver
koopt, evenals de minderheidsbelangen in en
kele communicatiebedrijven in het land. ITT-
president Rand Araskog verklaarde dat de be
slissing direct te maken heeft met de sociale
omstandigheden in Zuid-Afrika. Zijn collega
van Citicorp, John Reed, onderstreepte echter
dat zijn bedrijf alleen uit financiële motieven
handelt.
De afgelopen twee jaar hebben meer dun
honderd Amerikaanse bedrijven zich uit Zuid-
Afrika teruggetrokken. Citibank is altijd een
van de grootste aanhangers geweest van het
standpunt van de regering-Reagan. Washing
ton wil de bedrijven in Zuid-Afrika houden
met het argument dat dan van binnenuit ver
anderingen kunnen worden doorgevoerd, in
het land staan nog vestigingen van zo'n 2Ui
Amerikaanse bedrijven.
D& rtTÜilVl DlIMIMblM
J^ze verslaggever
éijMEGEN - De laatste
hen jaar is in ons land het
aantal aangezichtsfractu-
Ln als gevolg van een ge
weldsdelict meer dan ver
dubbeld: van 8 naar 19 pro-
Lit Dergelijke breuken
door een sportongeval zijn
L toegenomen. Aange-
ïchtsfracturen als gevolg
"n een verkeersongeval
J gedaald.
Deze cijfers maakte de kaak-
Tjrurg prof. drs. C.A. Merkx
jjisteren bekend bij zijn af-
Poli
Van onze Ha
Van onze Haagse redactie
)EN HAAG - Als de
itveede Kamer vasthoudt
aan haar plannen om de
zeggenschap van het minis
terie van Financiën over het
(BP te verminderen, zal
iet kabinet de nieuwe wet
geving over het ABP weer
jitrekken. Dan blijft alles
ewoon bij het oude.
iet kabinet heeft dat gisteren
iesloten.
Een Kamermeerderheid van
VdA en WD wil de politieke
emoeienis met de manier
li/aarop het ABP de pensioen-
jelden belegt, verkleinen. Maar
"uding (Financiën) en Van
lijk (Binnenlandse Zaken)
oeien daar niets voor. Die
ouden liever een vinger in de
ap omdat ze vrezen dat de
(BP-top niet bestand zal zijn
tegen te grote druk van buiten-
Het geschil is deze week in
de Kamer zo hoog opgelopen
dat Ruding extra tijd voor be
raad heeft gevraagd. Dat heeft
nu toe geleid dat het kabinet
Ireigt de nieuwe wetgeving in
Ie trekken.
3e Zuidkoreaanse hoofdstad Se
iieuws te branden. Al dagenlai
felle gevechten tussen met de c
lers en de oproerpolitie. Wat vo
Wijze waarmee de betrokkenen e
Zoals eerder in de historie van
iet verzet tegen de dictatuur vai
3°nnen bij studenten. Zij eisen v<
nacht gekomen Chun vrije verki
Wijheid. Aanvankelijk bleef het t
itraties die door Chun voortdi
daar inmiddels valt niet te ontkt
lentenverzet op vruchtbare boi
lebben steun gekregen van een
bevolking. Hun politieke visie ligt
vijderd van die van Chun. Ook zi
hie van Zuid-Korea uitgaat van
'ysteem waarmee door voormali
antastische economische result,
l'oot deel van het Zuidkoreaans
nan die geen oppositie toestaat
at geen enkel gevoel te hebben
aan door zijn opvolger eigenhanc
Zoals het zo vaak gaat, hebber
|k een afwachtende houding in
'ictator, maar wel een die zijn vri
werika niet onder stoelen of b
'^Korea eerder regel dan ui
Reagan zich zorgen te make
renigde Staten strategisch belc
GECONSTATEERD KAN OOK V
aai een groot sportevenement
i baalde politieke ideeën kracht
or echt dat het regime van
wwh t1e' Üjdens de Olympisct
raen gehouden, tot een chaos
ooruitzicht moet Chun - zo oorc
ssies dwingen. Chun van zijn k
,.7^ van te overtuigen dat
de hand is. Hij tracht met ijzei
JGe bestuurders van het Inte
w steken zoals te doen get
lit J er Samaranch toonde ziel
'6 gaan dat de Spelen in Seoel
W' zullen dat op zijn minst
r''doett geen waarzegger te
'anden brandhaard Seoel
land getuigen als het IOC in
len ^Pische steden ook de p
iin sport en politiek onlos
ton' h ln brede kring doorgedror
y torende doof en ziende blind
r0?|® genlieden achter de Olyrr
li-®n de ernst van de situatie bf
it,°m de Spelen van Seoel o
>en 'f dat in Seoel niet toestaa
'eken aan de wand moeten zi
