De geur van gekookte maïs Horen boeken uit Derde Wereld in apart hoekje? Verschenen vm> P' Rusland krijgt vrije uitgeverij Kandidaten voor AKO-prijs DE CARAÏBISCHE VERBEELDING AAN DE MACHT Een gedicht van P.C. Boutens als bestseller DE STEM BOEKENGIDS ZATERDAG 18 APRIL 1987 Maanziek Duivels ffïSTEM GIDS 3 ZA Verbazing Rijmprent Steunfonds paaseieren M G2 Moet je literatuur uit de Derde Wereld in afzonderlijke series e.d. uitgeven of als 'gewone li teratuur' behandelen? Dat was de kernvraag tijdens de panel discussie tussen wetenschap pers, critici en uitgevers als slot van het tweedaags symposium over literatuur van 'migranten' - onder de titel 'Weg van El ders' - in de Erasmus-universi teit van Rotterdam. Voor- en tegenstanders. Globaal gesproken; de bekend heid van een serie (bijv. Derde Sprekersserie van de Novib) kan onbekend talent uit de hele wereld bekendmaken. Afzon derlijk uitgegeven zouden zij die belangstelling niet krijgen. Waarschijnlijk. Er zijn ook in Nederland, bewust en onbe wust, allerlei uitsluitingsme chanismen werkzaam. Opvallend was bijvoorbeeld wat de Chileense Myriam Diaz Diocaretz (verbonden aan de letterenfaculteit in Utrecht) zei. Het literatuuronderwijs op universiteiten en academies heeft geen contact met wat er écht gebeurt in de wereld Om dat uit deze instituten de criti ci, journalisten en andere pu blicisten gerecruteerd werden en worden ziet het er slecht uit voor de literatuur uit de Derde Wereld. Je merkt onder die groepen onkunde en weerstand (hangen samen). De Zuidafrikaanse dichter Verny February zei, dat de we tenschappelijke instituten mo menteel hari-kiri plegen. Is er wel belangstelling dan beperkt deze zich tot Zuid-Oost-Azië of bepaalde delen van Zuid-Ame- rika. Er is geen échte belang stelling voor bijvoorbeeld Afri kaanse of Caraïbische litera tuur. Malek Messoudi van de uitgeverij Hiwar - Noordafri- kaanse literatuur - te Rotter dam vertelde over de structu ren waartegen hij moet opbok sen in Nederland. Een Alge rijns schrijver die allang ver taald is in twee wereldtalen, het Russisch en Chinees, krijgt hij hier niet in de boekwinkels. Uitgeefster An Dekker noemde de discriminerende normering in het Westen (do minante macht) als een strui kelblok. De Nederlandse kri tiek weet over het algemeen niet om te gaan met andere normeringen dan die van het eigen Westen. Een boek van een Maori-schrijfster uit Nieuw-Zeeland, waarvan Wes terse 'deskundigen' zeiden dat het slecht is, werd in een oplage van 40.000 exemplaren ver kocht. An Dekker zegt dat kwaliteit voor haar vereiste nummer één is, maar dat de Nederlandse kritiek niet in staat is - in zij n algemeenheid - om te gaan met andere dan eigen normen betreffende kwaliteit. Moet je afzonderlijke aan dacht besteden aan niet-Wes- terse literatuur in een krant? Ik denk van wel om door uitge vers genoemde redenen. Verny February krijgt 'daarom' nu zijn zin: aandacht voor enkele boeken uit de Caraïbische re gio. Door Henk Egbers Over de afgrenzing van het Caraïbisch gebied bestaat in wetenschappelijke kringen het nodige misverstand. Wat betreft de literatuur uit dit gebied bestaat er weinig kennis bij de Nederlandse lezer. Naipaul is zo onge veer de enige bekende schrijver bij een breed geo riënteerde lezende 'elite'... Mogelijk zijn ook Albert Helman en Frank Martinus Arion of Cola Debrot be kend. Tenslotte zijn we ko lonialen! Het tijdschrift Bzzlletin (143) heeft onder de redactie van de Bredase Ineke Phaff (werk zaam in Berlijn) een heel infor matief nummer uitgebracht onder de titel 'De Caraïbische verbeelding aan de macht'. Ineke is goed ingevoerd en geeft een uitstekende dwars doorsnede van de Antilliaanse en Surinaamse literatuur. Als je kunt schrijven over pater Brenneker en Chris Engels, Post, Stedman, Corsen, De Pool, King, De Kom, Helman, Debrot, Cairo etc. zit je dicht bij het vuur. Maar het is meer de historie dan de actualiteit die bij haar aan de orde komt. Die komt ruimschoots aan bod bij onder meer Edgar Cairo (de natievor mende functie van de Suri naamse literatuur), een ge sprek met Astrid Roemer, Aart Broek (Literaire tegenstellin gen op Curagao in de jaren '20 en '30), Ellis Juliana over de tamboe, Wim Rutgers (Litera tuur en media), Lieke van Duin (Caraïbisch theater) etcetera. Uitstekend informatieve afle vering. Het debuut van de op het Ca raïbische eiland geboren Ja maica Kincaid (momenteel werkzaam bij de The New Yor ker), 'Op de bodem van de ri vier', is een klein juweel. In de diepste kern gaat het over een moeder-dochter verhouding, maar de manier waarop deze een Jamai- caanse context krijgt is zeer karakteristiek. De keiharde puurheid die eruit spreekt laat verleden en heden, ko lonialisme en de nog niet door overheersing aange vreten cultuur in elkaar vervloeien tot een zeer sen sibel geheel. Geen betogen, geen verhalen, maar vertoe ven bij de natuur - in de meest brede zin - van dit eiland. Het is een droomeiland, maar niet uit onze folders. De mensen dromen er zelf, fantaseren om de hardheid van het bestaan te over bruggen. „Wat mijn vader, de nachtwerker, het liefst doet is op een grote steen onder een mahonieboom naar kleine kinderen zitten kijken die zogenaamd cric ket spelen, terwijl hij de in gewanden van dieren, ge vuld met bloed en rijst, eet en gemberbier drinkt.".. Wie via zo'n zin in contact kan komen met de daarin opgenomen facetten van dat bestaan zal ook getroffen worden door 'die vrouw daar, die vrouw met dat dikke achterwerk, die be langrijk voor mij is'.... etce tera. 'Op de bodem van de rivier' is een boekje vol ge loof en bijgeloof, vol orde en wanorde, vol dood en liefde, zodat de metaforen erin de onmacht in het leven han teerbaar maken. Nu we het toch over Jamaica hebben. De Vlaming Herman Portocarero schreef een roman Het leven is er hard en fleurig, liefdevol en bloedig, menselijk en duivels. dat op een Caraïbisch eiland speelt. Je kimt aannemen dat dit Jamaica is, omdat hij ver bonden aan de Belgische am bassade in Kingston dit eiland ervaren heeft. Nu werkt hij bij de VN in New York. Portoca rero is een uitmuntend schrij ver, die nog veel te weinig be kend is in Nederland, waarvoor België tenslotte ook een soort Derde Wereld is. Toen onlangs Weverbergh bij Manteau buitengezet werd en auteurs meenam, vloog een vertegenwoordiger van Man teau naar New Yok om Porto carero te behouden voor Man teau. Dat lukte niet. Ondanks zijn wat zuiders klinkende naam is Herman Portocarero (1952) een rasechte Antwerpe naar, zo meldt de flap. In 'De voornamen van de maan' wordt dat duidelijk. Op de eer ste plaats is hij een Vlaming met een groot inleveringsver mogen. Dat Vlamingen bij voorbeeld in Suriname gelief der zijn dan Nederlanders heeft niet enkel te maken met het kolonialisme (zijn Neder landers in de Kongo geliefder dan Vlamingen?), maar met hun emotionaliteit. Anderzijds onderscheidt Portocarero zich van Jamaica Kincaid door zijn veel ratione lere manier van omgaan met de taal. Words, words, words.... Hij pleegt écht literatuur. En goed, als je uitgaat van de nor men in de Eerste Wereld. Kortom: deze rationele Vla ming heeft met dit boek een zeer mooi produkt afgeleverd dat in dit Caraïbische rijtje thuis hoort. De schrijver van 'Het anagram van de wereld' en 'Door de naamloze vlakte' vertrekt met zijn verhaal uit Deuterono- mium 33:14 en de kostbaar heden door de maan voortge bracht) om maanziek te darte len langs de kust met twee mysterieuze vrouwen als hij de verdacht verdwenen vuurto renwachter vervangt. Het boek begint met de lapidaire consta tering: „Is deze wanorde niet vol waarheid, meer nog: is zij niet onze enige toekomst?". Daarmee karakteriseert hij een stukje bananen-republiekach tige sferen van deze regio, die ontwapenend haaks staan op de dominante westerse eigen dunk. „De maan is zee, van hoer tot heks", luidt de laatste zin van het boek. Verwacht daartussen geen rationeel kloppend ver haal, maar wel een karakteris tieke ambiance die spreekt van 'te veel werkelijkheid' en 'een overweldigende overbodig heid'.... Een raadselachtige we reld, waarin keiharde realitei ten een spel spelen met illu soire dromen. Portarenco on derging de Caraïben als Euro peaan en daarom waarschijn lijk schokkend herkenbaar. In de Caraïbische literatuur zal dit boek niet onvermeld mogen blijven. Venezuela heeft in het Caraïbi sche gebied een bijzondere plaats, al was het maar dat Ne derland onuitgesproken 'zijn' Antillen bezig is aan dit land over te dragen. Een land waarin de verdorvenheid van het Spaans kolonialisme en de geur van een geperverteerde vreugde hangt. Wachtend op het Simon Bolivar-vliegveld nabij de stadscultuur van Ca racas, waar de vliegtuigen in de richting van de onbedorven Orinoco als het ware kopje on dergaan in de zee bij het opstij - gen (gezichtsbedrog) voel je als het ware de inhoud van deze cultuur. Luctor et emergo, zou den de Zeeuwen zeggen. Salva dor Garmendia (1928) schreef zijn herinneringen aan Alta- gracia (wijk van zijn geboorte stad Barquisimeto) met deze mentaliteit: pompen of verzui pen. Het is de eerste roman uit Venezuela in deze Novib-reeks. De auteur is verbonden aan de Venezolaanse ambassade in Spanje en schrijft (schreef in 1972) er zijn herinneringen in op Het is geen piot-verhaal, maar afzonderlijke scènes trekken wel een sfeervolle his torische rode draad door het boek. Garmendia publiceerde zijn eerste werk tijdens de bloedige tien jaar (1960-1970) onder president Rómulo Betan- court. Vanuit Spanje schrijft hij in 1972 dit boek waarin hij zich als knaap weer verplaatst in zijn jeugdherinneringen. Wie een beetje Zuid-Ame- - FOTO ARCHIEF DE STEM rika heeft mogen proeven vindt in dit boek feilloos de sfeer be schreven, tastbaar gemaakt, zoals je die daar ontmoet. Je ruikt de sfeer van de patio-wo ning met de geur van gekookte mais en gestoofd vlees, waar allerlei typerende figuren pas seren: de 'tovenaar-fotograaf, die jongensdromen vervult; Adelmo bij wie een schroefje loszit; mr. Boland een roem ruchte Engelse vliegenier; Ed die met Garantie; Fritz de Duitser, die je vertrouwd maakt met het begrip oorlog; een dwaze generaal Cochono, die 'twee jaar tuchthuis achter de rug heeft, wel duizend keer in het echt geschoten heeft en wel uit vijfhonderd monden bloed zag vloeien'... Mensen van verschillend plui mage, maar allen getuige van bloedige strijd in Venezuela waar men van pastoors en hoe ren tenminste niets te vrezen heeft, omdat zij geen partij kie zen tussen republikeinen en royalisten etcetera. Het leven is er hard en fleurig, liefdevol en bloedig, menselijk en duivels. Garmendia beschrijft een we reld die in de kern waarschijn lijk niet zoveel verschilt van de onze, maar Venezolaans cul tuur bepaald andere uitdruk kingsvormen krijgt. Boeiend. Even terug naar een eiland uit de Caraïben, dat Nederlan ders na aan het hart ligt: Cu ragao. Relatief bezit dat eiland veel literaire schrijvers van kaliber. Eén ervan is Tip Ma- rugg. Dat hij niet (meer) zo be kend is in Nederland komt om dat hij te weinig aan de offi ciële publiciteit vrij geeft. Hij heeft twee romans gepubli ceerd: 'Weekendpelgrimage' (1957) en 'In de Straten van Te- palka' (1967). Van de eerste ver scheen onlangs een herdruk in de Salamanderpockets (654). In genoemd nummer van BZZLLETIN 143 schrijft Eva Abraham-Van der Mark over hem: „Bij Marugg blijkt een ambivalentie ten aanzien van de westerse cultuur en techno logie, inclusief industrialisatie en Amerikaans toerisme. Weekendpelgrimage heeft dit alles gemeen met het werk van Boeli van Leeuwen en Cola De brot en met andere blanke, Ca raïbische schrijvers als Jean Rhys, Phyllis Shand Allfrey, Geoffrey Draytön en Ian Mac- Donald". Margugg: „Soms wou ik dat ik een neger was. Dit is een ne gereiland, hoe je het ook be kijkt. De zon, de lucht, de cac tussen, de kust en de zee, alles behoort bij het neger-zijn. Een blanke heeft hier niets te ma ken". Maar een neger blijft een neger ook al is hij nu soms schatrijk en drinkt whisky. Marugg stelt zijn hoop voor de toekomst van het eiland op een nieuwe mulatten-generatie. Eri drinkt en drinkt.... Hij is een echte verteller. Na dertig jaar hebben deze verhalen uit Weekendpelgrimage nog een geweldige geldigheid, omdat ze het actuele leven daarmee doorzichtig maakt. Die andere blanke Curagaoë- naar, Boeli van Leeuwen, oogste ruim een jaar geleden grote lof in de Nederlandse pers met 'Schilden van Leem'. Eerder waren er her drukken verschenen van zijn andere romans 'De rots der struikeling' en 'Een vreemdeling op aarde'. On langs verscheen de herdruk van 'De eerste Adam' (1960). Met een goed gevoel voor datgene wat de Antillen, Nederland en de koloniale geschiedenis hun couleure locale geeft confronteert hij in dit boek Adam Polar met Pater Bodin. De eerste ge draagt zich als een sociale Messias, de tweede als een Teilhard de Chardin onder weg naar een betere toe komst. Messiassen worden aan het kruis geslagen en profeten zijn er om ontgoo cheld te worden. Goed gety peerd. Ter informatie: Deze maand verschijnt het boek 'De moedervleksituatie' bij Het Wereldvenster /Unie boek. Eenentwintig vrou wen uit de Caraïben hebben daarvoor korte verhalen ge leverd, die het culturele ge zicht van de Caraïben ver helderen. Onder hen bevin den zich Lydia Cabrera, Florette Morand, Astrid Roemer, Jean Rhys, Jeanne Hyvrard en Maryse Condé BZZLLETIN 143: 'De Caraïbische verbeelding aan de macht'. Uitg. BZTÖH, prijs 15. Jamaica Kincaid: 'Op de bodem van de rivier'. Uitg. Agathon, prijs 19.90. Herman Portocarero: 'De voorna men van de maan'. Uitg. H, prijs 19.90. Salvador Garmendia: Herinnerin gen aan Altagarcia'. Uitg. Novib/ Wereldvenster, prijs 20. Tip Marugg: 'Weekendpelgrima ge'. Uitg. Querido-Saiamander 654, prijs 10. Boeli van Leeuwen: 'De eerste Adam'. Uitg. In de Knlpscheer, prijs ƒ25. 'De Moedervlebsituatie'. Uitg. We reldvenster Unieboek. MOSKOU - De monopoliepositie van de staatsuitgeverijen in de Sovjet-Unie wordt na lange tijd eindelijk doorbroken met de komst van een nieuw onafhankelijk coöperatief uit geversbedrijf. Vorig jaar lanceerden vijf jonge, tot voordien onbekende literato ren (twee dichters, een toneelschrijver, een recensent en een ro manschrijver) het voorstel voor de nieuwe coöperatie. Sindsdien krijgen zij in toenemende mate bijval van allerlei belangrijke hervormingsvoorstanders die sleutelposities betrekken in de ge vestigde literaire orde van de Sovjet-Unie. De zanger/liedjesschrijver en romanschrijver Boelat Okoedz- jana, de bekroonde schrijver Fazl Iskander en Vasil Bykov, die bekendheid verwierf door zijn boeken over de oorlog, zullen de nieuwe coöperatieve uitgeverij steunen in de vorm van een aan deelhouderschap. Bovendien heeft de commissie van het staats- uitgeversbedrijf een werkgroep benoemd om de onderneming een technische en organisatorische helpende hand te bieden. G.J. de Boer; 'Maritiem Jaarboek, editie '87'. Uitg. De Alk, prijs 50. Het Maritiem Jaarboek '87 biedt een goed geillustreerd overzicht van de meest recente ontwikkelin gen in de Nederlandse en Belgische scheepvaart. Zo bevat het boek artikelen over de aktiviteiten van het bedrijf Oceanwide in Vlissingen en over de modernisering van de Noordzee-veerdiensten. Leonard de Vries: 'Zo puur in de natuurt Uitg. Ankh-Her- mes, prijs 24,50. Kijk- en leesboek over het naturisme (ontstaan en achtergronden) en wegwijzer naar lokaties voor naaktrecreatie. 'Patchwork en quilten', 'Borduren', 'Breien' en 'Kinderkle ren'. Uitg. Het Spectrum, prijs per deel 19,90. Geïllu streerde handboeken. Reisgidsen. Bij uitgeverij Kosmos zijn reisgidsjes versche nen over o.a. Costa del Sol, Tirol, Ibiza, Franse Alpen, De Eifel, Athene en omgeving, Majorca, Portugal, Canarische Eilanden, Sicilië en Thailand. In de serie Wat en Hoe-taal gidsen zijn uitgebracht: Japans, Tsjechisch en Pools. Een jury onder voorzitterschap van Tweede-Kamerlid Hans van Mierlo heeft donderdag in Utrecht de boeken van zes auteurs genomineerd voor de AKO-Literatuurprijs van 50.000 gulden. Er werd een keuze gemaakt uit ongeveer 150 inzendingen. De genomineerde werken zijn in alfabetische volgorde van de naam van de auteurs: H. C. ten Berge voor het boek 'Het geheim van een opgewekt humeur' (uitgeverij Meulenhoff); J. Bernlef voor 'Publiek Ge heim' (Querido); I. van Dullemen voor 'Het gevorkte beest' (Que- rido); H. de Graaf voor 'Aanklacht tegen onbekend' (Meulenhoff); F. Kellendonk voor 'Mystiek lichaam' (Meulenhoff) en J. Ritzer- feld voor 'Zee van marmer' (Bezige Bij). Op 17 mei zal de jury in Amsterdam bekend maken wie de AKO Literatuurprijs wint. Dat zal gebeuren in een rechtstreekse uit zending van het VPRO-TV-programma van Adriaan van Dis. De AKO Literatuurprijs is in geld uitgedrukt de hoogste lite raire prijs in Nederland. Hij wordt dit jaar voor het eerst uitge reikt. AKO BV, een onderneming van tijdschriftenkiosken, boek en kantoorboekhandels, heeft het initiatief tot deze prijs genomen en is er de sponsor van. Door Gerard van Herpen Dr P.C. Boutens 1870- 1943. „Dit is van zuster Beatrijs, Van voordat zij herboren werd Als rijzige roos van 't Paradijs Naast aan Maria's hart. Zo begint de dichter P.C. Boutens (1870-1943) zijn bewer king van de middel-nederlandse Maria-legende Beatrijs, waarvan een handschrift uit 1374 in de Koninklijke Biblio theek te Den Haag wordt bewaard. Dat middeleeuwse gedicht is heel wat directer en smeuï ger dan het oh zo serene gedicht dat dr P.C. Boutens in 1908 uitgaf en dat - wonderlijk genoeg- een overweldigend suc ces had in Nederland. Mijn exemplaar, op geschept Hol lands papier gedrukt en voorzien van een tamelijk zoetige Rie Cramer-prent, dateert uit 1923 en het is dan al de twee en twintigste druk. Literair Nederland hief de handen omhoog van pure ver bazing en het vroeg zich af of de poëzie ('een gave van en kelen voor enkelen') dan toch plotseling door duizenden bewonderaars ontdekt was. Kwam het misschien omdat de middeleeuwse Beatrijs, evenals Marieke van Nieumegheo en Elckerlyc, al bij een groot publiek bekend was? Waarschijnlijker is dat het gedicht van Boutens, met de altijd overwinnende liefde als boodschap, bij het Neder landse publiek goed aansloeg. De critici die in 1908 'Beat rijs' onder ogen kregen, konden bij de dichter Boutens ge makkelijk terugvallen op gaver poëzie, die hij in eerder verschenen bundels, zoals 'Verzen' en 'Stemmen', had ge bundeld. Zij konden ook, als rechtgeaarde frikken,verwij zen naar tekortkomingen in de vrijmoedige bewerking van een middeleeuws Maria-verhaal. De Beatrijs van P.C. Boutens vind ik, tachtig jaar na verschijning, nog altijd de kenmerken dragen van een on vergankelijke, klare schoonheid. Het is een nieuw kunst werk, dat in zijn poëtische kenmerken veel meer klassieke dan middeleeuwse tendensen vertoont. In de opvatting van de classicus Boutens, die Sappho, Homeros, Sophokles, No valis en Goethe vertaalde, is de Beatrijs geen middeleeuws Mariaverhaal geworden, maar meer een mirakel van de aardse liefde. Een liefde die in de versie van Boutens best kan gedeien zonder het miraculeuze Mariageloof van de middeleeuwer. Boutens heeft een verhaal, dat zo duidelijk laat zien hoe de middeleeuwer leefde, dacht en geloofde, herschapen in een poëtisch kunstwerk van een eigentijdse, verheven schoonheid. Dit is de sproke van Beatrijs. Ik schreef haar uit op weinig blaën In zulk een klare en simple wijs Als kinderen verstaan. Misschien dat het volk de oorspronkelijkheid van taal van P. C. Boutens spontaan heeft aangevoeld, zoals het bij de eerste oogopslag zag dat Gezelle's poëzie en de 'Mei' van Gorter kunst van alle tijden was. Tot aan zijn dood in 1943 was P.C. Boutens bij het Neder landse volk en bij de critici de grootste Nederlandse dich ter. Hij mocht rijmprenten maken voor koninklijke jubilea en bij het huwelijk van Juliana en Bernhard schreef hij er weer een. Op de centen als hij was, vroeg de dichter één cent per verspreid exemplaar voor die rijmprent voor de Nederlandse jeugd. Hij wist wel dat de prent met honderd duizenden tegelijk naar de scholen ging. Hij kreeg er uit eindelijk f 1000,- voor. Boutens had in de vooroorlogse jaren niettemin het ge voel dat hij in Nederland onvoldoende gewaardeerd werd. Ik bewaar kranteknipsels, die zorgvuldig zijn verjaarda gen, zijn ziekte en zijn dood vermelden. Op 15 maart 1943 brachten de kranten de melding van zijn dood. Volgens Annie Salomons, die Boutens persoonlijk heeft gekend, heeft de dichter zich toch wel consequent de Duitsers van het lijf weten te houden, toen zij hem een prijs en een jaar geld wilden aanbieden. Boutens was, zoals hij het zelf uit drukte, met de Duitsers 'on speaking terms'. De foute ka tholieke dichter Gerard Wijdeveld herdacht hem in 1943 in het Handelsblad, meldde dat Boutens latere verzenbundels onverkoopbaar waren en noemde hem 'geen dichter voor de grote schare'. Bij zijn begrafenis in 1943 was de Kul tuurkamer, waar Boutens zich als dichter toch wel bij had aangemeld, vertegenwoordigd in de persoon van de (fas cistische) historicus prof. dr Jan de Vries. Pieter Cornelis Boutens is in 1870 in Middelburg gebo ren, hij studeerde in Utrecht klassieke letteren en was enige jaren leraar oude talen aan een instituut in Voor schoten. Hij woonde tot aan zijn dood in 1943 in Den Haag. ('Ik probeer mijn pen' laat B. tien jaar later doodgaan!) Hij slaagde er in om voor zichzelf een steunfonds in het leven te roepen, waar kapitaalkrachtige kunstvrienden in kon den bijdragen. Zo kon hij met enig gemak in de oorlog het jaargeld van de Duitsers van de hand wijzen. Wie toch op zoek wil naar overeenkomsten tussen de middelnederlandse Marialegende en het gedicht Beatrijs van P.C. Boutens, vindt die wellicht in de grondgedachte van beide gedichten, n.l. dat bij alle ontrouw van mensen de liefde uiteindelijk toch overwint. De middeleeuwer mocht door middel van deze legenden geloven dat de voor spraak van Maria hem daarin te stade zou komen. In het I middeleeuwse gedicht wordt de non ('bevaen met alsoe starker minnen') zeven lang door Maria vervangen, zodat niemand haar afwezigheid in het klooster bespeurt. Bi] Boutens' Beatrijs is de liefde een verheven begrip, geen al ledaagse zonde van de duivel en de Mariafiguur is bij hem een tot leven gekomen Lieve Vrouwe-beeld. Zo begint de middelnederlandse Marialegende: „Van dichten comt mi kleine bate. Die liede raden mi dat iet late". Hoewel de behoefte om met vergelijkingen te komen zich bijna vanzelfsprekend aandient, vind ik dat de twee boekjes hun eigen afzonderlijke bestaansrecht verdienen De taal is het instrument van de kunstenaar, zei Boutens met de van hem bekende arrogantie. De taal van de eeuwse dichter Boutens heeft recht op een eigen begrip en bewondering en de middeleeuwse Beatrijs is evenzeer een juweel van alle tijden. IHumpty Dumpty zat op \een muur I Humpty Dumpty zat op een I muur, I Humpty Dumpty viel en was I overstuur. I pe paarden van de koning noch I ain lakeien I konden Humpty Dumpty weer I in malkander breien. pasen en eieren horen bij elkaar. Het is een lentefeest waarbij de herleving van de natuur na de koude winter wordt gevierd en een ei is hét symbool van nieuw leven. jn sommige streken heten paaseieren hazeëieren. De le gende van de haas die eieren legt is niet zo gek als het lijkt. pluvieren maken nesten op |de grond, het liefst in de buurt van een hazeleger. Wanneer de haas zijn leger verlaat, pikt een pluvier het [vaak in. Zo worden er dus eieren gelegd in het nest van de haas. Eieren werden gekleurd omdat ze daarmee magische krachten kregea De Germa- nen kleurden ze bruin van de aarde, geel van de lentego- dijn en rood van de oppergod [Wodaa Grieken en Perzen (kleuren hun eieren nog [steeds rood en de Chinezen rood en blauw. Eieren kleuren is een heel I oud gebruik. In een graf met een meisjesgeraamte zijn be- schilderde eieren gevonden |van ongeveer 320 jaar vóór [Christus. Als je een Noordameri- kaanse Aracauna-kip hebt, hoef je je eieren niet zelf te [kleuren. Dat dier legt name lijk roze, blauwe en groene (eieren! Er heeft ook een menselijk jei bestaan: Humpty Dumpty. [Dat werd uitgevonden in een [Engelse burgeroorlog. Ko- (ningsgezinde soldaten moes- V ten een brede rivier over I,waarbij zeker veel mensen Izouden verdrinkea Dr. Chil- llingworth bedacht daarom I iets op wieltjes waar mensen I in konden zitten. Een heel 1 groot ei dat de heuvel af kon [rollen en zo vaart genoeg [kreeg omde rivier over te [vliegen. Helaas hadden de [Republikeinen van de plan- [nen gehoord en toen Humpty [Dumpty klaar stond om de [heuvel af te rollen, hadden ze inmiddels de rivier veel bre- der gemaakt. In strat woon Turk met i guldel gekoij ringen negen| was moedd haddel cadeau zelf dd zakgelj het bang, j isnieu Vinl kinder hebbel boek?f ..Hid kindej goed, putersj geenl tuske en Wiske: De jN» neen nctuin lunar mn bij oi miTrcime vm- m ««Mi mem J Wfoeitot fWf III 01 Jw»At mot ■MMonun te-' fjj Wlm ie VjjVuu TOm en r? ynilun Ben je $ek7 Bis lecfien sthielen, writ het een blstdhoé .ïnMïriïr,;-.- Ifa.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 30