DUISEN
Dekke
REGELS IVOORJACHT SPELEN STROPERS IN DE KAART
Sombere toekomst voor olifant
In de vriezer op
weg naar
onsterfelijkheid
Zelfdoding in zwang bij Japanse jongeren
PRESTATIEDWANG OP SCHOLEN VAAK OORZAAK
DE STEM FIN
Met de lonen gaat h
zuinigt niet genoeg,
schap, verpakt in ee
sident dr. W. Duise
Bank zij n j aarlij kse
Onze loonkosten
die van anderen
TECHNOLOGIE
DE STEM EXTRA WOENSDAG 29 APRIL 1987
DE internationale afspraken voor beperking van
de jacht op ivoor die een jaar geleden van kracht
werden, spelen vooral de stroper in de kaart en
bieden nauwelijks bescherming aan het slachtof
fer: de olifant.
Quota
Oude mannetjes
Grote druk
Kikkers
50 cent per dag
Uitweg
Verwerking
AMSTERDAM (ANP)
winstgevendheid van de
gemene banken en de F
banken is vorig jaar ve
terd. Tegenover een
van de totale lasten m~
procent stond een toen
van de totale baten me
procent, waardoor de n
baten voor belasting
ruim 50 procent toena
zo staat in het jaarver,
van De Nederlan
Bank.
De opgaande lijn van de
Bel
Door Louis van de Geijn
Ruimte voor lastenver
andere stimulerende mi
economie ziet hij nog s"
termijn.
Duisenberg is somber,
meer dan in voorgaande ja
Het meest nog over de op
van de regering om het fin
cieringstekort in 1990 tot
van het nationale inkomen
rug te dringen. Om dat te 1
moet het kabinet volgens
president van de Bank bo
op de overeengekomen
miljard de komende jaren
eens 5 tot 10 miljard be
nigen.
Want het begrotingsbeleid
Lubbers rust op drijfzand,
laat Duisenberg de lezer
zijn verslag concluderen,
van de uitgangspunten van
kabinet kan op zichzelf
uitkomen, maar dat ze a
maal tegelijk werkelijkh
worden, is toch wat aan de
timistische kant, aldus de p
sident van De Nederland
Bank.
Hij wijst er dan op dat
Ontwikkeling van da loonkosten In
Nederland t.o.v. het buitenland.
(Nederland ven 1977 tel 1997 - 1
Belgis
Duittland
Frankrijk
VS
e De scherpe daling van
loonkosten per eenheid p
dukt in de afgelopen jaren
in de loop van 1985 omgesl
gen in een stijging. Dat ge
het sterkst voor de verhc
ding gulden-dollar. De c
gaande lijn is zowel het f
volg van gestegen lonen
Nederland als van de hogq
koers van de gulden, n
name tegenover de dollar.
Door Pieter Eggen
DEN HAAG - „Het bel
dat de commissie voorst,
is geen radicale breuk r
het verleden. Er is niet
zeer sprake van dat er
voldoende technologist
kennis beschikbaar is,
wel dat het omzetten v
die kennis in produkl
niet snel genoeg gebeurt
Dr. Wisse Dekker, voorma
president-directeur van P
lips, zette deze week in
aanbiedingstoespraakje
toon van het rapport over 1
technologie-beleid 'Wis
tussen kennis en markt'.
Het vooroordeel dat Nedi
land hopeloos achter loopt
het buitenland als het t
technologie gaat, is deze we
andermaal ontzenuwd. Er
in Nederland voldoende ke
nis van nieuwe technologie
op de universiteiten, onde
zoeksinstellingen en laborat
ria van grote bedrijven.
Maar het grote manco is c
veel bedrijven niet beschi
ken over de middelen om
kennis te vergaren, die noc
is om de nieuwe produkten
maken. Dat komt omdat
bedrijven te klein zijn, of
onbekend met de mogelijkh
den van subsidie, of simp<
weg niet weten wat er in i
De stalen cilinders van de American Cryonics So
ciety, waarin de lichamen of lichaamsdelen bewaard
worden. - fotoap
Door Mort Rosenblum, Associated Press
Zowel natuurbeschermers als handelaren in het kostbare
materiaal hebben dat, los van elkaar, gemeld.
Zij menen dat de nieuwe be
perkingen de ivoorprijs sterk
hebben doen stijgen waardoor
stropers zijn aangezet om op
grote schaal mannelijke en
vrouwelijke olifanten te slach
ten, de karkassen rottend ach
terlatend.
Een aantal stropers zou open
lijk oorlog voeren tegen de
nauwelijks bewapende bewa
kers van de bedreigde dier
soort.
Een algemeen toegezegde
amnestie, om vast te kunnen
stellen hoe groot de voorraden
legaal en vooral ook illegaal
verkregen ivoor waren, bood
grote voordelen voor stropers,
corrupte ambtenaren en hun
duistere netwerken. Eerlijke
handelaren, zo zeggen zij zelf,
werden de dupe.
„Stropers zijn in recordtijd
miljonair geworden en het
stropen gaat nog altijd door",
verklaarde Craig van Note van
het Monitor Consortium, een
samenwerkingsverband voor
controle op de internationale
afspraken. Tom Freidlein, de
secretaris van de vereniging
van Europese ivoorhandelaren,
stelt: „Als ze ons uit de handel
willen krijgen is dit de manier.
Wat levert eerlijkheid eigenlijk
op?"
De beperking van de ivoorjacht
is geregeld via een systeem van
quota dat werd opgesteld door
CITES, de conventie voor han
del in bedreigde diersoorten.
De conventie werkt onder aus
piciën van de VN-commissie
voor milieu. De quota werden
in januari 1986 van kracht. Aan
het eind van dat jaar ontstond
echter grote onenigheid toen
CITES 700 ton ivoor van du
bieuze herkomst, ofwel de slag
tanden van 60.000 olifanten, le
galiseerde. Het opgeslagen
ivoor dat plotseling legaal was,
steeg in waarde omdat toekom
stige voorraden beperkt zouden
zijn. Zonder enig risico konden
stropers enorme winsten boe
ken.
In Burundi, waar al jaren
bijna geen olifant meer voor
komt, legaliseerde CITES 89,5
ton ivoor, een hoeveelheid die
7.500 dode olifanten vertegen
woordigt. Bijna de hele voor
raad was uit buurlanden ge
smokkeld. Nog eens 300 ton
werd in Singapore, een tradi
tionele haven voor doorver
koop, 'gewit'.
De secretaris-generaal van
de CITES, Eugene Lapointe,
verdedigt het besluit als volgt:
„Het gaat niet om wat het beste
is, maar om het minst slechte.
We namen het besluit voor
deze eenmalige registratie om
de markt te kunnen controle
ren". Volgens Lapointe is ille
gaal verkregen ivoor onder de
nieuwe regels moeilijk te ver
kopen omdat importeurs voor
iedere slagtand papieren willen
zien. De exporterende landen
zouden de olifantstanden aan
een nauwkeurig onderzoek on
derwerpen alvorens goedkeu
ring voor uitvoer te verlenen.
Nu de quota per slagtand zijn
berekend en niet per gewicht,
zullen exporteurs zich naar
verwachting bepalen tot de
tanden van bejaarde man
netjesolifanten die zich niet
meer voortplanten. Stropers
zullen ervan worden overtuigd
dat zij legaal te werk moeten
gaan en geen vrouwtjes en
jonge mannetjes moeten doden,
aldus Lapointe. Hij voegde
daar aan toe dat volledige in
voering van het systeem enige
jaren in beslag zal nemen.
„In de praktijk trachten we
Afrikaanse regeringen over te
halen om hun rente in plaats
van hun kapitaal te besteden,
wat betreft olifanten althans",
merkt Lapointe op. Deskundi
gen hebben verklaard dat Afri
kaanse overheidsfunctionaris
sen in het verleden steekpen
ningen kregen voor het verle
nen van exportvergunningen
voor ivoor.
Volgens de quota mogen over
de hele wereld nu 90.000 slag
tanden per jaar worden uitge
voerd. In 1985, toen Afrikaanse
landen nog toestemming kon
den geven voor export van on
beperkte aantallen slagtanden,
werden zo'n 100.000 exemplaren
verhandeld. Dat was ook al
minder dan in voorgaande ja
ren.
Lapointe wijst er op dat
ivoor in een aantal Afrikaanse
landen meer dan 120 miljoen
gulden per jaar oplevert voor
de staatskas en dat in sommige
van die landen zoveel olifanten
leven, dat hun aantal toch uit
gedund zou moeten worden.
Natuurbeschermers voeren
aan dat stropers nog net zo ac
tief zijn als voorheen. Als de
prijs van legale ivoor stijgt, zo
menen zij, volgt de illegale
prijs vrijwel zeker. Ook als de
handel moeilijker wordt. „Zo
Door Kathleen Maclay, Associated Press
PAKT .AND - Voor Art Quaife en andere leden van
de American Cryonics Society is het invriezen van
lichamen en hersenen een logische en aantrekkelijke
stap naar onsterfelijkheid.
De olifant is een indrukwekkend dier. De voortdurende jacht op zijn slagtanden bedreigt hem met uitsterving.
- foto archief de stem
Door Monika Jain,
Associated Press
TOKIO - Eeuwenlang was
zelfdoding een zaak van eer
en verantwoordelijkheids
besef in de Japanse maat
schappij maar nu lijkt het
er op dat het de laatste
vlucht is van jongeren voor
de veranderende eisen van
de samenleving. Een feno
meen bovendien dat steeds
vaker navolging krijgt.
Uit een overheidsrapport dat
begin dit jaar werd gepubli
ceerd blijkt dat vorig jaar het
aantal zelfdodingen van men
sen jonger dan 19 jaar 802 be
droeg. In 1985 was dat nog 557.
Vele jongeren sprongen van
daken of gebouwen en volgden
daarmee de 18-jarige popster
Yukiko Okada die dezelfde me
thode hanteerde na een onge
lukkige liefdesaffaire.
Akio Kanazawa, een advi
seur voor jeugdzaken op het
departement van premier
Yasuhiro Nakasone, is er van
overtuigd dat Okada als voor
beeld heeft gediend. Hij zei dat
het aantal jongeren dat van da
ken is gesprongen in 1986 is
verdubbeld. In april van dat
jaar, de maand waarin ook
Okada zichzelf doodde, bedroeg
het aantal zelfmoorden op die
manier 114.
Kanazawa zegt dat het aan
tal zelfdodingen tot oktober
1986 is gestegen in vergelijking
met voorgaande jaren maar
dat er daarna een stabilisatie
optrad. „Sommige mensen had
den medelijden met Okada en
wilden bij haar in de hemel
zijn", aldus de raadsman. In
„Japanse jongeren staan onder grote druk op school en hebben de behoefte om op de een of andere manier hun energie
kwijt te raken. Als er geen uitlaatklep is dan kan een van de gerx>lgen zelfdoding zijn", aldus De Japanse onderzoekER Ta-
motsu Seng oku. - fotoap
sommige afscheidsbrieven die
werden gevonden werd de zan
geres genoemd.
Uit officiële cijfers blijkt dat
er 6,8 zelfdodingen zijn per
100.000 mannen in de leeftijds
categorie van 15 tot en met 19
jaar, en 19,9 in de categorie 20-
24 jaar. Bij de vrouwen be
draagt het aantal 3,3 per 100.000
in de leeftijd van 15 tot en met
19 jaar en 8,7 in de groep 20- tot
en met 24-jarigen.
De directeur van het Japanse
Instituut voor Jongerenonder-
zoek, Tamotsu Sengoku meent
dat veel te maken heeft met het
feit dat Japanse kinderen ge
neigd zijn hun emoties en frus
traties voor zich te houden.
„Ze
staan onder grote druk op
school en hebben de behoefte
om op de een of andere manier
hun energie kwijt te raken. Als
er geen uitlaatklep is dan kan
een van de gevolgen zelfdoding
zijn", aldus Sengoku.
Het Japanse schoolsysteem
is zwaar competitief. Voor alle
schooltypes, soms zelfs voor
kleuterscholen, moeten toela
tingsexamens worden afgelegd.
Dit systeem, zo blijkt uit poli
tieverslagen, is voor velen een
aanleiding om zelfmoord te
plegen.
De statistieken wijzen uit
dat in maart en april het aantal
zelfdodingen hoger ligt dan in
de rest van het jaar. Dat is dan
ook de periode waarin de stu
denten en scholieren de resul
taten terugkrijgen van hun
toelatingsexamens.
„Het onderwijs speelt een
belangrijke rol bij zelfmoord",
aldus dr. Horoshi Inamura, so
ciaal-psychiater aan de Tsu-
kuba Universiteit. Volgens
hem kunnen veel studenten
slecht tegen frustraties en
wordt de druk hen te groot als
de dingen verkeerd gaan.
Inamura meent ook dat Ja
panse kinderen, met name
middelbare scholieren, een „ro
mantische kijk op de dood"
hebben. „Vele jongeren geloven
dat als iemand sterft, hij of zij
ergens anders verder leeft of
herboren wordt als een dier of
een ander mens", aldus de psy
chiater.
Deze denkwijze vat steeds
duidelijker post, vooral bij
meisjes, waar nog bijkomt dat
de jongeren de wereld van de
volwassenen veelal als 'boos
aardig' zien. „Daarmee geven
zij zichzelf een argument om
naar de hemel te gaan en een
mooi leven kunnen leiden",
meent Inamura.
„Vroeger was de zelfmoord,
hara-kiri, een uiting van ver
antwoordelijkheidsbesef", al
dus Sengoku. „Nu is het juist
een manier om dat besef te ont
vluchten."
Sommige autoriteiten menen
dat het allemaal te wijten is
aan de steeds welvarender
wordende maatschappij. De
meeste kinderen wordt niet
langer respect bijgebracht voor
het leven en ze ontberen de
noodzakelijke sociale vaardig
heden om met dat leven om te
gaan. Kanazawa zegt dat in het
verleden mensen met de dood
in aanraking kwamen, omdat
hun grootouders vaak inwoon
den. „Men was zich bewust hoe
drastisch de dood is", zegt Ka
nazawa. „Doordat het steeds
minder voorkomt dat drie ge
neraties in een huis leven zien
de kinderen hun grootouders
niet meer sterven en beseffen
ze dus ook niet hoe angstaanja
gend en ernstig de dood is."
„Onze mensen gaan niet
dood", stelt Quaife tijdens
een vraaggesprek in het door
hem beheerde Trans-Time
pakhuis in Oakland, waar
twee menselijke lichamen,
twee hoofden, een stel herse
nen, een hond en een kat 'op
ijs' staan in glimmende
roestvrij stalen containers
die eruit zien als gigantische
thermosflessen. Ze zijn diep
gevroren in de hoop ooit in de
komende eeuwen weer tot le
ven te worden gebracht.
Cryonics (van het Griekse
woord Kryoon, bevriezen) is
het onder zeer lage tempera
turen bewaren van mense
lijke lichamen die dood zijn
verklaard. De in San Fran
cisco gevestigde vereniging
telt 150 leden met een gemid
delde leeftijd van 39 jaar.
Voor de uitvoering van de
morbide wensen van haar le
den heeft de vereniging een
contract met Trans-Time
(Over de Tijd Heen).
Ongeveer 70 leden hebben
een regeling getroffen om na
hun dood te worden ingevro
ren. Onder hen dr. Paul Se-
gall, een fysiologisch en bio
logisch onderzoeker van de
universiteit van Californie
en secretaris-penningmees
ter van Trans-Time. Voor
Segall biedt de cryobiologie
opwindende mogelijkheden
voor chirurgie, kankerthera
pie en orgaantransplantatie.
Als voorbeeld noemde hij de
situatie dat voor een kind dat
een levertransplantatie no
dig zou hebben geen donor
beschikbaar zou zijn. Het
kind kan dan worden inge
vroren, zei hij, tot een lever
wordt gevonden.
Een ander gebied waar hij
mogelijkheden ziet voor de
diepvriesbiologie was in de
ruimte. „Als een ruimtekolo
nist iets oploopt zit hij ver
van een medisch centrum",
zei hij, „hij kan dan desnoods
maanden worden ingevroren
tot hij door een ruimteschip
naar een ziekenhuis kan
worden gebracht".
Onlangs is gebleken dat be
paalde soorten kikkers vier
tot vijf maanden bevriezing
kunnen overleven, deels door
de produktie van glycerine
en andere stoffen die hun li
chaam tegen gevolgen van
bevriezing beschermen. Se
gall zei zelf proeven te heb
ben gedaan met hamsters,
die hij na het aftappen van
hun bloed twee uur bevroor
en vervolgens weer tot leven
wekte.
thonloper, gelooft dat hij via
'cryonie' ooit weer in een jon
gere versie tot leven gebracht
kan worden. Argumenten
dat leven na de dood onna
tuurlijk en immoreel zou zijn
wijst hij van de hand. „Na
tuurlijk spelen wij voor God.
Dat doen we ook als we een
harttransplantatie verrich
ten, of als we onze tanden
poetsen", zegt hij.
In het vrieshuis van
Trans-Time liggen de herse
nen van de 15-jarige Patricia
Wilson, die in 1968 werd ver
moord. Haar vader, science
fiction schrijver Robert Wil
son, vertelt dat de familie tot
de stap had besloten „om ons
geloof in het leven tot uit
drukking te brengen en onze
afwijzing van de noncha
lante manier waarop moord
en dood in onze maatschappij
worden geaccepteerd".
Quaife zegt dat Patricias
hersenen en hun herinnerin
gen werden bewaard in de
hoop dat de wetenschap ooit
een manier zou vinden om
een mens te creëren „die we
zenlijk overeenkomt met Pa
tricia Wilson".
Jackson Zinn, de voorzitter
van de vereniging, is een van
de weinigen die alleen zijn
hersenen wil laten invriezen.
Vooral omdat dat goedkoper
is: hersenen kosten 50.000
dollar, terwijl voor het hele
lichaam 125.000 dollar moet
worden neergeteld. Quaife
heeft zijn 'voortbestaan' ge
regeld via zijn levensverze
kering. „Vijftig (dollar)cent
per dag voor onsterfelijk
heid, ik vind het geen gekke
deal".
Als een van de klanten
sterft worden hart en longen
kunstmatig op gang gehou
den. Om de temperatuur te
verlagen wordt ijs rond het
lichaam gelegd, terwijl di
verse chemicaliën worden
ingespoten.In een laborato
rium van Trans-Time wordt
het bloed vervangen door een
zoutoplossing, en daarna
door een oplossing met glyce
rine om weefselbeschadiging
zoveel mogelijk te voorko
men. Dan gaat het op naar
het onopvallende kleine pak
huis in Oakland, waar het li
chaam met droog ijs (bevro
ren kooldioxide) wordt be
dekt tot het een temperatuur
van -196 graden celsius heeft
bereikt. Daarna wordt het in
een soort folie gewikkeld en
in een zak verpakt. Het ge
heel wordt op vloeibare stik
stof gezet in een stalen cylin
der.
Ook merkt hij op: „We vech
ten tegen drie soorten terroris
ten: de illegale handelaren, de
corrupte ambtenaren en de na
tuurbeschermers die geen oog
hebben voor de realiteit. We
weten niet welke soort het ge
vaarlijkst is".
Van Note laat weten dat de
zaak op de volgende bijeen
komst van CITES, in juli, aan
de orde zou komen. Hij voegt
daar aan toe: „Als de Afrika
nen hun landen willen ver
woesten, waarom zouden wij ze
dan helpen? Dit is net als het
vraagstuk van de slavernij.
Sommige Afrikanen vonden
het heerlijk, omdat ze een hoop
geld verdienden. Als wij blij
ven houden van vrouwen die al
dat mooie ivoor dragen, dan
zullen we deze prachtige dieren
uitroeien".
Veel natuurbeschermers me
nen dat westerse regeringen
moeten proberen de vraag af te
remmen om de marktprijs om
laag te brengen. Een dergelijke
druk tegen jassen van lui
paardbont, zo zeggen zij, heeft
een enorme invloed gehad op
de eens bedreigde Afrikaanse
soort. Nu leven alleen in Zaïre
al zo'n 500.000 luipaarden.
Lapointe erkent dat druk op
de marktprijs de Afrikaanse
katachtigen heeft gered. „De
redding van de luipaard was
een van de grootste verwor
venheden van CITES". Maar",
zo vervolgt hij, „de ivoormarkt
is te groot en te uiteenlopend
om te beheersen en in Afrika
behoort ivoor tot de natuurlijke
rijkdommen".
De 74-jarige Richard
Marsh, oud-professor Engels
van de universiteit van Cali
fornie en een fervent mara-
Een neergeschoten olifant wordt ontdaan van zijn slag
tanden. - foto upi
lang er commerciële handel is,
blijft ook de vraag bestaan",
aldus Van Note.
Legale handelaren willen ivoor
aankopen, maar ook zij geven
toe dat de vraag slechts een
aansporing voor stropers is.
„Het is net zoals de handel in
drugs", zegt Freidlein. „Als je
1000 procent winst maakt, vind
je altijd een uitweg. In Afrika
vinden stropers ook altijd een
uitweg".
Deskundigen op het gebied
van wilde dieren zijn verdeeld
over de kwestie. Esmond Brad
ley Martin, een Amerikaanse
deskundige die in Kenya
werkt, legt uit: „De hele zaak is
in ieder van de afzonderlijke
landen afhankelijk van één re
geringsfunctionaris. Als die
functionarissen allemaal eer
lijk zijn, werkt het systeem. Als
er één corrupt is, haalt het niets
uit".
David Western, een Ke-
nyaanse medewerker van de
Zoölogische Vereniging in New
York, sluit zich aan bij Martins
opmerking dat de Afrikaanse
De bedrijven die slagtanden
verwerken tot armbanden,
beeldjes, biljartballen, piano-
toetsen, oorstokers, souvenirs
en briefzegels, zijn vooral te
vinden in Hongkong en Japan.
De eens florerende Europese
industrie voor het bewerken
van ivoor moet langzamerhand
het onderspit delven.
Lapointe houdt vol dat oli
fanten ook afgeschoten zouden
worden als ivoor geen handels
waar was, omdat de landbouw
zo in opmars is. Als olifanten
geen economisch belang heb
ben, zullen ze totaal uitsterven,
zei hij.
Volgens Quaife is bij een
dergelijke lage temperatuur
de eerste eeuwen geen meet
bare beschadiging mogelijk.
olifanten ondanks hun talrijk
heid snel verdwijnen. De des
kundigen schatten dat ieder
jaar 70.000 olifanten sterven en
dat aantal zou het voortbestaan
van de soort bedreigen.
Olifanten zijn vooral zeld
zaam geworden in Oeganda,
Soedan, Tsjaad, Somalië en in
de Centraalafrikaanse Repu
bliek. Maar over heel Afrika
bezien, worden olifanten be
halve door stropers ook be
dreigd door hun snel slinkende
territoria. De groeiende mense
lijke bevolking slokt steeds
meer grond op voor landbouw.
Het gemiddelde exportge
wicht van slagtanden neemt
sterk af, zo menen Western en
Martin, beiden concluderend
dat ondoordachte slachtingen
worden aangericht, ook onder
jonge mannetjes en vrouwtjes
die kleine slagtanden hebben.