De titanen-arbeid
van Gustav Mahier
Wijlen Primo Levi en
de betrekkelijkheid
De Gezusters: beste plot van het jaar
Een lange, mooi
beschreven reis
Tuin van Engeland
J,
Overgeleverd
aan het
ziekenhuis
Strip van De
Opstand in J-
DE STEM BOEKENGIDS ZATERDAG 25 APRIL 1987
Aanvallen
Scheikunde
Iris Origo
THRILLER VAN LITTEL BENADERT VOLMAAKTHEID
Metaforitis
Manhattan
Idealisme
Trucs
Acceptabel
Van Dis' 'een barbaar in China':
Bonte stoet
Over bloemet
Suske en Wiske:
Hambone
G2
Gustav Mahler; uitzichtloze worsteling.
FOTO GOTTMER
Door Hans Rooseboom
Gustav Mahler (1860-1911)
heeft als geen ander de mu
ziek over de grens van de
negentiende naar de twin
tigste eeuw getild. Een
zwaarder karwei is nauwe
lijks voor te stellea
Het hoeft dan ook niemand te
verbazen dat Mahler onder
deze titanenarbeid is bezwe
ken. In 1911 stierf hij, opge
brand en uitgeput, op 50-jarige
leeftijd aan een fatale hart
kwaal.
Tussen Mahlers vroegste
werk, Das Klagende Lied, en
zijn Tiende Symfonie liggen
slechts dertig jaren, maar het
zijn jaren waarin de componist
reuzenschreden zette. Rond
1880 schreef de Weense conser
vatoriumstudent Mahler nog
geheel in de heersende Wagne
riaanse romantische stijl, in
1910 had hij de traditionele to
naliteit zo goed als verlaten, en
had hij het pad geëffend voor
het twinügste-eeuwse expres
sionisme (Alban Berg).
Gustav Mahler schiep zijn
onvergankelijke, onvergete
lijke en indrukwekkende oeu
vre in zijn. kostbare vrije tijd.
Dat is nog het meest opmerke
lijke van deze bezeten werker.
Hij was tien jaar lang directeur
van de Weense Hofoper, een
loodzware functie, die niet al
leen het instuderen en dirige
ren vari een aantal opera's per
seizoen inhield, maar zich ook
uitstrekte tot de regie en de
verantwoordelijkheid voor de
cors en belichting.
Een meer dan volledige dag
taak, waarvan een normaal
mens tijdens de zomermaanden
graag zou bijkomen. Zo niet
Gustav Mahler. Nauwelijks be
komen van de hectische opera
verwikkelingen en de onver
kwikkelijke (vaak anti-semiti-
sche) aanvallen door de Weense
pers, repte hij zich naar zijn
buitenhuis in de Alpen, waar
hij zich een aantal maanden
opsloot om zijn eigenlijke werk
te doen, de taak waartoe hij
zich geboren wist Een taak die
op zich al bijna te groot was
voor één mensenleven.
Daar, in de bergen, leverde
Mahler de strijd met zichzelf,
met de wereld, het heelal, het
noodloot en de dood. Al Mah
lers scheppingen, al zijn gela
den symfonieën en liederency
cli getuigen van deze uitzicht
loze worsteling.
Maar het is gelukkig niet al
lemaal leed en ellende wat de
klok slaat in deze muziek.
Want wat Mahler zo aantrek
kelijk maakt is juist de bonte
afwisseling van stampende
marsritmen, natuurgeluiden,
verbasterde weense walsen,
demonische humor, leutige
scherts, ironische banaliteit,
verscheurende hartstocht,
warme innigheid'en overdon
derende apotheosen. Mahlers
muziek vertegenwoordigt
kortom de hele mensenziel.
Al deze elementen waren
verenigd in de wonderlijke
mens Gustav Mahler. Aan zijn
leven is het vierde deel in de
nieuwe componistenreeks van
de uitgeverij Gottmer gewijd.
Evenals de voorafgaande drie
(over Mozart, Beethoven en
Brahms) is ook deze aflevering
weer prachtig geïllustreerd en
gedocumenteerd.
Gustav Mahler, Gottmer Com
ponistenreeks, nr 4. Door Ed
ward Seckerson, Jos van Leeu
wen en Robert Becqué. Prijs
32,50. Bij intekening 27.50.
Door Wim van Leest
Italië kent een aantal bege
nadigde auteurs. Umberto
Eco staat momenteel volop
in de belangstelling met zijn
'In de naam van de roos' en
de verfilming ervan. Een
andere grootheid is Italo
Calvino van wie onlangs
nog de schitterende omni
bus 'Onze voorouders' ver
scheen. Dan is er ook nog
Luigi Pirandello.
De film 'Kaos' was op zijn ver
halen gebaseerd en dat was ook
het geval met de onlangs door
de VPRO uitgezonden tv-serie
'Het dubbelleven van Mattia
Pascale' met Marcello Ma-
stroanni in de hoofdrol.
Tot de absolute top van de
Italiaanse literatuur moet ze
ker ook de begin april op jam
merlijke wijze om het leven ge
komen Primo Levi gerekend
worden. Levi kwam door een
val voor zijn huis in Turijn om
het levea In sommige berich
ten werd gesproken van zelf
moord. Hij werd 68 jaar. Primo
Levi was een Italiaanse jood.
Hij was van beroep chemicus.
Het feit dat Primo Levi in de
tweede wereldoorlog de ver
schrikkingen van Auschwitz
meemaakte, was de reden dat
hij is gaan schrijven. Zijn 'Is
dit een mens' (Se questo un
uomo) is een zeer indringend en
aangrijpend boek over zijn
kamptijd. In 'La tregua', wat
vertaald zoveel als staakt-het-
vuren betekent, doet Levi ver
slag van zijn omzwervingen en
zijn repatriëring na zijn kamp
tijd.
Onlangs verscheen onder de
titel 'Het periodiek systeem' bij
Meulenhoff de vertaling van
Primo Levis 'II sistema perio-
dico'. 'Het periodiek systeem' is
een verhalenbundel waarin
Levi met steeds een van de 21
elementen van het scheikun
dige periodieke systeem als
titel episoden uit zijn leven
vertelt.
Primo Levi schetst achter
eenvolgens zijn joodse komaf
en de specifieke plaats die de
joodse gemeenschap in het Ita
lië van voor de oorlog innam,
hij vertelt hoe hij in de schei
kunde verzeild is geraakt en hij
doel uit de doeken hoe het was
om als jood in land te wonen
dat bondgenoot was van Nazi-
Duitsland Net als in andere
boeken van Levi komt in 'Het
periodiek systeem' ook zijn
kamptijd aan de orde. Daar
naast zijn er verhalen over het
Italië van na de oorlog. Daarin
ligt de nadruk op de moeizame
hervatting van het dagelijkse
leven en de onmogelijkheid
daarvan als je zoals Levi de
Nazi-gruwelen aan den lijve
hebt ondervonden.
Primo Levi was en is een be
genadigd schrijver. Waar
schijnlijk door zijn scheikun
dige achtergrond wist hij si
tuaties helder te analyseren en
ze vervolgens in zijn verhalen
haarfijn uit de doeken te doea
Levi was begiftigd met scherp
observeringsvermogea De
grote kracht van zijn verhalen
schuilt in de manier waarop hij
die scherpe observaties en
kanttekeningen in milde be
woordingen wist te vangea Zo
bevatten de verhalen over zijn
kamptijd weliswaar details
over het mensonterende be
staan in die tijd, maar nergens
wordt er een beschuldigende
vinger gehevea Sterker nog,
Primo Levi schrijft steeds met
de nodige vergevingsgezind-
•heid.
'Het periodiek systeem' is
een indrukwekkende bundel.
De verzamelde verhalen getui
gen van een levenswijsheid die
je alleen kunt verwerven als je
echt door de hel bent gegaaa
Die wijsheid stelt Primo Levi
in staat om op letterlijk ont
zagwekkende wijze het mense
lijk bestaan te relativerea
Italië stond aan de verkeerde
kant in de laatste wereldoorlog.
Het fascistische bewind van
Mussolini zat samen met Hit-
ler-Duitsland in de zonge-
naamde as.
Italië stond aan de Duitse
kant, maar het waren de
machthebbers die die zijde ge
kozen hadden. Niet het Ita
liaanse volk zelf. De toenma
lige fascistische dictatuur
spleet de Italiaanse samenle
ving in diverse delen. Je had er
de fascistische partijleden die
overal in het ambtelijk appa
raat sleutelposities bekleeddea
Er waren zeer vele anti-fascis
ten die vooral in kringen van
communisten en socialisten ge
zocht moesten worden. Het
overgrote deel van de bevol
king koos echter geen partij en
had maar één doel voor ogen:
overleven in afwachting van
betere tijden.
Hoe grondig de verhoudin
gen in het Italië in oorlogstijd
verstoord waren, wordt duide
lijk in 'Oorlog in Val d'Orcia'
van Iris Origo. Dat boek heeft
als ondertitel 'Toscaans dag
boek 1943-1944'. Het is een
nauwgezet verslag van wat
zich afspeelde in de Italiaanse
provincie Toscane van het mo
ment dat de geallieerden in
Door Wim Koek
Uitgevers zijn doorgaans
niet verlegen als het gaat
om het aanprijzen van het
eigen produkt. Dat geldt
in het bijzonder voor
thrillers. Een uitgever die
op het omslag schrijft dat
de betrokken auteur 'zich
zal scharen in de rijen van
grote thrillerauteurs' of
dat het nieuwe boek 'een
opmerkelijk eerbetoon is
aan het hard-boiled thril
lergenre van Dashiell
Hammett en Raymond
Chandler' wekken bij de
ervaren lezer argwaan.
Een schrijver kan Hammett
en Chandler zoveel eer beto
nen als hij wil, het betekent
niet dat hij even goed schrijft
als die meesters en, wat be
treft het eerste citaat, er zijn
niet zó veel 'grote' thrillerau
teurs dat je ze in rijen kimt
opstellen.
In feite overkomt het je als
lezer tamelijk zelden dat je
een vrijwel perfecte thriller
in handen hebt Een slui
tende plot, een geloofwaar
dige ontknoping, vaart en
spanning, herkenbare karak
ters en een sprekende cou
leur locale; er ontbreekt
meestal wel iets van dit alles
en al te vaak zelfs veel ervan.
Zonder overdrijving mag
ik zeggen dat 'De Gezusters'
van Robert Littell de vol
maaktheid aardig nadert
Het idee dat aan de intelli
gente plot ten grondslag ligt
is origineel. Het verhaal is
goed en onderhoudend ge-
schrevea Het is een achter-
volgingsverhaal dat de lezer
meeneemt door een groot
stuk Amerika. Het verhaal
roept herinneringen op aan
Forsyths 'De Dag van de
Jakhals'. Ook in 'De Gezus
ters' moet een zeer hoge poli
ticus worden vermoord. Het
verschil met de Jakhals is
dat hier de politicus, zoals de
hele wereld zal horen, wél
het loodje legt.
'De Gezusters' zijn overi
gens geen vrouwen. Het is de
bijnaam die twee oude, doch
zeer gevaarlijke rotten van
de CIA in eigen kring hebben
gekregen. Samenzweren is
hun specialiteit en studeer
kamervernuft hun belang
rijkste gereedschap. Meer wil
ik er niet over onthullea
Moeite kost het lezen van 'De
Gezusters' niet en de tijd die
men eraan besteedt, is het
boek dik waard. Wie op bed
wil liggen voor de vogels
weer beginnen te fluiten
moet er 's avonds niet te laat
aan beginnen.
Wie daarentegen juist vroeg
in slaap wil vallen moet 'De
Dood is een Eenzaam Avon
tuur' van Ray Bradbury mee
naar bed nemea Het is van
dit boek dat de uitgever be
weert dat het een eerbetoon
is aan het 'hard-boiled' genre
van Hammett en Chandler.
Nou, om te beginnen ont
breekt de droge humor.
Hard-boiled is het verhaal
allerminst; de hoofdpersoon
is zelfs een zacht gekookt ei,
omgeven door louter gekken.
Bradbury lijdt in hoge mate
aan metaforitis. Citaat als
voorbeeld: „Een boot kwam
de rivier op, zwaaide de deur
wijd open en stoomde kol
kend terug stroomafwaarts
over het linoleum." Dit gaat
over een dikke vrouw die een
deur opent voor haar bezoe
ker, de ik-figuur. Het magere
en nogal onwaarschijnlijke
verhaal verdrinkt in dit soort
beeldspraak en ik heb met
respect en medelijden moe
ten denken aan de vertaler
die zich door die overko
kende brij van krankzinnige
metaforen heeft moeten wor
stelen.
Meer actie krijgt de lezer van
'Bloedproef voorgezet. Deze
thriller van Lawrence Block
sluit meer aan bij het Ameri
kaanse hard-boiled genre. Er
wordt stevig gedronken in
dit boek dat in zekere zin ook
een soort kroegentocht door
Manhattan mag worden ge
noemd. Matt Scudder 'oud
politieman en bourbon-lief
hebber' staat zijn mannetje
in de New Yorkse onderwe
reld. Het is een stads-thriller
zoals er dertien in een dozijn
gaan, maar niet slecht. Lief
hebbers van het ruige recht-
toe-rechtaan genre kunnen
het boek gerust in de paas-
koffer steken.
De Gezusters. Robert Littell.
Van Holkema en Waren-
dorff. 27,50
De dood is een eenzaam
avontuur. Ray Bradbury.
Luitingh. 24,90
Bloedproef. Lawrence Block.
Luitingh. 24,90
september '43 op Sicilië waren
geland tot en met het moment
dat Toscane door diezelfde
geallieerden werd bevrijd.
Iris Origo is, hoewel de naam
anders doet vermoeden, een
Engelse schrijfster. Ze deed al
eerder van zich spreken met de
roman 'De koopman van Pra-
to', waarin het dagelijkse leven
van een Italiaanse koopmans
familie aan de vooravond van
de renaissance uit de doeken
wordt gedaan.
Iris verhuisde in de jaren
twintig van Engeland naar Ita
lië en trouwde daar met de
conté (graaf) Origi. Ze gingen
wonen op het landgoed 'La Fo-
ce'. Dat landgoed bestond uit
een centraal gelegen landhuis
en een groot aantal boerderij
en. Het landgoed omvatte bo
vendien een kindertehuis en
een ziekenhuisje. 'La Foce' kon
zichzelf bedruipen en vormde
zodoende een wereld op zich.
Die wereld werd, terwijl het
oorlogsgeweld naderde, al snel
een toevluchtsoord voor ont
heemde Italianen, voortvluch
tige krijgsgevangenen, gedes
erteerde Italiaanse soldaten en
onderduikers.
Iris Origo beschrijft de dage
lijkse gang van zaken op het
landgoed met de van Engelsen
bekende afstandelijkheid.
Niettemin is 'Oorlog in Val
d'Orcia' van een buitengewone
indringendheid.
Iris Origo vertrouwde haar
dagboek de gebeurtenissen op
haar landgoed toe, maar ze
deed ook verslag van wat zich
dagelijks elders in het land vol--
trekt Ze beschreef de ingewik-
De onlangs overleden Italiaans-joodse schrijver Primo Le
vi. - /OTOAP
kelde politieke intriges op een
heldere manier. Ze tekende een
haarscherp beeld van wat de
gewone Italiaan door te maken
had en uiterlijk onbewogen liet
ze zien wat er met een land
streek gebeurt als de oorlogs
machine nadert en er vervol
gens overheen davert.
'Oorlog in Val d'Orcia' is niet
alleen een aangrijpend en diep
menselijk boek, het is ook een
uitstekend stuk geschiedschrij
ving. Wij hier in Noord-Europa
weten maar weinig af van wat
zich in de laatste oorlog in Ita
lië voltrokken heeft. Iris Origis
boek belicht daar een belang
rijk deel vaa 'Oorlog in Val
d'Orcia' bevat geen opgeklopte
verhalen over heldenmoed.
Nee, Iris Origo beschrijft
vooral de onontkoombaarheid
van het menselijke lot. Ze laat
zien wat er met gewone men
sen gebeurt als er met bloed ge
schiedenis geschreven wordt.
Primo Levi - Het periodiek
systeem, uitgeverij Meulen
hoff, prijs 34,50 (pocket-edi
tie) of 49,50 (gebonden uitga
ve).
Iris Origo - Oorlog in Val d'Or
cia, uitgeverij Contact, prijs
32,50.
Door Henk Egbers
Een hard en cynisch
boek. Het gaat over de
medische wetenschap
rond een van de vitaalste
delen van de mens: de
hersens en de aantasting
ervan. Het gaat met
name over de (een) ma
nier waarop daarmee in
de neurochirurgie omge
gaan wordt (of kan wor
den). Deze roman, geba
seerd op autobiografi
sche ervaringen in een
Westduits ziekenhuis,
lijkt vooral een aan
klacht tegen het medi
sche systeem. Knap ge
daan.
Hans Meijer-Hörstgen
(1948) debuteerde met deze
roman in de Duitse Bonds
republiek. Het boek kreeg
er veel aandacht in de me
dia. Pieter Cramer ver
taalde deze Suhrkamp-uit-
gave voor BZZT6H.
De thematiek is: je begint
als jonge arts met een en
thousiast idealisme aan je
taak, maar je loopt daarna
stuk op het systeem. Je past
je dan maar aan bij dat sys
teem en wordt zo - uit zelf
behoud- deel van datgene
wat je aanvankelijk ver
oordeelde. Je wordt zelf een
onuitstaanbare vertegen
woordiger van een metho
diek, die een eigen leven
leidt over de rug van de pa
tiënt. De hersens zijn in dit
verband slechts illustratief.
Het verhaal: een afgestu
deerde arts gaat als neuro-
chirurg in een ziekenhuis
werken. 'De professor' is de
norm. De psychiatrie is een
lachertje in dit milieu. Te
midden van artsen uit al
lerlei werelddelen - de
gastarbeiders zijn doorge
drongen in alle rangen en
standen- moet hij nogal
wat trucs bedenken om bij
de prof in de gratie te ko
men. Hetgeen lukt.
Maar de roman maakt dui
delijk dat de belangenge
meenschap van patiënten
een totaal andere wereld is
dan die van artsen, verple
gers e.d. in een ziekenhuis.
De patiënten zijn er om be
ter te worden wat betreft
hun gezondheid, de artsen
c.s. zijn er om beter te wor
den in hun financiële maat
schappelijke positie. Beide
werelden accorderen dui
delijk niet in dit boek. En
waar wel? Je moet maar op
het idee komen om er een
roman van te maken!
De voorbeelden die Hans
Meijer-Hörstgen daarbij
invoert lijken heel realis
tisch. Ook de repercurssies
die zijn manipuleren met de
ziekenhuis-werkelij kheid
heeft op zijn huwelijks/ge
zinsrealiteit lijken heel ac
ceptabel, maar als de
auteur de desbetreffende
arts het wankele seksuele
pad laat betreden, wordt de
plot wat goedkoop. Dat had
dit boek niet nodig om aan
te tonen dat patiënten - of
het nu om hersens of het
ziekenhuis gaat- onder
door gaan aan de apathie
van de artsen c.s., die alleen
maar via een technische
procedure vrouw, kind en
maatschappelijk aanzien
veilig willen stellea Hoe
wel dit boek een aantal 'in
teressante' hersenletsels
aan de orde stelt, gaat het
in feite om heel andere za
ken: hoe verhoudt zich een
medisch probleem tot een
maatschappelijk functione
ren van hen ie nog geen
hersenletsel e.d. hebben....
De roman Hersendood is
een uiterst controversieel
boek, dat in staat is zeer ac
tuele vraagtekens aan te
punten; vaak op basis van
zeer 'praktische beslissin
gen'... De door de arts
voorgeschreven medicijnen
werden maar zelden in de
aangegeven dosis toege
diend, vaak werd ook een
heel ander medicijn gege-
vea.. Kortom: gevoelens la
ten zich niet in actualiteit
vertalen, de werkelijkheid
is keihard.
Hans Meijer-Hörstgen:
Hersendood - Ui tg.
BZZTóH-f 24.50.
Adriaan van Dis: een zingende barbaar in China.
- FOTO ARCHIEF DE STEM
Door Peter de Leeuw
Adriaan van Dis, bekend
van zijn praatprogramma
voor de VPRO-televisie is
in China geweest. Hij
volgde het spoor dat twee
duizend jaar geleden al de
weg naar het Chinese kei
zerrijk vormde: de zijde
route.
„The Silk Road, zei ik, en zij
nam de mouw van haar
blouse tussen duim en wijs
vinger. Chinese silk, fluis
terde zij", schrijft Van Dis in
het voorwoord van zijn boek
'Een barbaar in China'.
Het is niet de eerste maal
dat hij verslag doet van zijn
reis. Elseviers Magazine had
december vorig jaar in twee
afleveringen de primeur. De
foto's van Reintje Gianotten
zorgden in het tijdschrift
voor een fraaie illustratie bij
Van Dis' verhalen. Uitgeverij
Meulenhoff heeft het reis
verslag nu in boekvorm laten
verschijnen, zonder foto's
maar met kaartjes. En nadat
Van Dis met de pen in de
hand zijn tekst nog een maal
onder de loep heeft genomen.
Het resultaat van dat werk
is 'Een barbaar in China',
bijna honderd pagina's wel
luidende zinnen. Want
schrijven kan Van Dis. Hij
vertelt zijn belevenissen in
het Rijk van het Midden op
een vlotte manier. Nou, mag
dat van iemand die in de
journalistiek zijn mannetje
staat geen verbazing wek
ken.
Van Dis weet ook dat hij
schrijven kan. Hij schroomt
echter niet om hardop de
hoop uit te spreken dat hij in
de toekomst iets te vertellen
heeft. Wie onderhevig is aan
dit soort twijfel, kan een
voorbeeld nemen aan de
schrijver van 'Een Barbaar
in China'. Die zoekt immers
een ijzersterk verhaal uit om
over te schrijven.
„Ik koos de weg van de
monikken, dat kon nu weer,
want sinds 1 mei 1986 is het
Chinese deel van de zijde
route weer voor vreemde rei
zigers opengesteld", is te le
zen in het boek. Van Dis be
gint zijn verhaal waar de reis
bijna eindigt. Hij herinnert
zich het traject tussen Tur-
pan en Kashgar als een
woestenij. De reis gaat er per
bus. De passagiers behoren
tot het volk der Oeigoeren;
barbaren in Chinese ogen.
Maar dat is iedereen die geen
Han-Chinees is, volgens de
bewoners van het land ach
ter de Chinese Muur.
„De chauffeur heeft één
oog. Eenoog zal ons
twaalfhonderdyijftig kilo
meter door Xianjiang voe
ren; met aan onze rechter
hand de bergen, daarachter
de Russische grens, en links
de Taklamakan-woestijn,
een zandwereld waar het 's
morgens vriest en waar de
middagzon de gesp van je
boekriem zó verhit dat je er
je buik aan brandt."
Het is slechts het begin van
een bonte stoet mensen en
gebeurtenissen. Tijdens zijn
verblijf in het land vat Van
Dis geen vriendschap op voor
de Chinezen. Hij lijkt wel ge
charmeerd van Oeigoeren,
Tibetanen en mensen van
andere volken die minderhe
den vormen in de Volksrepu
bliek. De schrijver gaat zijn
gastheren voorgoed minach
ten op het moment dat de
Chinese treinreizigers bede
lende kinderen bekogelen
met voedselresten. Een an
dere keer is hij boos omdat
hij geen fiets ter beschikking
krijgt, het is een van de vele,
kleine incidenten.
Er gebeuren ook leuke din
gen. „De mannen zingen
volksliedjes in falset. Ik zing:
'Toen onze mop een mopje
was, woef, woef, woef, woef,
waf, waf, waf, waf.' De hele
reis zal ik met woef en waf
worden aangesproken. Zij
vinden Nederlands wel een
aardige taal." Een zingende
barbaar in China.
Van Dis is een Chinagan-
ger, geen -kenner. Hij be
treedt en beschrijft juist die
plaatsen in het land, waar
westerlingen tientallen jaren
geen voet mochten zetten
Haltes waar 'het Romeinse
en Chinese keizerrijk tot elk
aar kwamen'. En nog meer
over de historie van zijn rou
te: „Niet alleen zijde, waar de
Chinezen het geheim van
kenden en waar de vrouwen
in het Rome van Caesar zo op
waren gesteld, kwamen zo
naar het Westen. Europa
maakte kennis met het pa
pier, de boekdrukkunst, por
selein en thee, China met
wijn, graan en katoen."
De schrijver registreert
enkele malen schaduwzijden
van Deng Xiaopings Volks
republiek. Hij maakt één
keer melding van een prille
liefde voor de Chinese Li Qin.
'die wangen heeft zo mooi en
zo rond als een globe'. Het is
een klein literair uitstapje op
een lange, mooi beschreven
reis.
Zuidoost-Engeland ligt veel dichterbij dan menige®
denkt. Toch zijn er steeds meer mensen die de mooie gol
vende tuinlandschappen van Kent, Surrey en Sussex heb
ben leren appreciëren, vooral als reisdoel voor lange week
ends en korte vakanties.
Dat is waarschijnlijk de reden dat Gottmer in zijn al lang lopen*
Dominicus-reeks eindelijk ook Engelse deeltjes is gaan opnem®
Na 'Zuidwest-Engeland' en 'Het Hart van Engeland' verscheen
dezer dagen de derde reisgids 'Zuidoost Engeland'. Daarin w"
ook het eiland Wight behandeld.
Wat me tegenvalt in het boek is de algemene informatie i
eten en drinken, het verkeer en dat soort zaken Die is beslist aai
de magere kant. Dat je in Engeland links moet rijden weet iedö'
een en 'het groot circuit van M-wegen rond Londen' verkeert nie
langer in een ver gevorderd stadium, maar is al sinds de nazorg
van vorig jaar klaar. De pub als lunchgelegenheid (goed en go®'
koop) krijgt niet de aanbeveling die hij verdient en de medede
ling, 'de pubs sluiten meestal vrij vroeg in de avond,' moet zeKe
een understatement voorstellen?
Verder is het een goede reisgids, minder doorwrocht dan
ANWB-concurrentie (die komt dan ook van de AA, de Enf
zusterorganisatie), maar zeker zo gemakkelijk te volgen. De
bevolen reisroutes lijken me goed gekozen en al heb ik het w
schreven gebied al vele malen en in alle richtingen doorkruist,0
eerstvolgende keer dat ik ga neem ik deze gids mee.
Michel den Hamer stuurde
keer heeft hij een echte strip
Twee weken geleden was er
een hele avond tv over de
bloemetjes en de bijtjes,
maar zonder romantische lo-
ve-songs op de achtergrond.
Het ging wél over seks, maar
dan over de geslachtsziekte
aids. Niet alleen de tv, ook
radio en kranten staan bol
van aids, je zou er bang van
worden. Of juist niets van
willen weten en dat is ook
niet goed.
Eind mei begint een lande
lijke aids-campagne en
daarom komt er 15 mei een
boekje uit speciaal voor scho
lieren. Daarin staat informa
tie over het ontstaan van
aids, hoever ze zijn met het
zoeken naar een medicijn er
tegen en wat je kunt doen om
het te voorkomen. Het boekje
is van de stichting SOA die
zich bezig houdt met de be
strijding van geslachtsziek-
tea SOA had niet zoveel zin
in zo'n boekje omdat er zo
veel over aids geschreven is.
Ze doen het nu toch omdat ze
zoveel vragen kregen van
(biologie)docenten die dat
onderwerp in de les willen
behandelea Moet er op
IN Argentinië zijn vorige week
tegen president Alfonsia Voorc
de militairen de baas en onder
mensen in de gevangenis, werd
Alfonsin beloofde dat de milit
de rechter gestraft zouden wor<
rige week vertikte een officier
voor zijn proces. Zijn soldaten
van het leger kwam in opstand t
Zondag was het ergste voorbi
omdat de rebellen zich aan de p:
In Argentinië is men nu heel b
heeft dat de militairen niet me
'vuile oorlog' naar de rechter ho
ger weer wat meer macht heeft
ter ging met de democratie en de
tvilt U nsrs
bij de
3z/lmp//
