0 K N nrJ R f< i K FII 'ERZAMELD WERK MET ROMANS EN TIEN VERHALEN sebrugg :te mis New ievoerd Moeder in de knoei tussen vriend en dochter 'Hoerenboek' licht tipje van de sluier op De geschiedenis van heel gewone mensen IrliMtHWjrlIBWïBSTEM BOEKENGIDS ZATERDAG 11 APRIL 1987 te dubbele betekenis in Mei Tourniers romans 3ok Tros met port op zaterdag eknopt Waardering Tempo Doeloe G2 p iSiea rak mini Aanwezigheid van de zog welijk aan hun einde g^, (men opvarenden wel degi jlijk mee. Hun dood heeft, hl die weken beziggehouc en nu voor het eerst toega werd verkregen tot het f'grafvoelden we als kijfe I weer die wat lugubure m Igeling van angst en sensa I Onbewust werden onze gi I dachten getrokken naar 1 I binnenste van de veerboo I Hoeveel mensen lagen er! I Hoe werden ze aangetrofl lfen? I Het is die vreemde drang I naar het verschrikkelijke I die mensen met dokter- I sangst drijft naar de plek I waar een ernstig ongeluk I gebeurd. Die angsthazen 1 dwingt naar die griezel® te kijken. Achteraf kun j e zeggen d, een samenvatting van de berging had volstaan. Wa het journaal dinsdagavon om acht uur bood was vol I doende. Als je daar het Hj men-en-Harmen-spel var de heren Roeland en Siea f aftrekt, kom je tot een re portage van zo'n tien ten waarin alle informati zat. Maar dat is iets watji slechts achteraf kunt con stateren. Je kunt de lange uitzendii van dinsdag vergelijken! andere reportages van gm gebeurtenissen. Daar zijn fantastische momenten bi maar ook heel droevige. E zijn koninlijke huwelijke! (Andrew en Sarah) en son bere begrafenissen (prins Gracia, Olof Palme). Co- menta toren j uichen als eei ruimteschip behouden lan en stamelen wanhopig als het voor de ogen van milji nen explodeert. Wij krijge het allemaal op ons beeld Televisie-nieuws blijft iel van amusement in zich he ben. We kijken om bij te blijven, maar ook om ver maakt worden. Toch moet! we ons er bewust van blij ven dat gezonde nieuwsgii righeid heel snel kan over gaan in ongezonde belang stelling. Soms wordt com merciële nep verkocht als heet nieuws, zoals het ope nen van de kluizen van Al Capone en van de Andrea Doria. De beelden van Zee brugge hebben de kijkersi de nieuwsverschaffers in ieder geval weer eens aan het denken gezet. Dat kan helemaal geen kwaad. 0 Gerard van Herpen et hele oeuvre van Jacoba van Velde omvat fee romans en een handjevol korte verhalen, ogvoor zij in Nederland in 1953 erkenning ver- pjerf als schrijfster van de roman 'De grote zaal', ad zij in Franse literaire bladen al een opval- jnd debuut gemaakt met de novelle 'De Vlucht', in 1947 onder de titel 'Evasion' verscheen in Les Lettres francaises'. ,„_a van Velde kreeg in haar leven in Nederland maar ikendheid bij een klein, maar wel select leespubliek. pmend weekeinde wordt i jmse staat New Jersey Inist Antonio Salieri ui [première onder leiding r, heeft, voegt zij er aan le vergeten componist Salie a onze jaren zo bekend raakt als hij in de zijne was' Zondag brengt het eer Duitse net om 14.15 uur (ortret van Antonio Salieri, olgd door een uitvoering ijn pianoconcert C. gr.t. zate' jBam 'gen' eizod 1 Vf u/Of" I i Van onze rtv-redactie HILVERSUM - Straks r twee sportprogranWjj beluisteren op de lagse radio. Naast ^JCRV, die al jaren op sport brengt, zal met ;ang van het zomersei" aok de TROS voortaan lie middag sport breng® -an wel van 14.30 tot 1"| uur op Radio 1. Presen» tors zijn Klaas Sample® en Henk Lichtenveldt. Het programma TROS/'®j nica Sport' houdt daarom °P bestaan. De zaterdag steeds belangrijker voor sport en de TROS vindt da voor nieuws bedoelde Ra^ daartoe de bij uitstek j gende zender is. De Iheeft reeds aangekondi Ihaar sportprogramma op terdag 'viermaal zo g°^Lji zijn als dat van de Tlt.. TRÓS-directeur Cees Daas: „Laat maar komen houden wel van dat soon dagingen." v#. Al j aren brengt de NCR' A terdags sport op Radio popzender die strikt ge"01^ hiervoor niet bedoeld is. D? dere omroepen hebben dusver gedoogd. Maar da dus nu een einde aan geko"1 jacoba van Velde: onbekende grootheid teshoff, J.C. Bloem, Koolhaas Bordewijk waren diep onder indruk van haar eerste ro- De grote zaal'. Door haar jffllange verblijf in Frank- ji; is Jacoba van Velde toch joit in het Nederlandse lite- fJc circuit opgenomen ge- 7 september 1985 overleed in Amsterdam op 82-jarige :ijd. Vóór zij haar heup en in een ziekenhuis st worden opgenomen, on- >rvond zij in de nadagen van aar broze leven veel zorg en [endschap van een kleine ring getrouwen. Thans is door zorg van August Hans den bij Querido haar Verza- Werk uitgegeven. lat verzamelde werk zijn live haar twee romans en beroemde novelle 'De lucht' ook korte verhalen op- jomen die nog niet eerder gepubliceerd. Een infor- siief en eerbiedig geschreven iwoord van Den Boef meege teld, omvat het totale werk nog geen 235 bladzijden. Voor Ja coba van Velde geldt zeker niet dat de omvangrijkheid van haar werk de grootheid van haar gestalte in de na-oorlogse Nederlandse literatuur be paalt. Die positie wordt onuit wisbaar beinvloed door de in gehouden beknoptheid van haar verhaal en door de hel derheid en sobere kracht van haar doeltreffend taalgebruik. Jacoba van Velde woonde een groot deel van haar leven in Parijs, evenals haar twee broers, de schilders Bram en Geer van Velde. In Parijs kwam zij in contact met Sa- niuel-B^±2ttrtnet wie ze.be vriend raakte en voor wie zij zijn toneelwerk vertaalde. Voor het toneelgezelschap Stu dio trad zij na terurkeer naar Nederland op als dramaturge. Voor het Nederlandse toneel vertaalde zij ook werk van Ionesco en Génet. In Nederland kreeg de in 1953 verschenen kleine roman 'De Jacoba van Velde. grote zaal' de grootste waarde ring. In dit verhaal wordt in heel helder en nuchter Neder lands het relaas verteld van een oude vrouw, die terecht komt in een rusthuis waarin zij foto archief de stem geestelijk niet opgewassen is tegen de onafwendbare licha melijke aftakeling van haar moeder. Het navrante van dat ver haal, als je dat woord tenmin ste mag gebruiken, is het on ontkoombare besef van de oude vrouw dat zij eigenlijk in een huis is ondergebracht waar zij niet thuis hoort en waar zij omringd wordt door in veel er ger mate ontwrichte vrouwen. De grootste angst van de oude vrouw richt zich op de verhui zing naar de Grote Zaal, het onherroepelijke voorportaal van de dood. Diezelfde Helena, even on- voldoelde opgewassen tegen de bedreiging die van het leven uitgaat, komt terug in de tweede roman van Jacoba van Velde 'Een blad in de wind'. Ook in dat leven, dat in Parijs is gesitueerd, maar dat eigen lijk nergens vaste voet krijgt, blijft er van alle herinneringen niets anders over dan een grauw hotelkamertje waar het eens allemaal is begonnen. He lena kijkt in de spiegel. „Voor zichtig glijden mijn vingertop pen over de donkere kringen onder mijn ogen, over mijn in gevallen wangen. Op de boven ste plank van de smalle spie gelkast leg ik de vele blaadjes die ik geschreven heb. Iemand zal ze vinden, ze misschien le- van dag tot dag steeds meer DameS weg glijdt in een toestand van geestelijke vervreemding. De lezer heeft in dit verhaal eigen lijk te maken met het relaas van de dochter Helena, die Gabriël Smit juichte in de toen nog rooms-katholieke Volks krant dat 'het damesboek defi nitief ter ziele was gegaan'. De vrouwen veroverden hun plaats in de roman-literatuur. Het opmerkelijke van zijn sig nalement was in ieder geval dat Jacoba van Velde 'vrouwe romans' schreef. Karakteristiek voor alle ver halen die de te weinig gekende Jacoba van Velde schreef is de benauwende, bijna dodelijke eenzaamheid van de mens, die zich in het leven als een gevan gene voelt of die vlucht in de onbestaanbare wereld van een tapijt. Ook in haar korte ver halen bestaat het leven uit een voortdurende kreet om hulp, vanuit de zekerheid dat het le ven toeval is, dat God niet be staat en dat de hemel leeg is. Zelfs de troost die mensen van het leven ondervinden, is van een schraalheid die zelfs vraagtekens zet bij de zin van zelf-overleving. Dat klinkt allemaal heel uit zichtloos en zo ziet het leven er in de verhalen van Jacoba van Velde ook wel uit. Bij alle ge brek aan perspectief en bij een motief dat op het eerste gezicht tamelijk tobberig aandoet, laat Jacoba van Velde zich toch le zen als een meeslepend en ont roerend vertelster. Nee, opwek kende literatuur is het niet, maar de boodschap van haar verhaal zet ons wel aan het denken. Waarom gaat de mens ten onder in een samenleving die voor alle kwalen een reme die heeft, behalve voor die van de vereenzaming? In die zin is Jacoba van Velde een schrijf ster van deze tijd. Jacoba van Velde: 'Verzameld Werk'. Uitg. Querido, prijs f 37,50 lor Mathieu Kothuis HNDEREN ZIJN mijn be- ingrijkste publiek. Ik zie irschrikkelijk veel kinde in, ik ken ze goed want ik bijna elke week naar Men toe omdat ze graag me willen praten. Ze n mijn leescriterium: ik es ze voor en geef hun de istructie me te onderbre- n zodra ze me niet begrij- m. Kinderen hebben een ibelemmerde intelligentie, stellen belangrijke vra- m". Toch noemt de Franse tour Michel Tournier (53), langs op bezoek in Neder- '14, zich geen schrijver van iderboeken, al laat hij er zich 'voorstaan dat kinderen zijn ken in hoge mate waarde- Tournier kwam naar ons id ter gelegenheid van de daling van zijn jongste ro il La goutte d'or', 'De Gou- n Druppel'. Tegelijkertijd is de reeks Literair Moment bij "ulenhoff een herdruk ver lenen van zijn in '67 gepubli- •rae debuut 'Vrijdag of het dere eiland'. h de roman 'de Gouden HPI*1, gaat de berberjongen nsuitzijn oasedorp in de Sa ra op weg naar Frankrij k, op naar zijn foto. Een passé- Mé toeriste die in de oase een "van Idris had genomen, eft namelijk haar belofte ge wen door hem geen afdruk testuren. 1^ romans van Tournier jden, zoals hij zelf zegt, al- minstens twee onderwer- een 'zichtbaar' en een 'ver- ?en onderwerp. Het zicht- onderwerp in 'de Gouden PPel' is de reis van Idris. l^torgen onderwerp het :!aj de afbeelding (de foto) wonwan slavernij. Het ver tin naar de oudheid, toen aan de kinderen die vrij, "iet als slaaf, geboren wa- een ketting gaf waaraan iltrn droppel hing, de i,het teken vanVrij- Als het kind groot werd 'de i,raaatechappij in moest, et -ni ketting af, het was i ^ij en werd een ver- 'woordelijk wezen. Iris naar Parijs raakt al,"i Marseille zijn ket- i e' oe gouden druppel - ne _e?"le.r'c van de vrijgebo- wijt aan een prostituée. "de Ü6 hoofdrol die het beeld i orrn van een foto en een f2'n 'de Gouden Drup- teenïfn zegt Tournier: „De if «jhfhng beeld-teken is ze- ^fHtegen?telling WeS" Weld - arabisch wereld. „ois® hili Michel Tournier. foto archief de stem Het is waar dat de Islam het beeld meer wantrouwt dan christelijke landen en dat het beeld de westerse wereld over spoelt. Maar het teken weet zich uitstekend te weren". Aanleiding tot het schrijven van 'de Gouden Druppel' was het totale onbegrip dat Tour nier bij zijn landgenoten vast stelde over de Sahara en zijn inwoners. Maar ook de mensen in de oase hebben volgens Tournier geen flauw benul van hetgeen de Fransen over de Sa hara denken. 'De Gouden Druppel' is in ternationaal inmiddels een enorm succes en in 28 landen vertaald. Voor al zijn romans kiest Tournier bekende verha len, mythen of legenden, zoals 'Le Petit Prince' van St.-Exu- péry voor 'de Gouden Druppel', het verhaal van Robinson Cru soe voor 'Vrijdag of het andere Eiland' en de Drie Wijzen uit Oosten voor 'Gaspard, Mel- chior Balthasar'. Tournier schuift met de gegevens en maakt er zo zijn eigen verhaal van. Zo heeft hij minstens vijf verhalen, elke keer weer totaal verschillend, gemaakt van het scheppingsverhaal. „Ik hou van monumentale onderwerpen, daarbij voel ik me op mijn ge mak". Over de 'zichtbare' en 'ver borgen' onderwerpen in zijn romans en verhalen zegt Tour nier dat de lezer vrij is te kie zen. „Ik hou ervan als ik iets beweer, ook het tegenoverge stelde te beweren dat evenzeer waar is. De lezer kiest maar en is verantwoordelijk voor zijn eigen interpretatie". Michel Tournier: 'De gouden Druppel'. Uitg. Meulenhojff, prijs ƒ3440 Michel Tournier: "Vrijdag of het andere eiland' in de reeks 'Literair Moment'. Uitg. Meulenhoff, prijs ƒ1540 Door Dirk Vellenga Het boek 'De goede moeder', het debuut van Sue Miller, is in Amerika een topper geweest en in Nederland vond uitgeverij Contact het de moeite waard iets extra's aan de publiciteit te doen. Fay Weldon en John Fowles lieten zich lovend uit over Sue Miller. Je zou haast denken aan een sensationeel meesterwerk en dat is toch echt niet het geval. 'De goede moeder' is een goed boek, boeiend en leesbaar tot het eind, maar er vallen nog wel een paar aanmerkingen te maken. Het boek toont een vrouw, Anna, die zoekt naar een dui delijk moreel standpunt, naar een vaste visie op het leven, naar een evenwicht tussen ver antwoordelij kheid (de zorg voor haar dochtertje) en plezier (de omgang met haar vriend). Ze komt uit een zeer rijke fa milie van zakelijke strebers en ouderwetse huisregels. Al jong voelde ze een onbestemd verzet, maar ze kon er geen inhoud aan geven. Ze trouwde met Brian, kreeg een dochter, maar het was alsof het allemaal bui ten haar om gebeurde. De leegte na het mislukken van het huwelijk vult ze niet met zelfbeklag, praatgroepen of feministische doctrines en dat is een van de aardige, ver rassende dingen in dit verhaal. Ze begint een omstuimige ver houding met kunstenaar Leo en ontdekt een ongekende we reld van erotisch en emotioneel genot. Aan het getob met haar veel eisende, vierjarige dochter Molly lijkt een einde te komen. Anna, Molly en Leo vormen een aardig gezinnetje, totdat de grote schok komt. Dan zitten we inmiddels al op de helft van het boek van 350 pagina's. Molly logeert bij Brian, Anna's ex-man, en vertelt hem dat ze mama's vriend naakt heeft ge zien en zelfs zijn penis heeft mogen aanraken. Anna krijgt plotseling van alles op haar dak. Ze weet niets van het voorval en vreest dat Molly haar voor altijd zal wor den afgenomen. Om de advo caat te kunnen betalen moet ze op de knieën voor haar rijke grootvader. Eindelijk wordt ze gedwongen scherp na te den ken over de gevolgen van haar handelingen. Was ze een goede moeder toen ze met hart en ziel koos voor haar vriend en het bed? In de eerste helft van het boek heeft Anna zelf de hoofd rol, ze krijgt begrip van de le zer in haar eenzame pogingen het hoofd boven water te hou den. In de tweede helft ligt de nadruk op Molly en de moge lijke beschadiging van haar kinderziel. Sue Miller maakt op die manier duidelijk dat Anna afstand neemt van haar van zelfsprekende stijl van leven. De grens tussen goed en kwaad wordt op een onnadrukkelijke manier afgetast zoals dat ook gebeurt in de boeken van bij voorbeeld John Updike en John Irving. Voor een groot deel is Sue Miller geslaagd in haar opzet. Sue Miller. FOTO CONTACT Een bezwaar is dat ze zoveel bladzijden nodig heeft om de ontwikkeling van Anna te schetsen. In het eerste deel stopte ze een lange beschrij ving van het familieleven rond Anna's grootouders en het tweede deel wordt grotendeels gevuld met de rechtzaak over het voogdijschap en de juridi sche schermutselingen. Een kortere versie was misschien harder en duidelijker geweest. Maar dat is geen reden om 'De goede moeder' niet aan te beve len. Sue Miller: 'De goede moeder'. Uitg. Contact, prijs 29,90. Door Marja Klein Obbink Dat seks en liefde niet per definitie samenvallen, mo gen we nu hardop zeggen. „Seks is gewoon leuk en lekker", zegt Bloeme, pros tituée en al 25 jaar in het vak. Zij is een van de tien hoeren die in het 'Hoeren boek' over haar leven ver telt. Goed, geen taboes meer op sexueel gebied. Hoewel, er zijn misschien nog wel dingen die we liever niet willen weten. Neem de hoeren Ze bestaan. 25.000 Vrouwen werken in de seksindustrie. Maar in het openbaar wordt niet er niet over gepraat. Niet door de hoer en niet door de hoerenloper. Of zoals schrijfster Martine Groen van het 'Hoerenboek' dit laat ste taboe treffend illu streert: de hoerenloper zegt op kantoor tegen zijn collega's dat 'hij even boodschappen gaat doen' in plaats van 'even een wipje maken'. Met het 'Hoerenboek' pre tendeert Martine Groen 'het grote stilzwijgen te verbreken'. Zeer actueel, nu de hoerenvak in verband met de wijziging van het bordeelverbod volop in de belangstelling staat. Groen poogt door interviews met tien hoeren een reëlere kijk te ge ven op de dit beroep. Aan de vogelvrije positie waarin de hoeren verkeren moet een eind worden gemaakt. Vandaar dat in elk interview wel een link naar De Rode Draad wordt ge maakt, een stichting die op komt voor de belangen van de hoeren en die ernaar streeft het stigma dat rust op het beroep te laten verdwijnen. Al lezende krijg je inderdaad meer duidelijkheid over alle Martine Groen (midden) en ex-prostituée Ans van der Drift (rechts) overhandigen het 'Hoerenboek' aan PvdA-Ka- merlid Jabaaij. - fotoanp facetten van het hoerenvak. Neem het geld. Marianne: „Wat ik wel vervelend vind is dat ik gewoon belasting betaal, maar geen recht op een uitkering heb". Of de klanten. Jan en al leman; vertegenwoordigers, zakenmannen, artsen en rech ters. De 'macht', bijvoorbeeld. Sandra: „Ik kies klanten van wie ik denk dat ik ze aankan". En Marga: „Ik vind het juist zo prettig dat in dit vak de rollen zijn omgedraaid". Of de vrien den. Marianne: „Veel vrienden heb ik niet, omdat ze nieuws gierig worden naar wat voor werk je doet". Er wordt dus eindelijk ge praat over het hoerenvak. Maar veel blijft nog onduide lijk. Vooral als het gaat om de mens achter de prostituée en de vooroordelen die daarover be staan. Veel vooroordelen wor den bevestigd. De meeste pros- tituées in het boek komen toch op de een of andere manier uit gezinnen waarin iets mis was. Onvolledige gezinnen, of ru ziënde ouders, vaders die met de kinderen 'rommelen'. Maar dat een hoer zielig zou zijn, is een ander verhaal. De meesten hebben er min of meer bewust voor gekozen. Voor het geld of om de 'macht'. Sommigen ke ken al in hun jeugd tegen hoe ren op. Zo zegt Rebecca, een van de geïnterviewde hoeren: „Ze waren voor mij het sym bool van de sterke vrouwen". Onbevredigend voor mij was het antwoord van Bloeme op de vraag hoe ze ertoe gekomen is. „Dat weet ik niet", zal ze zeg gen, „maar ik pakte de krant en heb gekeken in welke clubs ze meisjes nodig hadden". Ik vraag me af of Groen niet door had moeten vragen. Want je wordt toch niet zomaar hoer; het is nogal wat om je lichaam elke dag voor iedere man be schikbaar te stellen. Afgezien van de stelling dat seks en liefde verschillende zaken zijn, is het nog heel iets anders dat je er je beroep van maakt. Hoe zit dat? Groen blijft het ant woord schuldig. Erkenning van het beroep prostituée is een van de dingen die Groen met dit boek voor ogen staan. Legalisering dus, waardoor de arbeidsomstan digheden van de hoeren verbe terd worden. Maar ook een mentaliteitsverandering is hiervoor nodig. En om dit te bereiken is de verschijning van het 'Hoerenboek' een eerste aanzet, schrijft Groen. Legali sering kan veel voordelen met zich meebrengen, maar ook na delen. Gemeenten kunnen een vergaande controle uitoefenen en een verkapte jacht openen op prostituées, stelt Groen in haar voorwoord. Daar komt bij dat sommige vrouwen vrezen dat de markt er wel eens op achteruit zou kunnen gaan. Hoer Marga verwoordt die angst heel treffend: „Waar ik bang voor ben is dat, als het werk gelegaliseerd wordt, die geheimzinnige sfeer rond hoe ren weg is". Eigenlijk zou er volgens haar alleen een menta liteitsverandering moeten ko men. „Het zou al heel veel sche len als moeder de vrouw hoe ren niet meer vies vond en ze niet zou zien als concurrenten". En daarmee verwoordt ze de wens van al haar collega's. Martine Groen: 'Hoerenboek'. Tien vrouwen over het vak'. Uitg. Feministische Uitgeverij Sara, prijs 2740. De omslag van 'Zoete meisjes en een tijger', ge tekend door Dick van der Maat. Door Muriël Boll Het verleden is een in spiratiebron voor veel schrijvers, ook voor de schrijvers van de vol gende kinderboeken. 'De kinderen van de ketel lapper' van Barbara Wil- lard speelt in het zeven tiende eeuwse Engeland, de tijd van Cromwell en de zeeslagen met Holland. Over het gewone volk, de armen, staat niets in de ge schiedenisboekjes, dat hoort tot het tweeduuster, het schemergebied van de geschiedenis. Dit boek van Willard gaat over zo'n arm gezin. Kinderen en ouders trekken door de bossen van Zuid-Engeland en vader Sim verdient af en toe wat met scharenslijpen en ke tellappen. Ze leven van bes sen, champignons en ge schoten wild, wonen ook in de bitterste kou onder een lappendak en slapen op va rens. Hun bestaan hangt af van de kar met het gereed schap van Sim waarmee hij kan aantonen dat hij een beroep heeft en dat ze dus geen landlopers zijn. Land lopers waren hun leven niet zeker en vogelvrij. Die kar wordt gestolen en dat is het begin van doffe ellende. Het gezin valt op een tragische manier uit elkaar, ze ko men onrechtvaardig in de gevangenis en alleen de oudste zoon Will komt goed terecht in het huis van een dominee. Dat is misschien een wat makkelijk einde maar daar staat Will's hartverscheurende af scheid van zijn ouders, dus van zijn oude leven, tegen over. Willard beschrijft het spannende verhaal in een mooie beeldende taal waar door je de kou voelt optrek ken en helemaal droevig wordt. Het begin van het boek roept de sfeer op van een Keltisch sprookje door dansen in maanlicht en na men als Ster, Feelicht, Fa- rizeeënkoningin Elfen koningin). Net als in haar boeken over Mantlemass speelt de natuur ook nu weer een belangrijke rol, de bosbewoners zijn er im mers afhankelijk van voor hun voedsel en veiligheid. 'Zoete meisjes en een tijger' speelt in een ander verle den, in tempo doeloe, het Indië van vroeger. Alet Schouten beschreef waar schijnlijk gebeurtenissen uit haar eigen jeugd, want de verhalen maken een heel authentieke indruk. Hoofd persoon is Netje van een jaar of negen en bepaald geen zoet meisje, maar de titel slaat dan ook op iets heel anders. 'Zoete meisjes' zijn heesters met veel tak ken en bessen en veel witte bloemen; ze bestaan ook met paarse bloemen en dan heten ze 'Stoute jongens'. In een land waar je altijd buiten bent, met plantages, oerwoud, olieboren en ba boes beleef je heel wat. Netje krijgt o.a. te maken met de eerste radio, kroko dillen en slangen, zingende planters op de soos, het ver lof in Holland. Ook in dit boek veel goedbeschreven natuur en landschappen die je als een plaatje voor je ziet met vulkanen, klapper bomen, de kampong en de huizen op palen. Alet Schouten schrijft humoris tisch en levendig voor kin deren die van lezen houden want ze gebruikt de taal goed en op een volwassen manier. Aardig is dat uit deze verhalen blijkt dat Rudy Kousbroek gelijk heeft in zijn boekenweek boekje 'Nederland een be woond gordijn': er werden overzee inderdaad veel va derlandse liederen gezon gen met onbegrijpelijke woorden als 'nakroosdier'. De meester legt uit dat het geen binatang (beest) is maar het nakroost dier ge- spieder brave Batavieren'. Knap laat de schrijfster zien dat Netje innerlijk groeit en haar onzekerheid en bangheid te lijf gaat met behulp van fantasiefiguren, o.a. een tijger. Een mooi boek, vooral voor kinderen uit families die iets met In dië hebben. 'Diet Huber vertelt in 'Rinske en de stoomtram' haar eigen jeugd in de cri sistijd, nog wel niet zo lang geleden maar toch kunnen kinderen van nu zich maar moeilijk voorstellen hoe het is als je geen baantje mag glijden omdat de zolen te dun zijn van je enige paar schoenen waar je de hele winter nog mee moet doen. Het boek is wat afstande lijk geschreven waardoorje niet echt in het verhaal kunt kruipen en Rinske niet echt leert kennen. Het geeft wel een bijna docu mentair tijdsbeeld over het nut van schoonschrijven met een kroontjespen, siga- renbandjes sparen en de f ietsplaatjes met heel dui delijk 'kosteloos' erop voor de werklozen om maar eens wat te noemen. In het nawoord legt de schrijfster de titel uit. Het werk en het geld van je ouders bepalen hoe je als kind leeft; Rinske's vader werkt bij de stoomtram maar gaat in positie en sa laris achteruit waardoor het gezin in de fatsoenlijke armoe terecht komt. Dat betekent verhuizen, het oudere zusje kan de hbs niet afmaken en moet wer ken, en kinderverdriet door een idioot rottruitje met be lachelijke mouwtjes omdat de wol op was en een vader die minder lief lijkt, maar dat komt ook door spannin gen buiten het werk; als terloops lees je over de op komst van Hitier. Achterin een lijst met dingen die Rinske niet ken de, vanzelfsprekendheden voor kinderen van nu als balpen, ruimtevaart, juke box, verkeersplein, tv, enz. B. Willard: 'De kinderen van de ketellapper'. Uitg. Querido, prijs 2140. A. Schouten: 'Zoete meisjes en een tijger". Uitg. Fontein, prijs 19,90. D. Huber: 'Rinske en de stoom tram'. Uitg. Leopold, prijs ƒ24,90.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 29