ëven
UITBLAZEN
Studiefinanciering nekt studenten en ambtenaren
Nederlandse banken hebben tijdig de bakens verzet l Advokaat
NAVO-top: nog problemen te over
Logeer
partij
I
[Rechts regeren
aangehouden
DE STEM COM
DE STEM ACHTERGROND DONDERDAG 11 JUNI 1987
WIM KOCK
_DE STEM.
MONUMENT VAN MINISTER DEETMAN WERD HET SLAGVELD VAN DE COMPUTER
SCHULDENCRISIS SLAAT VOORAL TOE IN AMERIKAANSE BANKWEZEN
PARTEM BINNEN!
dienst ge<
DEN HAAG - De belastii
komst nog maar uit twee o
voor particulieren, één voc
'DUBBELE NUL' DEZE WEEK WERKELIJKHEID?
ONZE gastheer en
gastvrouw zijn, wat
de Amerikanen noe
men: very organized peop
le. Ze hebben het druk, al
proberen ze te leven vol
lens de beste tradities van
et Engelse platteland. Hij
rijdt met een Rangerover
naar zijn kantoor in de Mad en
lijdt een beetje aan werkversla-
vrng. Zij voert een diepvries-
huishouding, maar haar groen
ten en vlees zijn wel recht
streeks van een naburige boer
derij afkomstig. Op zaterdag
boert hij wat, met een oude
tractor op een stuk grasland
waar hij hooi van oogst. Zijn
laatste oogst werd door onver
laten gestolen. Mooi onderwerp
van gesprek voor zijn weke
lijkse onmoeting met echte boe
ren, vrijdagsavonds in The Hor
seshoe.
Het zijn matineuze mensen.
Zeven uur op, dat is vrij laat
voor ze. Voor acht uur al zit hij
achter zijn bureau want hij is
de baas en wil het goede voor
beeld geven. Zij ruimt eerst de
ontbijtrommel nog op, zet de
ovenschotels klaar of legt het
vlees te ontdooien. Haar baan
beslaat vier dagen per week,
maar ze steekt ontzettend veel
tijd in haar voortreffelijke
kookkunst en in het bakken
van taarten en het bereiden van
pasteien. Hij helpt een handje
in de huishouding, tenminste
als wij er zijn.
Na het avondmaal en het
opruimen van de vaat nestelen
ze zich in hun lederen clubs in
de lounge, waar het open vuur
is en de televisie staat. Hij met
een koffertje vol post, tijd
schriften en het avondblad. Zij
met de slaap al in de ogen.
Mijn vrouw en ik gaan zitten
op onze, in de loop der jaren
vast geworden, plaatsen op de
bank. Mijn vrouw met een
boek. Ik met niets. Als ik daar
logeer zie ik in een week meer
televisie dan thuis in twee
maanden. Horizon, prijst onze
gastheer aan, is een uitstekend
programma. Zijn woorden zijn
nog niet koud of hij valt boven
zijn dokumenten in slaap. Dat
krijg je met dat vroege opstaan
en harde werken.
Onze gastheer schrikt wak
ker, staat op en vraagt wat we
willen drinken. Dat is jaar in
jaar uit hetzelfde: mijn vrouw
een rode martini met ijs, hij en
ik een whisky met water. Alleen
zijn vrouw verandert nogal eens
van voorkeur. Toen ik ze leerde
kennen, nu al weer ruim 17 jaar
geleden, dronken ze voor ze
naar bed gingen een glas
warme Horlicks, een soort
anijsmelk.
Hij steekt een van de siga
ren op die ik voor hem heb
meegebracht. Een corona, geen
bolknak want die steken Engel
sen maar te dikwijls achterste
voren in de mond, zo heb ik er
varen. We praten wat. Over de
volwassen geworden kinderen.
Over de verschillen van leven in
het Verenigd Koninkrijk en de
Lage Landen. Over de politiek,
waar de televisie bol van staat.
En over de intriges waarin we
derzijdse kennissen ter weers-
zijden van de Noordzee verwik
keld zijn. H
Het gesprek wordt afgebro
ken door de televisie die opeens
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliiiilllliiiiillllllllllllllliiiiiiiiinl
de aandacht opeist. Newsview. E
Een sportvliegtuig op het Rode
Plein. De televisie-redactie s
heeft niet zonder wellustig leed- E
vermaak uitgerekend hoeveel
rode soldaten, vliegtuigen, heli-
copters, tanks, kanonnen en ra-
ketten het vliegtuigje op zijn 1
tocht van Helsinki naar Mos- E
kou ongezien is gepasseerd.
Déér ziet een Brit de humor 5
wel van in. De televisie blijkt E
een puik slaapmiddel. Gastheer E
en gastvrouw gaan voor de
tweede keer onder zeil. Mijn
vrouw knipoogt eens naar mij E
en hervat haar lectuur. Ik kijk
naar Mrs. Thatcher die winke- E
lende huisvrouwen uitlegt dat E
én de particuliere gezondheids- 5
zorg én de National Health Ser- 1
vice recht op bestaan hebben en
dat Britse mensen vrij moeten E
kunnen kiezen. E
Neil Kinnock die, zorgvul- S
dig uitgemeten, precies even-
veel minuten zendtijd krijgt als E
Thatcher, staat in een zaal vol E
klappende aanhangers te fulmi- E
neren tegen de Tories en hun
afbraak van de nationale ge- E
zondheidszorg. Het verlue-
zingsdebat is sinds we zijn aan-
gekomen snel grimmiger van E
toon geworden. Plichtsgetrouw E
ücht onze gastheer zijn oogle- E
den weer eens op om te zien of
er een tweede drankje moet ko- E
men. Na de tweede ronde zet E
hij de fles voor mij neer op de 5
salontafel en gaat het kannetje E
met ijswater bijvullen. Ook dat E
is routine geworden. Het bete- E
kent dat hij naar bed gaat en
dat ik maar moet doen alsof ik E
thuis ben. E
Tegen elf uur houden onze
gastheer en gastvrouw het voor E
gezien. De lange drukke dag E
eist zijn tol. Ook mijn vrouw
vertrekt naar boven. Ik heb, net
als thuis, het gevoel dat de E
avond pas begonnen is en sla in E
de Daily Mail de televisiepagi-
na's op, op zoek naar de beste E
nachtfilm. Cuba, met Sean E
Conneiy en Brooke Adams E
lijkt me de beste keus, maar al E
na de eerste beelden merk ik E
dat ik de film nog niet zo lang E
geleden thuis heb gezien. Op de E
video ligt The Greek Tycoon,
maar dat is een oervervelende E
draak. BBC-1 heeft een samen- E
vatting van het eerder op de S
dag uitgezonden Birdwatch goes E
Dutch, een vogeldocumentaire E
over het Naardermeer. Toch E
maar 'Cuba' dus. E
Niemand hoort me naar bo-
ven komen, al kraken de vloe-
ren in dit oeroude huis hier en E
daar een beetje. Op de slaapka- S
mer, tussen de Laura Ashley-
bloemetjes op behang en dek- E
bed, bedenk ik vergenoegd hoe
genoeglijk, ontspannend en
rustgevend zo'n saai avondje e
met vrienden kan zijn. Far from E
the maddening crowd.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveid 55, Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
«076-236911 Telex 54176
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, «01640-36850
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28.01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur,
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14. 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, «01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.001"lr
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling ie «oldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8 30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
als je niet eens weet waar dt I
afwezige ouderhelft uit-1
hangt? Hoe kom je aan de sa-1
larisgegevens en hoe maak je
Groningen duidelijk dat «r j
van de afwezige ouder geej
bijdrage te verwachten is? Èj
sleep je als kind een van je I
ouders voor de rechter? I
Groningen mag dan zelf I
zonodig via fiscus en burger-1
lijke stand nationaal en zono
dig internationaal actie on-1
dernemen om de gegevens te I
achterhalen, dat die proce-1
dure tijdrovend en pijnlijk is I
voor het betrokken kind zal I
duidelijk zijn.
Minister Deetman reser-
veert overigens dat beroep op I
de hardheidsclausule niel
langer voor studenten boven
de 21 jaar. Aanvankelijk ble-1
ven de studerenden onder de 1
21 jaar buiten de regeling on-
der het motto dat ouders on
derhoudsplichtig zijn totdat
hun kinderen 21 jaar zijn,
Dat is dan in ieder geval
een lichtpuntje in de duister
nis, die studiefinanciering
heet. Zolang Groningen nog
niet optimaal en rechtvaardig
functioneert, rest de student
niets anders dat bezwaar
schriften in te dienen. Waar
bij hij vooral, Christa Thoo-
len benadrukt dat, niet moei
schromen hulp te vragen bij
de studentendecanen. Die be
zwaarschriften moeten bin
nen dertig dagen (voor begin
juli dus) zijn ingediend. 01
Groningen ze binnen net zo'n
korte termijn zal verwerken,
mag zeer worden betwijfeld.
Door Frans van Mourik
DE invoering van de
nieuwe studiefinanciering
met als toverwoord 'de ba
sisbeurs voor iedereen'
had een een monument
voor minister Deetman
kunnen worden. Tenslotte
is hij de minister die na ja
renlang politiek gezeur de
knoop doorhakte en een
nieuw systeem invoerde.
Maar de haast en de onnauw
keurigheid waarmee dat ge
beurde heeft nu al scheuren
in de sokkel van het stand
beeld veroorzaakt. De compu
ters van de Centrale Directie
Studiefinanciering in Gro
ningen hebben een slagveld
aangericht, waarop veel stu
denten en ambtenaren drei
gen te sneuvelen.
De volgens het Volmac-
systeem geprogrammeerde
rekentuigen hebben een
stroom van niet kloppende
voorschotten en definitieve
beschikkingen geproduceerd,
die een aantal studenten
maar een keuze laat: stoppen
met de studie wegens geldge
brek.
En het einde van de ellende
is nog niet te overzien. Want
het zal nog maanden duren
voordat er ordening in de
chaos is gebracht. In Gronin
gen liggen naar schatting nog
40.000 tot 50.000 onverwerkte
brieven van studenten met
nieuwe gegevens. Nu de defi
nitieve beschikkingen voor de
studietoelage de deur uit zijn,
Christa Thoolen
regent het verzoeken om her
ziening en bezwaarschriften.
En de informatiebalies en
spreekuren van studentende
canen worden bestormd door
studenten.
Drs. Christa Thoolen, stu
dentendecaan van de Katho
lieke Universiteit Brabant in
Tilburg constateert dan met
enige bitterheid dat 'het on
verantwoord is wat minister
Deetman Groningen heeft
aangedaan'. Ze stelt vast dat
het stelsel veel te snel is inge
voerd en dat 'de consequen
ties daarvan niet voor de mi
nister zijn, maar voor studen
ten en ambtenaren'.
Een van de ambtenaren
van een van de zeven WO/
HBO-secties verzuchtte on
langs tegenover haar dat er
dagelijks, gemiddeld 200 brie-
- foto rien siers
ven bij zijn sectie binnenko
men. Een snelle rekensom
leert dat er dus op dit moment
bij Groningen zo'n 7000 brie
ven per week binnenkomen.
En dat betekent dat de pro
blemen voorlopig alleen maar
groter worden.
Vorige week was er een ge
sprek tussen 'Groningen' en
het Landelijk Beraad van
Studentendecanen. Daar
werd vastgesteld dat de pro
blemen zich afspelen op drie
fronten.
Er zijn door de computer
fouten gemaakt, waarbij on
duidelijk is of dat komt door
een verkeerde programme
ring. Een van de gevolgen er
van is bijvoorbeeld dat stu
denten in mei nog geen voor
schot hadden ontvangen over
oktober tot en met december
vorig jaar, terwijl ze daar wel
recht op hadden.
Er is een enorme achter
stand ontstaan met het ver
werken van gegevens.
Er zijn problemen met de
dossiers, waarvan de gege
vens onvolledig zijn. Dat kan
aan de studenten liggen,
maar ook aan de computer,
die drie maanden stil lag.
Slachtoffer van dat laatste
zijn onder meer de studenten
met een eigen inkomen. Ze
gaven op dat ze dat hadden,
maar de computer verzuimde
via een formulier te vragen
'hoeveel'. Vervolgens conclu
deerde het wonderbaarlijk
stuk electronica, dat die stu
denten geen recht had op een
toelage 'wegens eigen inko
men'. Tevens werden de voor
schotten terug geëist. En zo
lang de databanken van de
computer niet correct gevoed
zijn, rest de betrokken stu
denten niets anders dan bij
gebrek aan inkomen op een
houtje te gaan zitten bijten.
Het is dus begrijpelijk, dat
Christa Thoolen en haar me
de-decanen weinig geloof
hechten aan in het overleg
van vorige week gedane toe
zegging dat de fouten in juni
deze maand zullen worden
gecorrigeerd. Niet omdat de
Groningse ambtenaren dat
niet serieus zouden menen,
maar gewoon omdat correctie
fysiek niet haalbaar zal blij
ken te zijn. Ambtelijke mo
lens werken vaak langzaam,
die in Groningen zijn overbe-
Minister Deetman
- foto ger dijkstra
last en staan verkeerd in de
wind.
En tenslotte dan nog één
probleem. Om te bepalen
waar een student recht op
heeft, wordt rekening gehou
den met het inkomen van de
natuurlijke ouders. Weigeren
die bij te springen dan kan de
student een beroep doen op de
zogenaamde hardheidsclau
sule.
Dat levert met name voor
kinderen van gescheiden
ouders pijnlijke situaties op.
Want wat doe je bijvoorbeeld
als je vader alcoholist is? En
wat als hij als buitenlander
met stille trom naar zijn ge
boorteland is vertrokken en
al jaren lang zelfs het luttele
bedrag aan alimentatie niet
meer betaalt? En wat doe je
Van onze Haagse redactie
nEN HAAG - Het Verbond
van Nederlandse Onderne
mingen (VNO) wil dat de
vennootschapsbelasting en
de loon- en inkomstenbelas
ting flink omlaag gaan.
pg vennootschapsbelasting
ntfiet zelfs binnen acht jaar met
7 procent worden terugge
bracht van 42 naar 35 procent, s
nat kost de schatkist welis
waar 1,4 miljard gulden, maar
het VNO vindt dat noodzake
lijk omdat Nederland anders
teveel uit de pas gaat lopen
Fisci
Van onze Haagse redactie
Met deze organisatie, die dit ja
steende inspecties per belasti
reorganisatie voltooid zijn.
Dat deelde gisteren directeur-
generaal C. Boersma van de
Belastingen van het departe
ment van Financiën mee bij de
presentatie van het jaarver
slag. „De klant kan voortaan
voor alle belastingsoorten bij
één instantie terecht", aldus
Boersma.
Door Pieter-Jan Dekkers
MET ENIG leedvermaak
kijken de Nederlandse ban
ken naar de financiële bok-
kesprongen van hun Ameri
kaanse collega's. De ene na
de andere bank in de VS
moet miljarden dollars aan
het resultaat onttrekken om
verliezen op buitenlandse le
ningen te kunnen dragen.
Dat zal ons niet gebeuren, valt
in Nederlandse bankkringen
te beluisteren. De banken hier
hebben al jaren geleden
maatregelen genomen om
eventuele verliezen op buiten
landse leningen te kunnen op
vangen. Bovendien is de hoe
veelheid aan schuldenlanden
verstrekt kapitaal, vergele
ken met Amerikaanse en
Britse banken, gering.
President Duisenberg van
De Nederlandsche Bank
(DNB) schat dat de Neder
landse banken niet meer dan
22 procent van hun eigen ver
mogen in schuldenlanden
hebben uitstaan. Dat is verge
leken met de Amerikaanse
banken - ruim 180 procent
van het eigen vermogen - ge
ring.
Toch heeft Duisenberg de
afgelopen maanden met de
banken overleg gevoerd over
het verzwaren van de solva-
biliteitseisen. Banken mogen
volgens die regels niet meer
geld mogen uitlenen dan een
bepaald percentage van het
eigen vermogen. De banken
moeten te allen tijde in staat
zijn hun financiële verplich
tingen na te komen, vindt
Duisenberg.
Hij maakte dat gisteren op
het congres 'Bankieren in Ne
derland' nog eens duidelijk.
Hoewel de financiële positie
van de Nederlandse banken
over het geheel genomen ge
zond is, blijkt het risico van
bepaalde financiële diensten
toch hoger te zijn dan aan
vankelijk werd gedacht.
Met name krediethypothe
ken en de financiering van
zakelijk onroerend goed le
vert de banken dermate grote
risisco's op dat ze óf op dat
terrein minder actief moeten
worden óf hun eigen vermo
gen moeten aanvullen om de
risico's zo gering mogelijk te
maken.
Duisenberg heeft gekozen
voor strengere regels inzake
dat eigen vermogen. Hij
juicht het toe dat de banken
naast het versterken van de
'stroppenpot' en het toevoegen
van een deel van de winst aan
de reserves, via emissies op de
kapitaalmarkt eigen vermo
gen aantrekken. Hij gelooft
dan ook niet dat de banken in
de problemen zullen komen
als straks strengere regels
gaan gelden.
Het bedrijfseconomische
toezicht van DNB op de ban
ken beperkt zich overigens
niet tot het vaststellen van
richtlijnen. De centrale bank
houdt ook de kwaliteit van de
door de banken verstrekte
kredieten nauwlettend in het
oog.
Duisenberg gelooft dat
daardoor de Nederlandse
banken minder last hebben
van de internationale schul
dencrisis dan veel buiten
landse banken. Al voor 1982
greep DNB in, het jaar waarin
Mexico niet meer rente van
schulden kon betalen en aan
aflossen al helemaal niet
meer toekwam. Nederlandse
banken werden verplicht spe
ciale voorzieningen te treffen
om risico's met schuldenlan
den te kunnen opvangen. De
banken hebben dat braaf ge
daan.
Hoofddirecteur Van Wens-
veen van de Bank Mees
Hope meldde gisteren dan ook
trots dat ABN, Amro, Rabo en
NMB alleen in 1983 al 2,8 mil
jard gulden toevoegden aan
hun stroppenpot. Overigens
kostte dat de vier banken wel
45 tot 80 procent van hun
bruto resultaat.
Een gevolg van de voor
zichtige koers van DNB was
ook dat handelsbanken min
der snel geld aan schulden
landen leenden. Voor de be
trokken landen was dat min
der gunstig, maar een finan-
ciëel gezond bankwezen staat
bij DNB nu eenmaal hoger
aangeschreven.
Duisenberg is blij dat
steeds meer Amerikaanse
banken de afgelopen weken
miljarden dollars aan hun re-
•Dr. W. Duisenberg - fotoanp
serves hebben toegevoegd om
de verliezen op leningen aan
arme landen te kunnen dek
ken. CitiCorp bijvoorbeeld
heeft 3 miljard dollar aan het
resultaat onttrokken, waar
door in het tweede kwartaal
een verlies wordt geleden van
2,5 miljard dollar, het grootste
dat een Amerikaanse bank
ooit heeft moeten incasseren.
Over heel 1987 zal CitiCorp
een miljard gulden verliezen.
Hetzelfde beeld bij de
meeste andere grote banken
in de VS. Zelfs de BankAme-
rica, de op een na grootste
bank in de VS, besloot dins
dag 1,1 miljard dollar aan de
reserves toe te voegen, waar
door het tweede kwartaal een
verlies van 1 miljard dollar
wordt geleden en de bank
over het hele jaar genomen
ook in de rode cijfers zal be
landen. En dat terwijl topman
Clausen, oud-president van
de Wereldbank, amper een
week geleden nog verzekerde
dat extra voorzieningen niet
nodig waren en dat BankA-
merica 1987 met winst zou af
sluiten.
Het gaat bij Amerikaanse
banken om gigantische be
dragen. Zo heeft BankAme-
rica ruim 10 miljard dollar
aan leningen uitstaan in
schuldenlanden, Chase Ma-
hattan 6,4 miljard en CitiCorp
9 miljard. Het feit dat al deze
banken op voorhand een
zwaar verlies accepteren
duidt erop dat ze er niet meer
op rekenen hun geleende geld
ooit terug te zien.
Opvallend is dat het ver
trouwen in de banken niet of
nauwelijks is aangetast. Toen
CitiCorp het miljardenverlies
aankondigde liep de aande
lenkoers op WallStreet op in
plaats van de voorspelde da
ling. Een beter bewijs dat de
markt een juiste waardering
van de activa hoger inschat
dan het opfokken van fraaie
winstcijfers valt moeilijk te
krijgen, zegt Duisenberg.
Overigens is de Bankpresi-
dent nog geenszins tevreden.
Want in Amerika worden
toch andere eisen aan banken
gesteld dan hier, waardoor
een ongelijke concurrentie -
ontstaat. Daar komt bij dat de
Amerikaanse regering er
naar streeft vijf tot tien 'su-
perbanken' op te richten om
beter te kunnen concurreren I
met de Europese en Japanse|
banken. Vooral minister
ker (Financiën) en de nieuw I
FED-president Greenspan
zijn daar voorstander van.
Amerika wil op die manie: I
de verloren gegane positie itl
de finaniële cwereld venwel
ren. Nu staan nog slechts twee|
Amerikaanse banken op
top-25 van de wereld, tegen lil
banken 30 jaar geleden. Del
Amerikaanse plaats is inge l
nomen door Japan, dat metll|
banken de lijst aanvoert.
President Nelissen van del
Amro is er van overtuigd dai
de Europese banken zich sneil
aaneen moeten sluiten oral
hun concurrentiepositie te be-
houden. Want niet i"
Amerika ligt op de loer, ookl
Japanse banken pikken eet]
steeds groter deel van
markt in.
Het liefst ziet Nelissen datl
er binnen Europa al overeen-
stemming zou bestaan over de
vraag hoeveel eigen vermo
gen een bank moet aanhouder,
in relatie tot de avtiviteiter.l
De tijd dringt, want de Ame-I
rikaanse FED en de Brits I
centrale bank hebben al eer.1
akkoord gesloten over de K-I
gels met betrekking tot he:|
eigen vermogen.
Als die regels internatio-l
naai zouden worden overgej
nomen zou dat de positie var.
de Nederlandse banken 'onge
rechtvaardigd' in een relatie!
ongunstig licht stellen, aldus
Nelissen.
Door Frans Boogaard
OF de bevolking van het
Noordbrabantse Woens-
drecht er echt in groten ge
tale wakker van ligt, valt,
te betwijfelen, maar feit is
dat vandaag èn morgen
twee beslissende dagen
zijn voor de vraag of op de
plaatselijke vliegbasis nu
wel of niet de 48 kruisra
ketten komen, die de hele
Nederlandse politiek al zo
lang bezig houden.
In Reykjavik, de hoofdstad
van de qua inwonertal klein
ste lidstaat van de NAVO, be
ginnen de zestien NAVO-mi-
nisters van Buitenlandse Za
ken vanmorgen een twee
daags beraad, dat vrijwel ze
ker zal resulteren in een wes
ters akkoord over de 'dubbele
nul-optie': het opruimen van
alle raketten in Europa voor
de kortere (500 tot 1.000) en
middellange afstand (1.000 tot
5500 kilometer).
Sinds als laatste van de
NAVO-lidstaten ook de
Bondsrepubliek West-Duits-
land zich met het weg-onder-
handelen van deze raketten
akkoord heeft verklaard,
staat niets een positieve reac
tie van het westen op de ont
wapeningsvoorstellen van
Sovjet-partijleider Gorbats-
jov nog in de weg. Maar dat
wil niet zeggen dat de NAVO-
ministers, van wie gisteren
een aantal rechtstreeks uit
Venetië (economische wereld
top) naar Reykjavik kwam
doorvliegen, geen 'zware'
agenda meer hebben. In te
gendeel, juist het op handen
zijnde akkoord, dat uiteinde
lijk in Genève moet worden
uitgewerkt, stelt de westerse
landen voor een groot aantal
nieuwe problemen. Die zullen
dan ook in Reykjavik de
hoofdmoot van de vergade
ring vormen.
In de eerste plaats is er al
de vraag of tussen 500 en 5500
kilometer werkelijk alle ra
ketten moeten worden opge
ruimd, of dat er - in het Azia
tische deel van de Sovjet Unie
en in de VS - nog honderd
kernkoppen mogen overblij
ven. In NAVO-kring is de
laatste tijd al veel gesproken
over deze 'nul-plus-honderd'-
optie. De NAVO is er geen
voorstander van, al was het
maar omdat de verificatie
(controle op de naleving van
een akkoord) niet vergemak
kelijkt wordt als een beperkt
aantal systemen wordt ge
handhaafd. In Stavanger,
waar een paar weken geleden
de NAVO-ministers van De
fensie vergaderden, bleek
evenwel dat niet alle lidstaten
in gelijke mate bezwaar ma
ken tegen de 'nul-plus-hon-
derd'-optie: voor de Westeu-
ropese landen is zij geen voor
waarde die een akkoord in de
weg mag staan, voor de Ame
rikaanse defensieminister
Weinberger lijkt zij dat wél te
zijn.
Een tweede punt waarover
de NAVO-ministers de ko
mende dagen uitgebreid zul
len beraadslagen, is de Sov
jet-overmacht op het gebied
van de conventionele strijd
krachten en korte drachts
kernwapens (onder 500 kilo
meter), waarvan bij een ak
koord over de INF- en
SRINF-raketten een veel gro
ter dreiging uitgaat dan voor
heen het geval was.
Generaal Altenburg, voor
zitter van het militair comité
van de NAVO, heeft daar kort
geleden in Brussel nog eens
met nadruk op gewezen, de
Sovjet-overmacht illustre
rend aan de hand van wat cij
fertjes. Tegenover 1430 Sov
jet-systemen met een dracht
van minder dan 500 kilometer
(SS-21-raketten en zoge
naamde 'Scuds') kan de
NAVO slechts 88 Lance-ra-
ketten plaatsen. Met name die
Scuds, waarvan onbekend is
hoeveel er met een nucleaire
lading zijn uitgerust, baren
ook de Nederlandse defensie
minister Van Eekelen steeds
veel zorg.
In NAVO-kring is de laat
ste tijd al druk gespeculeerd
over aanvulling van het kern-
wapenarsenaal voor de korte
afstand (vergroting van het
bereik van de Lance-raketten,
meer en moderner bommen
werpers, vanaf onderzeeërs te
lanceren korte afstands-
kruisvluchtwapens), maar
concrete voorstellen zijn er
nog niet. Datzelfde geldt voor
de versterking van de conven
tionele bewapening, die vol
gens een later door de minis
ters van Defensie overgeno
men verklaring van Alten
burg 'noodzakelijker dan ooit'
is als er een akkoord over de
raketten komt.
Weliswaar heeft het War
schau Pakt, de 'NAVO van het
Oostblok', kort geleden na af
loop van een vergadering in
Oost Berlijn het aanbod ge
daan ook te praten over een
betere onderlinge afstemming
van de conventionele bewape
ning en zelfs van de korte af-
stands kernwapens, maar een
akkoord daarover is nog ver
weg. En vooralsnog gaan de
NAVO-ministers van Defen
sie ervan uit dat de beste ma
nier om ook over déze wapens
een akkoord te kunnen sluiten
is, de NAVO-sterkte eerst op
te voeren. Zij denken dat pas
wanneer er een zeker even
wicht is op een 'hoog' niveau
van bewapening, er met de
Sovjet Unie serieus kan wor
den gepraat over een geleide
lijke vermindering aan
weerszijden. En daarbij wij
zen zij erop, even voorbij
gaand aan wat er inmiddels
in de Sovjet Unie zelf is ver
anderd, dat het met de mid
dellange afstandsraketten
niet anders werkte: pas toen
het westen zich vastberaden
toonde de achterstand op
Moskou weg te werken door
in een aantal Westeuropese
NAVO-landen kruisvlucht-
wapens en Pershings-II te
stationeren, bleken de Sovjets
bereid te praten over ontman
teling van hun SS-20's.
Als al deze problemen zijn
opgelost - wat in twee dagen
nauwelijks mogelijk lijkt - is
er nog de vraag wat het wes
ten moet aanvangen met de 72
Westduitse Pershing-1A ra
ketten, die de NAVO - de
Bondsrepubliek voorop - bui
ten een akkoord met de Sovjet
Unie wil houden. De NAVO
denkt dat te kunnen doen
door deze wapens aan te dui
den als zogenaamde 'derde
land'-systemen - formeel on
derhandelt Moskou met
Washington, niet met de
NAVO - maar de Sovjets gaan
daarmee niet akkoord.
Zij wijzen op het feit dat de
wapens, ook al zijn ze van de
Bundeswehr, met Ameri
kaanse kernkoppen zijn uit
gerust, en dat ze gezien hun
bereik van 720 kilometer moe
ten worden gerekend tot de
'shorter range' INF-wapens,
waarvan het aantal in Europa
tot nul moet worden terugge
bracht.
De Bondsrepubliek, die
na lang aarzelen met de dutj
bele nul-optie instemde,
gert dat pertinent, en verwijst!
naar de Britse en Frans
kernmachten, die - met j
vinden van Moskou - ook b»|
ten het akkoord worden i
houden.
De NAVO-ministers kunl
nen nu twee kanten op.
kunnen, hun eigen besluite»!
in Stavanger en Brussel nege-l
rend, proberen Bonn over #1
halen ook deze raketten als-I
nog onder te brengen in Ml
alomvattende (SR)INF-al'
koord. En ze kunnen -
verreweg het meest voor *1
hand ligt - doorgaan op detoj
geslagen weg, door de Sovjets j
een concept-akkoord aan'1
bieden waarbij de Westduitsl
raketten buiten schot blijven!
Waarna Moskou maar m»|
zien of het op dat aanbod tof
gaat of niet. Voor het westf'l
is dat ook psychologisch «I
meest voor de hand ligger»
keus, omdat Gorbatsjov er»"
laatste twee jaar toch al'
slaagt de indruk te wekk«£l
dat alle ontwapeningsvooïf
stellen van hem komen en «I
onwil zich uitsluitend aa
westerse (en dan nog voor»!
Westeuropese) zijde conce»|
treert.
De grote vraag op de
tergrond is en blijft, nu Mj
akkoord zo nabij is, welk "tol
de hoofdrolspelers in het n»f
cleaire schaakspel - Reajjn
of Gorbatsjov - de minste W'l
en dus de grootste haast hee»'-j
Wat Reagan betreft is dat N|
kend; wat Gorbatsjov
niet.
VERVOLG VAN PAG. 1
De nu aangehouden mr D.
wordt van twee zaken ver
dacht.
1. Dat hij tijdens het proces
tegen Jantje E. op 11 december
voor de Bredase rechtbank een
valse verklaring bij de recht
bank heeft gedeponeerd. Dit
om het geld veilig te stellen en
om z'n collega mr. K. rugdek-
i king te geven.
2. Dat hij tijdens dat proces
I 'een of meerdere getuigen'
'heeft uitgelokt tot het plegen
-van meineed. Een van die ge
tuigen is nog tijdens de zitting
aangehouden, de tweede is vo-
rige week opgepakt.
Bij de Nederlandse recht
banken is de Utrechtse mr. D.
als strafpleiter geen onbeken
de. Zo trad hij recentelijk nog
op in de geruchtmakende zaak
van de 'paskamermoord' in
Zaandam.
Mr. D. vroeg gisteren aan
vankelijk of de bekende Maas
trichtse strafpleiter mr. Th.
.Hiddema diens belangen wilde
verdedigen. Maar de Bredase
.officier van justitie mr. W.
Koops vond dat niet zo'n geluk
kige keus. „Hiddema heeft in
de affaire E. de belangen van
twee verdachten verdedigd. Hij
staat op dit moment nog een
verdachte bij. Ik heb Mr. Hid
dema gezegd, dat er volgens
mij sprake is van strijdige be
langen. En Hiddema was het
iet mij eens".
Het is nu de kantoorgenoot
/an de verdachte Mr. D., de
'trechtse advocaat Mr. Star-
ins, die zal optreden als
iadsman. Hiddema: „Maar ik
ieb hem gezegd dat ik het
1 vaks wel van hem wil overne-
ien, als de rook wat is opge-
rokken".
h
t
n
li
k
n
z
li
g
d
t;
d
feLISTEN IN Westeuropese d<
LanH moeilijk. In de strijdperke
and en Italië zijn deze weken spre
ten Wors,elen °P hete kolen: zij dur
Kdo ?P het trac|itionele, misschien
lh t en Progressieve erfgt
zogenaamde Nieuwe Realisme
mneizen. Met dat laatste denken
iinh 9®droomde maatschappij van
laro ,e bonnen bereiken; met he
I en tot de oppositiebanken te vero
W^lalisten die rechts regeren en
ïuuh ies r'goureus hebben neerges
n aPP'aus van de kiezers, m
p ®tem bii verkiezingen,
■j P® Gonzalez en zijn Spaanse
<inn hevige tegenwind van ei<
saani1 'n bedrijven, op scholen en
3en °p de eerste uitslagen - in
wnnH n u ok no9 eens verkiezingen
soriai6. aarl'ikgoed gehandhaafd,
tie *,S,?n: niet afwijken van een f
p„|Cla|e druk groot en neemt de o
tinna!?6 Gonzalez vroeg een jaar ge
kunn 2ware offers van de mensen
Srunf1 saneren en om des hoge w
linen0 Hii gaat daarbij niet zach
iemai r?ensen stevig in de portemo
iaan o ',e maken dat economise
He n ?e 'euke dingen voor de r
ok _PPs|tie van Felipe Gonzalez t
=>n rl Prokkelt zijn electoraat iets
irengen d'e herhaaldelijke verv
