GELUIDSMUSEUM DORDRECHT UNIEK IN DE WERELD
Wereldgeschiedenis in 495 minuten
a*:~„
'Ui
Kastelen, golf en kunst
als nieuw gezicht Spanje
Belgen maken veel
werk van dagtrips
a i*mi
OP ZOEK NAAR TOERIST MET FIKSE GELDBUIDEL
DE STEM EXTRA WOENSDAG 29 APRIL 1987
Edison
Ploeteren
Tijdmachine
Naaicursus
Kapot
|M<;1 Sponsors
Italië: gouden toeristenjaar
Onvermijdelijk
Riviertjes
Records
Reclame
Dali
Bejaarden
I
T48
We schrijven juni 1945. Ne
derland is net bevrijd van
de Duitse bezetter. Ravage
alom. De achttienjarige
Dordtenaar George Groo-
tenboer maakt kennis met
ene Oosterhoff, tolk bij het
Amerikaanse leger. Deze
was na kort na de bevrij -
ding in Hilversum, waar
hij ook de studio's van de
verschillende omroepen
bezocht. De tolk trof daar
een enorme chaos aan.
Overal in de gangen en in
de tuin van het omroep-
complex lagen stapels
grammofoonplaten. Oos
terhoff nam ze mee en
schonk ze aan zijn nieuwe
vriend George Grooten-
boer. Dat betekende het be
gin van een unieke verza
meling historische geluids
fragmenten.
Door Jos Frijters
„Welkom in het geluidsmu
seum. Nergens ter wereld
zijn geluidsfragmenten zo
danig gerangschikt dat zij
als het ware een gesproken
geschiedenisboek vormen".
Zo begint de introductie in hel
gestencilde programmaboekje
dat bij de tentoonstelling 'De
Stem van het Verleden' hoort
Deze permanente tentoonstel
ling in museum De Sleutel in
Dordrecht omvat honderd jaar
geschiedenis in geluid, samen
geperst in acht uur en vijftien
minuten.
De tentoonstelling is zorgvul
dig samengesteld door George
Grootenboer. Inmiddels zestig
jaar oud behoort hij tot een van
de drijvende krachten achter
diverse activiteiten in Dor
drecht. Vaak uit commerciële
overwegingen, bekent hij.
Want, Grootenboer heeft het
maatschappelijk gezien ge
maakt. Hij is uitgever van het
huis-aan-huis blad De Stem
van Dordt en heeft daardoor
een invloedrijke positie in het
havenstadje.
„Zo'n commerciële positie
vraagt om een alternatieve be
langstelling. Bij mij is dat de
geschiedenis van de laatste
honderd jaar. Daar leg ik mijn
ziel in, het is een stukje verdie
ping van mijn leven", legt
Grootenboer uit.
„Nadat ik die grammofoon
platen van Oosterhoff had ge
kregen merkte ik dat er nogal
wat historisch materiaal bij
zat. Zo waren er opnamen van
het fascistische cabaret van
Paulus de Ruiter en interviews
met Nederlandse SS'ers aan het
Oostfront. Door die vondsten
werd ik geobsedeerd door het
idee om de wereldgeschiedenis
van de laatste honderd jaar in
geluidsfragmenten te vatten".
Hoe groot die obsessie voor
Grootenboer werd blijkt uit
zijn 'verbeten verzamelgedrag',
zoals hij dat zelf noemt. Al
bijna heel zijn leven brengt hij
vrijwel alle vrije tijd door met
het rondscharrelen op markten
en in tweedehandswinkels. In
de loop der jaren legde hij con
tacten met instanties en andere
Kopiëren, knippen, plakken en van commentaar voorzien.
geluids-freaks over de hele we
reld.
Buitenlandse vakanties wer
den, vaak tot wanhoop van zijn
vrouw, gebruikt voor uitge
breide zwerftochten langs ach-
terafwinkeltjes en grammo
foonplaat-zaken. En, vaak met
succes. Zoals die keer in Italië
toen een schichtig platenhan-
delaartje, met klaarblijkelijk
een besmet verleden, hem voor
zestig gulden zes complete re
devoeringen van Mussolini
aanbood.
Door dit soort snuffelacties
bracht de Dordtenaar nu al
40.000 geluidsfragmenten bij
elkaar, vastgelegd op 800 kilo
meter band. Ze omvatten de pe
riode 1877 tot 1980. Beginnend
met de stem van Edison, spre
kend op de door hem zelf uitge
vonden fonograaf, de voorloper
van de grammofoon. De verza
meling eindigt voorlopig met
Joop den Uyl die spreekt over
het Donner-rapport. Voor het
geluidsmuseum maakte Groo
tenboer zelf een selectie. Hij
zette de fragmenten in chrono
logische volgorde op elf pane
len. Om de luisteraar visueel te
ondersteunen is op elk paneel
een 'historische fotocollage' te
zien.
„De tentoonstelling is het resul
taat van jarenlang ploeteren op
een zolder. Elke vijf minuten
die ik vrij had was ik op zolder
bezig met geluid. Ik copieerde,
knipte en plakte en voorzag een
en ander van commentaar. Niet
te lang want het gaat tenslotte
niet om mijn stem. Gelukkig
heb ik de moederbanden steeds
bewaard want in de loop der
jaren verbeterde natuurlijk de
kwaliteit van de opname-appa-
ratuur. Doordat ik de oorspron
kelijke opnamen steeds be
waard heb kon ik de kwaliteit
steeds aanpassen".
Het resultaat van Georges
Grootenboers verzamelwoede
is opzienbarend. Wanneer je bij
een van de elf panelen in het
geluidsmuseum gaat zitten en
de oortelefoon aan je oor zet, de
ogen sluit en je gedachten ver
plaatst naar vervlogen tijden is
het alsof je in een tijdmachine
stapt. De rillingen lopen over je
rug als je de stem van Hitier
hoort spreken over de totale
vernietiging van het Joodse
volk. „Wir haben es nicht ge-
wüpt", zeiden de Duitsers na
afloop van de oorlog. Maar wie
Hitier, toegejuicht door de 'par
teigenossen', hoort spreken
- foto rinie boon
zonder omwegen of bedekte
toespelingen kan dat zwakke
argument niet geloven.
Even indrukwekkend is de
preek van die Nederlandse
NSB-dominee, opgenomen door
particulieren aan de vooravond
van de tweede Wereldoorlog.
Het geeft prima aan dat het
Nationaal Socialisme in alle la
gen van de bevolking was door
gedrongen. En wie zou niet eens
willen luisteren naar Keizer
Wilhelm II die voor de radio
zijn oorlogsverklaring afriep en
daarmee miljoenen mensen de
dood tegemoet stuurde.
De geluidsfragmenten hande
len echter niet allemaal over
oorlogen. Er zijn ook hele leuke
fragmenten te beluisteren. Zo
als het interview met de grote
ontdekkingsreiziger Stanly of
de naaicursus van Ida de
Leeuw van Rees.
„Toch", zegt George Grooten
boer, „merk je na jaren verza
melen dat het materiaal sinds
1877 voor driekwart uit stem
men en andere geluiden die be
trekking op oorlog hebben be
staat. Elk incident is min of
meer een bedreiging van de
vrede. Dat is tot op de dag van
vandaag zo gebleven. De lang
ste periode sinds '45 dat er ner
gens oorlog was is 35 dagen ge
weest".
„Het is in de wereld slecht ge
steld met de geluidsarchive-
ring. Ik bood de afdeling Film
en Wetenschap van de Rijks
universiteit Utrecht in ruil voor
wat anders een aantal unieke
redevoeringen van Lenin aan.
Wat bleek, de afdeling be
schikte slechts over twee band
recorders, waarvan er een ka
pot was. Daarom hoefden ze die
banden ook niet te hebben, het
gaf zo'n moeite. Dat is toch
uiterst merkwaardig".
In Singapore daarentegen
reageerde men enthousiaster
op aangeboden materiaal van
de Dordtenaar. Regelmatig
krijgt Grootenboer bezoek van
de vertegenwoordiger van het
Oral History Department uit
dat land. Toen Singapore onaf
hankelijk werd, brak het met
alles wat aan het verleden her
innerde. Dat betekende ook de
vernietiging van al het histo
risch geluidsmateriaal. Daar
kregen ze later spijt van.
F li PI
ff tu
George Grootenboer in zijn museum. „Het is in de wereld slecht gesteld met de geluidsar-
chivering". foto de stem /johan van gurp
George Grootenboer heeft nog
grote plannen met zijn mu
seum, dat tot heden toe een re
delijk aantal bezoekers trok.
Momenteel is het zo dat achter
elk van de panelen een bandre
corder staat. Door middel van
een oortelefoon kun je dan de
fragmenten beluisteren. Groo
tenboer wil dat systeem uit
breiden, zodat je bij voorbeeld
vooruit kunt spoelen. Ook zou
hij in de toekomst graag een
computer-gestuurd systeem in
willen voeren zodat er nog
meer mogelijkheden zijn. Maar
dat is vooralsnog te duur. Groo
tenboer zelf stak al 30.000 gul
den in het museum. Dat bleek
niet genoeg voor de inrichting
ervan. De rest werd daarom
bijeen gebracht door sponsors.
Toch komt er binnenkort nog
een uitbreiding. „Ik heb ge
merkt dat er nogal wat scholen
langskomen. Daarom ga ik een
paneel maken over Indonesië
na de tweede wereldoorlog. Dat
is op het havo en het vwo na
melijk het examenonderwerp
voor het vak geschiedenis. Op
die manier spelen we daar mooi
op in", aldus de gedreven ge
luidsfreak.
Van onze correspondent Gerard Kessels
ROME - Italië gaat een gouden toeristenjaar tege
moet. De Paasdrukte heeft alle verwachtingen over
troffen. Na een uiterst zwak 1986 zijn de Amerikanen
massaal teruggekeerd. Opvallend is ook de run van
Japanners op Italië.
De toeloop met Pasen in Italië is altijd een goede graadme
ter voor het verdere verloop van het seizoen. Volgens de
Italiaanse toeristenorganisaties is er sprake van een
'boom'. Vooral de duurste hotels, waarvoor 1986 een abso
luut rampjaar was, zijn weer goed bezet. Deze hotels moe
ten het vooral hebben van kapitaalkrachtige Amerikanen,
die het het vorig jaar volstrekt lieten afweten.
Ook voor dit jaar hadden de hoteliers zich weinig illusies
gemaakt, aangezien de zeer lage dollar een Europese va
kantie extra duur heeft gemaakt. Maar het aantal Ameri
kanen in de Paastijd ligt 35 procent boven het cijfer van
vorig jaar. Nog veel harder groeit de toeloop van de Japan
ners. Er zijn er 75 procent meer dan in 1986.
De grote steden beginnen wat meer rekening te houden
met de toeristenstroom. In Rome bijvoorbeeld waren tij
dens de Paasdagen voor het eerst alle belangrijke musea
geopend. Andere jaren verdrongen duizenden toeristen
zich voor musea die in verband met de Paasvakantie ge
sloten waren.
Van onze correspondent Frans Boogaard
BRUSSEL - „Eigenlijk is het idee in Den Haag geboren.
Een van mijn medewerkers was daar als toerist, en het
regende dat het goot. Hij ging naar een VVV-kantoor,
kreeg daar een brochure en... hij besloot nog een paar da
gen te blijven".
Terwijl in een belendende zaal
het boerenorkest de instru
menten al stemt en volle pla
teaus met drankjes en hapjes
worden klaargemaakt, legt E.
Meeus, drijvende kracht achter
de net opgerichte vzw 'Attrac
ties en Toerisme', nog even in
het kort uit wat de concrete
aanleiding is geweest tot de sa
menstelling van een kleurige
brochure, die in vier talen de
toeristische attracties van
Brussel en Wallonië breed uit
meet.
De grote vakantie is mis
schien nog ver weg, maar voor
dagtrips breekt het seizoen
weer aan. En dagtrips biedt de
vzw (vereniging zonder winst
oogmerk) in haar eerste pro
ductie juist volop aan. Daarbij
kan worden gedacht aan at
tractieparken en recreatiecen
tra a la de Beekse Bergen,
waarvan Wallonië er verschil
lende heeft, maar ook aan een
twintigtal musea met zeer ver
scheiden collecties, een keur
aan historische monumenten
(waaronder veel kastelen), va
kantiecentra en tal van na
tuurparken.
Volgens Meeus, die zelf admi
nistrateur is van het vlak on
der Wavre gelegen attractie
park Walibi, zijn de verschil
lende ondernemers in de re
creatieve sector in zuid-België
tot de slotsom gekomen dat bij
onderlinge concurrentie nie
mand is gebaat en dat aan de
promotie van het toerisme in
Brussel en Wallonië tot nu toe
veel te weinig is gedaan.
Op de persconferentie ter ge
legenheid van de presentatie
van de brochure onderstreepte
ook de franstalige minister
voor recreatie, Edouard Poul-
let, dat de gezamenlijke onder
nemers veel te weinig aan de
weg timmeren, met als gevolg
dat Wallonië voor veel toeris
ten alleen maar een overmijde-
lijk stuk autoweg is tussen
'thuis' en het verder gelegen
vakantie-oord.
Een Britse studie naar de mo
gelijkheden om de aantrek
kingskracht van Waterloo te
De Brusselse Grote Markt.
- foto anp
vergroten toonde dat kort gele
den nog eens overduidelijk aan.
Maar ook voor de verschillende
natuurparken in franstalig
België zou tot nu toe veel te
weinig reclame zijn gemaakt.
Wie weet dat elke toerist de
mogelijkheid heeft acht grot-
tencomplexen in de hoger gele
gen delen van België te explo
reren? Gecombineerd met een
kanotocht op een van de vele
snelstromende riviertjes in de
zelfde regio is een weekend zo
om, aldus Meeus en Poullet, die
intussen voor de gezamenlijke
promotie van franstalig België
al negentig ondernemers heb
ben weten te interesseren.
De eerste editie van hun bro
chure 'Attracties en toerisme'
(ook in het Nederlands) kan
gratis worden aangevraagd bij
het Belgisch Verkeersbureau in
Amsterdam (Leidseplein 5, tel.
020-251251).
Van onze
correspondent
Paul van der Voort
BARCELONA - De
Spaanse toeristenindus
trie heeft afgelopen jaar
opnieuw alle records ge
broken. Het land werd be
zocht door maar liefst 47
miljoen buitenlanders,
een verhoging met 9,6 pro
cent in vergelijking met
het jaar daarvoor.
Van dit totaal van 47 miljoen
worden overigens 'slechts'
29,8 miljoen beschouwd als
'echte' toeristen, d.w.z. bui
tenlanders die langer dan 24
uur op Spaans grondgebied
verblijven. De rest -ruim 17
miljoen- zijn hoofdzakelijk
Portugezen, Marokkanen en
Fransen die dagtochtjes ma
ken naar Spanje of die door
Spanje reizen op weg naar
een ander land.
De 47 miljoen buitenlandse
bezoekers geven tijdens hun
verblijf in Spanje maar liefst
1,67 biljoen peseta's uit, ruim
12 miljard dollar volgens de
koers van nu. Dit gigantische
bedrag vormt maar liefst 11
procent van het totale bin
nenlands produkt. In peseta's
gerekend namen de inkom-
Museo Arquelogico Na
tional in Madrid.
sten uit de toeristen toe met
21,3 procent.
De auto en de bus zijn als
transportmiddel bij de va
kantiegangers veruit popu
lair. Zes op iedere tien Euro
peanen die afgelopen jaar
Spanje bezochten, deden dit
per eigen auto of per touring
car. 30 procent kwam per
vliegtuig en de rest kwam
Spanje binnen per trein of
per boot. Het aantal Neder
landers dat Spanje afgelopen
jaar bezocht, bedroeg ruim
anderhalf miljoen, een stij
ging van zo'n 5 procent ten
opzichte van het jaar daar
voor.
Spanje werd in het midden
van de jaren vijftig door
slechts 700.000 toeristen per
jaar bezocht. Sinds die tijd
heeft de toeristenindustrie
zich ontwikkeld tot een van
de sleutelsectoren van de
landelijke economie en ver
uit de belangrijkste bron van
buitenlandse deviezen. Jaar
in jaar uit worden nieuwe
records geboekt. In 1984
groeide het cijfer buiten
landse bezoekers met 4 pro
cent. Het jaar 1985 was in ze
kere zin een tegenvaller om
dat slechts een groei van 1
procent werd gehaald. De te
genvallende prestatie van
1985 werd afgelopen seizoen
echter ruimschoots gecorri
geerd door een recordgroei
van 9,6 procent.
Het voortdurende succes van
de Spaanse toeristenindus
trie is voor een deel te wijten
aan de grootscheepse publici
teitscampagnes die onder
verantwoording van de hui
dige minister van transport
en toerisme, Abel Cabalero,
in toenemende mate in het
buitenland worden gevoerd.
Voor 1987 heeft het ministe
rie zich tot doel gesteld om
zowel het cijfer bezoekers als
de inkomsten in deviezen
met ruim 2 procent te laten
groeien. Om dit doel te berei
ken is op de staatsbegroting
maar liefst 4 miljard peseta's
- ruim 65 miljoen gulden -
voor reclame- en promotie-
aktiviteiten gereserveerd.
De reclame-campagne is
voor een belangrijk deel ge
richt op de groep potentiële
toeristen die ruim bij kas zit
ten. Spanje probeert sinds de
socialistische machtsover
name in oktober 1982 aan het
buitenland een imago te ver
kopen dat aantrekkelijk
moet zijn voor het meer 'eli
taire' publiek. De bekende
reclamefolders met stieren
gevechten, flamencodanse
ressen en sherryflessen zijn
voor een groot deel vervan
gen door een meer 'verfijnd'
gezicht in de meest ruime zin
van het woord. Kastelen,
beroemdheden ingezet als
operazanger Placido Do
mingo die via een reclame
spot op Sky Channel en
Europa TV de culturele
pronkstukken van zijn ge
boorteland Spanje aanprijst
aan vooral de toerist met de
beter gevulde beurs.
Moors kasteel in Malaga.
golfbanen, jachtterreinen,
volksfeesten, riojawijnen en
moderne kunst van Dali, Pi
casso en Miro vormen het
nieuwe gezicht dat Spanje
tegenwoordig in het buiten
land projecteert. Bij de pu
bliciteitscampagnes worden
De toeristencampagne van de
Spaanse regering beperkt
zich overigens niet tot de
Europese landen, Canada en
Amerika. De reclamefolders
worden vanaf dit jaar ook
met extra energie verspreid
in landen als Australië, Sin
gapore, Koeweit en Saoedie-
Arabië. Spanje hoopt daar
hetzelfde succes te bereiken
als bij voorbeeld in Japan,
waar de regering deze week
besloten heeft om ruim 1,2
miljard gulden uit te geven
voor de aankoop van een
stuk grond bij het dorpje
Mij as aan de Spaanse Costa
de Sol. Hier worden de ko
mende jaren 350 luxueuze
chalets gebouwd waar Ja
panse bejaarden rustig zul
len kunnen genieten van hun
oude dag. De verwachte Ja
panse gasten vertegenwoor
digen precies de groep waar
de nieuwe Spaanse publici
teitscampagne met nadruk
op doelt: advocaten, architec
ten en medici. Met andere
woorden, de toerist met de
beter gevulde beurs.
