Ziekteverzekeraars
willen verschillen
premies verkleinen
'Verzet moet brug slaan naar Suriname'
Stellingnamen tegen kernwapens hebben gewerkt
VWO-leerlingen niet ontevreden over opsteltitels
examens
JDESTEM.
DE STEM ACHTERGROND WOENSDAG 29 APRIL 1987
MILITAIR ADVISEUR MICHEL VAN REY:
MGR. ERNST EN DS. KOUWENHOVEN MAKEN IN TWEEGESPREK BALANS OP
Havo
I
EENZELFDE, landelijke,
doorsnee-premie voor di
verse onderdelen (modu
len) van het ziektekos
tenpakket waarvan
maar in beperkte mate
mag worden afgeweken.
Verzekerden, die zelf de mo
dulen kiezen waaruit ze hun
eigen pakket willen samen
stellen. Leef tij dstoeslagen
of -kortingen van niet meer
dan vijf tien procent.
Hierop komt kort samen
gevat een plan neer dat de
organisatie van particuliere
ziektekostenverzekeraars,
het KLOZ, aan de aangeslo
ten maatschappijen heeft
voorgelegd. Dit is gebeurd
op initatief van een aantal
verzekeraars, die vrezen dat
veranderingen zullen wor
den opgelegd als het KLOZ
zelf niet met initiatieven
komt. De particuliere verze
keraars hebben al enkele
jaren geleden beloofd, dat ze
jongeren niet langer zullen
lokken met extreem lage
premies waardoor de ver
schillen met de premies die
ouderen (slechtere risico's)
moeten betalen, zeer groot
zijn geworden.
De solidariteit tussen
jong en oud is voor de ziek
tekostenverzekering aan
vaard als maatschappelijk
vereiste, constateert het
KLOZ-bestuur in een bij
lage bij het plan. „Maar het
feitelijk gedrag van parti
culiere ziektekostenverze
keraars kan een toets der
solidariteitskritiek moeilijk
doorstaan".
Een structuur, waarin per
maatschappij aan iedere
verzekerde eenzelfde pre
mie wordt gewaagd, waar
over binnen het KLOZ al
geruime tijd wordt gedis
cussieerd, is voor een deel
van de verzekeraars onaan
vaardbaar. Omdat zo'n pre
mie zou moeten worden af
geleid uit de leeftijdsop
bouw van het verzekerden
bestand, zouden maatschap
pijen met relatief veel
oudere verzekerden dan na
melijk uit de markt worden
geprijsd.
Ook de ILPZ, een nog niet
ingevoerde wet die beoogt
gelden over te hevelen van
verzekeraars met veel jonge
naar verzekeraars met veel
oudere verzekerden, voldoet
volgens het KLOZ niet. De
in deze wet vastgelegde re
geling zal volgens de verze
keraars de marktverhou
dingen verstoren. Overigens
zal er volgens het KLOZ-
bestuur ook voor het nieuwe
plan een wettelijke regeling
nodig zijn: de ervaring heeft
geleerd dat er niet op kan
worden gerekend dat een
nieuw systeem volledig op
wij willige basis kan wor
den ingevoerd.
Als er geen landelijke
doorsnee-premie komt blijft
de strijd om de jongeren
doorgaan, weest het KLOZ.
Het stelt daarom voor, het
totaalpakket te splitsen
naar de verschillende on
derdelen, bijvoorbeeld kli
nische hulp, huisarts en fy
siotherapie, naar de ver
schillende klassen en eigen
risico's en misschien ook
naar regio. De bedoeling is,
dat elke onderneming voor
ieder dekkingselement dat
ze in haar verzekeringspak
ket aanbiedt uitgaat van
een landelijk vast te stellen
doorsnee-premie. Op die
manier wordt concurrentie
op basis van leeftijdsver
schillen uitgebannen, aldus
het KLOZ.
Tijdelijke concurrentie
blijft mogelijk door het aan
bieden van nieuwe elemen
ten. Maar die concurrentie
wordt beperkt doordat er
een landelijke premie voor
wordt vastgesteld zodra ge
noeg andere verzekeraars
volgen. Concurrentie moet
ook mogelijk blijven met
maatschappij -karakteris
tieken, zoals de schadebe-
handeling. Daarom moet
een zekere bandbreedte (een
beperkte afwijking naar bo
ven of beneden van de door-
snee-premie), waarin de
voor- en nadelen van al dan
niet efficiënt werken tot
uitdrukking komen, moge
lijk zijn.
De premie per module
mag volgens het KLOZ ook
enigszins verschillen al
naar gelang de leeftijd van
de verzekerden. Het ver
wijst voor wat dit betreft
naar de ziekenfondsen,
waar ook sprake is van een
zekere samenhang met de
leeftijd doordat de premie
daar aan het inkomen is ge
koppeld: iemand die als hij
ouder wordt meer gaat ver
dienen betaalt ook meer
premie aan het fonds. Het
KLOZ stelt voor, volwasse
nen tot 27 of 30 jaar tien
procent minder te laten be
talen dan mensen boven de
35 of 40 en de groep er tus
senin vijf procent minder.
Voor kinderen zouden de
halve premies kunnen wor
den gehandhaafd.
Er zijn grote verschillen
tussen een landelijke door-
snee-premie en de huidige
tarieven. Vooral de jongeren
zullen fors meer moeten
gaan betalen. Toch zou er
volgens het KLOZ naar
moeten worden gestreefd,
het nieuwe systeem binnen
een beperkt aantal jaren ge
leidelijk in te voeren. De tij
dens de overbruggingspe
riode nog bestaande pre-
mieverscïüllen zullen tussen
de maatschappijen moeten
worden verrekend met be
hulp van de wet ILPZ.
Het KLOZ-bestuur gaat
ervan uit dat het pian, als de
leden ermee instemmen, een
rol zal spelen in de discussie
over de invoering van de
ILPZ en die over het advies
van de commissie-Dekker
(die volledige vrije concur
rentie tussen alle verzeke
raars en ziekenfondsen
heeft voorgesteld). (ANP)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres'. Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst,'Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17 .00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stem-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
PflnlrrolütiAC
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5
Door Hans Kuitert
„WIL het Surinaamse ver
zet in Nederland echt iets
doen voor de toekomst van
het land, dan is het abso
luut noodzakelijk dat ze
een brug slaan naar Suri
name. Naar de politieke
partijen, de vakbeweging,
de kerken".
Michel van Rey, de militair
adviseur van het junglecom
mando van Ronnie Bruns-
wijk, vindt dat het niet vol
doende is dat de voornaamste
Surinaamse organisaties in
Nederland nu steun geven
aan het verzet in Oost-Suri-
name. Begin deze maand
kwamen vertegenwoordigers
van dat verzet uit Nederland -
zoals Paul Somohardjo en
Tjong Akiet- naar Oost-Suri-
name om een politiek dak bo
ven het junglecommando te
bouwen.
Van Rey is tot eind deze
week in Nederland om de
banden met de verzetsgroe
pen nog eens extra aan te ha
len. „Het junglecommando
had steeds het gevoel dat de
gevraagde hulp uit Suri
naamse kringen in Nederland
maar niet kwam omdat er
geen eenheid in het verzet
was. En ja, de manier waarop
dat gebrek aan samenwer
king soms geëtaleerd werd
was op zijn zachtst gezegd be
schamend. Internationale
steun krijg je pas als er een
heid in het verzet is, dat was
bij het junglecommando het
idee. Er is nu inderdaad een
politieke organisatie voor het
verzet, de Nationale Verzets-
raad", zegt Van Rey.
Voorlopig is dat niet meer
dan een minimale vorm van
Michel van Rey
samenwerking tussen de zes
voornaamste anti-Bouterse-
groepen. „Ik ben een realist",
zegt Van Rey. „Ik ken de poli
tieke tegenstellingen en de
persoonlijke controverses die
ik niet allemaal begrijp, maar
die wel groot zijn. Je zou zeg
gen dat het bijna onmogelijk
is om die clubs bij elkaar te
houden. Maar we proberen nu
met z'n allen toch die conflic
ten uit de wereld te helpen".
Echt optimistisch is Van
Rey niet, al is hij tevreden dat
voor het oog van de wereld
het junglecommando nu over
een politieke spreekbuis kan
beschikkea „Het kernpro
bleem in de Surinaamse zaak
blijft het onderlinge wantrou
wen. Tussen burgers, tussen
burgers en militairen, tussen
officieren en onderofficieren,
tussen de Surinamers daar en
hier, tussen de stad en het
platteland, tussen diverse et
nische groeperingen. Zoiets
- FOTOARCHIEF DE STEM
los je niet zomaar op".
Van Rey is er van overtuigd
dat het Suriname van Bou-
terse schoorvoetend de kant
van de democratie opgaat om
dat het junglecommando mi
litair druk op de ketel houdt.
„Dat er in september een refe
rendum wordt gehouden over
de grondwet en in november
verkiezingen zijn is voor een
belangrijk deel te danken aan
het junglecommando. Maar
als onze militaire druk wee-
valt dan kun je de verkiezin
gen wel vergeten. Want Bou-
terse wil helemaal geen te
rugkeer naar de democratie,
hij wil wat je noemt een de-
mocratuur".
Op Stoelmanseiland heb
ben de verzetsleiders precies
geformuleerd waar ze naar
streven. Allereerst moet de
militaire dictatuur verdwij
nen, een bloedbad moet voor
komen worden en de rechts
staat moet worden hersteld.
Essentieel is daarbij dat de
rechterlijke macht weer onaf
hankelijk wordt en de militai
ren niet zomaar vrijuit gaan.
Herstel van de parlementaire
democratie alleen vindt het
verzet onvoldoende want, zegt
Van Rey „de grote vraag is of
de in november gekozen rege
ring in staat is het vertrou
wen van burgers in de macht
hebbers en de relaties tussen
stad en platteland te herstel
len. Het is duidelijk dat de de
mocratie na 1987 een andere
moet zijn dan van voor 1980,
van voor de staatsgreep. Het
kan niet zo zijn dat het een
keuze is tussen slecht, de oude
politieke partijen, en slechter,
Bouterse. Ik heb het dan wel
over goed en beter".
„We werden in 1975 onaf
hankelijk. Dat is nu 12 jaar
geleden en we hebben er met
elkaar niets van terecht ge
bracht", constateert Van Rey.
„Het leger en de politieke par
tijen zijn nu twee drenkelin
gen die alleen maar het juiste
moment afwachten om elkaar
los te laten. De grote vraag
voor iedereen is wie er boven
blijft drijven".
Zijn grootste vrees is dat
Bouterse zichzelf steviger in
het zadel hijst door de verkie
zingen van november, waar
mee hij de wereld kan voor
houden dat Suriname weer
een democratie is. „Die ver
kiezingen brengen het conflict
in Suriname niet tot een op
lossing. Ze herstellen het ver
trouwen niet".
Van Rey beseft dat de ver
kiezingen het junglecom
mando in een moeilijke posi
tie kan brengen. „We zullen
zeker onze positie moeten
herzien als de militairen na de
verkiezing van een min of
meer wettige regering een
soort generaal pardon krij
gen. Bovendien ben ik er nog
niet zo zeker van dat die ver
kiezingen wel zullen door
gaan. Er is altijd kans op een
coup van desperate geesten.
Het zou mij trouwens niets
verbazen als Bouterse voor
die tijd iets bedacht heeft, iets
heeft geënsceneerd. Want hij
wil helemaal deze kant niet
op. En als hij al teruggaat
naar de kazerne met zijn tra
wanten is dat, vrees ik, niet
veel meer dan een schijnbe
weging".
Van Rey denkt dat het
junglecommando zal radicali
seren als er een gekozen bur
gerregering komt die in feite
het bewind van Bouterse le
galiseert. Maar als die bur
gerregering de rechterlijke
macht laat spreken en werke
lijke pogingen onderneemt
om Suriname in alle opzich
ten uit het moeras te trekken,
dan gelooft Van Rey met stel
ligheid dat ook de aanhang
van Ronnie Brunswijk daar
bij van de partij zal zijn. Zon
der wapens dit keer.
Door Jan Bouwmans
Zaterdag 2 mei moet de
nieuwe koers van het In
terkerkelijk Vredesberaad
(IKV) zijn beslag krijgen.
Na diepgaande discussies
in alle geledingen spreekt
de IKV-Campagneraad
het laatste woord over het
nieuwe beleid dat deze
kerkelijke vredesbeweging
wil gaan voeren en dat
kernachtig wordt weerge
geven met de woorden 'ge
deelde veiligheid'.
Toen van een doorbraak in
het kernwapenoverleg tussen
Moskou en Washington nog
geen sprake, werd wel gesug
gereerd dat het IKV met deze
nieuwe koers een uitweg
zocht uit de impasse waarin
de vredesbeweging terecht
kwam na de falikante mis
lukking van de campagne te
gen de komst van de kruisra
ketten. Sommigen zagen in de
nieuwe koers ook de doorwer
king van de heftige kritiek uit
kerkelijke kringen op de een
zijdigheid, die het IKV zo bit
ter werd verweten en die ge
leid heeft tot het ontstaan van
de beweging voor tweezijdige
ontwapening welke van de
kerken officiële erkenning
naast het IKV opeiste.
Hoe dit ook zij, het IKV
lijkt zaterdag de periode van
'Help de kernwapens de we
reld uit, om te beginnen uit
Nederland' af te sluiten en een
nieuwe te beginnen. Het zal
een toevallige samenloop van
omstandigheden zijn dat de
zer dagen ook bisschop H.
Ernst van Breda en ds. H.
Kouwenhoven, tot voor kort
voorzitter van de Generale
Synode van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland,
in een tweegesprek de balans
hebben opgemaakt van de
kernwapendiscussies in de
kerken gedurende de afgelo
pen jaren. De weerslag van
dat tweegesprek is gepubli
ceerd in het derde nummer
van het Pax Christi Kommu-
nikatieblad dat dezer dagen is
verschenen.
De balans van ds. Kouwen-
hoven is niet onverdeeld gun
stig. Mgr. Ernst toont zich op
timistischer. Of het externe
effect opweegt tegen de in
terne schade die de kerken
hebben geleden, wordt min
der duidelijk. Beiden consta
teren op de eerste plaats een
andere benadering van de
hele kwestie in de katholieke
kerk en reformatorische ker
ken. De laatsten bekommer
den zich hoofdzakelijk om de
principes, de eerste veel meer
om de effectiviteit van haar
stellingname. Kouwenhoven:
„De gereformeerde kerken
hebben misschien van meet af
aan te weinig politiek gedaan
in hun verhaal, terwijl de ka
tholieke bisschoppen steeds
geprobeerd hebben om hun
uitspraken relevant te doen
zijn voor de politieke besluit
vormingDe synode heeft
zich nooit uitgesproken over
gebruik of bezit van kernwa
pens en dat is misschien toch
wel jammer. Ik zeg niet dat er
dan minder forse uitspraken
zouden zijn gedaan, maar we
hebben minder gezocht naar
de politieke wegen om onze
uitspraken te realiseren. Dat
vind ik een misser."
Mgr. Ernst constateert dat
ook de hervormde kerk eerst
het IKV-standpunt heeft
overgenomen en zich pas
daarna gebogen heeft over de
pastorale vraag hoe de men
sen in de kerk en in de poli
tiek met die stellingname
dienden om te gaan. Ds. Kou
wenhoven reageert daarop:
„Ik zeg dus absoluut niet: we
hadden het anders moeten
doen of we hadden een andere
beslissing moeten nemen,
maar dat we wat zorgvuldiger
hadden moeten omgaan met
wat het te weeg brengt in het
leven van mensen. We hadden
meer aandacht moeten geven
aan bewustwording."
Bisschop Ernst signaleert
aan de katholieke benadering
ook een riskante factor: „De
katholieke positie heeft het
gevaar het principe te zeer op
de achtergrond te laten ter
wille van de begaanbaarheid
van de weg." Dat gevaar werd
geproefd toen zij het bezit van
kernwapens althans voorlo
pig etisch aanvaardbaar acht
te. De reformatorische kerken
stelden zonder meer als bij
bels principe: massavernieti
gingswapens zijn in strijd met
het heil van God voor de we
reld en dus onaanvaardbaar.
Hoezeer de bisschoppen ook
het oog gericht hielden op het
praktische effect, mgr. Ernst
zegt ook dat de gereformeerde
kerken de overheid kritischer
volgen dan de RKKerk. „Er
zit wel een sterke erkenning
van de eigen verantwoorde
lijkheid van de overheid bij
ons in, maar ook een grote re
serve om vanuit je overtui
ging uitspraken te doen over
politieke zaken."' Kouwenho
ven van zijn kant: „Ik denk
niet dat de kerken een soort
overheidje willen spelen. Het
is meer: 'Overheid, weet u
wat van Godswege uw taak
is'. Het is op het ogenblik het
grote pijnpunt dat wij in een
andere maatschappij leven
waarin de kerk niet meer ge
zien wordt als een organisatie
die het recht heeft om namens
God aan de samenleving en
aan de overheid de normen
van het evangelie op te leg
gen." Bisschop Ernst zegt er
varen te hebben dat in de her
vormde kerk en de gerefor
meerde kerken een sterker
bewustzijn bestaat van de
verantwoordelijkheid ten
aanzien van het publieke sa-
menlevingsgebeuren dan in
de katholieke kerk.
De kerkelijke stellingna
men tegenover kernwapens
hebben in de kerken zelf tot
grote polarisatie geleid. Maar
naar Kouwenhovens beste
weten zijn er geen hordes
mensen door de kerk uitgelo
pen. De spanning is nu toch
wat verdwenen. Aan de an
dere kant hebben de kerke
lijke uitspraken zijns inziens
iets bedreigends gehad voor
de politiek en de overheid: „Ik
heb stellig de indruk dat het
toch gehoord is en gefunctio
neerd heeft wat de gezamen
lijke kerken in de samenle
ving en naar de overheid toe
hebben gezegd."
Mgr. Ernst signaleert in
zijn kerk naast polarisatie
toch vooral een positief resul
taat: „De discussies over de
kruisraketten hebben in de
afgelopen jaren binnen de
kerk geleid tot een zeer grote
bewustwording van de pro
blematiek; deze werd door
een minderheid aangevoeld
als een probleem en is uitge
groeid tot een problematiek
voor zeer velen in de ker-
keen aanzienlijke be
wustwording." Ds. Kouwen
hoven is minder optimistisch:
„Ik heb niet dezelfde optimis
tische verwachtingen als bis
schop Ernst dat er blijvend
een proces van zoeken naar
wat nü vrede en gerechtigheid
moet zijn, bij de mensen te
weeg is gebracht. Ik weet dat
niet zo goed. Ik weet wel van
allerlei platformgesprekken,
maar ik weet ook dat mensen
moe geraakt zijn vanwege de
polarisatie, botsing van me
ningen en conflicten."
De balans voor de toekomst
ziet mgr. Ernst heel duidelijk
voor zich. De kerken zouden
er goed aan doen met elkaar
in gesprek te gaan over de
ethische vragen die rijzen uit
het fundamentele vraagstuk
van de technische cultuur die
het totale beeld bepaalt van
het leven, van de mensen en
van de samenleving. Dat fun
damentele vraagstuk spreekt
uit zowel de atoomwapens als
uit de manipulatie met het
beginnende leven. „Er is is
overleg nodig om tot een
goede standpuntbepaling te
komen vanuit verschillende
tradities, want we hebben
elkaar daar bij nodig, zeker
ook voor de maatschappelijke
doorwerking die we zoeken."
Moeten de kerken het IKV
soms een tweelingbroertje ge
ven dat zich op IKV-wijze
werpt op de genetische mani
pulatie en de levensgrote
dreiging van het genenpas-
poort?
DE VWO-LEERLINGEix
toonden zich gisteren niet
ontevreden over de opstel
titels. De gangbare schrijf
vorm-genres kwamen ook
nu weer terug in de tien
opdrachten. Wel vierde het
betoog met zeven van de
tien hoogtij.
Een leraar Nederlands vroeg
zich af wanneer de column als
een autonome schrijfvorm op
het examen zal gaan excelle
ren.
Naast het betoog kwam de
beschouwing (tweemaal) en
het verhaal (eenmaal) voor.
Het was dan ook niet verwon
derlijk dat zeventig procent
van de leerlingen van het St.
Ludgercollege in Doetinchem
hebben gekozen voor het be
toog. Voor de meesten zal het
overigens niet gemakkelijk
geweest zijn om een keuze te
maken uit de drie of vier on
derwerpen die overbleven na
een eerste selectie.
De onderwerpen waren in
ieder geval zo dat iedereen er
aardig mee uit de voeten kon.
Zo was er een dat de schrij
vende pers en een dat de foto
graferende pers betrof. Bij het
eerste was de vraag of de me
dia in hun informatiever
strekking aan banden kunnen
en mogen worden gelegd. Be
perking van meningsuiting
dus. Wat de fotograferende
pers betreft werd de vraag
gesteld of een fotograaf met
een foto als van het stervende
Columbiaanse meisje (World
Press Photo 1986) een fat
soensgrens overschrijdt.
Andere titels waren 'Kle
ding als teken', 'Computers op
school' en onderwerpen be
treffende de kruisvluchtwa-
pens (Woensdrecht) en de po
litie. Wat het laatste onder
werp betreft werd de leerling
onder andere gevraagd of hij
of zij mogelijkheden ziet ter
verbetering van de samen
werking tussen politie en bur
gerij.
In de middaguren was bij
vwo Latijn aan de orde. Het
ging om een tekst van Livius.
Het verhaal speelt tijdens de
tweede Punische oorlog (218-
201). De Romeinse veldheer
Tiberius Gracchus heeft bij
het formeren van nieuwe le
gioenen tienduizend slaven in
dienst genomen.
Als ze zich verdienstelijk
weten te maken krijgen ze, zo
luidt de belofte van de senaat,
de vrijheid. Vierduizend van
hen krijgen toch de vrijheid
ondanks het feit dat ze zich
laf hebben gedragen. Als straf
moeten zij voortaan staande
eten en drinken. En zo staan
ze ook te kijk bij hun intocht
in de stad Beneventum.
Het was een pittig stuk La
tijn met lange zinnen, waarbij
de kennis van de grammatica
behoorlijk op de proef werd
gesteld. Na het goed bestude
ren van de tekst konden de
vragen echter geen problemen
meer opleveren. Tijdens
schoolonderzoeken is het vaak
moeilijker.
Havo startte het eindexamen
gistermorgen met handelswe
tenschappen en recht. Het
examen bestond uit vier op
gaven, waarbij het decimale
rekeningstelsel een vast num
mer is. Verder was er een op
gave over kostprijsbeheersing
en winstverwachtingen en
over rentabiliteitsberekenin-
gen. De laatste opgave ging
over een eenmanszaak die wil
uitbreiden en daarvoor geld
kan lenen of van onderne
mingsvorm kan veranderen.
In de middaguren had havo
Nederlandse tekst. Het was
een verhaaltje met de titel 'De
zin van de Olympische Spe
len' naar 'De Olympische
hoogte. Over Amsterdam en
de Spelen van 1992' uit 1985.
De tekst was iets te beschou
wend van aard. Op veel vra
gen moest een 'beschrijvend'
antwoord volgen. Veel leer
lingen brachten naar voren
dat het formuleren bijna nog
belangrijker is dan het begrip
van de tekst
Bij het examen kunstbe
schouwing/kunstgeschiedenis
van mavo c/d werden voor
het eerst meerkeuzevragen
gesteld. Nogal ongelukkig,
omdat het hele beschouwende
effect wegvalt. Het lijkt erop
alsof het alleen nog maar gaat
om taalvaardigheid.
Wel was men het erover
eens dat het een aardig exa
men was met goed en zeer
kleurrijk beeldmateriaal. Bij
voorbeeld de lichaamshou
ding aan de hand van werk
van Moore en Matisse. Wat
het bouwen betreft was er een
villa-ontwerp ('Villa Henny'
van architect Van 't Hoff uit
1915), maar de vraagstelling
aan de hand van een platte
grond had hier meer weg van
een 'zoek de tien verschillen'.
Het tekengedeelte had er de
schijn van dat het ging over
het jaar van de trein met on
der andere een fraaie impres
sie van het station St. Lazare
van Monet. Bij handenarbeid
waren er onder andere een
aantal vragen over twee rui
terstandbeelden van de Ita
liaanse beeldhouwer Marino
Marini. Bij textiele werkvor
men werd een aardige verge
lijking gemaakt tussen de ba
tisten japon (madame Réca-
mier) op een schilderij van
Gérard en een mantel in bad
stof tricot van de Franse ont
werper Mugier.
Mgr. Ernst
FOTO HANS CHABOT
