De andere stem van de geschiedenis
Bidden naar de zon
en voor het liehaam
Kleine feiten vertellen groot verhaal
K lMMb BjlijTl
FanüaarcüÉ
KRONIEK VAN LATUNS-AMERIKA: MAGISTRAAL WERK VAN EDUARDO GALEANO
Verliefd zijn en d®
uitgelachen wordei
VERSCHENEN
DE STEM BOEKENGIDS^ ZATERDAG 16 ME11987
De verbeelding kraait nu ook victorie in de ge
schiedenisboeken. Zo'n twintig jaar geleden be
stond de academisch-historische studie meestal
uit tabellen, een streng theoretisch kader en vele
wetenschappelijke maar onleesbare pagina's.
Verminkt
Misère
Wreedheid
Massage
Tekens
DOCTOROW RECONSTRUEERT WERELDTENTOONSTELLING VAN 1939
Trimbaan
Bestsellers in
Speciale lessen op Fr 1
Ll
G2
Door Anton Theunissen
Uit Frankrijk is een andere wind komen waaien die met
de dag veld wint, af te lezen aan bijvoorbeeld de popula
riteit van 'Montaillou'. De historicus gaat weer verhalen
vertellen, op zijn stijl letten en het nuttige verenigen met
het aangename.
Eduardo Galeano, de bekende
Uruguayaanse schrijver, gaat
nog verder. Hij lapt alle theo
rieën over historisch narrati-
visme aan zijn laars, bekom
mert zich niet om volledigheid
of objectiviteit, maar probeert
de gschiedenis tot nieuw leven
te wekken met fictie, folklore,
poëzie en uiteraard historische
bronnen. Alle elementen samen
vormen een kleurrijk en in
drukwekkend mozaïek, dat hij
geschiedenis noemt.
Eerst iets over de schrijver.
Galeano, geboren in Montevi
deo in 1940, moest twee keer
vluchten voor onvriendelijke
junta's: in zijn eigen land en la
ter in Argentinië. Begin zeven
tig week Galeano uit naar
Spanje, waar hij als balling
leefde tot hij in 1984, na het her
stel van de democratie, kon te
rugkeren naar Uruguay.
Voor zijn vlucht had hij al
wereldfaam verworven met
een historisch boek: 'De aderla
ting van een continent'. Een po-
litiek-economische verhande
ling over vijf eeuwen uitbui
ting en exploitatie van Latijns-
Amerika. Na een serie romans
en verhalenbundels begon Ga
leano aan een ambitieus pro
ject: de trilogie 'Kroniek van
het vuur', waarin hij de ge
schiedenis van Amerika be
handelt, van Alaska tot Vuur
land en van het begin der tij
den tot aan 1984. Een wederom
verbluffend knap geschreven
reeks van drie boeken, die in de
hele wereldpers als een mees
terwerk is ontvangen. Het eer
ste deel van de trilogie, 'Het
Begin', is onlangs in het Neder
lands verschenen.
Galeano heeft de geschiedenis
van zijn continent opnieuw tot
leven gewekt, omdat de offi
ciële versie in zijn opinie gelo
gen is. In zijn Kroniek zegt hij
het zo: „De arme geschiedenis
had opgehouden te ademen:
verraden in de academische
teksten, verminkt in de leslo
kalen, verzwegen in de voor
drachten over gewichtige ge
beurtenissen, was hij opgeslo
ten in de musea en met bloem
kransen begraven onder het
brons van de beelden en het
marmer van de monumenten.
Ik hoop dat 'Kroniek van het
vuur' kan helpen de geschiede
nis haar adem, haar vrijheid en
haar stem terug te geven.
In de loop van de eeuwen is
Latijns-Amerika niet alleen
beroofd van zijn goud en zijn
zilver, zijn salpeter en zijn rub
ber, zijn koper en zijn olie, ook
hebben anderen zich zijn ge
heugen toegeëigend. Al vanaf
een vroeg begin is het tot ge
heugenverlies veroordeeld ge
weest door degenen die het
hebben verhinderd zichzelf te
zijn. De officiële Latijnsameri-
kaanse geschiedenis is terugge
bracht tot een militair défilé
van grote namen in pasge-
stoomde uniformen. Ik ben
Eduardo Galeano.
geen geschiedschrijver. Ik ben
een schrijver die wil bijdragen
tot de bevrijding van het ont
voerde geheugen van heel
Amerika, maar vooral Latijns-
Amerika."
Aan de hand van korte impres
sies, anekdotes en korte voor
vallen schetst Galeano de ge
schiedenis. De keuze van de
fragmenten, aangrijpend, ont
roerend, suggestief en bruut,
maakt dit boek tot een juweel.
Het is moeilijk er een etiket op
te plakken. Galeano: „Mijn
Kroniek is geen bloemlezing,
dat is duidelijk, maar ook geen
roman, geen essay, geen epi
sche poëzie, geen getuigenis,
geen verslag, geen... Ik lig er
niet wakker van. Ik geloof niet
in de grenzen die, volgens de
douaniers van de literatuur, de
genres van elkaar scheiden".
Het eerste deel van de trilo
gie, 'Het Begin', loopt van de
pre-Colombiaanse tijd tot 1700.
Het Begin valt in twee delen
uiteen. In het eerste deel, 'Eer
ste Stemmen' geheten, biedt
Galeano een fraaie selectie van
Indiaanse scheppingsverhalen
en beschrijvingen van de flora,
fauna en de cultuur van het
hele continent. 'Eerste Stem
men' eindigt met de profetische
aankondiging van de misère
die de Indianen vanaf 1492 te
wachten staat: „De vrouwen
die zingen en de mannen die
zingen en allen die zingen zul
len over de wereld worden ver-
strooid...Niemand zal ontko
men, niemand zal ontsnap-
pen...Er zal veel ellende zijn in
de jaren van het rijk van de
hebzucht. De mannen zullen
slaven worden. Het gelaat van
de zon zal bedroefd zijn...De
FOTO PIET DEN BLANKEN
wereld zal ontvolkt raken, hij
zal klein worden en ontluis
terd." (Een letterlijk citaat uit
het boek Chilam Balam).
Het tweede deel, dat de schrij
ver 'Oude Nieuwe Wereld'
noemt, opent in 1492 met de
eerste reis van Columbus over
de duistere zeeën. „Zij (de zee
lieden) kijken naar de sterren,
zoeken God, maar de hemel is
al even ondoorgrondelijk als
deze nimmer bevaren zee. Zij
luisteren naar het gebulder van
de zee, mare nostrum, moeder
zee, hese stem die de wind ant
woordt in zinnen van eeuwige
verdoemenis, mysterieuze
trommen die vanuit de diepten
hun gedreun omhoog zenden.
Zij slaan een kruis en willen
bidden en stamelen: 'Vannacht
vallen wij van de wereld, van
nacht vallen wij van de we
reld'."
Het tweede deel eindigt in
1700 in Madrid: „Karei II beeft
en ijlt, de uitpuilende ogen
rooddoorlopen. Hij is een
brokje geel vlees dat tussen de
lakens vlucht, terwijl ook de
eeuw vlucht en zo de dynastie
eindigt die de vervovering van
Amerika heeft volbracht".
De tussenliggende bladzij
den geven een beeld van die
verovering en het défilé van
conquistadores als Cortés, Pi-
zarro en Lope de Aguire en In
diaanse leiders als Montezuma
en Tupac Amaru.
Het allesoverheersende
thema in de verhalen is na
tuurlijk geweld, Spaanse
wreedheid en Spaanse goud
zucht. Sporadisch komt een
'goede Spanjaard' ten tonele.
Galeano heeft een prachtig
boek geschreven De boeiende,
meeslepende vertelstijl, de
rijke en veelzeggende anecdo
tes, dit alles maak Kroniek van
het vuur tot een magistraal
werk. Galeano's grote kracht is
dat hij in kleine fragmenten
een stuk verleden zo bont en
volmaakt mogelijk tot leven
weet te wekken. Hij claimt
daarbij voor zichzelf alle vrij
heid, hij bepaalt van welke
kant hij de geschiedenis be
kijkt, sociologisch, historisch,
folkloristisch en noem maar op.
Daarbij ontstaat een beeld van
het verleden, 'herschapen' ver
leden vooral, zo gaaf en duide
lijk, dat het een heldere een
heid blijft. En al is de materie
gecompliceerd, de Kroniek
blijft een populair boek. De
menselijke aspecten worden
nergens bedolven onder statis
tieken of andere wetenschap
pelijke verhandelingen. Kort
om, het boek heeft grote kwali
teiten, het is origineel in zijn
benadering en veelzijdig in zijn
aanpak.
Eduardo Galeano: 'Het Begin,
Kroniek van het vuur 1'. Uit.
Novib Van Gennep Amster
dam, prijs 49,50.
Door Wim van Leest
Yoga is het hippe jaren '60-
etiketje ontgroeid. Neder
land telt enige tienduizen
den serieuze yoga-beoefe-
naren tegenwoordig en de
boekhandels hebben volop
vakliteratuur voor handen.
Yoga is echter niet iets dat je zo
maar even uit een boekje leert.
De door de auteur beoogde
houdingen worden aan de hand
van plaatjes maar al te makke
lijk verkeerd gedaan. Je zou
het kunnen vergelijken met le
ren auto rijden met behulp van
een boekje. Ook dat zal weinig
nut hebben. Toch zijn er wel
boekjes die voor de leek op
yoga-gebied en zeker voor de
beoefenaar heel bruikbaar zijn.
Zo'n boekje is bijvoorbeeld 'Het
Zonnegebed, een serie yoga-
oefeningen voor iedereen' van
Swami Sivananda.
In dat boekje draait het om
een enkele yoga-oefening: het
zogenoemde zonnegebed, ook
bekend als de zonnegroet. Dat
zonnegebed is een reeks van
houdingen, waarvan binnende
diverse yoga-stromingen tal
van interpretaties bestaan. Si-
vanandas versie bestaat uit
twaalf houdingen. Zoals het
behoort legt hij daarbij vooral
de nadruk de op de ademha
ling.
Swami Sivananda beweert
dat regelmatige praktisering
van het zonnegebed zo'n beetje
het middel is tegen allerlei li
chamelijke en geestelijke kwa
len. Wie zich een beetje in yoga
verdiept heeft, weet dat daar
op zijn minst een kern van
waarheid in schuilt De hou
dingenreeks van het zonnege
bed spreekt alle spiergroepen
in het lichaam aan. Bovendien
neemt het lichaam door de in
tensieve buikademhaling veel
zuurstof en dus veel energie op.
Ook al hang je dus geen
yoga-theoriën aan, dan nog
kun je met een gerust hart aan
deze oefening beginnen. Je
wordt er minimaal een stuk le
niger van. Naast een uitleg van
"het zonnegebed bevat Sivanan-
das boekje ook nog een inlei
ding over concentratie en me
ditatie en wordt erin ingegaan
op de filosofische principes van
yoga.
Het boekje besluit met 100
Eiforismen, waarin over het we
zen van menszijn in het alge
meen en yoga in het bijzonder
gefilosofeerd wordt Genoemde
toevoegingen zijn aardig om te
lezen als je om een stuk theorie
achter de yoga-oefeningen ver
legen zit. 'Het zonnegebed' is al
met al een aardig boekje met
een zonder meer voor iedereen
aan te bevelen yoga-oefening.
Enige minpuntje is het feit
dat in het boek de diverse hou
dingen van het zonnegebed
steeds op andere pagina's
staan. Zeker in het begin, als je
de oefening aan het instuderen
bent, is dat heel onhandig. Be
ter zou het zijn geweest als de
oefening in zijn geheel op een
bijgevoegd vel of poster had
gestaan.
'Het oosten' doet het de laatste
jaren weer heel goed bij ons in
het westen. In de medische we
reld en dan vooral in de hoek
van de natuurgenezers heeft
men de blik gericht op China
om te zien wat daar op het ge
bied van acupunctuur gebeurt.
Onder de alternatieve gene
zers in ons land zijn er inmid
dels een groot aantal die zich
bezig houden met acupuntuur
of aanverwante drukpunt-
massage. Gewerkt wordt dan
met een Chinese wetenschap
die al duizenden jaren oud is en
die in China een hoge graad
van verfijning heeft bereikt
Acupunctuur is ruwweg ge
zegd een syteem dat er van uit
gaat dat zich in ons lichaam
energiestromen bewegen. Ziek
tes of andere ongeregeldheden
uiten zich volgens de acupunc
tuur in ons lichaam in de vorm
van blokkades van die energie
stromen. Acupunctuur en aan
verwante drukpunt-massages
zijn er op gericht die blokkades
op te heffen.
Het boek 'Chinese massage-
therapie' gaat zeer uitgebreid
in op de huidige stand van za
ken in China met betrekking
tot acupunctuur en massage in
China. Het boek dat als onder
titel '24 Oosterse massage
technieken verzameld door
westers geschoolde Chinese
artsen'. 'Chinese massage-the
rapie' is een leerboek dat in
China dagelijks wordt gebruikt
en is daarom zeker voor artsen
of genezers die zich met Chi
nese geneeskunde bezighouden,
aan te bevelen.
De geïnteresseerde leek kan
via dit boek op een kennis ne
men van technieken die heel
bruikbaar zijn voor zelfmedi
catie. 'Chinese massage-thera
pie' is een zeer helder boek
werk. De Chinese samenstel
lers hebben er voor gezorgd dat
het boek gevrijwaard is geble
ven van de in de soortgelijke
uitgaven nog wel eens hinder
lijk aanwezige waas van ge
heimzinnigheid. Het gaat hier
om vakliteratuur die desalniet
temin voor de gewone man leek
zeer goed te lezen is.
Onze cultuur is rijk aan tekens.
Als ze op een verkeersbord
staan dan begrijpen we ze wel,
maar wanneer het gaat om
sterren of kruizen dan weten
we vaak al niet meer wat hun
oorspronkelijke betekenis is
geweest.
Graficus Rudolf Koch zet in
zijn 'Het boek der tekens' di-
Yoga: je wordt er op z'n minst leniger van.
- FOTO DE STEM/CORJ.DE BOER
verse tekens en symbolen uit
onze westerse beschaving op
een rij en geeft daarbij een be
knopte omschrijving van hun
oorspronkelijke betekenis. Dat
is een aardig vertrekpunt voor
een interessant boek, maar
Koch is in zijn beschrijvingen
helaas zo beknopt gebleven dat
je in veel gevallen nauwelijks
iets wijzer wordt We verne
men in 'Het boek der tekens'
vaak nog wel van waar het te
ken of symbool stamt, maar het
waarom ervan wordt vaak am
per aangestipt. De titel van het
boek wordt zodoende onrecht
aangedaan, want in plaats van
een goedgedocumenteerde
vraagbaak is het niet meer dan
'Eten boek met tekens'.
Swami Sivananda: 'Het zon
negebed'. Uitg. De Driehoek,
prijs 17,90.
'Chinese Massage-therapie',
samengesteld door mede
werkers vtm het Anhui Uni
versiteitsziekenhuis in Chi
na. Uitg. De Driehoek, prijs
ƒ45,00.
Rudolf Koch: 'Het boek der
tekens'. Uitg. De Driehoek,
prijs 24,50.
Door Dirk Vellenga
De Amerikaanse schrijver
Edgar Lawrence Doctorow
beschrijft in zijn romans de
nabije historie op detail
leerde en daardoor leven
dige wijze. In 'Ragtime' be
handelde hij het New York
van het begin van deze
eeuw en in 'Duikermeer' de
strijd van de vakbonden in
de Amerikaanse depressie.
Zijn laatste boek 'De We
reldtentoonstelling' (The
World's Fair) tast heel
nauwkeurig het dagelijks
leven af in de jaren dertig in
de Bronx, het bekende
stadsdeel van New York.
Voor een groot deel heeft Doc
torow uit zijn eigen jeugd kun
nen putten. De hoofdpersoon
heet net als de schrijver Edgar
en werd geboren in 1930 (Doc
torow zelf in 1931) en ook de fa
milie-achtergronden zijn ver
gelijkbaar: de grootouders zijn
uit Rusland gevluchte joden.
De kleuter Edgar beziet de
grote wereld uit kinderper
spectief, maar Doctorow heeft
hem ook het vermogen gegeven
de gedragingen van volwasse
nen te doorzien. Zijn vader is
een flierefluiter die een mu
ziekwinkel drijft, maar ook
gokt en overal te laat ver
schijnt. Moeder is punctueel en
E.L. Doctorow.
- FOTO DE HARMONIE
zorgzaam, maar het onveran-
woordelijke gedrag van haar
man maakt haar steeds ver
drietiger.
Edgar is verteller, af en toe
vallen zijn moeder Rose en zijn
broer Donald in om hun deel
van de werkelijkheid toe te
lichten. De Bronx (gelegen tus
sen Kennedy Airport en Man
hattan) wordt zichtbaar ge
maakt: de straten, de winkels,
de bussen, de levensmiddelen.
De muziekhelden van toen pas
seren de revue, de invloed van
radio en film wordt heel pre
cies weergegeven.
De Wereldtentoonstelling in
Flushing Meadow in New York
is dé gebeurtenis in het leven
van de jongen. Om een gratis
kaartje te winnen schrijft Ed
gar een opstel over het thema
'De Typisch Amerikaanse ^Jon
gen'. Dat kaartje wint hij, maar
de hoofdprijs gaat aan hem
voorbij, omdat hij niet hele
maal Amerikaans is. Hij
schrijft in zijn opstel over de
Amerikaanse Jongen: „Als hij
een jood is moet hij dat zeg
gen".
Hij schrijft zijn verhaal, na
dat hij bedreigd is door katho
lieke jongens uit een andere
buurt. Dan beseft hij dat niet
alle mensen zijn als hij. Er
heeft een tijd een jiddisch spre
kende oma in huis gewoond,
maar Edgar zag daar niks bij
zonders in. Het jood-zijn wordt
meer benadrukt als de oorlog
nadert. Edgars vader heeft de
linkse sympathieën overgeno
men van zijn eigen vader en
waarschuwt regelmatig voor
de gevaren die uit Duitsland
komen. De wereld wordt groter
en de jongen ziet het bewijs
daarvan op de wereldtentoon
stelling.
Het boek van E.L. Doctorow
lijkt een regelrechte autobio
grafie, maar de werkelijkheid
is veel gecompliceerder. „Zet
feiten en leugens bij elkaar en
zie wat het oplevert: de waar
heid", zei de schrijver vorig
jaar in een interview in De
Tijd. „Of ik mijn materiaal nu
uit de geschiedenis haal of uit
mijn herinnering, dat doet er
niet toe".
Doctorow ziet verbeelding
als een vorm van kennis: fan
tasie is ook samengesteld uit
feiten, al zijn het veronder
stelde feiten. Hij zegt: „Ik
maak handig en slim gebruik
van mijn eigen ervaring én van
die van anderen. Er is heel wat
verzonnen in 'De Wereldten
toonstelling'. En het is mijn
taak ervoor te zorgen dat je het
verschil tussen de waarheid en
de verdichting niet ziet".
Dat verschil zie je inderdaad
niet in dit sobere, maar toch
subtiel vertelde verhaal. De
kleine details en de onopval
lende gebeurtenissen vertellen
een groot, opvallend verhaal.
Steeds houdt Docotorow uit
zijn ooghoeken de sociale con
text in de gaten. Zijn boeken
zijn bestsellers, maar hij wordt
in Amerika door velen gezien
als een linkse schrijver.
Zelf ontkent Docotorow poli
tieke voorkeuren. Over zijn
vak is hij echter heel duidelijk:
„Het is de taak van de schrijver
de mythen uit het verleden te
reconstrueren, anders worden
ze vaag, onbruikbaar, hypo
criet en een middel om te do
den".
E.L. Doctorow: 'De Wereld
tentoonstelling'. Uitg. De
Harmonie, prijs 39,90.
L) oor Muriël Boll
'En toen kwam Jacob' van
Kirsten Boie lijkt in de verste
verte niet op 'En toen kwam
Tjeerd' (van Sanne van Ha-
velte) dat jaren geleden ver
slonden werd door meisjes die
toen nog bakvissen of teena
gers heetten. Het gaat wél
over verliefdheid, maar Jacob
heeft geen brede schouders,
geen kin a la Dick Bos en'
rookt geen pijp; Jacob is een
baby waardoor alles bij Nel-
leke thuis verandert. Nelleke
is twaalf jaar en zij vertelt
het verhaal. Die baby vindt ze
het ergste nog niet, hoewel...
'Mama, een baby. En dat op
haar leeftijd!'
De grootste verandering is
dat mama gaat werken en
papa voor een jaar huisman
wordt. Een werkende moeder
gaat nog wel, maar een vader
die het huishouden draaiende
houdt, geeft problemen want
zo goed lukt het niet. En dan
zijn er ook nog Nelleke's
eigen problemen. Ze is voor
het eerst verliefd, op Olivier
en Nelleke is er zeker van dat
hij ook op haar is, maar eer
lijk gezegd merkt ze er niets
van. Zelfs met een nieuw
kapsel, parfum en heupwie
gen lukt het niet om Oliviers
aandacht te krijgen, maar het
lukt vast wel als Nelleke met
Olivier in het voetbalelftal
mag spelen. Ze komen in de
finale, helaas schiet Nelleke
in eigen doel: einde droom.
Het ergste is dat haar vrien
din Olivier heeft ingepikt,
toch gaat Nelleke aan het
eind mild en vergevensgezind
door het leven. Er is geen echt
happy end, volgens haar,
maar broertje Gijs plast niet
meer in bed, papa bouwt
blokketorens met Jacob en
mama werkt.
Het is het verhaal van een
gewoon gezin dat op een aar
dige manier met elkaar om
gaat en dat is precies het aan
trekkelijke van dit boek. Nel
leke vertelt eerlijk over de
onderlinge irritaties die ook
weer verdwijnen, omdat ze
van elkaar houden. Boie heeft
een goed inzicht in kinderzie
len; papa mag bijvoorbeeld
niet met Nelleke over de
piaswekker van Gijs praten
ook al bedoelt hij het goed. En
als dekbedbij ten niet meer
helpt en Nelleke in huilen uit
barst, loopt mama gelukkig
de kamer uit al zou ze willen
troosten. Eten goed geschreven
verhaal, vlot met onderkoelde
humor, maar absoluut niet
oppervlakkig, dat uitstekend
vertaald werd door Simone
Kramer.
'De trimbaan' is het nieuwste
boek van Imme Dros, één van
onze beste jeugdboeken
schrijvers, en gaat ook over
verliefdheid. Van Filip die
zestien is, maar in de eerste
twee hoofdstukken is hij pas
De omslagtekening t
'De trimbaan', gemaakt
door Joep Bertrams.
Diana kennen, een Surinj
meisje waar oma zo ha
deel over heeft. Ze w;4
echte vrienden, maatl
Diana later een vrij
heeft, is Filip jaloers,*
denkt dat hij op 1
is.
Diana legt hem uit
vrienden blijven
vriendjes komen en i
Over verliefdheid
„Dan kan je aan niets arj
denken, je zou hem de]
dag willen zien, als hij a
is wacht je op hem, a
is, ben je bang dat hij J
weggaat... Je zou he
liefst willen opeten."
Filip: „Blij dat ij
vriendje niet ben
krijgt veel vriendi
maar hij laat het t
'aan' zijn. Hij blijft t
wer tot hij na een t
verwarring en opstandig
zichzelf laat gaan en oi
dat hij van Rogier houii|
vriend met wie hij i
vallen trimbaan opkt
lip staat in tweestrijd,']
zij n homoseksualiteit t
accepteren en wordt j
heel gelukkig door.
sode komt pas ais jt|
grootste deel van heth
gelezen hebt en danv
eens duidelijk waarom!]
altijd een beetje naastq
Over homoseki
schrijven voor kindc
niet gemakkelijk,
een knappe schrijfstifl
vindt zij er juiste toonf
In sterke dialogen en insj
nende beelden voel j
derhuidse emoties. Zuive|
met veel liefde laat
Dros zien hoe
aarzelend, kwetsbaar, j
voor emoties en opscl
over seks. Wie nog i
denken dat echte literati!
jeugdboeken niet bestaat]
dit boek. Naar mijn idee]
jeugdliteratuur van di|
venste plank!
Kirsten Boie: 'En toentl
Jacob'. Uitg. Ploegsmai
ƒ21.50
Imme Dros: 'De trim!
Uitg. Van Goor, prijs 2
vier en zes jaar. Deze hoofd- goedkope ver
stukken zijn essentieel voor
het verhaal, je leert Filip ken
nen als een kleuter die ver
langend het leven verwacht,
als een cadeau, en helaas
spoedig merkt dat dat be
hoorlijk kan tegenvallen. Op
zijn zesde jaar laat hij zich
niet meer kennen en houdt op
in Sinterklaas te geloven.
Hij wil niet meer uitgela
chen worden, want bespotte
lijk zijn is erger dan betrapt
worden bij stelen of spieken.
Filip leert zichzelf aan niet te
laten merken wat er in hem
omgaat; bij emoties telt hij
tot twintig of herhaalt de ta
fel van elf, jaartallen of
rijtjes. Zijn oudere broer
Geert is veel gemakkelijker
in de omgang dan de cynische
Filip die zijn omgeving on
barmhartig observeert. Op de
lagere school leert Filip
'Literatuur op de ma]
het thema van de acft
uitgeverij Meulenholfl
teren is gestart. Vijftq
ken zijn door deze i
rij in een nieuw jasji
ken en tegen een lal
weer in de handel gebrl
Het zijn 'In de bovenH
J.M.A. Biesheuvel, 'M'J
m'n duifje' van Ro
'Het bloedend hart'
lyn French, 'Naar de t>
Ik niet' van Renate BuW
en 'Honderd jaar een®]
van Gabriël Garcia I"
Het laatste kost 16,9(
stevier 14,90.
Daarnaast verspreid]
lenhoff de mini-pocket Ir
tuur op de markt', dat]
een rijksdaalder kost -1
belichten verschillende]
vers het fenomeen
de handel en de kriti
PANDA'S komen alleen
nog maar in China voor en
worden ernstiger bedreigd
dan altijd werd gedacht.
Om ze te redden worden er
in de Chinese bossen ze
brapaden aangelegd.
De dieren planten zich bijna
niet meer voort doordat ze
steeds verder uit elkaar zijn
gejaagd door de mensen Ze
leven nu vaak in nog maar
kleine groepjes van tien en
daar moet maar net een
panda bijzitten waar je op
valt. Om de geïsoleerde pan
da's makkelijker met elkaar
in contact te laten komen,
gaat het Chinese ministerie
van bosbouw samen met het
Wereld Natuur Fonds spe
ciale looppaden aanleggen die
de uit elkaar gedreven
beertjes weer bij elkaar moe
ten brengen. Boeren die
grond moeten afstaan voor
deze zebrapaden, kunnen er
gens anders een nieuw stuk
grond krijgen. Vijftien jaar
geleden leefden er nog 1300
panda's in China, nu zijn het
er nog maar 800 a 1000.
Volgende week komen er
twee panda's op bezoek in De
Beekse Bergen. Daar is op het
safariterrein een speciaal
pandahuis gebouwd. De pan
da's zullen drie weken te be
kijken zijn en de opbrengst is
voor een wetenschappelijk
pandafokcentrum. Net als de
andere reizende panda-am
bassadeurs hebben deze pan
da's
vrouil
het
Depd
brend
en lij]
dere 1
op lel
dol op
daar i
kilo 1
daaro]
HilvaJ
Fran
bambi
krijge
dage
kookti
kinder
en slal
De i
vijf
gemad
Op éél
tempej
dere
bank
over i
zullenl
Klaus Barbie.
„WILT u uw leerlingen
deze maand één uur lesge
ven over de racistische
wetten uit 1942
Dat heeft de Franse premier
Chirac aan alle geschiedenis
leraren gevraagd. In 1942 be
gonnen in Frankrijk de Jo
denvervolgingen en werd het
verplicht om de gele davids
ster te dragen.
De premier voeg het juist
u omdat deze week in
Frankrijk het proces tegen de
oorlogsmisdadiger Klaus
Barbie is begonnen. Chirac
hoopt dat scholieren door de
lessen gaan nadenken over de
Tweede Wereldoorlog en de
rechten van de mens.
Barbie was in de oorlog het
hoofd van de Duitse Gestapo
in Lyon en kreeg de bijnaam
slager van Lyon'. Door hem
zijn joden, ook kinderen uit
oen tehuis, en verzetsmensen
opgepakt, gemarteld en naar
conceri
stuurd
eerder
maart
li via.
Pas 1
de Boli|
bie aa|
en nu
twintiJ
voerde
geldig I
niet
misdad
den. Da
terechtT
gen da
vervolg
verzet]
ning.
wat
nieuwa
enkele I
wel ba
verhorl
Barbie
zet, ma
van vea
ïuske en Wiske: De
11, L i mtju,,'e dom Jullit uiten
111 nel... of beentje dot ik jullie rru
1 te na net iH rerteió neb
~c9i
'tfr-M
Ed van de Elsken: 'Jong
Nederland'. Uig. Bert Bak
ker, prijs 19,90. Fotoboek
over de 'adorabele rotzak
ken 1947-1987'. Typerende
kiekjes van jongen mensen
in Nederland van na de
oorlog, gemaakt door Van
der Elsken, de man het
juiste oog voor het alterna
tieve. Met nozems, provo's,
hippies, krakers, harde
criminelen en andere op
vallende straatfiguren.
Dr. Peter J. Smith: 'De
Aarde'. Uitg. Elsevier, prijs
72,50. Derde deel in am
bitieuze serie over natuur
wetenschappen, na 'Het
heelal' en 'De mens'. In dit
rijk geïllustreerde boek
idmbone
H»n'. Uitg. Het -
ijs 39,90. Delaa U /-/EQ
wordt informatie
over geofysica, bod®
de, oceanografie, W
gie, klimatologie en"
rologie.
D.H. Lawrence:
Noon'
Prijs
man van Lawrence
delijk volledig 'n
landse vertaling,
van het manuscri
pas in 1972 gevo#
jaar na de dood1
schrijver. Veria 1M
A. Schalekamp.
F. Köhnen: flee'1
bijzondere groente!
ten'. Uitg. Van
prijs 29,90. Derde
serie 'Een streling'
tong'.
Xi
LlChfrPiMS B£ -
GtN£ HODIé/J
