De geur van gekookte maïs
Horen boeken uit Derde Wereld in apart hoekje?
Verschenen
vm>
P'
Rusland krijgt vrije uitgeverij
Kandidaten voor AKO-prijs
DE CARAÏBISCHE VERBEELDING AAN DE MACHT
Een gedicht van
P.C. Boutens
als bestseller
DE STEM BOEKENGIDS ZATERDAG 18 APRIL 1987
Maanziek
Duivels
ffïSTEM GIDS 3 ZA
Verbazing
Rijmprent
Steunfonds
paaseieren
M
G2
Moet je literatuur uit de Derde
Wereld in afzonderlijke series
e.d. uitgeven of als 'gewone li
teratuur' behandelen? Dat was
de kernvraag tijdens de panel
discussie tussen wetenschap
pers, critici en uitgevers als slot
van het tweedaags symposium
over literatuur van 'migranten'
- onder de titel 'Weg van El
ders' - in de Erasmus-universi
teit van Rotterdam. Voor- en
tegenstanders.
Globaal gesproken; de bekend
heid van een serie (bijv. Derde
Sprekersserie van de Novib)
kan onbekend talent uit de hele
wereld bekendmaken. Afzon
derlijk uitgegeven zouden zij
die belangstelling niet krijgen.
Waarschijnlijk. Er zijn ook in
Nederland, bewust en onbe
wust, allerlei uitsluitingsme
chanismen werkzaam.
Opvallend was bijvoorbeeld
wat de Chileense Myriam Diaz
Diocaretz (verbonden aan de
letterenfaculteit in Utrecht)
zei. Het literatuuronderwijs op
universiteiten en academies
heeft geen contact met wat er
écht gebeurt in de wereld Om
dat uit deze instituten de criti
ci, journalisten en andere pu
blicisten gerecruteerd werden
en worden ziet het er slecht uit
voor de literatuur uit de Derde
Wereld. Je merkt onder die
groepen onkunde en weerstand
(hangen samen).
De Zuidafrikaanse dichter
Verny February zei, dat de we
tenschappelijke instituten mo
menteel hari-kiri plegen. Is er
wel belangstelling dan beperkt
deze zich tot Zuid-Oost-Azië of
bepaalde delen van Zuid-Ame-
rika. Er is geen échte belang
stelling voor bijvoorbeeld Afri
kaanse of Caraïbische litera
tuur. Malek Messoudi van de
uitgeverij Hiwar - Noordafri-
kaanse literatuur - te Rotter
dam vertelde over de structu
ren waartegen hij moet opbok
sen in Nederland. Een Alge
rijns schrijver die allang ver
taald is in twee wereldtalen,
het Russisch en Chinees, krijgt
hij hier niet in de boekwinkels.
Uitgeefster An Dekker
noemde de discriminerende
normering in het Westen (do
minante macht) als een strui
kelblok. De Nederlandse kri
tiek weet over het algemeen
niet om te gaan met andere
normeringen dan die van het
eigen Westen. Een boek van
een Maori-schrijfster uit
Nieuw-Zeeland, waarvan Wes
terse 'deskundigen' zeiden dat
het slecht is, werd in een oplage
van 40.000 exemplaren ver
kocht. An Dekker zegt dat
kwaliteit voor haar vereiste
nummer één is, maar dat de
Nederlandse kritiek niet in
staat is - in zij n algemeenheid -
om te gaan met andere dan
eigen normen betreffende
kwaliteit.
Moet je afzonderlijke aan
dacht besteden aan niet-Wes-
terse literatuur in een krant?
Ik denk van wel om door uitge
vers genoemde redenen. Verny
February krijgt 'daarom' nu
zijn zin: aandacht voor enkele
boeken uit de Caraïbische re
gio.
Door Henk Egbers
Over de afgrenzing van het
Caraïbisch gebied bestaat in
wetenschappelijke kringen
het nodige misverstand.
Wat betreft de literatuur uit
dit gebied bestaat er weinig
kennis bij de Nederlandse
lezer. Naipaul is zo onge
veer de enige bekende
schrijver bij een breed geo
riënteerde lezende 'elite'...
Mogelijk zijn ook Albert
Helman en Frank Martinus
Arion of Cola Debrot be
kend. Tenslotte zijn we ko
lonialen!
Het tijdschrift Bzzlletin (143)
heeft onder de redactie van de
Bredase Ineke Phaff (werk
zaam in Berlijn) een heel infor
matief nummer uitgebracht
onder de titel 'De Caraïbische
verbeelding aan de macht'.
Ineke is goed ingevoerd en
geeft een uitstekende dwars
doorsnede van de Antilliaanse
en Surinaamse literatuur. Als
je kunt schrijven over pater
Brenneker en Chris Engels,
Post, Stedman, Corsen, De
Pool, King, De Kom, Helman,
Debrot, Cairo etc. zit je dicht
bij het vuur.
Maar het is meer de historie
dan de actualiteit die bij haar
aan de orde komt. Die komt
ruimschoots aan bod bij onder
meer Edgar Cairo (de natievor
mende functie van de Suri
naamse literatuur), een ge
sprek met Astrid Roemer, Aart
Broek (Literaire tegenstellin
gen op Curagao in de jaren '20
en '30), Ellis Juliana over de
tamboe, Wim Rutgers (Litera
tuur en media), Lieke van Duin
(Caraïbisch theater) etcetera.
Uitstekend informatieve afle
vering.
Het debuut van de op het Ca
raïbische eiland geboren Ja
maica Kincaid (momenteel
werkzaam bij de The New Yor
ker), 'Op de bodem van de ri
vier', is een klein juweel. In
de diepste kern gaat het
over een moeder-dochter
verhouding, maar de manier
waarop deze een Jamai-
caanse context krijgt is zeer
karakteristiek. De keiharde
puurheid die eruit spreekt
laat verleden en heden, ko
lonialisme en de nog niet
door overheersing aange
vreten cultuur in elkaar
vervloeien tot een zeer sen
sibel geheel. Geen betogen,
geen verhalen, maar vertoe
ven bij de natuur - in de
meest brede zin - van dit
eiland.
Het is een droomeiland,
maar niet uit onze folders.
De mensen dromen er zelf,
fantaseren om de hardheid
van het bestaan te over
bruggen. „Wat mijn vader,
de nachtwerker, het liefst
doet is op een grote steen
onder een mahonieboom
naar kleine kinderen zitten
kijken die zogenaamd cric
ket spelen, terwijl hij de in
gewanden van dieren, ge
vuld met bloed en rijst, eet
en gemberbier drinkt."..
Wie via zo'n zin in contact
kan komen met de daarin
opgenomen facetten van dat
bestaan zal ook getroffen
worden door 'die vrouw
daar, die vrouw met dat
dikke achterwerk, die be
langrijk voor mij is'.... etce
tera. 'Op de bodem van de
rivier' is een boekje vol ge
loof en bijgeloof, vol orde en
wanorde, vol dood en liefde,
zodat de metaforen erin de
onmacht in het leven han
teerbaar maken.
Nu we het toch over Jamaica
hebben. De Vlaming Herman
Portocarero schreef een roman
Het leven is er hard en fleurig, liefdevol en bloedig, menselijk en duivels.
dat op een Caraïbisch eiland
speelt. Je kimt aannemen dat
dit Jamaica is, omdat hij ver
bonden aan de Belgische am
bassade in Kingston dit eiland
ervaren heeft. Nu werkt hij bij
de VN in New York. Portoca
rero is een uitmuntend schrij
ver, die nog veel te weinig be
kend is in Nederland, waarvoor
België tenslotte ook een soort
Derde Wereld is.
Toen onlangs Weverbergh
bij Manteau buitengezet werd
en auteurs meenam, vloog een
vertegenwoordiger van Man
teau naar New Yok om Porto
carero te behouden voor Man
teau. Dat lukte niet. Ondanks
zijn wat zuiders klinkende
naam is Herman Portocarero
(1952) een rasechte Antwerpe
naar, zo meldt de flap. In 'De
voornamen van de maan'
wordt dat duidelijk. Op de eer
ste plaats is hij een Vlaming
met een groot inleveringsver
mogen. Dat Vlamingen bij
voorbeeld in Suriname gelief
der zijn dan Nederlanders
heeft niet enkel te maken met
het kolonialisme (zijn Neder
landers in de Kongo geliefder
dan Vlamingen?), maar met
hun emotionaliteit.
Anderzijds onderscheidt
Portocarero zich van Jamaica
Kincaid door zijn veel ratione
lere manier van omgaan met
de taal. Words, words, words....
Hij pleegt écht literatuur. En
goed, als je uitgaat van de nor
men in de Eerste Wereld.
Kortom: deze rationele Vla
ming heeft met dit boek een
zeer mooi produkt afgeleverd
dat in dit Caraïbische rijtje
thuis hoort.
De schrijver van 'Het anagram
van de wereld' en 'Door de
naamloze vlakte' vertrekt met
zijn verhaal uit Deuterono-
mium 33:14 en de kostbaar
heden door de maan voortge
bracht) om maanziek te darte
len langs de kust met twee
mysterieuze vrouwen als hij de
verdacht verdwenen vuurto
renwachter vervangt. Het boek
begint met de lapidaire consta
tering: „Is deze wanorde niet
vol waarheid, meer nog: is zij
niet onze enige toekomst?".
Daarmee karakteriseert hij een
stukje bananen-republiekach
tige sferen van deze regio, die
ontwapenend haaks staan op
de dominante westerse eigen
dunk.
„De maan is zee, van hoer tot
heks", luidt de laatste zin van
het boek. Verwacht daartussen
geen rationeel kloppend ver
haal, maar wel een karakteris
tieke ambiance die spreekt van
'te veel werkelijkheid' en 'een
overweldigende overbodig
heid'.... Een raadselachtige we
reld, waarin keiharde realitei
ten een spel spelen met illu
soire dromen. Portarenco on
derging de Caraïben als Euro
peaan en daarom waarschijn
lijk schokkend herkenbaar. In
de Caraïbische literatuur zal
dit boek niet onvermeld mogen
blijven.
Venezuela heeft in het Caraïbi
sche gebied een bijzondere
plaats, al was het maar dat Ne
derland onuitgesproken 'zijn'
Antillen bezig is aan dit land
over te dragen. Een land
waarin de verdorvenheid van
het Spaans kolonialisme en de
geur van een geperverteerde
vreugde hangt. Wachtend op
het Simon Bolivar-vliegveld
nabij de stadscultuur van Ca
racas, waar de vliegtuigen in
de richting van de onbedorven
Orinoco als het ware kopje on
dergaan in de zee bij het opstij -
gen (gezichtsbedrog) voel je als
het ware de inhoud van deze
cultuur. Luctor et emergo, zou
den de Zeeuwen zeggen. Salva
dor Garmendia (1928) schreef
zijn herinneringen aan Alta-
gracia (wijk van zijn geboorte
stad Barquisimeto) met deze
mentaliteit: pompen of verzui
pen.
Het is de eerste roman uit
Venezuela in deze Novib-reeks.
De auteur is verbonden aan de
Venezolaanse ambassade in
Spanje en schrijft (schreef in
1972) er zijn herinneringen in
op Het is geen piot-verhaal,
maar afzonderlijke scènes
trekken wel een sfeervolle his
torische rode draad door het
boek. Garmendia publiceerde
zijn eerste werk tijdens de
bloedige tien jaar (1960-1970)
onder president Rómulo Betan-
court. Vanuit Spanje schrijft
hij in 1972 dit boek waarin hij
zich als knaap weer verplaatst
in zijn jeugdherinneringen.
Wie een beetje Zuid-Ame-
- FOTO ARCHIEF DE STEM
rika heeft mogen proeven vindt
in dit boek feilloos de sfeer be
schreven, tastbaar gemaakt,
zoals je die daar ontmoet. Je
ruikt de sfeer van de patio-wo
ning met de geur van gekookte
mais en gestoofd vlees, waar
allerlei typerende figuren pas
seren: de 'tovenaar-fotograaf,
die jongensdromen vervult;
Adelmo bij wie een schroefje
loszit; mr. Boland een roem
ruchte Engelse vliegenier; Ed
die met Garantie; Fritz de
Duitser, die je vertrouwd
maakt met het begrip oorlog;
een dwaze generaal Cochono,
die 'twee jaar tuchthuis achter
de rug heeft, wel duizend keer
in het echt geschoten heeft en
wel uit vijfhonderd monden
bloed zag vloeien'...
Mensen van verschillend plui
mage, maar allen getuige van
bloedige strijd in Venezuela
waar men van pastoors en hoe
ren tenminste niets te vrezen
heeft, omdat zij geen partij kie
zen tussen republikeinen en
royalisten etcetera. Het leven is
er hard en fleurig, liefdevol en
bloedig, menselijk en duivels.
Garmendia beschrijft een we
reld die in de kern waarschijn
lijk niet zoveel verschilt van de
onze, maar Venezolaans cul
tuur bepaald andere uitdruk
kingsvormen krijgt. Boeiend.
Even terug naar een eiland
uit de Caraïben, dat Nederlan
ders na aan het hart ligt: Cu
ragao. Relatief bezit dat eiland
veel literaire schrijvers van
kaliber. Eén ervan is Tip Ma-
rugg. Dat hij niet (meer) zo be
kend is in Nederland komt om
dat hij te weinig aan de offi
ciële publiciteit vrij geeft. Hij
heeft twee romans gepubli
ceerd: 'Weekendpelgrimage'
(1957) en 'In de Straten van Te-
palka' (1967). Van de eerste ver
scheen onlangs een herdruk in
de Salamanderpockets (654). In
genoemd nummer van
BZZLLETIN 143 schrijft Eva
Abraham-Van der Mark over
hem: „Bij Marugg blijkt een
ambivalentie ten aanzien van
de westerse cultuur en techno
logie, inclusief industrialisatie
en Amerikaans toerisme.
Weekendpelgrimage heeft dit
alles gemeen met het werk van
Boeli van Leeuwen en Cola De
brot en met andere blanke, Ca
raïbische schrijvers als Jean
Rhys, Phyllis Shand Allfrey,
Geoffrey Draytön en Ian Mac-
Donald".
Margugg: „Soms wou ik dat
ik een neger was. Dit is een ne
gereiland, hoe je het ook be
kijkt. De zon, de lucht, de cac
tussen, de kust en de zee, alles
behoort bij het neger-zijn. Een
blanke heeft hier niets te ma
ken". Maar een neger blijft een
neger ook al is hij nu soms
schatrijk en drinkt whisky.
Marugg stelt zijn hoop voor de
toekomst van het eiland op een
nieuwe mulatten-generatie. Eri
drinkt en drinkt.... Hij is een
echte verteller. Na dertig jaar
hebben deze verhalen uit
Weekendpelgrimage nog een
geweldige geldigheid, omdat ze
het actuele leven daarmee
doorzichtig maakt.
Die andere blanke Curagaoë-
naar, Boeli van Leeuwen,
oogste ruim een jaar geleden
grote lof in de Nederlandse
pers met 'Schilden van
Leem'. Eerder waren er her
drukken verschenen van
zijn andere romans 'De rots
der struikeling' en 'Een
vreemdeling op aarde'. On
langs verscheen de herdruk
van 'De eerste Adam' (1960).
Met een goed gevoel voor
datgene wat de Antillen,
Nederland en de koloniale
geschiedenis hun couleure
locale geeft confronteert hij
in dit boek Adam Polar met
Pater Bodin. De eerste ge
draagt zich als een sociale
Messias, de tweede als een
Teilhard de Chardin onder
weg naar een betere toe
komst. Messiassen worden
aan het kruis geslagen en
profeten zijn er om ontgoo
cheld te worden. Goed gety
peerd.
Ter informatie: Deze
maand verschijnt het boek
'De moedervleksituatie' bij
Het Wereldvenster /Unie
boek. Eenentwintig vrou
wen uit de Caraïben hebben
daarvoor korte verhalen ge
leverd, die het culturele ge
zicht van de Caraïben ver
helderen. Onder hen bevin
den zich Lydia Cabrera,
Florette Morand, Astrid
Roemer, Jean Rhys, Jeanne
Hyvrard en Maryse Condé
BZZLLETIN 143: 'De Caraïbische
verbeelding aan de macht'. Uitg.
BZTÖH, prijs 15.
Jamaica Kincaid: 'Op de bodem
van de rivier'. Uitg. Agathon, prijs
19.90.
Herman Portocarero: 'De voorna
men van de maan'. Uitg. H, prijs
19.90.
Salvador Garmendia: Herinnerin
gen aan Altagarcia'. Uitg. Novib/
Wereldvenster, prijs 20.
Tip Marugg: 'Weekendpelgrima
ge'. Uitg. Querido-Saiamander 654,
prijs 10.
Boeli van Leeuwen: 'De eerste
Adam'. Uitg. In de Knlpscheer,
prijs ƒ25.
'De Moedervlebsituatie'. Uitg. We
reldvenster Unieboek.
MOSKOU - De monopoliepositie van de staatsuitgeverijen
in de Sovjet-Unie wordt na lange tijd eindelijk doorbroken
met de komst van een nieuw onafhankelijk coöperatief uit
geversbedrijf.
Vorig jaar lanceerden vijf jonge, tot voordien onbekende literato
ren (twee dichters, een toneelschrijver, een recensent en een ro
manschrijver) het voorstel voor de nieuwe coöperatie. Sindsdien
krijgen zij in toenemende mate bijval van allerlei belangrijke
hervormingsvoorstanders die sleutelposities betrekken in de ge
vestigde literaire orde van de Sovjet-Unie.
De zanger/liedjesschrijver en romanschrijver Boelat Okoedz-
jana, de bekroonde schrijver Fazl Iskander en Vasil Bykov, die
bekendheid verwierf door zijn boeken over de oorlog, zullen de
nieuwe coöperatieve uitgeverij steunen in de vorm van een aan
deelhouderschap. Bovendien heeft de commissie van het staats-
uitgeversbedrijf een werkgroep benoemd om de onderneming een
technische en organisatorische helpende hand te bieden.
G.J. de Boer; 'Maritiem Jaarboek, editie '87'. Uitg. De
Alk, prijs 50. Het Maritiem Jaarboek '87 biedt een goed
geillustreerd overzicht van de meest recente ontwikkelin
gen in de Nederlandse en Belgische scheepvaart. Zo bevat
het boek artikelen over de aktiviteiten van het bedrijf
Oceanwide in Vlissingen en over de modernisering van de
Noordzee-veerdiensten.
Leonard de Vries: 'Zo puur in de natuurt Uitg. Ankh-Her-
mes, prijs 24,50. Kijk- en leesboek over het naturisme
(ontstaan en achtergronden) en wegwijzer naar lokaties
voor naaktrecreatie.
'Patchwork en quilten', 'Borduren', 'Breien' en 'Kinderkle
ren'. Uitg. Het Spectrum, prijs per deel 19,90. Geïllu
streerde handboeken.
Reisgidsen. Bij uitgeverij Kosmos zijn reisgidsjes versche
nen over o.a. Costa del Sol, Tirol, Ibiza, Franse Alpen, De
Eifel, Athene en omgeving, Majorca, Portugal, Canarische
Eilanden, Sicilië en Thailand. In de serie Wat en Hoe-taal
gidsen zijn uitgebracht: Japans, Tsjechisch en Pools.
Een jury onder voorzitterschap van Tweede-Kamerlid
Hans van Mierlo heeft donderdag in Utrecht de boeken van
zes auteurs genomineerd voor de AKO-Literatuurprijs van
50.000 gulden. Er werd een keuze gemaakt uit ongeveer 150
inzendingen.
De genomineerde werken zijn in alfabetische volgorde van de
naam van de auteurs:
H. C. ten Berge voor het boek 'Het geheim van een opgewekt
humeur' (uitgeverij Meulenhoff); J. Bernlef voor 'Publiek Ge
heim' (Querido); I. van Dullemen voor 'Het gevorkte beest' (Que-
rido); H. de Graaf voor 'Aanklacht tegen onbekend' (Meulenhoff);
F. Kellendonk voor 'Mystiek lichaam' (Meulenhoff) en J. Ritzer-
feld voor 'Zee van marmer' (Bezige Bij).
Op 17 mei zal de jury in Amsterdam bekend maken wie de AKO
Literatuurprijs wint. Dat zal gebeuren in een rechtstreekse uit
zending van het VPRO-TV-programma van Adriaan van Dis.
De AKO Literatuurprijs is in geld uitgedrukt de hoogste lite
raire prijs in Nederland. Hij wordt dit jaar voor het eerst uitge
reikt. AKO BV, een onderneming van tijdschriftenkiosken, boek
en kantoorboekhandels, heeft het initiatief tot deze prijs genomen
en is er de sponsor van.
Door Gerard van Herpen
Dr P.C. Boutens 1870-
1943.
„Dit is van zuster Beatrijs,
Van voordat zij herboren werd
Als rijzige roos van 't Paradijs
Naast aan Maria's hart.
Zo begint de dichter P.C. Boutens (1870-1943) zijn bewer
king van de middel-nederlandse Maria-legende Beatrijs,
waarvan een handschrift uit 1374 in de Koninklijke Biblio
theek te Den Haag wordt bewaard.
Dat middeleeuwse gedicht is heel wat directer en smeuï
ger dan het oh zo serene gedicht dat dr P.C. Boutens in 1908
uitgaf en dat - wonderlijk genoeg- een overweldigend suc
ces had in Nederland. Mijn exemplaar, op geschept Hol
lands papier gedrukt en voorzien van een tamelijk zoetige
Rie Cramer-prent, dateert uit 1923 en het is dan al de twee
en twintigste druk.
Literair Nederland hief de handen omhoog van pure ver
bazing en het vroeg zich af of de poëzie ('een gave van en
kelen voor enkelen') dan toch plotseling door duizenden
bewonderaars ontdekt was. Kwam het misschien omdat de
middeleeuwse Beatrijs, evenals Marieke van Nieumegheo
en Elckerlyc, al bij een groot publiek bekend was?
Waarschijnlijker is dat het gedicht van Boutens, met de
altijd overwinnende liefde als boodschap, bij het Neder
landse publiek goed aansloeg. De critici die in 1908 'Beat
rijs' onder ogen kregen, konden bij de dichter Boutens ge
makkelijk terugvallen op gaver poëzie, die hij in eerder
verschenen bundels, zoals 'Verzen' en 'Stemmen', had ge
bundeld. Zij konden ook, als rechtgeaarde frikken,verwij
zen naar tekortkomingen in de vrijmoedige bewerking van
een middeleeuws Maria-verhaal.
De Beatrijs van P.C. Boutens vind ik, tachtig jaar na
verschijning, nog altijd de kenmerken dragen van een on
vergankelijke, klare schoonheid. Het is een nieuw kunst
werk, dat in zijn poëtische kenmerken veel meer klassieke
dan middeleeuwse tendensen vertoont. In de opvatting van
de classicus Boutens, die Sappho, Homeros, Sophokles, No
valis en Goethe vertaalde, is de Beatrijs geen middeleeuws
Mariaverhaal geworden, maar meer een mirakel van de
aardse liefde. Een liefde die in de versie van Boutens best
kan gedeien zonder het miraculeuze Mariageloof van de
middeleeuwer. Boutens heeft een verhaal, dat zo duidelijk
laat zien hoe de middeleeuwer leefde, dacht en geloofde,
herschapen in een poëtisch kunstwerk van een eigentijdse,
verheven schoonheid.
Dit is de sproke van Beatrijs.
Ik schreef haar uit op weinig blaën
In zulk een klare en simple wijs
Als kinderen verstaan.
Misschien dat het volk de oorspronkelijkheid van taal
van P. C. Boutens spontaan heeft aangevoeld, zoals het bij
de eerste oogopslag zag dat Gezelle's poëzie en de 'Mei' van
Gorter kunst van alle tijden was.
Tot aan zijn dood in 1943 was P.C. Boutens bij het Neder
landse volk en bij de critici de grootste Nederlandse dich
ter. Hij mocht rijmprenten maken voor koninklijke jubilea
en bij het huwelijk van Juliana en Bernhard schreef hij er
weer een. Op de centen als hij was, vroeg de dichter één
cent per verspreid exemplaar voor die rijmprent voor de
Nederlandse jeugd. Hij wist wel dat de prent met honderd
duizenden tegelijk naar de scholen ging. Hij kreeg er uit
eindelijk f 1000,- voor.
Boutens had in de vooroorlogse jaren niettemin het ge
voel dat hij in Nederland onvoldoende gewaardeerd werd.
Ik bewaar kranteknipsels, die zorgvuldig zijn verjaarda
gen, zijn ziekte en zijn dood vermelden. Op 15 maart 1943
brachten de kranten de melding van zijn dood. Volgens
Annie Salomons, die Boutens persoonlijk heeft gekend,
heeft de dichter zich toch wel consequent de Duitsers van
het lijf weten te houden, toen zij hem een prijs en een jaar
geld wilden aanbieden. Boutens was, zoals hij het zelf uit
drukte, met de Duitsers 'on speaking terms'. De foute ka
tholieke dichter Gerard Wijdeveld herdacht hem in 1943 in
het Handelsblad, meldde dat Boutens latere verzenbundels
onverkoopbaar waren en noemde hem 'geen dichter voor
de grote schare'. Bij zijn begrafenis in 1943 was de Kul
tuurkamer, waar Boutens zich als dichter toch wel bij had
aangemeld, vertegenwoordigd in de persoon van de (fas
cistische) historicus prof. dr Jan de Vries.
Pieter Cornelis Boutens is in 1870 in Middelburg gebo
ren, hij studeerde in Utrecht klassieke letteren en was
enige jaren leraar oude talen aan een instituut in Voor
schoten. Hij woonde tot aan zijn dood in 1943 in Den Haag.
('Ik probeer mijn pen' laat B. tien jaar later doodgaan!) Hij
slaagde er in om voor zichzelf een steunfonds in het leven
te roepen, waar kapitaalkrachtige kunstvrienden in kon
den bijdragen. Zo kon hij met enig gemak in de oorlog het
jaargeld van de Duitsers van de hand wijzen.
Wie toch op zoek wil naar overeenkomsten tussen de
middelnederlandse Marialegende en het gedicht Beatrijs
van P.C. Boutens, vindt die wellicht in de grondgedachte
van beide gedichten, n.l. dat bij alle ontrouw van mensen
de liefde uiteindelijk toch overwint. De middeleeuwer
mocht door middel van deze legenden geloven dat de voor
spraak van Maria hem daarin te stade zou komen. In het I
middeleeuwse gedicht wordt de non ('bevaen met alsoe
starker minnen') zeven lang door Maria vervangen, zodat
niemand haar afwezigheid in het klooster bespeurt. Bi]
Boutens' Beatrijs is de liefde een verheven begrip, geen al
ledaagse zonde van de duivel en de Mariafiguur is bij hem
een tot leven gekomen Lieve Vrouwe-beeld. Zo begint de
middelnederlandse Marialegende:
„Van dichten comt mi kleine bate.
Die liede raden mi dat iet late".
Hoewel de behoefte om met vergelijkingen te komen
zich bijna vanzelfsprekend aandient, vind ik dat de twee
boekjes hun eigen afzonderlijke bestaansrecht verdienen
De taal is het instrument van de kunstenaar, zei Boutens
met de van hem bekende arrogantie. De taal van de
eeuwse dichter Boutens heeft recht op een eigen begrip en
bewondering en de middeleeuwse Beatrijs is evenzeer een
juweel van alle tijden.
IHumpty Dumpty zat op
\een muur
I Humpty Dumpty zat op een
I muur,
I Humpty Dumpty viel en was
I overstuur.
I pe paarden van de koning noch
I ain lakeien
I konden Humpty Dumpty weer
I in malkander breien.
pasen en eieren horen bij
elkaar. Het is een lentefeest
waarbij de herleving van de
natuur na de koude winter
wordt gevierd en een ei is hét
symbool van nieuw leven.
jn sommige streken heten
paaseieren hazeëieren. De le
gende van de haas die eieren
legt is niet zo gek als het lijkt.
pluvieren maken nesten op
|de grond, het liefst in de
buurt van een hazeleger.
Wanneer de haas zijn leger
verlaat, pikt een pluvier het
[vaak in. Zo worden er dus
eieren gelegd in het nest van
de haas.
Eieren werden gekleurd
omdat ze daarmee magische
krachten kregea De Germa-
nen kleurden ze bruin van de
aarde, geel van de lentego-
dijn en rood van de oppergod
[Wodaa Grieken en Perzen
(kleuren hun eieren nog
[steeds rood en de Chinezen
rood en blauw.
Eieren kleuren is een heel
I oud gebruik. In een graf met
een meisjesgeraamte zijn be-
schilderde eieren gevonden
|van ongeveer 320 jaar vóór
[Christus.
Als je een Noordameri-
kaanse Aracauna-kip hebt,
hoef je je eieren niet zelf te
[kleuren. Dat dier legt name
lijk roze, blauwe en groene
(eieren!
Er heeft ook een menselijk
jei bestaan: Humpty Dumpty.
[Dat werd uitgevonden in een
[Engelse burgeroorlog. Ko-
(ningsgezinde soldaten moes-
V ten een brede rivier over
I,waarbij zeker veel mensen
Izouden verdrinkea Dr. Chil-
llingworth bedacht daarom
I iets op wieltjes waar mensen
I in konden zitten. Een heel
1 groot ei dat de heuvel af kon
[rollen en zo vaart genoeg
[kreeg omde rivier over te
[vliegen. Helaas hadden de
[Republikeinen van de plan-
[nen gehoord en toen Humpty
[Dumpty klaar stond om de
[heuvel af te rollen, hadden ze
inmiddels de rivier veel bre-
der gemaakt.
In
strat
woon
Turk
met i
guldel
gekoij
ringen
negen|
was
moedd
haddel
cadeau
zelf dd
zakgelj
het
bang, j
isnieu
Vinl
kinder
hebbel
boek?f
..Hid
kindej
goed,
putersj
geenl
tuske en Wiske: De
jN» neen nctuin
lunar mn bij oi
miTrcime vm-
m
««Mi mem
J Wfoeitot
fWf III 01
Jw»At mot
■MMonun
te-'
fjj Wlm ie
VjjVuu
TOm en
r? ynilun
Ben je $ek7
Bis lecfien
sthielen,
writ het
een blstdhoé
.ïnMïriïr,;-.- Ifa.