Britten beginnen onderzoek naar veerramp
Een punt voor sociale vaardigheid?
examens
KNOVKAP
EénstemmigheU
even._
UITBLAZEN
Enzymtherapie zit in verdomhoek
De marine
blijft
,DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 25 APRIL 1987
WIM KOCK
-DESTEM-
PATIËNTENVERENIGING GAAT GEVECHT MET VNZ AAN
EINDEXAMENS TESTEN ALLEEN PRAKTISCHE VAARDIGHEDEN
.DE STEM BINNENLAr
DEN HAAG - Het Koninklij
nemers verbond (KNOV) het
tiek geuit op minister De Gr;
Failliet
'Kabinet voert
afbraakbeleid'
ei
DERTEMCOMTV
LjW -fET Nederlandse
I Volk', zoals dat
heet wanneer drie
honderd mensen een en
quêteformulier hebben in
gevuld, is tegen kernener
gie. Nou, dat kan ik me
wel voorstellen. Ik heb het
sinds Tsjernobyl ook niet
meer zo op kerncentrales be
grepen. Hetzelfde Nederlandse
Volk is ook tegen kolenenergie
want daar komt maar zure re
gen van. Ook daar kan ik goed
inkomen. Het probleem wordt
dan wel waar de wereld (want
wat Nederland alléén doet
maakt niet veel uit als het gaat
om grensoverschrijdende mi
lieuproblemen als zure regen en
radio-actieve fall out) de ener
gie dén vandaan moet halen.
Olie stookt ook vuil en aardgas
is er bij lange na niet genoeg.
Wat het Nederlandse Volk dus
lijkt te willen zijn windmolens
en de terugkeer van trekschuit
en paardetram.
Goed dat het Nederlandse
Volk niet zelf regeert denk je
dan en ik dacht het ook toen ik
een bericht over een ander on
derzoek las, dat naar de mening
van het Nederlandse Volk over
de volgorde waarin de afzon
derlijke krijgsmachtdelen mo
gen worden opgedoekt. 'De
marine het eerst', zei nog niet
de meerderheid, maar wel de
grootste groep.
Nederland is altijd een twij-
felland geweest, niet goed we
tend welke kant op te moeten
kijken, naar Duitsland of naar
de zee. Alleen de kooplieden en
de vissers, de havenarbeiders
en de scheepsbouwers weten
waar het brood voor Nederland
vandaan komt. Alles wat Ne
derland nodig heeft komt over
de zee en alles wat Nederland
aan het buitenland verkoopt -
van tulpebollen tot onderzee
boten - vindt ook zijn weg over
zee. Rotterdam is niet toevallig
's werelds grootste zeehaven.
Nederland is misschien geen
zeevarende natie pur sang, het
is wel een van de internationale
handel en transport en dus van
de zee afhankelijk land. Neder
landse belangen komen gemak
kelijker in het geding in de
buurt van de Perzische Golf
dan op de Noordduitse Laag
vlakte waar het Eerste Leger
korps op wacht ligt. En als het
over de Russen gaat: die ko
men niet via de Lüneburger
Heide maar eerder over de
Noordatlantische Oceaan en
door Noorwegen.
De marine is de sterke arm
van de buitenlandse politiek.
Als die er niet meer zou zijn en
de bescherming van Neder
landse belangen op zee of over
zee zou zijn toevertrouwd aan
een bondgenoot, dan zou Ne
derland over de machtsmidde
len moeten beschikken om die
bescherming ook af te dwingen,
want het hemd is altijd nader
dan de rok en een bondgenoot
kan andere prioriteiten hebben.
De zee ruikt naar geld en
voor geld heeft de Nederlander
altijd een goede neus gehad.
Het aan de Walrus verspilde
geld heeft hem misschien geër
gerd en hem tot die merkwaar
dige uitspraak gebracht dat de
marine mocht verdwijnen ten
gunste van een versterkte land-
of luchtmacht. Als de geur van
verspild geld is weggedreven en
de Nederlander zijn neus weer
-5
fijn heeft afgesteld dan zal hij
weer fregatten voor zijn geld
kiezen.
Ik geloof dus niet dat Ne
derland zijn 'maritieme taken'
zal afstoten. Wie zaagt er nou
de boomtak door waarop hij
zelf zit?
Nachtvlieger
WAAROM vloog er in de
nacht van donderdag op vrij
dag, tussen half een en een uur
een vliegtuigje rond boven Oos
terhout? Er vliegen 's-nachts
wel eens meer zaken- of sport-
vliegtuigen voorbij, maar dit
toestel cirkelde bijna een half
uur boven de stad, eerst boven
de noordelijke wijken en daar
na, in steeds wijdere cirkels ook
boven het centrum en het zui
delijk deel van de gemeente.
Het verdween tenslotte in
noordwestelijke richting. Wat
was er te zien? Wat viel er te
beleven daarboven?
Niet dat het gecirkel, on
danks het late uur nu zo hin
derlijk was. Het was maar een
licht vliegtuig en het vloog niet
te laag. Ik denk dat zelfs men
sen die met de ramen open slie
pen er niet wakker van gewor
den zijn. Ik ben alleen ontzet
tend nieuwsgierig naar de re
den waarom de vlieger zo lang
boven mijn woonplaats bleef
hangen. Biedt Oosterhout-bij
nacht soms een bijzondere aan
blik? Een attractie waarvan wij
ons nog onbewust zijn? Of - dit
voor insiders - kon hij er ge
woon niet aan voorbij?
Pet-en-l'air
HOE de Zuidnederlanders er
toe gekomen zijn het jacquet
pitteleer te noemen zal wel een
raadsel blijven, tenminste als
de Van Dale de herkomst van
het woord, het Franse pet-en-
l'air, goed heeft geraden. In
mijn Frans woordenboek kon
ik pet-en-l'air niet vinden, maar
verschillende lezers, in het bezit
van betere woordenboeken,
schoten te hulp. R. Hofstede
uit Breda sloeg er zijn Petit La-
rousse van 1913 op na en
vond het. Ook D. Bastiaansen
uit Ulvenhout beschikte over
een zeer oude bron, een Wol-
ters-woordenboek van 1915. L.
v.d. Bruggen-Ronner uit Breda
vond pet-en-l'air in haar woor
denboek 'Campagnes' van ene
P. van Duinen en H.J. Herben
de Kort, ook uit Breda sloeg er
het woordenboek van Hercken-
rath op na.
Pet-en-l'air is volgens al die
bronnen een 'kort (nacht- of
kamer)jasje, -jakje of -lijfje' of,
om met Larousse te spreken:
een 'veston de chambre fort
court'.
Daar kun je toch geen jac
quet van maken?
Volgende week verschijnt deze
rubriek niet, maar als ik weer
terug ben hoop dat er een
briefje van die nachtvlieger op
me wacht.
iHmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiimiuiiuuuuiiiiiiiili
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076^236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Roger Simons
IN HET CHURCH HOUSE
aan Londens Great Smith
Street zetten de Britten
vanaf maandag de tanden
in de veerramp van Zee-
brugge. Onder het voorzit
terschap van marinerech-
ter Sheen begint dan hun
officiële openbare onder
zoek naar aanleiding van
het vergaan op 6 maart ter
hoogte van de Belgische
kust van de Townsend
Thoresen-autoveerboot
'Herald of Free Enterprise'
met het verlies van naar
schatting 200 mensenle
vens.
Een portret van dit onfortui-
nelijke schip sierde afgelopen
jaar het omslag van TT's
fraaie reisbrochure.
De openbare zittingen zul
len verscheidene weken in be
slag nemen. Als rechtzaak
trekken zij wereldwijd de
aandacht. Men spreekt al van
tevoren van 'het belangrijkste
scheepvaartonderzoek sedert
de zittingen, gewijd aan het
vergaan van de Titanic in
1912'. De voornaamste vragen
die zullen worden gesteld zijn
deze: waarom is de onfortuin
lijke Herald of Free Enter
prise met openstaande boeg
deuren vertrokken uit Zee-
brugge? Hoe was het in gods
naam mogelijk dat de veer
boot kapseisde in minder dan
één minuut? Hoeveel mannen,
vrouwen en kinderen bevon
den zich werkelijk aan boord?
Waarom zijn zovelen van hen
omgekomen? Wie was ver
antwoordelijk?
Diverse getuigen, onder wie
een aantal overlevenden,
moeten worden gehoord.
Kroongetuigen zijn Herald-
kapitein David Lewry (46) en
diens eerste officier Leslie Sa
ble. De maritieme baan van
beide mannen ligt in de weeg-
...The Herald of Free Enterprise...
schaal. Op de kapitein rust de
volledige verantwoordelijk
heid voor wat er met de He
rald of Free Enterprise is ge
beurd. Blijkt uit het onder
zoek in Londen dat de veer
ramp van 6 maart een gevolg
was van slordigheid waar
voor Lewry en Sable aan
sprakelijk kunnen worden
gesteld, dan zal hun brevet
worden ingetrokken en zullen
zij nooit meer varen.
Rechter Sheen wil precies
achterhalen hoe en waarom
de TT-veerramp is gebeurd.
Hij kondigde al een volledige
reconstructie van het zee
drama aan, die zal worden ge
daan door middel van een
zusterschip van de Herald of
Free Enterprise, op precies
dezelfde wijze geladen met
vracht- en personenwagens
en mogelijk ook passagiers.
Deze veerboot zal het anker
lichten op dezelfde manier als
de Herald net vóór de ramp en
met dezelfde snelheid zee kie
zen.
De ballasttanks zullen tij
dens de afvaart normaal wor
den leeggepompt Maar in te
genstelling met wat het geval
was op de Herald of Free En
terprise zullen de waterdichte
dubbele boegdeuren zorgvul
dig gesloten zijn. De manoeu
vres van het rampschip zullen
zorgvuldig worden nagebootst
om te kunnen ontdekken
waarom het bliksemsnel kap
seisde en zoveel opvarenden
opkwamen in weersomstan
digheden die nochtans uiterst
gunstig waren.
In afwachting van deze re-
- FOTO ARCHIEF DE STEM
constructie werden de jongste
weken te Feitham (West-Lon-
den) in laboratoria van de on
derneming British Maritime
Technology uitgebreide op
zoekingen gedaan met zorg
vuldig geconstrueerde schaal
modellen van de Herald of
Free Enterprise. Deze tests
vonden plaats in grote water
tanks, waarin het niet alleen
mogelijk is de snelheid van
het schip maar ook de zeestro
mingen te imiterea Compu
ters maken diverse bereke
ningen.
De onderzoekers proberen
er achter te komen waarom
de boeg van de Herald of Free
Enterprise zo dichtbij de wa
terspiegel kwam dat de zee
ongehinderd in het garage-
ruim kon spoelea Aangeno
men wordt dat in normale
omstandigheden en met een
weertje zoals het was op 6
maart deze veerboot niet zou
zijn gekapseisd, zelfs wanneer
zijn boegdeuren open stonden.
Om in Zeebrugge de boeg
van de Herald of Free Enter
prise op gelijke hoogte te kun
nen brengen als de oprit
waarlangs de voertuigen in en
uit het schip moesten komen,
was een grote hoeveelheid
water in de ballasttanks ge
pompt. Daardoor helde de
neus van de veerboot naar be
neden. Normaal moest dit wa
ter onmiddellijk nadat de He
rald het anker had gelicht uit
de tanks worden gepompt.
Deze klus was echter nog niet
voltooid toen de boot kapseis
de.
Het feit dat de boeg van de
Herald of Free Enterprise
voorover helde, zal het onge
breideld binenspoelen van
zeewater in het garageruim
mogelijk hebben gemaakt.
Rechter Sheen wenst van ex
perts te vernemen of het bal-
lastsysteem van de Herald
wel deugdelijk was.
Luidt het antwoord op die
vraag bevestigend, dan zal hij
willen weten of de lading per
sonen- en vrachtwagens wel
evenredig verdeeld was ge
worden over het reusachtige
garagedek, om te vermijden
dat het schip zou kantelen
(maar voor een ervaren veer
bootbemanning is een derge
lijke verdeling en versprei
ding een dagelijkse routine
aangelegenheid).
Nog een vraag die kan wor
den gesteld: is de boeg van de
Herald of Free Enterprise
misschien in aanraking geko
men met een abnormaal hoge
golf, die eerst een massa zee
water in het ruim joeg en die
vervolgens tot gevolg had dat
de Herald achterover helde.
Rechter Sheen vraagt zich
ook af waarom tijdens het
drama de electrische verlich
ting van het schip is uitgeval
len en waarom een aantal
passagiers is verdronken in <je
garage, waar na de afvaart
zich eigenlijk geen reizigers
meer mogen bevinden.
De marinerechter zal ook
dit punt naar voren brengen:
waarom hadden de passagiers
van de Herald of Free Enter
prise bij de afvaart uit Zee-
brugge geen briefing onder
gaan over de veiligheids
maatregelen die van kracht
waren aan boord van het
schip? Een nutteloze vraag
eigenlijk, want dergelijke in
structies worden op geen en
kele veerboot gegeven. Rech
ter Sheen heeft diverse zus
terschepen van de Hereld ge
ïnspecteerd. Hij weet dus hoe
het er op dergelijke veerboten
aan toegaat gedurende de
overtocht.
Tijdens het komende open
bare onderzoek zal de voorzit
ter worden bijgestaan door
drie experts, onder wie een
scheepsbouwmeester. Vast
staat dat het resultaat van dit
gerechtelijke openbare onder
zoek in Londen belangrijke
gevolgen zal hebben, niet al
leen voor de veerbootopera
tors maar ook voor de con
structie van hun vaartuigen,
waaronder de twee super-
veerboten van 85 miljorn
pond van Townsend Thore-
sen
Deze rederij hoopt een van
beide, de 'Pride of Dover', in
'juni al in de vaart te kunnen
nemen. Hij kan tweemaal
meer passagiers en rijtuigen
vervoeren dan haar grootste
ferry van tegenwoordig. De
commandobrug van die su-
perautoveerboot (20.000 ton)
met ruimte voor 2.300 passa
giers en 650 rijtuigen is in elk
geval uitgerust met een spe
ciaal waarschuwingssysteem
dat de kapitein onafgebroken
op de hoogte zal houden van
de positie waarin de garage
deuren zich bevinden.
Door Joyce Ernest
„NA TIEN JAAR ondervinden we nog
steeds dezelfde tegenwerking. Natuur
lijke therapiën, wat ook enzympreparaten
zijn, worden langzamerhand geaccep
teerd. Maar in de medische toporganen,
die het beleid maken, werpt een handjevol
mensen drempels op om artsen ervan te
weerhouden natuurlijke middelen te ver
strekken"
t
Mevrouw E. van Leemput en J. Burgerhof (se
cretaresse en bestuurslid van de landelijke pa
tiëntenvereniging Enzymtherapie) zien in het
jubileumjaar nauwelijks reden tot feestvreug
de. Wel zal 1987 in de annalen worden gegrift
als het jaar waarin de patiëntenvereniging met
een civiele procedure de macht in het medisch
cicuit wil doorbreken. „Een beetje als David
tegen Goliath", zoals Burgerhof dat aanvoelt.
Van enzymen heeft iedereen wel eens ge
hoord. Al was het alleen maar van de wasmid
delenreclame op t.v. Maar harder dan voor een
frisse was zijn enzymen nodig voor ons li
chaam. Ze zorgen ervoor, dat processen zoals
onze spijsvertering, bloedaanmaak- en stolling
en afweer tegen infecties juist verlopen. Door
het ontbreken van natuurlijke stoffen waaruit
enzymen zijn samengesteld, zoals ijzer of vita
minen, kunnen die lichamelijke processen
moeilijker gaan verlopen of ziekten tot gevolg
hebben. Door een enzymtherapie wordt het en
zymtekort in het lichaam aangevuld met na
tuurlijke stoffen.
Er zijn de afgelopen jaren talloze onder
zoeken gedaan naar de vier enzympreparaten
Vasolastine (voor hart- en bloedvaten), Colia-
cron (bij ontregeling van het zenuw- of klier-
stelsel), Rheumajectie (bij reumatische klach
ten) en Interacton (bij allergiën). Vasolastine,
in de veertiger jaren ontwikkeld door bioche
micus G.H. van Leeuwen, is de meest bekend.
Alleen al naar dit middel werden zijn ruim
honderd onderzoeken gedaan.
De uitkomst was steeds positief: geen scha
delijke gevolgen, geen bijverschijnselen, ter
wijl tachtig procent van de patiënten in meer
of mindere mate baat vindt bij enzymprepa-
ten. De brieven, die de patiëntenvereniging
daarover heeft ontvangen, spreken boekdelen.
Mensen die na door de hele medische molen ge
draaid te zijn door gebruik van een enzympre
paraat konden afzien van de in het voorge
stelde invalidenwagen, amputatie of hartope
ratie.
In veel EEG-landen zijn enzympreparaten
inmiddels erkend. In Nederland is een voort
durende strijd rond de middelen met als diep
tepunt een verbod van Vasolatsine in 1971.
Door de storm van reacties daarop liet de
staatssecretaris van Volksgezondheid het mid
del nader bestuderen, waarna de verkoop weer
werd toegestaan.
In juli '83 boekte de patiëntenvereniging ein
delijk succes, toen na druk door de Tweede Ka
mer de preparaten in het ziekenfondspakket
werden opgenomen. De overwinning was van
korte duur. Al gauw kreeg de vereniging van
patiënten te horen, dat artsen de middelen niet
mochten voorschrijven. De boosdoener is het
'roze boek' oftewel 'het besluit farmaceutische
hulp, september '85', dat medici gebruiken bij
het voorschrijven van geneesmiddelen. Op de
voorgaande lijst stonden 346 middelen. Daar
van hadden er 23, bijna allemaal op natuur
lijke basis, de mededeling 'niet voorschrijven'
meegekregen
Na enig speurwerk kwam de patiëntenvere
niging erachter, dat de lijst, die geen auteurs
vermeld, wordt samengesteld door de VNZ.
Nadat brieven aan de VNZ over deze volgens
de patiëntenvereniging misleiding niets uit
haalden, besloot de vereniging tot juridische
stappen.
„De echte vraag daarbij is of eerder door het
ministerie genomen maatregelen gewoon kun
nen worden ondermijnd door een toporgaan
als de VNZ", zegt mevrouw Van de Leemput.
„Het is meer een machtsstrijd van het VNZ
dan een strijd om argumenten. Maar wel over
de rug van de patiënten", zegt Burgerhof.
Beide weten slechts een reden te bedenker,
waarom de medische top de middelen wil te
genhouden: hun eigen portemonnee wordt er
mee geschaad. Vasolastine is tamelijk goed
koop en de farmaceutische industrie kan vol
gens de patiëntenvereniging wel inpakken als
andere middelen tegen hart- vaatziekten niet
meer op grote schaal worden afgenomen.
Ondanks dat het ingewikkeld is om vasolas
tine te bemachtigen, wordt het door 50.000
mensen gebruikt. Op huisartsenniveau is de
medewerking om het te verstrekken redelijk.
1 Maar zodra de patiënt al naar een specialist is
verwezen, kan de huisarts het middel niet
meer voorschrijven. Het middel wordt vergoed
als het via de huisarts wordt verstrekt of op
een gewaarborgt recept. Intussen blijken de
ziekenfondsen steeds vaker bereid het middel
te vergoeden uit het aanvullingsfonds. Van de
48 ziekenfondsen, die de VNZ overkoepelt, de-
den dat er eind vorig jaar tien. MZB in West-
Brabant heeft plannen daarvoor.
Volgens de mensen van de patiëntenvereni-1
ging boeken acht van de tien patiënten resul
taat met het gebruik van vasolastine. Het aan
tal mensen, dat erdoor geholpen kan worden, I
kan volgens hen nog aanzienlijk groter zijn
„Vasolastine is ook van belang in het veroude
ringsproces. Beroerten en dergelijke zijn er
mee te voorkomen", zegt Burgerhof. „Als het in
een vroeg stadium wordt toegepast, valt ook
het aantal operaties aanzienlijk te reduceren
We krijgen wel luchtbruggen, maar geen vaso-
lastine. Het had miljarden kunnen besparen".
Door Frits Stommels
WE LEREN NIET voor de
school maar voor het leven
heet het in een Latijnse
spreuk. Maar de praktijk
is heel anders. We leren
voor de school en zeker
niet voor het leven. Dat
blijkt duidelijk tijdens de
eindexamens, die dit jaar
van 27 april tot en met 13
mei zijn.
Er wordt in allerlei vakken
geëxamineerd, maar het vak
dat ons enig houvast in het le
ven na de school zou moeten
geven is er niet bij. De vraag
is overigens of er wel zoiets
moet komen als een levensvak
en of dat dan zou moeten wor
den geëxamineerd.
Volgens Patricia Broadfoot
(Didaktief onderzoeksmaga-
zine voor de schoolpraktijk,
april 1987) komen leerlingen
helemaal niet toe aan het ont
wikkelen van persoonlijke en
sociale vaardigheden. Op
school worden ze eerder apa
thisch gemaakt en hun ver
mogen om initiatieven te ne
men en op zichzelf te vertrou
wen worden er in de kiem ge
smoord.
Toch staat er in de levens
loop van een schoolganger dat
hij of zij leert: kennis en be
grip van zichzelf; kennis over
de maatschappij; ontwikke
ling van interpersoonlijke
vaardigheden; bereidheid om
te leren; rijpheid ontwikke
len; voorbereiding om een ef-
fectief lid te worden van de
gemeenschap; emotionele en
sociale ontwikkeling; toewij
ding aan de democratie en
verrijking van het leven.
Maar waarom neemt een
leerling van al dit moois dan
zo weinig mee? Het antwoord
van Broadfoot is simpel om
dat er in al deze leerdoelen
niet wordt geëxamineerd. Dus
waarom zou je je daar als
leerling dan voor inspannen,
is de gedachte. Intussen be
gint onderwijskringen in En
geland te vinden dat er iets
als erkenning moet komen
voor sociaal-affectieve vaar
digheden in de vorm van een
alternatief certificaat.
Waar gaat het, afgezien
van de eraan vast zittende ha
ken en ogen, eigenlijk om?
De huidige examens testen
alleen maar praktische vaar
digheden als: toepassing van
kennis, spreken en luisteren
én onderzoeksvaardigheden.
Niet getest worden sociale
vaardigheden als werken in
groepen, initiatief kunnen ne
men, verantwoordelij kheid,
zelfvertrouwen en leider
schap én persoonlijke eigen
schappen als motivatie, toe
wijding en doorzettingsver
mogen.
Als dat wel zou gaan ge
beuren zou dat een onderwijs-
revolutie teweegbrengen.
Want meer dan een eeuw
moeten we ons in het onder
wijs al schikken in de onge
lijke situatie dat macht en
kennis bij de leerkracht lig
gen en onmacht en onkunde
bij de leerling. En dat valt niet
even in een handomdraai te
veranderen. Dat vraagt om
een open dialoog tussen leraar
en leerling. En zo ver lijken
we nog lang niet te zij a
De vraag is overigens of er
wel zo nodig examen in ge
daan moet wordea Een wat
nader tot elkaar komen van
examens en leerdoelen zou
misschien wel de beste en
wellicht ook meest voldoende
stap in de goede richting zij a
Een soort profielexamen
bergt immers het gevaar in
zich dat er een hoop rotzooi de
straat op gaat en daarop zit
niemand te wachten.
Het examenrooster ziet er als
volgt uit:
maandag 27 april: vwo Ne
derlands (samenvatting) en
Engels; havo vrijlbo en mavo
c/d vrij; lbo-C (beroepsge
richt) machineschrijven II
dinsdag 28 april: vwo Neder
lands (stelopdracht) en Latijn;
havo handelswetenschappen
en recht, Nederians (tekst);
lbo en mavo c/d beeldende
vakken (alleen mavo) en mu
ziek (alleen mavo); lbo-C ma
chineschrijven I
woensdag 29 april: vwo wis
kunde A/H en Grieks; havo
Nederlands (stelopdracht) en
Engels; lbo en mavo c/d Ne
derlands (tekst) en handels
kennis (alleen mavo); lbo-C
handelskennis I en handels
kennis Ho
maandag 4 mei: vwo schei
kunde en geschiedenis; havo
scheikunde en geschiedenis;
lbo en mavo c/d scheikunde
en geschiedenis; lbo-C han
delskennis II en warenkennis
lmo
woensdag 6 mei: vwo natuur
kunde en Frans; havo natuur
kunde en Frans; lbo en mavo
c/d natuurkunde en Neder
lands (stelopdracht); lbo-C
natuurkunde Ito en kantoor
praktijk leao, lhno
donderdag 7 mei: vwo wis
kunde B/I en aardrijkskunde;
havo wiskunde en aardrijks
kunde; lbo en mavo c/d wis
kunde en aardrijkskunde;
lbo-C etaleren lmo
vrijdag 8 mei: vwo economi
sche wetenschappen I en
recht, Duits; havo economie
en Duits; lbo en mavo c/d En
gels en Duits; lbo-C vrij
maandag 11 mei: vwo econo
mische wetenschappen II en
recht, biologie; havo beel
dende vakken en biologie; lbo
en mavo c/d Frans en biolo
gie; lbo-C vrij
dinsdag 12 mei: vwo beel
dende vakken, Fries (stelop
dracht) en filosofie; havo mu
ziek en Fries (stelopdracht);
lbo en mavo c/d maatschap
pijleer (experiment) en Frie= I
(stelopdracht) alleen mavcf
lbo-C reclametheorie en tetó" I
nen lmo, scheikunde I
(prcefexamen)
woensdag 13 mei: Spaans I
muziek, Fries (tekst) en Rf I
sisch; havo Spaans, F"6®
(tekst) en Russisch; lbo I
mavo c/d Spaans en Fn» I
(tekst) alleen mavo;
verkoopbevordering lmo
verkooppraktijk leao, lhno.
Van onze verslaggever
Den Haag - De consumen
tenbond zal haar onderzoek
naar de kwaliteit van de in
Nederland verkochte con
dooms versnellen. Het was
oorspronkelijk de bedoeling
dat het rapport daarover
eind mei zou uitkomen. De
bond doet er nu alles aan
om eind volgende week al
met de conclusies te komen.
Dit zegt de heer C. van Halen,
voorlichter bij de Consumen-
tenbond.Van Halen zegt 'ge-
scl
ta
w<
va
soi
be
on
Ier
bo:
me
ree
'De C
Van onze Haagse redactie
Volgens het KNOV kent de min
hij zegt dat het midden- en klei
werklozen in dienst neemt. Kle:
heel veel op dat gebied, zo meent
De ondernemers leggen de
schuld van het mislukken van
de vele jeugd-werk-plannen
dan ook eerder bij de minister
zelf dan bij de bedrijven.
Vooral het jeugdwerkgaran
tieplan (JWG) van De Graaf is
een flop, zegt het KNOV. En
dat komt niet omdat de bedrij
ven afhaken (zoals De Graaf
zegt), maar omdat de gemeen
ten hun medewerking weige
ren, aldus het KNOV.
Dat eventuele failliet van het
jeugdwerk-garantiepan staat
ZAANSTAD (ANP) -
De hoofdcommissaris
van de gemeentepoli
tie van Zaanstad A.J.
van Es noemt het be
leid van het kabinet-
Lubbers een voor
beeld van afbraakbe
leid.
De hoofdcommissaris
zegt dit in zijn vrijdag
gepresenteerde jaarver
slag over 1986. Volgens
Van Es is niemand ge
baat bij de voortzetting
van het huidige rege
ringsbeleid. Op termijn
moet dit leiden tot een
gedemotiveerde en
daardoor slechte politie,
aldus de hoofdcommis
saris van de politie van
Zaanstad in zijn jaar
verslag.
Van Es zei tijdens de
presentatie dat er in zijn
persoonlijke optiek
vooral geïnvesteerd
moet worden in de be
strijding van de georga
niseerde en zware crimi
naliteit. „Ik voorzie
grote problemen over
tien jaar als we daar nu
niets aan gaan doen".
Van Es wees in dit ver
band op fraude, handel
in verdovende middelen,
handel in vuurwapens
en overvallen.
woe
de
teei
Pvc
liste
hui
gaa
del
die
hee
geei
het
Del
te
voo
wei
h
op
dan
van
ren
vasi
Moe
wat
vers
alsii
bi
DE
din
Vei
ber
voo
onts
de
van
Dit
van
Best
miss
woo
renl
wee)
plaa
en
heef
renl
king
moe
terst
2.100
rislij
naas
via
menl
DE WESTELIJKE wereld verkeert in de
óng en verdeeldheid, nu Michaïl Gorba
alle middellange en korte afstandsrak
West) te verwijderen.
Koortsachtig wordt het voorstel van
wogen en besnuffeld. Men beloert elk;
dit vertrouwen? Kunnen we ongestraft
verrot of vergiftigd, bergt hij geen voet
binnenste?
In het democratische, pluralistischs
woorden op al deze vragen, botsen
Dreigt verdeeldheid waar eenheid drinc
De grote kracht van het Westen (de
die wij genieten) blijkt te kunnen verke
dielijk fatale zwakte tegenover een n
die spreekt met één stem, die heerst m
raat, die handelt vanuit één dwingende
Het westen in verwarring. Gorbatsjox
1 zi©t hoe de Atlantische alliantie uit
®oigde Staten de Sovjet-voorstellen I
■baar hoe daarentegen de Europeanen
Wer staan. Hoe er fikse wrijving ontst;
hoe er een breuk dreigt binnen het W
Amerikaanse Congres president Reaga
Alle telefoonlijnen staan roodgloeiei
de Europese hoofdsteden, tussen die s
Series van defensie en buitenlai
P INFconventionele bewapening,
Europese defensie-samenwerking, de I
™senalen: al deze elementen worden n
epi consultaties betrokken.
n de rustige zekerheid dat de aange
tl u zeker een paar weken nodig zuil
komen (welke lijn dat ook wordt), kar
'en en zijn volle aandacht richten op
I z'?h in zijn eigen land en in de werel
h uiteindelijk het westelijke antwc
et Kremlin moge zijn, het is in de alien
?p9 dat het westelijk bondgenootschai
e0n stem spreekt.
