U|J an, de waarheid en de wet zoek me onwennig op aar Josef Stalin 'RESIDENT ZICH ONGRIJPBAAR GEMAAKT IN IRANGATE? oYiei Werkloosheid wordt in Engeland steeds meer sociale ramp PARTEM EXTRA DINSDAG 9 JUN11987 Voedsel WAS ciale inste. Iran werd lijkt HINGTON - Het onderzoek dat twee spe- commissies van het Amerikaanse Congres len naar de geheime wapentransacties met en de even geheime hulp die vervolgens verleend aan dë Nicaraguaanse Contra's, n feite voorbij te zijn. Amendementen Conclusie Geweld I- m !L T47 de naif vers er ogenschijnlijk ove™ gezond uit zien. Maar er komt langzaam zeker verandering in de woonten van de Amerikaan is zijn eigen menu beu. [)c i ste decennia heeft hij de j, van duizenden Chineese, Ja, se, Koreaanse en Indiase en xicaanse restaurants tcx Die exotische invasie wat saaie en eenkennige~|j dat de Amerikaan van voe had op revolutionaire gewijzigd. In het kielzog dat exotisch eten, volgde Franse keuken, de |ey wijntjes, de heerlijke Euro. kazen, de stevige Ierse bi ten, de Italiaanse pizza's. Door Jo Wijnon |heb- te It bij- lland plijks agrij- ver tanen 1 veel, I vaste {slecht lijn de rants Ijunk- r wor- éveel- irgers, [et en naar hun ipn ge- enige van Ar- pn tot uitend van zwer- Nu is plotseling alles 'g met' (spreek uit: goermée) de klok slaat. De Amen) staat op het punt een lekke: te worden. Sommige grote ju food-ketens verstrekken zelf uitstekende Franse friet, voedzame en gezonde si lichte visgerechten en wat meer zij. Het is een onontka baar proces. Amerika kijkt toenemende mate in de Eu pese keuken, zweert in tot mende mate zijn eigen eet woonten en daarmee - tot op kere hoogte - zichzelf af. Hij eigenlijk verfijnd zijn en daarom naar wijn- en kaa sussen, leert met mes en eten, koopt Franse kookboc en zorgt tegelijkertijd dat slank blijft. Een kok heet al op veel sen 'chef, de ober wordt 1 daar al 'garcon' genoemd, sommige restaurants praten bezoekers al niet meer luidru tig en maken ze geen ruzie als ze toevallig tien minuten een schotel moet wachten, een receptie wordt een ges[ over de beste restaurants van stad en de nieuwste menu's prijs gesteld. Culinaire kei wordt als een uiting van schaafdheid gezien. Wie mee tellen kent het verschil tus een Elzasser- en een Loire» En de jongelui die je in de paddestoelen uit de grond tende gourmetzaken bedient zeggen niet meer 'Hello' 'Bonjour, monsieur', zon overigens ook maar een Frans te kennen. ;ers itigd .mde .len zen, ver- .ndse Al- Krui- van ït la- dens dmi- t 'it itie ,n en wur- d hij -235) ieks Dru- lerp ;ezag, amen en ze I jarig t wil- ir dr. en te Had ont- 31imp oorlog ik er en dat con- »en in ersom .n een rd in istori- e bin- Kas- te ne- wezen islagen fievens- langs •meldt: tog een an En- jn we- 3rit op Neder- f I'm 'Hoe Groot iet van ralgend èn van «n en gels woord is. Welke taal is dat woord dan wel en wat is het Nederlandse woord voor? Both Rathe, Rather, i ther, Rotary, Rotherrie, Ro- thermere. Als u dit snel vindt ben een taalwetenschapper e volgens professor Richart Freyman een flapdrol. De® Amerikaanse Nobelprijswin naar voor natuurkun® noemt nobelprijsheerlijk alpha wetenschappen 'lul koek op een laag pitje' (l"tf level baloney) Een bizondert vermelding krijgen de filoso fen aan zijn universiteit; waren al bizonder geschriw kerels (those guys were par ticularly inane) zie pagj® 210 van 'Surely, you're joking Dr. Feynman'. Van bèta we tenschappers kunt u lere: dat u uit dezelfde atom® bent opgebouwd als uw h(W uw mattenklopper en horloge. U dankt uw gestalte uiterlijk niet aan de opbou* en rangschikking van atomen maar aan de ruimte daartussen. Werd® die ruimtes opgevuld door wat samentepersen z°f ieder atoom aan alle kan* aansloot aan de omringen' dan zou u zoveel kleiner 21 dan nu dat u voor het W° oog niet zichtbaar zou zijn- Is even wennen dat u in wj-j zen bestaat uit lege ruin*® net trouwens als ik, prin^ Diana, aartsbisschop Tutu® Moeammar Ghadaffi. Coura ge, derhalve, en heft uV" hellebaart. John O' '0 DoorJc Het V. ®ers voornamelijk op de vraag ju hoeverre de Amerikaanse president Ronald Reagan op de hoogte was van de hulp die zijn naaste medewerkers aan de Contra's verleenden in de pe riode dat het Congres alle hulp aan de rebellen had stopgezet. Na de getuigenissen van zijn voormalige veiligheidssadvi- seur Robert McFarlane heeft de president in feite toegegeven dat hij op de hoogte was van de steun die vanuit het Witte Huis aan de Contra's werd verleend. En hij ging zelfs zover te zeg gen: „Het was mijn idee". Daarmee was de belangrijkste vraag van het onderzoek on verwacht snel beantwoord. De president kon dat antwoord ge ven omdat hij plotseling een 'wettelijk' excuus voor zijn handelwijze had gevonden. Reagan heeft van de meet af aan ontkend iets te weten van de hulp aan de Contra's en het doorsluizen van Iraans geld naar de Nicaraguaanse rebel len. Toen in februari het zoge naamde Tower-rapport ver scheen, heette het dat de presi dent in het geheel niet wist wat er in zijn eigen Witte Huis ge keurde en dat hij de greep op zijn eigenmachtig optredende topmedewerkers volledig had verloren. Die conclusie van de Towercommissie is de afgelo pen weken volledig ontkracht. Reagan was nauw bij de Contra's betrokken en wist precies wat er gaande was. Toch bleef de president tot aan de vooravond van het onder zoek van de speciale congres commissies volhouden dat hij van niets wist. Maar toen Ro bert McFarlane onthulde dat hij de president met grote re- derzoek richt zich im- gelmaat op de hoogte had ge houden van de activiteiten van prominente Witte-Huismede- werkers en dat de president bovendien op de hoogte was van de miljoenenhulp die 'derde landen' (Saoedi-Arabië en Brunei) op Amerikaans ver zoek aan de Contra's hadden verleend, kon de president niet anders meer dan schoorvoe tend toegeven dan hij meer wist dan hij aanvankelijk had willen zeggen. De president kon dat rustig doen omdat hij over een juri dische ontsnappingsmogelijk heid' beschikte. Zijn medewer kers lieten plotseling weten dat de wettelijke regels - die Ame rikaanse hulp aan de Contra's voor de periode van 1984 tot 1986 onmogelijk maakten - niet op de president zelf en dus ook niet op zijn naaste adviseurs van toepassing waren. De congresbeslissing, die de hulp aan de Contra's tijdelijk stopzette, was gebaseerd op twee amendementen die wer den ingediend door de demo cratische afgevaardigde Ed ward Boland uit Massachus- setts en die sindsdien dan ook de Boland-amendementen he ten. Het eerste amendement van begin 1984 sprak zich in al gemene termen uit en verbood in feite alleen het steunen van de Contra's met geld van de Amerikaanse overheid. In oktober 1984 nam het Con gers een tweede, meer aange scherpt amendement aan. Dat bepaalde dat geen enkele Ame rikaanse dienst en geen enkel regerings-agentschap steun aan de Contra's mocht verle- Ronald Reagan in de problemen door Irangate. nen. Daarmee werd am. de CIA uitgeschakeld, die tot op dat moment zeer actief bij het verlenen van hulp aan de Con tra's was betrokken. Het is inderdaad zeer de vraag of beide' amendementen van toepassing waren op de president zelf. Het eerste amendement ging immers al leen over geld en het werd om zeild door gebruik te maken van fondsen van particulieren en 'derde landen'. Later wer den de winsten aangesproken die met de Iraanse wapen transacties waren gemaakt Het tweede amendement poogde directe hulp van Ame rikaanse overheidsinstanties onmogelijk te maken. Maar president Reagan zelf is, vol gens exegeten van het Ameri kaanse wetsstelsel, geen 'over heidsinstantie' en heeft nage noeg onbeperkte volmachten als het over beslissingen gaat die betrekking hebben op het buitenlands beleid. Hoe dan ook; de president te kende beide amendementen. Maar dat belette hem niet zijn medewerkers - in zijn naam - vervolgens tot actieve steun aan de Contra's aan te zetten. De staatkundige vraag is nu of de president al of niet onder de termen van beide amendemen ten valt. Als de commissies van het Congres tot de conclusie zouden komen dat dat wel het geval is, dan kunnen daar moeiteloos allerlei juridische bezwaren tegen worden aange voerd. De rechtskundige bepa ling van de plaats van de presi dent in relatie tot de Boland- amendementen kan mogelijk vele jaren in beslag nemen en pas worden voltooid lang nadat president Reagan het Witte Huis heeft verlaten. Toch is Irangate nog niet he lemaal voorbij. Als zou blijken dat Reagan directe toestem ming heeft gegeven voor het doorsluizen van met de Iraanse transacties gemaakte winsten naar de Contra's, is er sprake van oneigenlijk gebruik van Amerikaanse overheidsgelden. Wat de consequentie daarvan is voor de positie van de presi dent is vooralsnog onduidelijk. Het is niet uitgesloten dat kolo nel North de verantwoordelijk heid voor die beslissing volle dig op zich neemt om president Reagan, althans voor dat as pect van de zaak, volledig te ontlasten. Dat alles betekent dat Rea gan erin is geslaagd een jurdi- sche zijsprong te maken op het moment dat de verhoren van de speciale congrescommissies hem fataal dreigden te worden. Hij heeft als het ware een 'wet telijk toevluchtsoord' gevonden waarin hij zich kan ophouden totdat de Iran-Contra-storm is geluwd. En hij heeft zich voor een deel immuun gemaakt voor de verklaringen die kolonel North en admiraal Poindexter in de tweede helft van juni voor de onderzoekscommissies van het Congres zullen afleg gen. Sterker nog, Reagan heeft zich andermaal in een schier ongrijpbare positie weten te plaatsen die het hem mogelijk maakt Irangate te overleven. Als die opzet slaagt moet de president vervolgens zien te ontsnappen aan de kritiek van nauw bij de zaak betrokken personen. Een van de hoofdrol spelers in het Iran-schandaal, generaal Richard Secord, zei al dat hij zich door de regering in de steek gelaten voelt en dat de mensen, die geheel in de geest van de president handelden, zich nu zelf maar moeten zien te verdedigen. Andere betrok-, kenen kunnen voor hun aan deel in de affaire tot gevange nisstraffen worden veroor deeld. Reagan heeft zijn president schap met zijn .juridische zij sprong" wellicht weten te red den. Maar of hij daarmee zijn historische reputatie als presi dent overeind kan houden, is een vraag die veel moeilijker is te beantwoorden. Feit blijft dat Reagan de in tenties van het Congres opzet telijk heeft genegeerd. Dat heeft zijn geloofwaardigheid er in ieder geval niet groter op ge maakt. DoorC ol Williams MOSKOU (AP)' - Wanneer Alexander Sjtsjerbakov, journalist van de Komso- molskaja Pravda, wordt ge- vraagd wie in zijn familie het mee st heeft geleden on der Jos af Stalin, antwoordt hij; „M ijn dochter, die in 1965 we rd geboren". Zijn doe hter durft niet vrijuit te prati ■n door de telefoon, wanneer zij een méning wil ge ven die niet overeen komt met die van de regering. Kortom, aldus Sj tsjerbakov, zijn doch- ter is et ;n slachtoffer van de maatsch appij die Stalin tien- tallen ja ren voor haar geboorte vestigde Nu, 34 jaar na de dood van de dictator, is een nieuwe genera- tie leide rs van de Sovjet-Unie op zoek naar de juiste plaats die Stali n dient in te nemen in de post- "evolutionaire geschie- denis va n het land. Maar veel van de n alatenschap van Stalin bestaat r log en bepaalt tot op de dag van vandaag het leven, zo- als het enorme veiligheidsap- paraat, e n de geschreven en on- geschrev en beperkingen op de individu Nadat Nïkita Chroesjtsjov öjn lege ndarische redevoering had afgc ?stoken op het partij- congres' van 1956 en Stalin als dictator naar de vuilnisbelt van de Teschiedenis had ver Wezen, werd de dictator een non-per. oon in het land dat hij gevormc had. Hoogst zelden werd er noe over hem e^snro- ken, Later, onder Chroesjtsjovs opvoiger Brezjnev, kwam de naam van Stalin weer in de openbaarheid, maar vrijwel uitsluitend waar het ging om zijn rol als opperbevelhebber tijdens de Tweede Wereldoor log. Nu, onder leiding van Mi- chail Gorbatsjov, lijkt het Kremlin de noodzaak te zien om Stalin te doen herleven, zijn daden en wandaden zorgvuldig te onderzoeken en die delen van de maatschappij te 'her bouwen' die door het Kremlin worden gezien als afwijkingen van de leer van Vladimir Le nin, de vader des vaderlands. „Het is absoluut noodzake lijk de problemen van het ver leden te bespreken om het he den te kunnen begrijpen," al dus Joeri Afanasjev, directeur van het Staatsinstituut voor Geschiedenis en Archieven en auteur van een aantal recente artikelen waarin kritiek wordt geleverd op de 'witte plekken' in tie 70 jaar oude geschiedenis van het land. Hij en andere historici plei ten voor volledige erkenning van de rol van Stalin, maar zij verwachten niet dat dat op korte termijn zal gebeuren. „De historici en sociale weten schappers zijn helaas nog niet klaar om een volledige geschie denis te schrijven," zei Roy Medvedev, een onofficieel maar invloedrijk marxistisch historicus. Tot nu toe blijft het erbij dat fouten uit het verle den worden veroordeeld, zon der dat die fouten worden be studeerd, geanalyseerd en be- Partij leider Gorbatsjov foto anp schreven. Ze worden gene geerd. In het westen is algemeen be kend hoe Stalin de macht in de Sovjet-Unie naar zich toetrok na de dood van Lenin en hoe Lenin die ontwikkeling had verwacht en ertegen had ge waarschuwd. Tussen 1924 en 1953, toen Stalin overleed, kwa men ongeveer 20 miljoen Sov jet-burgers om het leven bij binnenlands geweld. Zij stier ven bij politieke zuiveringen, tijdens de gedwongen collecti visering van de landbouw of hoorden tot de krijgsgevange nen uit de Tweede Wereldoor log die werden vermoord op verdenking van collaboratie. De collectieve angst die het land in zijn greep hield bleef tot de dag van vandaag be staan. Er zijn weinig landen in de wereld waar zo massaal en zo automatisch wordt gefluis terd, bij het ventileren van de meest onbenullige kritiek. Jon geren die geen enkele persoon lijke herinnering aan Stalin hebben, bedekken hun tele foons met kleine kussentjes om hun stemmen onherkenbaar te maken voor eventueel meeluis terende agenten. Wanneer een vriend of buurman schijnbaar zonder reden een wanbehande- ling ondergaat van de kant van de bureaucratie of de politie, houdt iedereen zichzelf voor dat hij die behandeling wel verdiend zal hebben. in de pers is Stalin er de af gelopen tijd van beschuldigd gruwelijke misdaden tegen de bevolking op zijn geweten te hebben. Hij krijgt ook de schuld van het ontstaan van de enorme bureaucratie, waar door de Sovjet-maatschappij in een soort bodemloos drijfzand lijkt te zitten. Zelfs zijn rol als bevelhebber van het Rode Le ger tijdens de Tweede Wereld oorlog blijkt niet onaantast baar te zijn. Er wordt intussen gewerkt aan nieuwe schoolboekjes voor de geschiedenisles, maar er wordt niet verwacht dat daarin al een compleet beeld van Sta lin zal worden gegeven. Er worden wel stappen in die richting gezet 'maar wat mij betreft gebeurt dat niet actief genoeg,' aldus Afanasjev. Afanasjev stelt dat Gorbats jov niet zal slagen in zijn eco- Josef Stalin. nomische en sociale hervor mingen, tenzij hij weet te ko men tot een totale en eerlijke verzoening met het verleden. Maar hij zegt dat Gorbatsjov wel begrijpt dat de problemen van het land voortkomen uit het Stalinisme. „Maar waarom praten wij over herbouw en niet over nieuwbouw?" vroeg Afanasjev. „Omdat we niet vanuit het niets bouwen, maar bouwen op een plaats waar al iets staat." En wat daar nog staat, het Sta linisme, moet eerst worden ge sloopt. Medvedev zei dat de huidige golf van anti-Stalinistische pu blicaties bemoedigend is, maar dat het peil van de kritiek nog niet het peil heeft bereikt uit de dagen van Chroesjtsjov. De af braak van Stalin gebeurt nog goeddeels door de publicatie van literaire werken die tijdens zijn regime werden verboden. „De literatuur loopt vooruit op de geschiedschrijving en zelfs op de pers," aldus Medvedev die betwijfelt of het op korte termijn tot volledige openheid over het Stalinisme zal komen. Als voorbeeld van wat hij be doelde haalde hij een nieuw ge schiedenisboek tevoorschijn dat dit jaar werd gepubliceerd. Het boek is geschreven door een partij-historicus, Maxim Kim, en heet 'Het Sovjet Moe derland'. Brezjnev, Chroesjtsjov, Sta lin en wijlen partijleider Kon- stantin Tsjernjenko komen in het hele boek slechts tweemaal voor. „Het is uitsluitend Gor- bafjsov en Lenin. Er komen vrijwel geen andere politici in voor," aldus Medvedev. „De mensen die de afgelopen 20 of 25 jaar geschiedenis hebben ge schreven zijn gewoon niet in staat het hele verhaal te vertel len." Veel oudere Sovjet-burgers, en vooral degenen die tijdens de oorlog het land verdedigden, beschouwen de periode dat Stalin aan de macht was nog steeds als de periode van orde, patriottisme en nationale in spiratie. Zonder Stalin, zeggen Bij rellen in Birmingham werd vorig jaar enorme schade aangericht Sociologen wijten een en ander aan de grote werkloosheid in die stad. fotoaf Door Cotten Timberlake MIDDLESBROUGH (AP) - Sinds Margaret Thatcher in 1979 het roer van het schip van staat in handen kreeg, is het aantal werklozen in Groot-Brittannië meer dan verdub beld tot 3,02 miljoen, of 10,9 procent van de beroepsbevol king. - FOTO ANP zij, zou het land industrieel nooit van de grond gekomen zijn en zouden de Duitsers niet zijn verslagen. „Natuurlijk heeft Stalin fou ten gemaakt. Welke leider in welk land maakte geen fouten? Maar wat hij bereikt en ge presteerd heeft moet ook er kend worden," aldus een 62-ja rige ingenieur uit Moskou en veteraan uit de Oekraïne. „We hebben in Moskou een plein naar Tito genoemd, maar er is geen monument voor Stalin die het land 30 jaar leidde." De naam en het portret van Stalin blijven in de pers zeld zame verschijnselen en de hui dige generatie scholieren en studenten lijkt even weinig te leren over de dictator als hun ouders. „Wij vergeten teveel. Daarom vergeten we de angst niet," schreef journalist Sjtsjerbakov toen hij de jeugd van vandaag tot slachtoffers van het Stalinisme benoemde. „We moeten een misdaad een misdaad noemen en de misda diger een misdadiger." Vanzelfsprekend zal de La- bour-partij in de campagne voor de algemene verkiezingen van 11 juni trachten munt te slaan uit het immense pro bleem van de werkloosheid, maar het is de vraag of dit veel zoden aan de dijk zal zetten. De prognoses geven de huidige premier veel kans op een derde ambtstermijn, hetgeen in het Britse politieke leven nog niet eerder is voorgekomen. Kennelijk legt de kiezer geen rechtstreeks verband tussen het beleid van de conservatieve regering en de werkloosheid. Of misschien doet hij dit wel, maar bevordert de economi sche recessie de behoudzucht van degenen die wel een baan hebben. Per slot van rekening vormen de werklozen een min derheid. Hoe het zijde werk loosheid heeft tot dusverre in Groot-Brittannië zeker niet ge leid tot een politieke crisis van revolutionaire allure. Wel heeft de werkloosheid grote gevolgen voor de Britse maatschappij. Zo maakt Cleve land County, dat het hoogste percentage werklozen van En geland bezit, bepaald niet lan ger deel uit van het pittoreske Engeland dat de wereld kent van de ansichtkaarten. Geen keurig onderhouden dorpswo ningen omzoomd met rozen- tuintjes achter groene hagen, maar 1.200 hectare verlaten en vervallen fabrieken, verpest door de stank die komt uit de pijpen van enkele fabriekshal len waar nog wel wordt ge werkt. De werkloosheid, die in Cle veland County 20,8 procent be draagt, heeft meer gedaan dan het externe landschap voorzien van littekens; zij heeft ook het interne landschap aangetast De werkloze voelt zich verra den, uitgestoten en buitenge sloten. De permanente werk loosheid leidt bij velen tot diep geworteld gevoel van onbeha gen. „Ik voel me altijd sjofel, zelfs als ik het niet ben," ver klaart de 25-jarige, werkloze Susan Brooks. „Het geeft me een gevoel of ik gedegradeerd ben." Veel werklozen leggen zich neer bij hun lot. Het probleem is dermate groot en zo diep ver ankerd dat het resistent lijkt voor politieke oplossingen. Ondertussen zijn degenen die wel een baan hebben nog altijd in de meerderheid en hebben zij het economisch gezien aan zienlijk beter. Voor veel wer kenden geldt echter dat het al lerminst zeker is dat zij aan het werk kunnen blijven. De socio loog Ken Roberts wijst erop dat die onzekerheid maatschappe lijk tendeert naar conservatis me. „De werkloosheid heeft niet geleid tot een politieke cri sis en er is geen sprake van maatschappelijke onrust op grote schaal. Tien jaar geleden zouden de mensen het niet voor mogelijk hebben gehoudea" Cleveland County, dat 320 kilometer ten noorden van Londen aan de kust is gelegen, was in de jaren zestig en het begin van de jaren zeventig ta melijk welvarend. De werk loosheid bedroeg indertijd hooguit vijf procent. Het gebied dankte zijn betrekkelijke eco nomische bloei aan staalfabrie ken, scheepsbouw, chemische fabrieken en de produktie van uitrusting voor olieplatforms in de Noordzee. Vervolgens kwam de overca paciteit De automatisering zette door, hetgeen gepaard ging met ontslagen en het over bodig worden van veel prakti sche werkervaring. Bovendien bleek Cleveland County door de afhankelijheid van enkele grote bedrijven bijzonder kwetsbaar voor industriële veranderingen. Thatchers be zuinigingsmaatregelen uit het begin van de jaren tachtig, die gericht waren op beperking van de inflatie, luidden voor veel bedrijven het begin van het einde in. „Het duurde lang voor wij het inzagen, maar thans wordt erkend dat er sprake is van werkloosheid op de lange ter mijn," aldus Bryan Hanson, een Labourpoliticus. „Sommi gen zullen hun hele leven nooit aan het werk komen." Bruce Stevenson, voorzitter van de 'council' van Cleveland County, verklaarde in verband hiermee dat de overheid thans bezig is met een reorganisatie van de sociale voorzieningen aan werklozen, teneinde die beter af te stemmen op het per manente karakter van de werkloosheid. Stevenson bena drukte dat het werkloos zijn geen gevolg is van luiheid van de betrokkenen, of anderszins van sociaal tekortschieten; „Dit is een streek waar men altijd hard heeft gewerkt. Werkloos heid is eenvoudig het gevolg van een gebrek aan kansen. Dat veroorzaakt een enorme druk." Stevensons council is met zijn 20.000 man overheids personeel op een bevolking van 580.000 de grootste werkgever van Cleveland County. De kleine misdaad tiert welig. Woekeraars gaan van deur tot deur. Het verkopen van een huis is bijna onmogelijk. Ge zinnen vallen uit elkaar. Er is sprake van ondervoeding. Voor degenen die werk kun nen krijgen, geldt veelaj dat de lonen karig zijn. De oorzaak hiervan is wellicht dat de solli citanten bereid zijn met minder genoegen te nemen. Robin Treacher, een woord voerder van de council, ver klaart de luchtverontreiniging door erop te wijzen dat de overheid als gevolg van de eco nomische malaise eerder ge neigd is milieuverontreini gende bedrijven toe te laten dan voorheen. „Wij voeren een soepeler beleid ten aanzien van de acceptatie van bedrijven dan in andere delen van het land." Hoewel werklozen in Groot- Brittannië nauwelijks een so ciaal stigma wordt opgedrukt, voelen de werklozen zich uitge rangeerd en geïsoleerd, aldus deskundigen. Volgens officiële schattingen ziet twintig pro cent van degenen die in aan merking voor een uitkering ko men, van de voorziening af. Nationaal gezien zijn de uitke ringen gestegen van 1,5 miljard pond in 1979 tot 7,3 miljard pond nu (tegen de huidige koers respectievelijk 4,8 en 23,7 miljard gulden). Tom Smith, een 33-jarige technisch monteur, probeert een vrouw en drie kinderen te onderhouden met een inkomen van 75 pond (242 gulden) per week. Op de vraag waarom hij kinderen heeft, terwijl hij het zich eigenlijk niet kan veroor loven, antwoordt hij dat het le ven zonder kinderen helemaal niets meer te bieden zou heb ben. „Als je geen kinderen hebt, en je alles met z'n tweeën moet doen, wat is er dan nog om naar uit te kijken?" Ondanks de sombere voor uitzichten voor de jeugd in Cle veland County, behoren de stu dieresultaten van de middel bare scholieren tot de beste in Groot-Brittannië. Slechts één op de tien schoolverlaters Inrijgt werk. Stevenson merkt hier over op dat 'niemand weet hoe je een gemeenschap moet leiden waarin over tien jaar een aanzienlijk aantal mensen nooit zal hebben gewerkt'. Deskundigen zowel als La- bourpolitici roepen op tot op lossingen zoals verhoging van de overheidsuitgaven, meer op leidingen, arbeidstijdverkor ting, activering van het onder nemerschap en migratie.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 5