DESTEM
DESTE
'HET HUWELIJK ZAL
NOOIT MEER ZO
DUURZAAM ZIJN ALS
30 JAAR GELEDEN'
AHOLI
HET
ZATERDAG
23 ME11987
e scheiden minder. Dat zeggen
de koele cijfers van het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek. Vorig jaar tien procent minder echtscheidin
gen. Komen er dan echt minder barsten in de hoek
steen van de samenleving Gaan we in de tweede
helft van de jaren '80 dan toch terug naar toen of is er
sprake van andere, misschien betere relaties Ja,
zegt de een. Nee, zegt de ander. Er wordt alleen wat
minder vroeg in het huwelijk gescheiden. Maar de
bom barst een keer. Hoe dan ook: het huwelijk lijkt, al
is het maar in een bepaalde periode, evenwichtiger.
Een voorzichtige analyse, want bij de deskundigen be
staat er in ieder geval nog wel een echte scheiding
van geesten.
Verrechtsing
Niet stabieler
Bijstand
Mank
Gelijkwaardig
enige echte, glimmer
noegen het middelpur
president van het com
de oprichter. Overal h
in het feestgedruis
Jaarbeurs, temidden
die daar bij toerbeurt
bindende figuur", zeg
ik die mensen daar zc
we hardstikke leuke
Heijn op zijn beurt. A
komst nodig hebben,
deniers is inmiddels
dienstverlening, daar
Onderscheiden
BERT
VAN VELZEN
Mijn Alhambra
w
Door Mar ja Klein Obblnk
„Geen betere relaties, maar éndere rela
ties". Gezinssocioloog T. Aarts van de fa
culteit in Nijmegen durft het niet zo hard
te stellen. „Het dalend aantal echtschei
dingen kan het gevolg zijn van verandering
in denkbeelden. We hebben niet meer die
romantische verwachting als we het huwe
lijk instappen. Het is niet allemaal roze
geur en maneschijn. We zijn ook beter
voorbereid op het huwelijk. Hoe vaak
komt het niet voor dat we eerst samenwo
nen voordat we in het huwelijksbootje
stappen. Sommigen trouwen voor de
tweede keer en passen wel op weer de
zelfde fout te maken".
Van de nieuwe wetgeving in 1971 die
meer mogelijkheden biedt om te scheiden,
is dankbaar gebruik gemaakt. Arsenicum
in de koffie is niet meer nodig. 'Grondige
ontwrichting' is nu genoeg om een huwe
lijk tot verleden tijd te verklaren. Wat niet
wil zeggen dat de mensen nu makkelijker
scheiden, stelt Aarts voorop. „Scheiden
blijft onaantrekkelijk, want het gaat ge
paard met heel veel pijn".
Werden er in 1971 nog 11.000 huwelij
ken ontbonden, in 1980 gingen al ruim
twee keer zoveel paren uit elkaar: 26.000.
In 1984 zijn er ruim 34.000 echtscheidin
gen. Dan komt de kentering, want dat aan
tal büjft in 1985 even groot. In '86 zet de
daling zich in: nog 'maar' 30.000 paren
hun scheiding op papier hebben gezet.
Tegelijkertijd met die daling vindt weer
een stijgend aantal huwelijken plaats. Zo
rond 1984. Dat signaleert Aarts met de cij
fers van het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek (CBS), die ook bij hem bekend zijn.
Om de oorzaak hiervan aan te geven
neemt Aarts de term 'verrechtsing' m de
mond. „Je ziet het weer terugkomen, het
trouwen in het wit". Hetzelfde argument
van 'verrechtsing', het terugvallen op oude
waarden en normen, geldt ook voor het
dalend aantal echtscheidingen, meent
Aarts. „De gedachte dat je te gemakkelijk
kunt scheiden, doet weer opgeld".
Gaan we terug naar de verandering in
het omgaan met elkaar en de relatie, dan
hoeft dat toch niet te betekenen dat het
huwelijk duurzamer is geworden. Het be
sluit om te scheiden valt misschien wat la
ter, „maar toch zal een keer het punt wor
den bereikt dat je zegt 'nu kan 't niet lan
ger'", aldus Aarts. „Het huwelijk zal nooit
de duurzaamheid krijgen die het dertig
jaar geleden had. En in relatie hiermee zal
het aantal echtscheidingen ook niet naar
het niveau van dertig jaar geleden zak
ken".
Harri Cruysen, chef Prognose en Onder
zoek van de afdeling Bevolking van het
CBS, zegt in eerste instantie hetzelfde. „De
daling in het aantal echtscheidingen wil
niet zeggen dat de echtscheidingskans zélf
is gedaald". De huwelijken zijn niet ineens
stabieler geworden. Hij voelt meer voor de
veronderstelling dat er minder vroeg in het
huwelijk gescheiden wordt. „Misschien is
er vooral bij 40 plussers een echtschei
dingsdaling".
Maar dat er iets aan de hand is, staat als
een paal boven water. Natuurlijk, in de be
ginjaren '70 werd er ook minder getrouwd.
En die mensen zijn nu zo'n beetje aan
echtscheiding toe. Maar een daling van
tien procent is veel. Tellen we daarbij op
dat al in 1985 het echtscheidingscijfer ge
lijk bleef - in alle leeftijdscategorieën en in
huwelijken met en zonder kinderen - dan
moet er iets veranderd zijn.
Het argument van Aarts dat 'verrecht
sing' zou zorgen voor het stijgend aantal
huwelijken, bestrijdt Cruysen. „Dat is on
zin. Er is eerder sprake van een inhaalef
fect: de mensen die na jaren samenwonen
alsnog besluiten te gaan trouwen. Dat
zelfde motief speelt ook een rol in het stij-
■gend aantal geboorten".
Dat huwelijkspartners langer bij elkaar
zouden blijven heeft volgens hem niet al
leen te maken met het zakelijker worden
van de relatie. Nee, hij denkt dat behalve
fiscale redenen vooral de angst voor het al
leen-zijn om de hoek komt kijken. We heb
ben we nu zulke negatieve ervaringen op
gedaan over het alleen-zijn, dat we ervoor
'waken in zo'n situatie terecht te komen.
„Het perspectief voor een vrouw die wil
scheiden is niet bepaald florissant", zegt
Cruysen. Na reportages over bijstands
moeders en alle problemen passen we er
wel voor op om te scheiden. We zien het
ook bij de buurvrouw die met twee kinde
ren van de bijstand moet leven. Elk dub
beltje wordt omgedraaid, een man in huis
zorgt voor problemen met de Sociale
Dienst en hoe moeilijk is het al niet om
nieuwe relaties aan te knopen?
Gezinssocioloog Aarts is het niet met
hem eens. „Als je ziet hoeveel vrouwen ge
bruik na 1965 gebruik hebben gemaakt
van het fenomeen bijstandswetVoor
veel vrouwen is het een goede oplossing,
omdat het ze onafhankelijk maakt
Informatie bij de Sociale Dienst moet
uitsluitsel geven. Er zijn huwelijkspartners
die gescheiden gaan leven voordat ze even
tueel tot een officiële echtscheiding over
gaan. Een soort proefperiode. Sommigen,
meestal vrouwen moeten dan leven van
een uitkering van de Sociale Dienst. Lopen
die nu hard terug naar hun echtgenoot om
dat ze die financiële perikelen beu zijn?
„Nee", zeggen ze bij de Sociale Dienst in
Breda. A. Emmen, chef van de juridische
afdeling: „Integendeel, het gescheiden le
ven neemt nog steeds toe. En in de meeste
gevallen keren de vrouwen niet meer terug
naar de echtgenoot en komt het tot een de
finitieve scheiding. Nee, ik geloof er geen
bal van dat die beperkte financiële moge-
«t
„Het besluit om te schelden valt misschien wat later, maar toch zal een keer het punt worden bereikt dat je zegt 'nu kan 't
niet langer"'.
lijkheden een belemmering zouden zijn
voor een scheiding. Dat is echt niet de be
langrijkste drijfveer".
De meningen zijn dus verdeeld. Maar mis
schien gaat bovenstaande vergelijking wel
mank. Want je zou je kunnen afvragen
hoeveel vrouwen sowieso al langer aarze
len om te scheiden, die niet eens de proef
op de som durven nemen. Wat gebeurt er
binnenskamers? Daar hebben ook de des
kundigen geen zicht op.
Stel nu, laten we er toch van uitgaan,
dat we er wel voor oppassen om alleen
achter te blijven. En: „Als dat je voorland
is, ga je nog meer je best doen om je huwe
lijk te doen slagen. En daardoor hou je het
weer wat langer vol". Dat vindt ook me
vrouw I. Heijs. Zij is gespecialeerd maat
schappelijk werkster bij het RIAGG in
Breda. In haar werk krijgt zij dagelijks te
maken met mensen die relatieproblemen
hebben.
Evenals CBS-man Cruysen noemt zij de
financiële consequenties van een echt
scheiding een belangrijk obstakel. De kor
ting op de bijstand, maar ook de andere
richtlijnen voor alimentatie. Het onder
hands regelen van de alimentatie is verle
den tijd. Stiekem extra geld bovenop J
uitkering, vergeet het maar.
Een ander aspect dat zij aansnijdt it
verandering van het huwelijk in een ge
waardige relatie. Het is heel gewoon i
beide partners werken en dat ooi i
vrouw haar vrijheid wil hebben. Goeie ij
spraken maken, daar gaat het om.
menieven is keihard onderhandelen", s
Heijs. De problemen waarmee zij in bi
werk te maken krijgt zijn die van mei1
die dat onderhandelen nog moeten li
„Ze moeten leren dat als jij iets voor|
ander doet, je er dan ook wat voor tl
kunt vragen' Het aloude geven en nerf
Of dat betere relaties zijn? Ze twijiéj
„Laat ik het zo zeggen: als het dalend a
tal scheidingen iets te maken zou het'l
met betere relaties, dan zou die verbelffil
kunnen liggen aan de verzakelijking I
het huwelijk". I
Toch moet de crisis een keer uitbrtil
En als dat gebeurt is dat op het moisl
dat die gelijkwaardigheid m het p-
komt, meent Heijs. „Dat zie je als er bi
deren komen. Een van de twee t
voor thuisblijven en stoppen met werta
Dat is dan vaak de vrouw, die dan alle']
heid die zij zich in de loop der jaren bi
verworven, weer op moet geven. Datgi
spanningen".
Achteruitgang in de financiën. Dw|
onderhandelen houden we het huwt
wat langer vol. En dan is er nog iets: Hl
wil het geen verrechtsing noemen, -1
een andere cultuur. „Je merkt het on|
heen. Er wordt weer verloofd, meli
erop en eraan. Ook bij de ouders meil
een verandering. Er worden weer regeisf
steld. Het kind moet weten waar bet U
toe is. De behoefte aan veiligheid ensrf
tuur. Dat geldt ook voor volwassenen'
i
„We hebben niet meer die romantische verwachting als we het huwelijk Instappen. Het Is niet allemaal rozegeur en maneschijn. Wie zijn ook
beter voorbereid op het huwelijk.FOTO'S DE STEM/JOHAN VAN GURP
Het huwelijk als zekerheid!
Door Louis van de Geljn
Grootvader Albert Heijn besefte rc
eeuwwisseling al terdege het belar
een goede bediening: „Vermijd bij h
kopen te hoesten, te schrapen, te si
en te spuwen", vermaande hij zijn
neel in een schrift waarin hij neer
'wat iedere flinke winkelbediende hc
weten'.
„Vermijd ten strengste het nat
van de vingertoppen met speeksel o
inwikkelpapier af te scheuren", schri
bert sr. verder en: „Blaast zakjes ni
den mond open."
Die opvoedende taak zet het mi
ment van Ahold honderd jaar late
steeds voort. Het geloof van kleinzot
I bert inzake klantvriendelijk nering di
samengevat in een vijf- artikelen t
Credo. Hét voor een echte kruidenier
afgezaagde 'klant-is-koning' ontl
niet.
De nadruk is niet toevallig weer
komen te liggen op sfeer en service,
gelopen jaren bevochten de Neder
winkeliers in levensmiddelen elkaar
met lage prijzen. Nadat in de naoo
jaren al vele duizenden kleine winl
hun deuren moesten sluiten, verover
grootwinkelbedrijf opnieuw marktt
op de zelfstandigen. De verhouding
ongeveer zestig-veertig, het omgek
van een jaar of tien geleden. Omdat i
stedingen enkele jaren achtereen
maar daalden, moest er wel kruide
bloed vloeien.
De zelfstandige winkeliers lijken i
geruggesteund door actieve groothai
bedrijven als Schuitema en Unigro, i
dels het antwoord te hebben gevonde
het punt van inkoop, distributie en
ting benaderen deze organisaties int
de schaalgrootte (en dus de kosten)1
grootgrutters.
»De prijzen zijn laag, maar je kunt j<
de prijs alleen niet meer onderschei
beaamt A. Heijn. Na een periode van
eentratie en onrust lijken de concurr
van het grootwinkelbedrijf enigszin
Ondanks de vele en
intensieve verbou
wingen (de hamer
slagen dreven deuken in mijn
ziel) wil ik weg uit mijn huis. Er
ontbreekt nog veel aan. Gietij
zeren hekwerk bijvoorbeeld om
de honden op afstand te hou
den die thans hun sierstukjes
weven onder mijn brievenbus.
Een wijnkelder. Een klein
boomgaardje. Het naar de ster
ren geheven deel van het dak
ziet er slecht uit.
Ik zat aan het maanland
schap van het dak te denken
toen mijn oog viel op een prot
serige advertentie in de Inter
national Herald Tribune,
waarin precies werd aangebo
den wat ik nodig meen te heb
ben. CASTLE-PALACE FOR
SALE stond er in schreeuwe
rige lettertjes boven een tame
lijk onoverzichtelijke hoop
steen op een krap kiekje. Daar
onder stond, opnieuw in letters
met opgezwollen borst: SPE
CIAL PLACE FOR A SPE
CIAL PERSON.
En de details: Twaalfde-
eeuws Moors Kasteel-Paleis, 15
minuten van romantisch Gra
nada, Spanje. Volledig geres
taureerd tot weelderige woon-
condities. GESCHIKT VOOR
EEN PRINS! Zes slaapkamers
plus accommodaties voor be
dienden, vijf baden, diverse
woonkamers en ontvangstsa
lons. Zwembad, gymnastiek
zaal, tennisbaan, centrale ver
warming en klimaatbeheersing,
satelliet schotel-antenne voor
de ontvangst van 11 kanalen, 3
in de Verenigde Staten, 8 in
Europa. Giant Zenith tv-cine-
mascherm, heetwatersysteem
op zonneenergie, telefoon, telex
7000 vierkante meter land, on
der volledige landschapsarchi
tectuur.
Drie toegangen voor auto
mobielen. Binnen de muren
parkeerplaats voor ongeveer 20
auto's. Artesische bron, waaruit
de tuinen kosteloos kunnen
worden bevloeid. Volledig ge
meubileerd met privé-collectie
antiek van de eigenaar. HET
ENIGE PRIVE-ALHAMBRA
TER WERELD! Kan slechts
op afspraak bezichtigd worden.
Er stonden wat adressen en
telexnummers bij, zodat het
privé Alhambra of een Belfima
SA te ZUnch details konden
verschaffen aan geïnteresseer
den zoals ik. Mogelijk stelde de
eigenaar meer prijs op een keu
rige bewoner dan op iemand
met een grof karakter en veel
geld. Met enig geluk zou ik op
mijn huidige woning een be
drag van een halve ton kunnen
vrijmaken als aanbetaling.
De rest zou ik, met het kas
teel-paleis als onderpand, moe
ten kunnen lenen. Details, zo
als de waarde van de inhoud
van de wijnkelders, zouden na
der kunnen worden bezien. Ik
zond, in het gevraagde Engels,
het volgende telexbericht naar
het kasteel: „In reference to ad
vertisement castle-palace fit for
a Prince, please quote asking-
price." Aangezien de naamge
ver van de kasteeltelex „Lord
E" registreerde vond ik het ge
wenst mijzelf Dagóbert Graaf
van Velzen te noemen, of
schoon mijn grafelijke connec
ties nog niet helemaal water
dicht zijn bewezen.
Lord E is naar ik aanneem
een sherrybaron en gelukkig
niet een op zwart zaad zetelend
neefje van ex-koning Zog. Er
kwam een uitvoerige reactie uit
Zürich van de hand van Frau
Dr. Karin Brown von Helle-
ring, omvattende het wat treu
rige bericht dat de vraagprijs
2,5 miljoen dollar was (inclusief
meubilair), maar dat eventuele
koop ook ongemeubileerd mo
gelijk was.
Er is een uitgebreide bro
chure onderweg met details.
Toen in het kasteel onder de
rook van Granada de telex be
gon te ratelen zal de butler -
- die wellicht wat dromerig in
een clubje een panatela van
Lord E zat te roken - ver
schrikt zijn opgesprongen om
te zien wie zijn nieuwe meester
zal worden. Aha, Graaf Dagó
bert, misschien wel uit het
aloude geslacht der Merovin-
gers, niet slecht.Hij heeft
snel gehandeld en het gat dat
hij met die sigaar in het persje
voor de telex heeft i
len we hem niet aanreken#!
Inmiddels zit ik met eenjf
bleem. Stel dat een laaf]
van 4 miljoen guldes
aanvaard, dat er voor de
tieke inrichting 8 tos
prijs in mindering kan WO»
gebracht en dat de buit#]
muren gelegen terreinen if
opleveren. Dan moet ik 3
joen financieren. Alleen
rente kost me dat lege i
bra dan twee ton 's jaairf
verhuur van kamers en de#J
nisatie van zwemwedsl'
kan vrucht afwerpen, nta»J
butler zal ik moeten laten tl
Ik vrees het ergste, ook ai»]
rente fiscaal aftrekbaar. T
bert blijft thuis.
teÜf e*Pe<"W«F samen met de
h- r> foor de winkel van Vroom
tt,ZSrnn ,n de Amstefdamse Roi
