destem
'DE KONINGIN DER
BADPLAATSEN EN
BADPLAATS
VAN DE KONING'
Y A
en
eau
2 lijn
Gratis brochuri
stands
ken
ng
ng
ng
gaaibollen
Schieting
schieting
schieting
Gezellige bingo
De Kringloop
beurs
BETON
0RINGS
EDRIJFv
Wij boren en
zagen in beton,
steen en asfalt
van 0 20 t/m
500 mm
e koepels van de Russisch-Ortho-
doxe kerk in Biarritz lijken gekleurd met het bloed van
de oude adel. Ze zijn kobaltblauw. Lang geleden wilde
een verre nicht van de tsaar ze nog laten opschilderen
met een laag goudverf, net als de kathedralen in Mos
kou. Maar een tijdperk liep ten einde. Door een revolu
tie, wereldoorlog en economische crisis bleef het bij
een vrome wens. Russische prinsen en prinsessen ko
men al lang niet meer in Biarritz. De glamour van het
Second Empire en de Belle Epoque is verleden tijd.
Toch niet helemaal. Als door een wonder heeft de
„Koningin der badplaatsen en de badplaats van de
koning" weten te ontsnappen aan de betonwoede van
de projectontwikkelaars.
Keizerin
Vedetten
Eerbied
Grande Epoque
aamse Koerier.
BERT
MVAN VELZEN
Iverteer-
ren met
tmer en
o's te
altijd te
n" hun
daad-
nen.
in.
geheel
anderen,
ies. Dis-
bemid-
hrijftarief
r. Voor
aal-inko-
v. Kins-
4535 BG
-97000.
lelig
relatie
wen gra-
v. singels v. uitst. maats
niveau. Tel. 02518-54J™
J.MAN 39 jr. zkt. li^
gen 17-30 jr. om zo ny
dan zonder verplicht^,
kontakt te hebben, ka
geen post ontv. maak t
ergens afspr. Br.
m.f.o.nr. 934239.
J.MAN 31 jr. gesch. vei.
den verwerkt, geen kii
goede baan, 2ef
wonend zoekt lieve vm
om samen iets van dei
komst te maken. Alle t»
ven worden ser. beant»
evt. foto's op erew
Br.o.nr. 934274.
Nog enkele
vrij op de Braderie in
keicentrum Donk (Ha»
Beemden) in Breda, op
juni 1987. Aanmelder 1
076-410040.
d thuis Rode Kruis
1987:
14-90-26-22-06-01-94-66-77-92-024
4-52-46-58-16-07-97-76-19-64-83-9;
9.43-44-79-12-85-30-88-09-69-17-5;
17-87-39-29-24-11 -50-31 -15-10-81-J
1010357.
070-949414.
lekoeken-
isstreek".
iverkoop.
irs. Groot
on", Koe-
1754.
'9
ini bij W.
st, aanv.
50,-.
uni zaal
iterzande.
lur ƒ25.-
uni zaal
sterzand,
ur. 25,-
4 jr. oud,
125,- tel.
)ij J. van
elwaarde,
lur, 50,-
en 15,-
41, Clin-
466.
Zon. 1e Pinksterdag
bij Sonja en Rudy in
Noordstr., Walsoorifc
aanv. 14.30 u.
bij M. de Cock te Zi
dorpe op zat. 6 juni
gratis, aanv. 14.30 u.
Zat. 6 juni
in Café de Kroon te Hu
Aanv. 14.30 u. 50,
tis.
2de pinksterdag
Café De Vier Jaargetijl
te Lamswaarde. Aï
14.30 u. Sociëteit de Vi
de.
zat. 6 juni om 20 u inca
rest. De Smickel, Hulst
Aan- en verkoop, bei»
deling van nieuwe- en
bruikte goederen.
Kringloopbeurs, Wilhel
nastr. 82a, St. Jansft
Tel. 01140-10257.
waarde
Ulst
Vraag onze prijslijst
01140-16657-
01148-2960
ilijk in.
leesteken één vakje benutten,
i van de advertentie wordt in een
gezet.
advertentie met het belangrijkste
n kort en bondig.
jk Uw telefoonnummer in de
eageert men gemakkelijk en snel.
nt u AAN DE ZIJKANT HET BEDRAG
moet betalen. Voor toezending van
ummer dient u f 3,50 extra te
ntante betaling kunt u een groene
een blauwe girokaart (dus géén
rschrijving) insturen,
e betaling ontvangt u een
waarvoor wij u echter f 4,—
sten in rekening moeten brengen.
plaatsing aan Dagblad De Stem,
800 MB Breda.
sadvertenties., of inleveren op onze
Prijs incl. 6% BTW
f 5.88
f 7.84
f 9.80
f 11.77
f 13.73
f 15.69
Telefoon:
D
Door Bob van Huet
Anders dan aan de door stapeltoerisme
overwoekerde Middellandse Zee-kust is er
in Biarritz aan de Atlantische kust nog iets
overgebleven van de chic en elegantie van
weleer. Manoirs en hotels uit de vorige
eeuw zijn prachtig gerestaureerd en herin
gericht als luxe vakantie-appartementen.
Een badplaats met een letterlijk rijke tra
ditie.
„Bij ons geen wolkenkrabbers als aan de
Cöte d'Azur", zegt Bernard Marie, oud-
rugbyscheidsrechter en burgemeester van
het - buiten het seizoen - 30.000 inwoners
tellende Biarritz. Voor hoger dan vijf eta
ges geeft hij geen bouwvergunning.
„Een bewuste keuze. Ons toerisme is
traditioneel gebaseerd op kwaliteit en niet
op kwantiteit. We mikken op een elite, die
ach een luxe vakantie kan veroorloven."
In de praktijk komt dat neer op golfterrei
nen en theesalons in plaats van campings
en frietkramen.
„Dat we onze gasten op geld selecteren,
kun je betreuren vervolgt de burgemees
ter. „Maar aan de andere kant heeft Biar
ritz zo wel iets bijzonders te bieden. Er zijn
hotels en appartementen in de goedkopere
alleen is het aantal plaatsen be
perkt. Ons strand is trouwens te klein voor
100.000 badgasten".
Het met hypermoderne communicatie
apparatuur ingerichte congrescentrum
(een experiment van de Franse PTT), de
zes golfbanen en de gerenommeerde tha-
lassotherapie-huizen (behandeling met
zeewater) noemt Marie de belangrijkste
toeristische troeven van zijn gemeente.
De charme en het zachte klimaat van Biar
ritz werden halverwege de vorige eeuw
'ontdekt' door keizerin Eugenie, de vrouw
van Napoleon III. In de na-zomer resi
deerde het Franse hof in de 'Villa Euge
nie', een pompeus vakantiepaleis. Het
prestige van Napoleon trok andere vorsten
en hoogwaardigheidsbekleders naar de
Baskische kust.
De grondprijs steeg binnen vijf jaar van
1 naar 10 frank per vierkante meter. Van
pittoresk vissersdorp werd Biarritz zo een
mondaine badplaats met illustere gasten
als Edward VII, de familie Metternich, ko
ningin Isabella II van Spanje, de prinsen
van Oldenburg, Monaco, Orlow enz.
Sommigen hadden een gevolg van 50
De villa Belza
FOTO LYDIE GARCIA
Blarrlb omstreeks 1900 met op de achtergrond Villa Eugenie
Biarritz hervindt grandeur
Een gerestaureerd hotel In Blarrlh
personen, waarvoor weer nieuwe hotels
moesten worden gebouwd. De Pruisische
staatsman Otto van Bismarck kwam vijf
keer alleen naar Biarritz. Hij beleefde een
heimelijke romance met een Russische
prinses maar aan zijn vrouw schreef hij hy
pocriet: „Mijn geweten is gekweld. Ik zie
zoveel mooie dingen, zonder jou".
De man die verantwoordelijk zou zijn
voor de Franse nederlaag in de oorlog van
1870 verdronk bijna in de hoge Atlanti
sche golven. Hij werd gered door een
alerte badmeester uit Biarritz, die echter
later zou opmerken: „Als ik had geweten
wat er allemaal zou gebeuren had ik hem
laten verdrinken".
Na het aftreden van Napoleon III raakte
de badplaats niet uit de gratie. Nieuwe ko
ningen en vedetten frequenteerden de
Grande Plage en de luxe salons. De
Spaanse koning Alphonso XIII verloofde
zich er in 1906 met de prinses van Batten-
berg, een nicht van koningin Victoria. Ale
xandre Dumas, Zola, de componist Offen
bach en later Picasso, Chaplin, en Van
Dongen verbleven in Biarritz.
- FOTO LYDIE GARCIA
In 1929 telde de toeristendienst een re
cord van 70.000 bezoekers. Nostalgische
plaatjes uit die tijd zijn te zien in het Mu-
sée du Vieux Biarritz, dat een plaats heeft
gevonden in de voormalige Anglicaanse
kapel.
We worden er rondgeleid door kolonel
Laborde. Sinds zijn pensionering heeft hij
zich opgeworpen als conservator. „De aris
tocratie, de zakenmensen, kunstenaars,
iedereen kwam naar Biarritz. De lokale be
volking liep uit wanneer er weer een be
roemdheid was gearriveerd. Het aperitief
nam die dan om 13.00 uur in de Bar Bas
que, om 16.00 uur thee drinken in een Sa
lon aan de Boulevard Edouard VII, 's
avonds dineren in het Hotel des Princes
enzovoorts. Wie belangrijk was, moest zich
vooral laten zien."
Laborde vertelt dat de lokale bevolking de
voorname gasten altijd met grote erbied
heeft ontvangen. „Hun rijkdom zorgde
voor nieuwe rijkdom. De middenstand
deed goede zaken. Allerlei ondernemingen
installeerden zich langs de kust. De klap
kwam toen de beurs instortte en daarna de
Spaanse burgeroorlog."
De crisis van 1929 zorgde ervoor dat de
hotels plotseling leeg bleven en in verval
raakten. Biarritz bleek niet in staat na de
oorlog het eerste internationale filmfestival
te organiseren. Dat ging naar Cannes. De
Parijse beau monde wendde zijn blik naar
Deauville, dat dichter bij de hoofdstad lag.
De gemeenteraad overwoog in de jaren
vijftig om van de 'Villa Eugenie' een va
kantiekolonie te maken voor de kinderen
van het Renault-personeel. Maar dat plan
ging niet door, omdat Biarritz opnieuw in
zwang raakte bij een elite, die deze keer
bestond uit managers en technocraten.
Aangetrokken door rust en ruimte namen
zij appartementen in de oude hotels, die
daarvoor werden gerestaureerd. De Franse
yuppies voelen zich er nu in hun element.
De Hispano Suiza's zijn dan wel vervan
gen door moderne sportwagens, maar voor
wie er van houdt, heeft Biarritz nog steeds
iets te bieden van die zogenaame 'grande
epoque'. Veel extravagante villa's staan er
nog, zoals bijvoorbeeld het huis 'Belza' dat
de vorige eeuw werd gebouwd door een
Spaanse edelman. Aan de vooravond van
de eerste wereldoorlog herbergde het een
Russisch cabaret. Statige hotels zijn te vin
den aan de Avenue Edouward. Veel stra
ten in Biarritz dragen de naam van voor
name bezoekers van weleer.
Het laatste grote bal had plaats in 1953.
De Spaanse markies De Cuevas het zijn
2000 gasten opdraven in kostuum uit de
tijd van Lodewijk XIV. Inclusief een spe
ciaal 17e eeuws decor kostte het avondje
anderhalf miljoen frank. Gedanst werd er
op een in de haven drijvend podium.
jn oog viel op
en uitspraak van Jan Blaas-
:r: „Zo'n oud theater, als je
flaar binnenkomt kun je ruiken of de zaal
V°1 is. Ruiken is ook genieten. Aan de brie
venbus ruiken bij mijn opoe, daar kan ik
ontzettend van genieten. Kinderachtig hè
Aan die brievenbus ruiken, even de
geur opsnuiven. Of even die trap ruiken,
dat heb ik sterk Nee, Jan, dat is hele
maal niet kinderachtig. Je bent gewoon, in
lichte mate, paranasaal begaafd. Niet clair
voyant, maar clairsentant. Helderruikend
Ik ben zelf ook een beetje paranasaal be
gaafd. Soms bel ik naar huis om te zeggen
dat de soep aanbrandt en in de trein op
weg naar Arnhem heb ik nog ruzie gekre
gen met een mevrouw, die niet van mij
wilde geloven dat haar sucadelappen thuis
stonden te verkolen. Ik kan deze gave nog
een heel eind ontwikkelen. Ik zie me reeds
werken op de Paravisie, tussen de aurolo-
gen de hand - en zandlezers en de verza
melaars van stemmen „van de overzijde"
op de geluidsband.
Nasaal is de ene mens natuurlijk verder
ontwikkeld dan de andere. Eigenlijk moet
ik zeggen: minder gedegenereerd. Want
toen we, in een ver verleden, nog druk
doende waren om ons te verheffen uit de
chim pan sees tand, waren onze neuzen zeer
verfijnde instrumenten, waar mee geuren-
gamma's kénden worden besnuffeld van
een complexiteit die pianopartituren van
Chopin benadert. Wat we nu met de neus
kunnen waarnemen zijn slechts balken
zonder noten.
Maar soms springt er een opmerkelijke
neus uit. Nasaal begaafden vinden heden
ten dage emplooi als beroepssnui vers in
wijn en parfum en New York City heeft er
een in dienst om in tunnels en riolen de op
eenhoping van gevaarlijke gassen uit te
sniffelen. Deze man draagt dan ook de bij
naam Sniffy. Snuffeltje zouden wij zeg
gen. Er valt als nasaal begaafde mens dus
best iets te verdienen, om over paranasaal
begaafden maar even te zwijgen.
Het is jammer dat de nasale ontwikke
ling in de kinderjaren zo vaak wordt onder
drukt. Men kan zich voorstellen hoe de
kleine Jan Blaaser op zijn schonkige
knietjes met zijn neus in de brievenbus van
zijn opoe ligt te snuiven en zijn moeder nij
dig ingrijpt met de woorden: „Jan hou
nou eens eindelijk op met dat gesnuffel."
Waarop Jan, met een wat dromerige blik in
de ogen en enigs zins verongelijkt, de straat
op gaat om elders een paar brievenbussen
te besnuiven. Ah, hier is vorige week de
melk overgekookt, een blok verderop eten
ze bloemkool, hier eten ze vanavond ven
kelsoep, gevolgd door gebakken aardap
pelen met tuinboontjes en een bal runder
gehakt en een overrijp meloentje toe. Jan
kwam al doende in de rand gebieden van
het paranasale terechtmaar in plaats van
hem aan te moedigen, hebben ze hem van
menig brievenbus gesleurd.
Die onderdrukking van nasale en para
nasale ontwikkeling bij het opgroeiende
kind gebeurt maar al te vaak door mensen
die zelf geen neus hebben, in figuurlijke zin
althans, en die altijd een schroeilucht om
zich heen dragen en die behoren tot de va
zallen van de cuisine criminelle, die aard
appelen zo glazig weten te maken dat men
ze in een leesbril zou kunnen monteren.
Voor hen is de neus slechts een sierstuk,
een grof instrument waarmee ze zelfs geen
onraad kunnen ruiken. Het zegt dezulken
niets dat de rook uit de locomotieven tus
sen Eindhoven en Venlo vroeger een geur-
element bevatte dat nauw verwant was aan
een doffe, wat zwavelige wind van mense
lijke herkomst.
Zij zullen nooit door een muur van kam
perfoelie rijden, in de lift bespeuren dat de
kat de kattebak in gerechte afkeer de rug
heeft toegekeerd, de geur herkennen van
boenwas op kunstleer, het aroma van zeep
en schuurmiddelen bij de door de kieren
van de arbeids markt verdwenen water-
baas, warm broo d in de vroege ochtend,
een slecht geventileerde gymzaal. Zij heb
ben geen geurpalet en zijn nasaal nergens.
Brievenbus- en gangtrapsnuivers als
Blaaser zijn nasaal begaafd en wie uit het
geurenmozaïek antwoorden vindt op vra
gen van leven en dood, die is paranasaal
begaafd. Zo eenvoudig zit dat.
