UITBLAZEN
Akkoord van Parijs een 'historische doorbraak
TTUT
DÖNGE BOEREN ZIEK van
deze LflNDBOUUPOUTtEK 1
Staatsgreep met tien man in toeristenparadijs
'Morele steun uit Brabant is belangrijk voor Djokja
Nederlandse boer gaat er op vooruit
Dood van
een aas
CVCÜ..L
RIJKE LANDEN EENS OVER VRIJERE LANDBOUWMARKT
MR. POERWOKOESOEMO ONTVANGT BRABANTSE VRIENDSCHAPSPENNING:
DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 15 ME11987
.DE STEM.
WIMKOCK
HOOG en droog op
de zolder rust, tus
sen een paar hon
derd andere Prisma-poc
kets, meest detectives die
in de jaren '50 en '60 ver
schenen, een boek over de
oorlogsbelevenissen van
de jachtvlieger Bob Stan
ford-TuckSpitfire-piloot bij de
RAF tijdens de Slag om Enge
land, in de bange zomer van
1940. Bob Stanford-Tuck is vo
rige week, thuis in zijn eigen
bed, op 70-jarige leeftijd overle
den.
Ik herinner me nog dat ik
het boek niet uitgelezen heb.
Dat lag bepaald niet aan een
gebrek aan avonturen. Integen
deel: Bob Stanford-Tuck had
meer dan zijn portie gegeven én
gekregen. Maar er was iets
waardoor de held mij niet aan
sprak. Te weinig glamour waar
schijnlijk. Dat telde voor mij
blijkbaar nog in die dagen als
het om helden ging.
Douglas Baderdie andere
legendarische oorlogsheld van
de RAF, daarentegen had wel
glamour en zijn oorlogsbiogra
fie is het eerste boek geweest -
de verplichte schooUiteratuur
niet meegerekend - dat ik in
het Engels las. Het boek Reach
for the Sky, geschreven door
Paul Brickhill werd in '56 ver
filmd met Kenneth More in de
hoofdrol.
Bader kwam meer tegemoet
aan het stereotype van The Few
(„Zelden hebben zovelen zoveel
te danken gehad aan zo weini
gen" - Churchill over de Slag
om Engeland-vliegers). Jonge
Brit uit de betere kringen. Nau
welijks opgeleid de Hurricane
of Spitfire in om Duitsers neer
te schieten. In werkelijkheid
was Bader al wat ouder in
1940. Bij een vliegtuigongeluk
in 1931 had hij beide benen
verloren. Toen de oorlog uit
brak vocht hij zich een weg
naar de cockpit van een Spitfi
re. Na een botsing met een
Messerschmidt boven Frank
rijk werd Bader krijgsgevangen
gemaakt. Hij probeerde zo dik
wijls te vluchten dat de Duit
sers hem ten einde raad elke
avond zijn prothesen afnamen.
Douglas Bader overleed in
1982. Niet in bed, maar in een
auto, tijdens de rit. Hartaanval.
Ik was toevallig in Engeland en
de BBC zond als 'in memoriam'
een herhaling uit van een This
is your Li/è-aflevering rond de
persoon van Bader. Een van
degenen die voor de opname
waren opgetrommeld was Stan-
ford-Tuck.
De hierboven al aange
haalde woorden van Churchill
hebben al in 1940 van de Slag
om Engeland een epos ge
maakt. Ook in de nuchtere ana
lyses van een Len Deighton,
veertig jaar na dato te boek ge
steld, blijft het beeld van een
even heldhaftige als uitput
tende verdediging overeind. De j=
Slag om England, het enige wa-
penfeit van 1940 dat althans de gj
hoop op een toekomstige bevrij
ding kon rechtvaardigen, was
vooral een strijd van mensen: S
vliegers, grondpersoneel en niet
te vergeten fabrieksarbeiders, 1
waaronder veel vrouwen, die
dag en nacht werkten om de 5
Spitfires te maken die de verlo
ren gegane jagers moesten ver-
vangen.
iiiiiiiiimiiiiimiiiiniiiwiiiiwiiiiiiiiiiiwiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiwiiiiiiiimiiiii^
Een Spitfire maken ging
sneller dan een jachtvlieger op
leiden en het gebrek aan vlie
gers werd in augustus en sep
tember 1940 met het uur nij
pender. Dat betekende voor het
snel slinkende aantal overle
venden dat ze voortdurend in
actie waren. Als ze even niet
vlogen zaten ze, met uitrusting
om, op het vliegveld naast hun
vliegtuigen. In deze hectische
maanden onderscheidde Bob
Stanford-Tuck zich als weinig
anderen.
Stanford-Tuck koos aan
vankelijk voor de zee. Hij was
zestien toen hij aanmonsterde
op een koopvaardijschip. Maar
al gauw raakte hij in de ban
van de vliegerij. In 1935 nam
hij dienst bij de RAF en leerde
vliegen. Hoewel jonger hoorde
hij, net als Bader, in 1940 dus
tot de rijpere vliegers van de
RAF. Tijdens de Slag om En
geland werd hij een nationale
beroemdheid van het soort
waaraan een bedreigd volk zich
geestelijk kan optrekken. Her
haaldelijk verscheen hij op
Buckingham Palace om onder
scheiden te worden, zodat ko
ning George VI hem ten slotte
begroette als een oude bekende.
Met 35 luchtoverwinningen
was hij dan ook een echte 'aas'.
Vier keer werd zijn eigen vlieg
tuig uit de lucht geschoten en
moest hij zich redden met de
parachute. Hij was amper 25
toen hij in 1941 Wing Comman
der werd en meerdere squa
drons vliegtuigen onder zijn be
vel kreeg.
Op 28 januari 1942 leek
voor Bob Stanford-Tuck de
oorlog afgelopen. In de buurt
van Boulogne werd hij door
Duitse Flak neergehaald. Het
was de vijfde keer dat hij een
vliegtuig verloor, maar nu werd
hij zelf ook krijgsgevangen ge
maakt. Met respect overigens,
want de Duitsers kenden hem.
Zijn Duitse evenknie Adolf
Galland tracteerde Stanford-
Tuck op een uitgebreid diner
met echte Schotse whisky. Na
de oorlog werd Stanford-Tuck
betrokken bij de ondervraging
van de gevangen genomen Gal
land. De beide 'azen' werden
vrienden voor het leven.
Begin 1945 wist Stanford-
Tuck het krijgsgevangenkamp
te ontvluchten en hij beëin
digde de oorlog, strijdend aan
de zijde van de Russen. Daama
trok hij zich terug op het platte
land om champignons en pad
destoelen te kweken. Een dap
per man met weinig glamour,
maar een die meer dan zijn por
tie had gegeven en gekregen.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans- hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
©076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; j 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor,
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
RankcolfltiPQ'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
r~z -
gpt
"ti"
y-
_4U
jyrov
4,''/ 'i I
-. V A*
Protest tegen het huidige landbouwbeleid.
FOTO DE STEM/COR J DE BOER
VOLGENS dr. A. de Zeeuw,
directeur-generaal van het
ministerie van Landbouw, zal
de Nederlandse boeren een
vrije landbouwmarkt beter
overleven dan boeren in de
meeste andere EG-landen.
De Nederlandse landbouw
heeft een goede structuur en
is nu al sterker georiënteerd
op de markt. Meer dan de
helft van de Nederlandse pro-
duktie wordt immers geëx
porteerd.
De Zeeuw sluit niet uit dat
de Nederlandse boeren er
zelfs beter van worden. Als je
de steun voor de landbouw-
produktie gaat verminderen,
wordt de prijs op de markt op
den duur gemiddeld hoger,
zegt De Zeeuw.
Die hogere prijs kan dan
een compensatie vormen voor
het verlies aan steun. Kun je
goed concurreren op de we
reldmarkt, zoals de Neder
landse landbouw, dan kom je
er uiteindelijk beter uit, rede
neert hij.
Hij voegt eraan toe dat die
redenering natuurlijk alleen
opgaat als alle landen de be
scherming van hun landbouw
in gelijke mate verminderen.
Als dat niet gecoördineerd
gebeurt, ga je ten onder. Ver
mindering van produkties-
teun kan niet zonder gelijk
tijdige opening van de gren
zen.
Volgens De Zeeuw bestaat
zowel in Europa als in de VS
en Japan de situatie dat 20
procent van de boeren 80 pro
cent van de landbouwpro-
duktie en daarmee 75 procent
van de steun voor zijn reke
ning neemt. Dat zijn de boe
ren die op een efficiënte ma
nier werken.
Met het verminderen van
de produktiesteun tref je dus
vooral deze groep. Dat kan
volgens De Zeeuw omdat bij
deze boeren de draagkracht
het grootst is. Zij kunnen vol
gens hem best met iets min
der toe.
De andere 80 procent van
Dr. A. de Zeeuw
- FOTO ANP
veelal kleinere boeren kan
dan in de nieuwe situatie, in
dien nodig, een beroep doen
op het vangnet van de inko
menssteun. Voor Nederland is
de verhouding overigens niet
20-80 procent, maar eerder
35-65 procent, aldus De
Zeeuw.
Door Pieter-Dekkers
EEN historische door
braak. Zo noemt de Neder
landse minister van Fi
nanciën Ruding het
woensdag in Parijs be
reikte akkoord over libe
ralisering van de land
bouw in de wereld.
En dr. A. de Zeeuw, top
ambtenaar van het depar
tement van Landbouw, ge
looft zelfs dat de Neder
landse boeren straks zul
len profiteren van het ver
dwijnen van overheids
subsidies.
De ministers van Financiën
van de 24 rijkste industrielan
den, verenigd in de Organisa
tie voor Economische Samen
werking OESO, tekenden
woensdag een verklaring,
waarin ze plechtig beloven
hun landbouwbeleid te zullen
hervormen. Daarbij zal het
afschaffen van subsidies en
het verdwijnen van extra hef
fingen op buitenlandse land
bouwprodukten centraal
staan.
Dat is ongetwijfeld een
grote stap vooruit. Want juist
het beschermen van de eigen
landbouw door het garande
ren van minimum-prijzen,
gekoppeld aan forse subsidies
(Europese Gemeenschap) en
het belasten van buitenlandse
landbouwprodukten (Ver
enigde Staten) is er oorzaak
van dat steeds opnieuw han-
delsoorlogen uitbreken.
Bovendien heeft dat beleid
de Europese Gemeenschap
aan de financiële afgrond ge
bracht, terwijl de landen uit
de Derde Wereld geen kansen
krijgen op de wereld-voedsel-
markt.
Het subsidiëren van de
eigen landbouwprodukten en
het beschermen van boeren
tegen buitenlandse concur
renten heeft er ook toe geleid
dat de pakhuizen boordevol
onverkoopbare landbouwpro
dukten zitten. Elk jaar steken
de regeringen van de rijke in
dustrielanden ruim 200 mil
jard gulden in landbouwsub
sidies. Om nog maar te zwij
gen over de kosten van het
bewaren van de enorme land-
bouw-overschotten.
Er is eigenlijk geen enkele
economische reden meer te
bedenken om de landbouw te
beschermen tegen de werking
van de vrije markt. Iedereen
is het er wel over eens dat het
huidige beleid heeft gefaald
en dat de bakens derhalve
moeten worden verzet.
Overigens is het te vroeg
om nu al hosanna te roepen.
Op de OESO-conferentie mo
gen de industrielanden dan
wel hun goede voornemens
hebben uitgesproken, straks
zal moeten blijken in hoe
verre ze die toezeggingen in
de praktijk zullen brengen.
Over de liberalisering van
de landbouwmarkt zal de ko
mende tijd in eerste instantie
verder worden onderhandeld
op de GATT-conferentie. Dat
is het wereldforum waar de
Algemene Overeenkomst in
zake Tarieven en Handel
(GATT) wordt vernieuwd.
De OESO-ministers hebben
in Parijs beloofd dat ze het
onderhandelingsklimaat in de
GATT-ronde niet verder zul
len verslechteren door han-
delsbeperkende maatregelen
te nemen. Maar of dat de ko
mende maanden inderdaad in
de praktijk wordt gebracht
valt nog te bezien. (Zo hebben
de VS en Canada al tegen
maatregelen in het vooruit
zicht gesteld voor het geval de
EG het plan om oliën en vet
ten extra te belasten, doorzet).
Bovendien zijn de ministers
het onderling minder hart
grondig met elkaar eens dan
de slotverklaring van Parijs
doet vermoeden. Zo is West-
Duitsland slechts na lang aar
zelen akkoord gegaan, maar
onder de voorwaarde dat er
binnen de Europese Gemeen
schap nog een fel robbertje zal
moeten worden gevochten
over de prijs die betaald moet
worden en door wie.
De Westduitsers zijn met
hun sterke, op export gerichte
industrie vanzelfsprekend een
groot voorstander van een
vrije markt. Maar tegelijker
tijd wordt de bondsregering
geconfronteerd met opstan
dige boeren, die de concurren
tie met het buitenland steeds
moeilijker aankunnen eni
halve zijn aangewezen
steun vanuit Bonn. En die.
krijgen, want de achten
van bondskanselier Kohl
staat voor een belangrijk/
uit boeren.
Vandaar dat de Wesft
sers op de OESO-top i
bedongen dat er straks"
spraken per produkt
land gemaakt moeten
Bonn is verder voorstaj*
van het wegwerken van
landbouwoverschotten
vermindering van de l_
bouwgronden en niet door1
staken van de subsidies.
EG-landbouweommissa,-
Andriessen ziet wat Boni1
treft de bui dan ook har
'Er zijn', aldus Andri
'binnen de EG landen die
het leven nog erg moei'
kunnen maken'. Geluk
voor de welwillende EG-k
den dan, dat op het kir
van de landbouw binnen
EG unaniem genomen k
ten niet meer verplicht zijn
De ministers van de 241
den hebben elkaar in Pj
beloofd nu eerst hun ei
'achterban' rijp te maken»
liberalisering van de 1
bouwmarkt. En ook dat
geen eenvoudige zaak
Want niet alleen Bonn)
te maken met een
agrarische lobby.
In Parijs hebben de in
ters wel met elkaar i
ken dat een geheel vrije'
bouwmarkt gepaard
gaan met maatregelen
boeren schadeloos te
Want bij een vrije markt
ien de prijzen van veel 1
bouwprodukten gezien
enorme aanbod eerst fors'
len. Die steun moet echter'
gekoppeld worden van sl
die tot overproduktie leidt
Wordt het akkoord van?
rijs inderdaad gevolgd!
een akkoord binnen de E
pese Gemeenschap en ver
gens in de GATT, dan i
de ontwikkelingslanden'
flink van kunnen profit:
Nu worden de arme 1
nog te vaak het slacht
van handelsbelemmen1
die het afzetten van hun;
dukten in de rijke lar
aanzienlijk bemoeilijkt
Door Peter de Leeuw
FIJI is de naam van een
eilandengroep in de Stille
Oceaan. Bij het horen van
die naam denken de
meeste mensen aan parel
witte stranden en wui
vende palmbomen: een
tropisch paradijs in een
blauwe wereldzee.
Dat klopt ook wel; Amerika
nen, Australiërs en Nieuw-
zeelanders plegen op Fiji-
eilanden vakanties te vieren.
Ook is bekend dat soldaten uit
dat land behoren tot de troe
penmacht van de Verenigde
Naties in Libanon en de Si-
naï-woestijn; voor hen de an
dere kant van de wereld. De
eilandenstaat heeft bijna zijn
hele leger naar het Midden-
Oosten gestuurd. Bijna...,
want de achtergebleven troe
pen op het eilandenrijk 'tus
sen' Australië en Zuid-Ame-
rika zijn verantwoordelijk
voor de staatsgreep die daar
gisteren is gepleegd.
Luitenant-kolonel Sitiveni
Rabuka heeft in de hoofstad
Suva zonder bloedvergieten
de macht overgenomen van
premier Timoci Bavadra. Die
laatste en leden van zijn pas
gekozen regering zijn vervol
gens ontvoerd.
Tien militairen bestormden
het parlement. Na hun ge
slaagde greep naar de macht
vroeg Rabuka bij de gouver
neur-generaal van Fiji, die de
Engelse kroon vertegenwoor
digt - de eilanden zijn een
voormalige Britse kolonie en
tegenwoordig lid van het Ge
menebest - erkenning van de
'militaire' regering.
Achtergrond van de op
stand zou de toegenomen
spanning zijn tussen de twee
belangrijkste rassen in het
land: Fijiërs en Indiërs. Bij de
algemene verkiezingen vorige
maand is een eind gekomen
aan het bewind van de Al
liantie Partij onder leiding
van Ratu Sir Kamisese Mara.
Die partij is in handen van de
oorspronkelijke bewoners van
Opstandelingenleider Si
tiveni Rabuka. - FOTO AP
de archipel, de Fijiërs.
De andere bevolkingsgroep
- de Indiërs - vindt haar oor
sprong in India. Daar werden
aan het einde van de vorige
eeuw mensen geronseld om te
gaan werken op de suikerriet
plantages op de eilanden in de
Stille Oceaan.
Bekend is dat de twee be
volkingsgroepen weliswaar
niet vijandig tegenover elkaar
staan maar toch wel geschei
den gemeenschappen vormen.
Bijna alle winkels op de
eilanden worden gedreven
door Indiërs. Zo ook de profij
telijke zaken waar rijke toe
risten hun boodschappen
doen.
Daarentegen bestaan de
strijdkrachten voor ongeveer
negentig procent uit Fijiërs.
Overigens vormen de Indiërs
de meerderheid. Er wonen
ruim 700.000 mensen op de 332
Fiji-eilanden. Die beslaan ge
zamenlijk eenzelfde opper
vlakte als de helft van Neder
land.
De afgezette premier Bava
dra - zelf een Fijiër - be
noemde in zijn 28 leden tel
lende regering 19 Indiërs. Dat
tot ongenoegen van de oor
spronkelijke bevolkingsgroep.
Die protesteerde dan ook te
gen de regering van Bavadra.
Het land, dat in 1970 onaf
hankelijk werd van Engeland,
kent een democratische tradi
tie, de verschillen tussen de
twee groeperingen ten spijt.
Verkiezingen zijn er altijd
zonder onregelmatigheden
verlopen. Ook toen vorige
maand de Alliantie Partij het
veld moest ruimen voor een
coalitie van Labour en de door
Indiërs geleide Nationale Fe
deratie Partij leek er geen
vuiltje aan de lucht.
Amper een maand later is
de eerste staatgreep in de
Stille Zuidzee een feit. De Fij
i's hebben dus de primeur. Als
er al sprake moest zijn van
een opstand in de Pacific dan
werd die eerder verwacht in
een ander eilandenrijk in dat
gebied, namelijk bij de buren
van de Fiji's: de eilandenstaat
Vanuatu. Daar immers willen
Libiërs voet aan de grond
krijgen en meren regelmatig
Russische schepen aan. Alleen
die gegevens bestempelen
Vanuatu al tot politiek onrus
tiger dan de Fiji's.
Van de nieuwe Fiji-pre
mier Bavadra werd aan ander
beleid verwacht. Maar dan
vooral op binnenlands gebied.
Bavadra won de verkiezingen
met een programma dat op de
eerste plaats voorzag in de
strijding van de werkte
op de eilandengroep -
procent van de eilanders:
geen werk.
Daarnaast staat hij l
als een voorstander van
kern wapen vrije Stilte i
zee. Hij schaart zich zoal
de ideeën van Australië
Nieuw-Zeëland.
In het verleden
dan ook gezegd de Nieu*:
landse premier David 1
als zijn politieke voorbe
zien. Australië en Nieuw-!
land zagen in Bavadra
democratisch medestant
hun streven naar een!
wapenvrije Pacific,
nog dient als nucleaire p:
tuin bij uitstek. Zowel
Australische als Nieu.
landse regering hebben!
weten de opstand in SiM
te keuren.
Rassentegenstellingen
verplaatsing van een pit
het internationale ml
schaakbord? Het één sluii
ander niet uit.
Door Mathieu Kothuis
IN DE PERSKAMER van
het provinciehuis in Den
Bosch zit hij er in zijn
bruine regenjas bij als een
sjofele, oude, maar bijzon
der levendige man. Alleen
de handgesneden houten
krokodil die hij als een
kleinood voor zich op tafel
legt, verraadt zijn aanzien
in Indonesië. De krokodil
vormt het uiterlijke teken
van de titulatuur KPH
vóór zijn naam.
We spreken met de pangeran
van de kraton (paleis) van de
sultan van Djojakarta; een
eretitel voor een man met bij
zondere verdiensten.
Mr. Soedarisman Poerwo-
koesoemo (73), oud-burge
meester van Djokjakarta, is
deze weken op bezoek in Ne
derland. Gisteren bezocht hij
Noord-Brabant om zich, als
adviseur van de sultan van
Djokjakarta, op de hoogte te
stellen van het planologisch
beleid in deze provincie. Bij
die gelegenheid kreeg hij uit
handen van commissaris van
de koningin mr. F. Houben de
Noordbrabantse vriendschap
spenning, een erepenning van
de commissaris.
Toch blijkt uit de loop van
het gesprek dat zijn planolo
gische interesse slechts een
klein deel vormt van het doel
van zijn Nederlandse reis. 1
Mei jl. bezocht Poerwokoe-
soemo de stokoude oud-pre
mier Willem Drees. Met 25
rode rozen, 25 witte anjelieren
en andere geschenken kwam
Poerwokoesoemo getuigen
van de goede banden tussen
beide landen. Maar dit bezoek
betekende méér. Immers,
Drees was de minister-presi
dent die het licht op groen
zette voor de tweede politio
nele actie op Java én voor het
bombardement (op 19 decem
ber 1948) op Djokjakarta, de
bestuurszetel van de vrije Re
publiek Indonesië.
Poerwo-
koesoemo's bezoek aan Drees
betekende daarom méér dan
zo maar een gebaar tussen
twee oude betrokkenen. „Ik
heb geen haatgevoelens
meer", zegt Soedarisman
Poerwokoesoemo.
Een uiteenzetting van het
doel en het resultaat van zijn
bezoek aan Noord-Brabant
moet nog even wachten. Mr.
Poerwokoesoemo wil nog zo
veel uit het verleden verdui
delijken.
Daags na de afkondiging
van de eerste politionele aktie,
op 22 juli 1947, werd Poerwo
koesoemo door de republiek
Indonesië benoemd tot burge
meester van Djokjakarta. Hij
bleef in die functie tot '66. De
Nederlanders bezetten delen
van Sumatra, West- en Oost-
Java. De op Midden-Java ge
legen republikeinse hoofdstad
Djokjakarta werd nog even
ongemoeid gelaten. Neder
land, inmiddels onder sterke
internationale druk om tot
onderhandelingen met de re
publiek te komen, vreesde te
zeer buitenlandse repercus
sies.
Rond de jaarwisseling van
'48-'49 volgde echter de
tweede politionele aktie
waarbij heel Java werd bezet,
inclusief de republiek Indone
sië op Midden-Java. De lei
ders, Soekarno en Hatta wer
den gevangen gezet en Poe-
wokoesoemo dook onder.
Vanuit de kraton van de sul
tan werd het Indonesische
verzet tegen de Hollanders
gecoördineerd. „De Hollan
ders hebben het hoofdkwar
tier van het verzet nooit ge
vonden, temeer omdat de kra
ton door hen als 'immuun ge
bied', onaantastbaar gebied,
was verklaard", aldus Poer
wokoesoemo.
Internationaal was de druk
op Nederland om de republiek
Indonesië te erkennen al vrij
wel onhoudbaar geworden.
Terwijl de regering in Den
Haag in januari van '49 nog
vrijwel zeker leek van de
overwinning op de republi
keinse verzetsstrijders, nam
de internationale druk op Ne
derland even sterk toe als het
Indonesische verzet in en
rond Djokjakarta. Op 1 maarl
bereikten de guerilla-aanval-
len (onder leiding van de hui
dige president Soeharto als
commandant van de 'Weher-
kreise' Djokjakarta) een
hoogtepunt. Soedarisman
Poerwokoesoemo zat nog on
dergedoken in de kraton waar
hij inlichtingenwerk ver
richtte.
Waarom deze uiteenzetting
van de historische feiten?.
Soedarisman Poerwokoesoe
mo: „Als je alle feiten nog
eens op een rijtje zet zie je dat
er zoveel mogelijkheden en
kansen zijn gemist om tot een
goede afloop van de betrek
kingen tussen onze landen te
komen".
Uiteindelijk kwam het pas
op 1 mei '63 zover. Na de (via
de Verenigde Naties en vooral
de VS afgedwongen) regeling
van de kwestie Nieuw-Gui-
nea, kon pas gesproken wor
den van een normalisering
van de betrekkingen tussen
beide landen. Soedarisman:
„Welk volk in de wereld kent
de Indonesiërs eigenlijk?. Dat
zijn niet de Amerikanen, niet
de Japanners maar de Neder
landers. Er is een sterke band
tussen Indonesië en Neder
land die moet worden aange
haald".
En dat verklaart meteen
het belangrijkste reisdoel van
Soedarisman Poerwokoesoe
mo. De culturele banden moe
ten worden hersteld. Geen
land ter wereld heeft zoveel
kennis en wetenschap over de
Javaanse cultuur in huis als
juist Nederland. Als studen
ten aan de Islamitisch:
versiteiten in Indonesii
bestudering van het Jat
culturele erfgoed naai
buitenland worden ges'
gaan ze niet naar
(waar de belangrijk
mitische universiteit,
Ahram, is gevestigd
maar naar Leiden en IK»
Als adviseur van c
van Djokjakarta, rectf
een kleine particuliere
versiteit in Djokjakarta-
man met invloed in z
en vele contacten in
land, hoopt mr. So
Poerwokoesoemo aan
versteviging van die cl
banden bij te kunnen d
De provincie Noord-B'
kan daar volgens heme-
langrijk steentje aan»1
gen. De streekplannen
den- en Noordoost-B'
zijn een voorbeeld f
planologische opbouwt
gebied rond Djokjakal
kan de provincie Noor»
bant in de toekomst
helpen bij de opbouw J»
kale bibliotheken in1
bied rond Djokja. Mr-
risman: „Maar alle®;
morele steun uit N<x
bant is voldoende voor»-
