evenx
UITBLAZEN
De permanente crisis van Portugal
Pleidooi voor aanpassing smartegeld
Landhervorming met particulier geld
Europarlement evalueert 'Tsjernobyl'
MENISTE
'Grijs ken
luto's inz
Verschil in
ferlangen n
Chinese
akrobatiek
VERGOEDING VOOR LEED VAN SYMBOLISCHE BETEKENIS
KLEINE BOEREN IN GUATEMALA KRIJGEN HUN ZIN
STEM C(
DE STEM ACHTERGROND WOENSDAG 8 APRIL
-DESTEM-
nE STEM BlNt
)EN HAAG - Het f
ïgstekort zal eind
jij na een miljard gu
»er zijn dan het kat
je opstelling van de
ting 1987 becijferde.
1EPARTEMEP
DE laatste tijd ont
moet ik steeds vaker
mensen die naar
China gaan of er zijn ge
weest. China is een geliefd
reisdoel geworden, maar
het ligt ver weg en de reis
erheen kost veel. Ik heb al
in de reisfolders zitten
neuzen. Voor de reizen die me
nog wel enigszins betaalbaar lij
ken heb ik niet de juiste constitu
tie. Dat zijn primitieve reizen in
rammelend en bonkend openbaar
vervoer over nauwelijks gebaande
wegen; de nachten doorbrengend
in luizige logementen zonder het
meest elementaire sanitair, laat
staan een bad. Heel avontuurlijk,
dat wél. Adriaan van Dis heeft het
zo gedaan en hij heeft er boeiend
over geschreven. Een dag of acht
niet uit de kleren geweest. Geluk
kig heb ik dat reisverslag gelezen,
zodat ik een gewaarschuwd man
ben.
Nee, dan de glanzende brochu
res van Singapore Airlines. Dat zijn
nog eens reizen! Zo zou ik ze wel
willen maken. Touringcars met
airconditioning. Dan kim je de
avontuurlijke reizigers in hun ram
melende, raamloze bussen voorbij
zien hotsen en ze fotograferen. Zo
pik je er ook iets van mee en thuis
kun je foto's laten zien van de
meest afgelegen stukken van het
Euraziatische continent. De prijs
van zo'n reis ligt helaas boven m'n
begroting.
Dus behelp ik me met regelma
tig een maaltijd bij een goede Chi
nees, af en toe een reisboek over
China en met m'n jaarlijkse (pers)
excursie naar Phantasialand, in het
Duitse Brühl. Phantasialand? Wat
heeft dat met China te maken?
Niet veel natuurlijk, maar toch ge
noeg om eventjes aan dat voor ons
nog wat mysterieuze land te kun
nen snuffelen.
Phantasialand onderhoudt al
een jaar of wat betrekkingen met
de Chinese provincie Zhejiang.
Aanvankelijk was het de bedoeling
dat de Duitsers er zouden helpen
bij het opzetten van een pretpark,
maar daar is inmiddels niet veel
kijk meer op. Gottlieb Löffelhardt,
een van de directeuren van Phan
tasialand, vertelde me deze week
dat hij intussen tot de conclusie is
gekomen dat ze het beter aan de
Japanners kunnen overlaten. „Die
begrijpen de Chinese mentaliteit
waarschijnlijk beter."
Voor de adviezen en eventuele
diensten van de Duitsers zouden
de Chinezen in natura betalen, zo
werd destijds overeengekomen.
Het resultaat van die betalingen in
natura is Phantasialands attractie
China Town. Chinese handwerklie
den kwamen naar Brühl om be
staande Chinese gebouwen uit de 5
periode tussen de 4de en 9de eeuw
nauwkeurig te kopiëren. De basis-
constructies van die tempels en pa-
goden zijn van beton, maar de rest
- de prachtig met krullen, draken E
en vogels versierde fa^aden, het
even uitbundige als fijne filigraan-
werk en zelfs de 1,3 miljoen gegla- E
zuurde dakpannen - is allemaal E
authentiek handwerk. E
In dit China Town werken ook
Chinezen uit de Volksrepubliek. E
Men kan ze bezig zien met het ma-
ken van kunstwerkjes als aquarel- E
len, kamerschermen, waaiers, kera-
miek, wandkleden en vlechtwerk. gj
Twee jaar geleden opende de Chi
nese ambassadeur er een voor
Europa unieke tentoonstelling van
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllfó
WIMKOCK
eeuwenoude decoratieve kunst, in
gericht door het museum van Zhe
jiang. Die tentoonstelling is inmid
dels weer weg. De nieuwe Chinese
attractie heet nogal westers: Won
der of China. Helemaal overdreven
is die naam niet, want af en toe
krijg je inderdaad het idee dat je
kijkt naar mensen die geen last
hebben van de zwaartekracht.
Ademloos heb ik zitten kijken
naar de akrobaten van de Hang-
/.v/u-school met hun fantastische
evenwichtskunsten. Een van de
sterren van de show is de 29-jarige
borden-jongleuse Wu Min die,
twaalf op dunne stokken draai
ende borden in haar handen hou
dend, haar lichaam in de onwaar
schijnlijkste bochten wringt en met
haar tanden een platform optilt
waarop ook nog eens iemand met
vijf draaiende borden in de handen
staat. Na de flitsende gevechten
met vuisten, zwaarden en messen
van de Ktmg Fa-strijders is het
jongleren met de borden een stille
demonstratie van kracht, gratie en
perfecte lichaamsbeheersing, tot in
elke vezel. De kinderen zijn er het
eerst op uitgekeken en sleuren hun
ouders mee. Naar de volgende at
tractie.
De Chinezen hebben ontdekt
dat er via hun mensen in Phanta
sialand ook aardig wat hard wes
ters geld te verdienen valt. Het
gaat nu niet langer om betaling in
natura. Löffelhardt zegt het jam
mer te vinden dat de Chinezen die
in de ateliers van Phantasialand
werken niet een wat groter deel
van hun loon zelf mogen houden.
„Dat zou hen zeker tot grotere
prestaties stimuleren", denkt hij.
Om een voorbeeld te geven: „De
acrobaten hebben voor hun condi
tie speciaal voedsel nodig. Ze heb
ben daarom hun eigen koks bij
zich. Drie mensen. Die kosten ons
tienduizend mark per maand. Zelf
mogen ze daar ieder maar 200
mark van hebben, de rest moeten
we naar China sturen."
Het naar Parijs komende Dis
neyland werpt ook in Brühl al zijn
schaduw vooruit. Een grote bouw
put is het begin van een investe
ring van 20 miljoen mark. Löffel
hardt doet geheimzinnig over wat
het worden gaat. „Kom volgend
jaar maar terug. Dan werkt de
helft er al van." En: „Tegen Dis
neyland kunnen wij niet op, maar
we kunnen ons best doen."
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9. 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, f 7,20 per jaar Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Anton Theunissen
DE NOOD van Portugal
lees je op de bruine muren
van Lissabon. 'Gaga-te e
come, e nao morras afome'
(eet je eigen stront, dan
kom je niet om van de hon
ger) en 'Salérios em atraso'
(ik heb nog recht op ach
terstallig loon).
Portugal zit aan de grond.
Zestig procent van de Portu
gezen verdient minder dan
400 gulden per maand, het
werldoosheids percentage
schommelt rond de 25, het
schuldenbedrag van 16,5 mil
jard dollar vormt een wur
gende last en het lidmaat
schap van de EG doet voorlo
pig veel pijn.
Een crisis van soortgelijke
omvang bracht in de jaren
dertig een sterke man voort,
de koude saneerder en later
verfoeide dictator Antonio
Salazar. Ruim vijftig jaar la
ter moeten de Portugezen na
een boeiende, maar mislukte
revolutie lijdzaam toezien hoe
hun democratisch bestel wan
kelt onder een bijna perma
nente politieke instabiliteit
Dit weekeinde was het
weer raak. De zestiende rege
ring sinds de anjerrevolutie
van 1974 ging roemloos tenon-
der. Zij werd weggestemd na
weken van politiek gekonkel
in de achterkamertjes van
Lissabon en het bekende ge
wroet en gewoel van partijen
die met elkaar niet door één
deur kunnen en elkaar willen
afslachten. Centraal in het
gekissebis stond deze keer
Antonio Eanes, de leider van
de Democratische Vernieu
wingspartij (PRD) en uitgere
kend de man die zich als pre
sident nauwelijks kon inhou
den als de partijen zichzelf
vleugellam maakten met poli
tieke spelletjes.
Eanes wenste het rechtse
beleid van de sociaal-demo
cratische (PSD) minderheids
regering niet langer te steu
nen. Grief van Eanes: Pre
mier Anibal Cavaco Silva
heeft geen aandacht voor de
mensen, alleen maar voor de
cijfers. „De inflatie is terug
gebracht van 19 naar 12 pro
cent. Verder heeft haar zoge
naamde saneringspolitiek
geen van Portugal's proble
men opgelost", aldus verant
woordde Eanes zijn motie van
wantrouwen. De communis-
Mario Soares
.geamuseerd..
- FOTO ANP
ten steunden Eanes onmiddel
lijk, de socialisten (PSD) aar
zelden, maar gaven uiteinde
lijk hun steun aan de motie en
de christen-democraten ble
ven de premier trouw. Daar
mee was het lot van het min
derheidskabinet bezegeld.
Dat kabinet had het overi
gens niet gemakkelijk. Het
kon slechts rekenen op de
permanente steun van 88 le
den van de PSD in een parle
ment van 250 zetels. Het was
afhankelijk van wisselende
Antonio Eanes
.greep.
- FOTOAP
gedogers: 22 christen-demo
craten, 57 socialisten en 45 le
den van de Vernieuwingspar
tij van Eanes. Uit de commu
nistische hoek (38 zetels) kon
premier Cavaco Silva niets
verwachten.
De premier van Portugal
heeft min of meer met genoe
gen de motie van wantrouwen
geïncasseerd. Uit opiniepei
lingen leest hij af, dat hij bij
nieuwe verkiezingen - die er
misschien al in juli komen -
zijn zeteltal kan vergroten.
Cavaco Silva
...met genoegen...
- FOTOAP
Een meerderheid in het
nieuwe parlement mag zelfs
niet uitgesloten worden. De
tegenstrevers van de premier,
de socialisten en de partij van
Eanes, zitten in de problemen.
De socialisten hebben de reor
ganisatie die werd ingezet na
dat Mario Soares, hun histori
sche leider, generaal Eanes
opvolgde als president, nog
steeds niet afgerond.
De socialisten sloegen pas
na een hevige interne crisis
een nieuwe weg in onder hui
dige leider Vitor Constant
Grote vraag is ook of de part
van Eanes zijn greep op
centrum-linkse kiezers lg
handhaven. Zowel de
rende PSD als de socialist
hopen onder zijn duiven
schieten. Na het verrassen;
succes van haar debuut 1
1985, toen de Vernieuwing
partij ineens achttien proct
van de stemmen behaalde,
de Eanes-partij er bij lol
verkiezingen bekaaid vai
gekomen met minder dan
procent.
President Soares, die
politieke gekonkel vani
Brazilië geamuseerd volgt
kan een (socialistische) ft
mateur de opdracht geven
nieuw kabinet in elkaar
timmeren, maar iedereen gi
er vanuit, dat de huidige
passé alleen doorbroken
worden met nieuwe verkit
zingen. Die zullen wat
schijnlijk ook niets opli
en de man die het kabinet toil
pedeerde, Eanes, zou door j
kiezers wel eens zwaar g;
straft kunnen worden. Ma;
ook dat is niets nieuws in
tugal: de politieke zelfmoot|
denaar kan gemakkelijk he:
rijzen uit zijn graf. De huidij
president, Mario Soares, is
een levend voorbeeld van.
Door Jan van de Ven
SLACHTOFFERS van on
gelukken kunnen smarte-
geld eisen. Zij krijgen over
het algemeen een bedrag
toegewezen. Niet genoeg
naar de zin van benadeel
den. Teveel nog volgens
verzekeringsmaatschap
pijen. Juridische hulpver
leners achten een trend
matige verhoging van toe
te wijzen bedragen recht
vaardig.
Bij een ongeluk onstaat
schade. De veroorzaker heeft,
nadat zijn verwijtbare schuld
is vastgesteld, de plicht om de
benadeelde schadeloos te stel
len. Dat een benadeelde ver
goeding krijgt voor een deuk
in een auto, is iedereen duide
lijk. Minder voor de hand lig
gend is kennis over het ver
goeden van blijvende schade
aan het lichaam, smartegeld
geheten.
Sinds jaar en dag wijst de
Nederlandse rechter smarte
geld toe. Niet opzienbarend in
vergelijking met uit te keren
bedragen voor herstel van
materiële ongemakken (repa
reren van de auto, kosten van
verpleging in een ziekenhuis
en revalidatie), maar erkend
wordt dat er 'iets' moet staan
tegenover blijvend geestelijk
of lichamelijk letsel bij bena
deelde.
Spectaculairder zijn de
smartegeld toewijzingen in de
Verenigde Staten. Daar is een
rechter bereid tot de verbeel
ding sprekende eisen te hono
reren. Een benadeelde Ameri
kaan lean bij wijze van spre
ken 'leven' van een bij een
tweezijdig ongeluk opgelopen
ongemak. Zover zijn we in
Nederland niet. Zover zullen
we ook niet komen De Neder
landse rechter stelt zich te
rughoudend op bij smartegeld
eisen
Mr. Th. van der Veen, ad
vocaat in Delft, heeft het ini
tiatief genomen om uitspra
ken in gedingen over smarte
geld tot een boek te bundelen.
Iedereen kan daaruit afleiden,
wat een rechter ongeveer als
smartegeld toewijst bij uit
eenlopende gradaties van
smart. Van der Veen heeft
van smartegeld een levens
taak gemaakt, het boek is in
middels in negende herziene
druk verschenen, en de be
langstelling van anderen voor
het onderwerp gewekt.
Concentratie van kennis
leidt tot verdieping ervaa
Ook gaat er gezag van uit. Het
samenbrengen en ordenen
van rechterlijke uitspraken
over smartegeld heeft een
zelfde gevolg: er is iets om
van uit te gaan en ook om op
terug te vallen.
In de loop der jaren heeft de
Delftse advocaat medewer
king gekregen van een reeks
juristen. Zijn boek verschijnt
onder auspiciën van de
ANWB, die de plaatselijke
kantoren tot verkooppunten
ervan heeft verheven. Be
halve in het onderwerp gein-
teresseerde burgers weten
ook rechters de weg naar een
verkooppunt te vinden. Niet
zonder trots meldt Van der
Veen in zijn laatste uitgave,
dat rechters in de argumenta
tie van hun vonnis naar zijn
boek verwijzen.
Het bijhouden van de ac
tualiteit voor een volgende
druk zou volgens schrijver
een wisselwerking kunnen
krijgen als rechters vonnissen
betreffende smartegeld ge
makkelijk herkenbaar in de
archieven zouden laten op
bergen. Naspeuringen hoeven
dan niet meer te ontaarden in
monnikenwerk.
Op een ander punt kunnen
rechters ook meewerken:
„Het moet mij van het hart,
dat nog steeds in veel te wei
nig vonnissen de rechter heeft
samengevat welke factoren
hij bij zijn uitspraak heeft
willen verdisconteren voor hij
zijn smartgeldsom heeft vast
gesteld", zo schrijft Van der
Veen.
Eigenlijk pleit de advocaat
voor een nauwgezette argu
mentatie van het vonnis. Zo
als de rechtbank in Breda
deed bij toewijzing van 100.000
gulden smartegeld: Smarte
geld is geen volledige genoeg
doening omdat leed niet met
geld gecompenseerd kan wor
den; het is niet meer dan een
bijdrage van materiële aard
ter ondersteuning van de
mentale inspanningen van de
benadeelde zelf tot het ver
werken van het aangedane
leed; smartegeld is daarom in
belangrijke mate van symbo
lische betekenis."
De rechtbank in Breda
kwam verder tot de slotsom,
dat rechters bij het bepalen
van bedragen kijken naar
eerdere rechterlijke toewij
zingen en dat nimmer duide
lijk is gemaakt op welke
grond de hoogte van het be
drag wordt gebaseerd. Blin
delings elkaar volgen houdt
dus in het opeenvolgend pro
duceren van vonnissen, die
smartegeld aan de hand van
natte vingerwerk bepalen.
Van der Veen zou graag
zien, dat bij het bepalen van
de hoogte mede wordt geke
ken naar vaststelling van be
dragen voor gelijke gevallen
in het buitenland, West-
Duitsland met name. Het sys
teem van de Duitsers lijkt op
vele punten op wat de rech
ters hier hanteren, zodat be
dragen navenant mogen zijn.
En als de Nederlandse rechter
zich spiegelt aan zijn West-
duitse collega dan krijgt de
Nederlandse benadeelde meer
smartegeld uitgekeerd.
Geheel anders denken ver
zekeraars over smartegeld.
Zij zijn tot een inschaling van
categorieën benadeelden ge
komen en hebben er een ogen-
schijnlijk objectieve punten
waardering aan gekoppeld.
Een slachtoffer met de meeste
punten krijgt het hoogste
smartegeld bedrag uitge
keerd. Van der Veen heeft
weinig met het idee van de
verzekeraars op. Zij willen
met hun voorstel, zo schrijft
hij, toe te kennen bedragen
verminderen. Van der Veen
staat ten minste een trendma
tige verhoging voor.
Welke soort ongemakken
komen voor smartegeld in
aanmerking en waarop mo
gen benadeelden aanspraak
maken? „Smartegeld", zo
schrijft Van der Veen, „moet
een compensatie bieden voor
pijn, ongemak, verloren illu
sies, gemiste kansen, gederfde
(gemiste) levensvreugde, ver
minking." De opsomming kan
worden uitgebreid.
Van der Veen heeft vele
door andere veroorzaakte on
gemakken ingedeeld in zes
rubrieken. Vanaf een bedor
ven vakantie tot en met een
zware foutieve medische be
handeling lopen de smarte-
geld-bedragen van honderd
gulden op tot 130.000 gulden;
de meeste gevallen komen
voor in de categorie tot 2500
gulden. De aantallen nemen
af tot uitkeringen boven de
75.000 gulden. Daarbij is het
niet mogelijk een strakke op
somming te geven welke ge
vallen in welke categorie val
len, omdat een foutieve medi
sche behandeling afhankelijk
van de zwaarte zowel 100 gul
den als 100.000 gulden kan op
leveren. Een belediging levert
tussen de 100 en 50.000 gulden
op.
De mislukte foto valt in de
laagste categorie. Voor mis
handeling door de kogel kan
tot boven de 75.000 gulden
worden geeist. Veel hangt af
van de omstandigheden. Van
daar dat Van der Veen in zijn
boek de hem bekend zijnde
zaken op een rijtje zet, een
schets van het ongeval ge
en de gevolgen van het let
duidt.
Om aan te geven hoe syirl
bolisch toegewezen bedraga
zijn het volgende voorbed
Een vijftienjarig meisje rijs]
met brommer tegen een oil
verlicht obstakel. Zij krijj
100.000 toegewezen, omdat
gevolg van het ongeluk zij
ven weken bewusteloos is
weest, lijdt aan ernstige
heugenstoornis, inprenting:]
stoornis, slechte concentratl
spreekstoornis, schrijf sta]
nis, gestoord evenwicht, ai;
toe dubbel ziet, depressief]
snel geestelijk vermoeid
onmogelijk in eigen onde
houd kan voorzien en blijve
gehandicapt zal zijn. De
somming is niet compleet,
meisje van de ton weet, dat]
de rest van haar leven in
hel zal leven.
Hoe anders werkt het re
in de VS. Zoëven is al op
verschil met de Nederland
omstandigheden gewez
Een voorbeeld geeft het va
schil scherpte: Een 41-jarid
tandarts raakt bij een onga
luk geheel verlamd. Hij krij]
ruim negen miljoen doll
smartegeld toegewezen.
Zo gek gaat het elders ind
wereld niet toe. Om
Europa te blijven, in nagt
noeg elk Europees land krij iTUDTF, ONDERZ
gen slachtoffers van verwijl
bare fouten bedragen
kend. Oosteuropese rechte
hanteren ook het b
smartegeld. Bedragen
gelijke gevallen lopen enigi
zins uiteen, maar nerge: j
overtreffen zij de symboliscl '0Q0II VOO!
Het boek van Van der Va
verdient het grote popular
teit te krijgen.
lan onze Haagse redactie
totaal is het extra te!
1,75 miljard maar
joor nieuwe bezuinigi
;n miljard teruggebrac
)ie bezuinigingen moetei
./orden gerealiseerd. Het k
/olgende week donderdag,
jan onze Haagse redactie
)EN HAAG - Kleine be
gen' die gebruikt wordei
onderwerp van di
jan Verkeer en Watersfc
irticulieren kopen deze
lauto's, omdat hierover
leen geen bijzondere i
iruiksbelasting hoeft te w
en betaald, maar ook een
ere BTW. Deze verhoudin
ewijs goedkope auto laat i
'makkelijk inrichten als p
inenauto.
Staatssecretaris Koning
inciën) wil daaraan een eit
aken, omdat de schatl
larlijks ongeveer tiental
liljoenen aan belastinginko
en derft. Hij vindt dat d
ito's geen zijruiten meer n
en hebben en kopers van d
elijke auto's mogen die er
e toekomst ook niet meer
'tten.
Minister Smit-Kroes (Vi
er en Waterstaat) is uit v
ieidsoverwegingen tegen
an onze Haagse redactie
IN Guatemala wórdt de eerste, zij het kleine, landher
vorming sinds de jaren vijftig doorgevoerd. Met Ameri
kaanse financiële steun zijn 425 boerengezinnen aan
eigen stukjes grond geholpen.De hervorming is een ini
tiatief van de particuliere Centavo-stichting die al 25
jaar plattelandsontwikkeling stimuleert.
De stichting, opgericht door een Amerikaanse boer die zich
in Guatemala had gevestigd, ontving drie miljoen dollar van
de Amerikaanse hulporganisatie US-aid.
Met dit geld zijn 17 grote boederijen aangekocht, waarvan
er nu dertien zijn gesplitst in 425 stukjes land. De boeren heb
ben het land aangekocht met zachte leningen die zij in twaalf
jaar terugbetalen.
De Amerikaanse ambassade in Guatemala-stad noemde
gisteren in een verklaring de herverdeling via de Centavo-
stichting een geweldig succes. Hoewel het een klein begin is, is
het de enige landhervorming die in lange tijd is doorgevoerd,
aldus de verklaring.
Landhervorming is een politiek gevoelig thema in het Mid-
denamerikaanse land. Ruim 65 procent van het bouwland is in
handen van twee procent van de bevolking. Boerenleiders die
voor landhervorming pleitten, werden met de regelmaat van
de klok uit de weg geruimd.
Maar vorig jaar werd onder de priester Andres Giron de
boerenbeweging nieuw leven ingeblazen. De pater' voerde een
lange mars naar de hoofdstad aan, die de eis tot landhervor
ming kracht bijzette
Het burgerbewind dat in januari 1986 aan de macht kwam,
heeft de ongelijkheid in het land wel tot 'nationale noodtoe
stand' uitgeroepen, maar concrete maatregelen bleven tot nog
toe uit. Wel kunnen grootgrondbezitters hun landerijen aan
de staat verkopen.
In 1954 bracht het leger met behulp van de Verenigde Sta
ten de progressieve regering van Jacobo Arbenz Guzman ten
val. Kort daarvoor had deze grootgrondbezitters en buiten
landse landeigenaren onteigend. Sindsdien was alleen al het
uitspreken van het woord landhervorming taboe. (IPS)
EN HAAG - Grotere ve
liet om van baan te ve:
•nsverbetering brengt
■uilen voor ander werk.
in is wel belangrijk, nu
iet het enige wat telt bij
«euze voor werk.
Tot die conclusie komt dr.
an Wijngaarden in een stu(
°°r de Organisatie voor Sti
igisch Arbeidsmarktonde
■HóïüiüftË tok (OSA) in Den Haag. De
"Itaten van deze studie wc
en eind deze week officieel t
ubliceerd.
Van Wijngaarden denkt c
HONDURAS innen bedrijven de prikl
an een betere beloning vc
en hogere prestatie wel k;
'erken. Daarbij denkt 1
wral aan toeslagen die werl
smers kunnen krijgen vo
naangenaam werk, of verar
'oordelij k of schaars r
Door Frans Boogaard
DE Europese Gemeen
schap is nog steeds niet
geëquipeerd om doeltref
fend te reageren op een
ernstige kernramp. Bijna
een jaar na de nucleaire
klap van 'Tsjernobyl', is er
nog steeds geen sluitend
actieprogram voor de
Commissie, en kan het met
de coördinatie tussen de
lidstaten net zo fout gaan
als april vorig jaar het ge
val was.
Dat zijn een paar conclusies
van commissies uit het Euro
pees Parlement, dat volgende
week woensdag een uitge
breid debat wijdt aan de ge
volgen van Tsjernobyl. Het
parlement springt daarmee in
een gat dat de ministers van
de twaalf lidstaten hebben la
ten vallen, toen bleek dat zij
geen overeenstemming kon
den bereiken over een goed
actieprogram voor de bestrij
ding van nieuwe kernrampen.
Momenteel ruziën zij zelfs nog
over de vraag bij hoeveel bec-
querellen en milli-sieverts
(stralingseenheden) de con
sumptie van sla, spinazie en
andere bladgroenten moet
worden verboden. Later deze
maand belegt de Commissie
daarover ook nog een deskun
digencongres in Luxemburg.
Het parlement wil echter
niet wachten tot de raad op
één lijn zit, en is zelf maar be
gonnen maatregelen voor te
bereiden. In totaal liggen er
woensdag vier verslagen
voor, van twee christen-de
mocraten, een socialist en een
Groene, en toevallig alle vier
Westduitsers.
Van deze vier gaat het ver-
slag-Alber (Duits christen
democraat, rapporteur van de
milieucommissie) het verst.
Hij stelt dat momenteel geen
enkele Europese kerncentrale
aan de strengste veiligheids
eisen voldoet. Volgens de
Commissie zouden alle be
staande centrales extra moet
worden beveiligd aan de hand
van een programma, dat kan
worden opgemaakt op basis
van het zogenaamde NUSS-*
programma (Nuclear Safety
Standards), dat vorig jaar in
Wenen, op de conferentie van
het Internationaal Atoom
Energie Agentschap, het
maximale was waartoe de
ministers (ook van veel EG-
landen) zich wilden verbin
den.
Over het verslag-Alber zal
ongetwijfeld veel discussie
komen, omdat ook zeer ver
gaande maatregelen worden
voorgesteld. Zo spreekt een
meerderheid van de Milieu
commissie zich uit tegen ves
tiging van nieuwe kerninstal
laties binnen 100 kilometer
van de landsgrenzen, en
wordt in aanvullende amen
dementen (wijzigingsvoor
stellen) nog gepleit voor een
onmiddellijke stop van snelle
kweekreactoren, het sluiten
van opwerkingsfabrieken en
het voorbereiden van een
Westeuropees kernenergie-
vrij scenario.
Hoewel de andere rappor
tages de voorstanders van
kernenergie wat minder
koude rillingen zullen bezor
gen, worden toch ook daarin
nogal wat kostbare maatrege
len voorgesteld.
Zo komen in het verslag
van Undine Bloch von Blott-
nitz (Regenboogfractie, rap
porteur van de commissie
volksgezondheid) zeer veel
maatregelen voor die gericht
zijn op een goede registratie
en eenduidige normering voor
de besmetting van vegetatie,
meststoffen, veevoer en le
vensmiddelen. Gepleit wordt
voor schadeloosstelling van
handelaren in regio's met
ernstige besmetting naast
straffen op het illegaal in de
handel brengen van besmette
producten.
In het verslag-Schmid (So
cialist, rapporteur milieucom
missie) wordt de rol van de
Commissie en de ministers
doorgelicht Zij hebben kort
na de ramp in Tsjernobyl
nogal wat fouten gemaakt,
waarvan 'een absoluut gebrek
aan coördinatie tussen de lid
staten' de meest in het oog
springende was. Als gevolg
van onenigheid werden be
sluiten over import- en voed-
selverboden niet of te laat ge
nomen, en ook de Commissie
heeft meer maatregelen aan
gekondigd dan werkelijk ge
troffen.
Versnelde besluitvor
mingsprocedures moeten dit
in de toekomst verhelpen.
Verdergaande aanbevelingen
op dit punt zijn te vinden in
het verslag-Spath, rapporteur
van de energiecommissie, die
een aanscherping vraagt van
het Euratom-verdrag enjj
instelling van een eigen S ENSEN kunnen niet uit hun
inspectie, die moet rappo» innen met hun gemeensch
ren aan Commissie en pa» n uit de geschiedenis Te la
ment. Tenslotte wil deze c« ntie een onontkoombare or
missie een uitvoerig ver» iren, hoe gruwelijk die ook c
over de veiligheid van k® toonzetting bij het historis
centrales in de gemeenst» esident, Chaim Herzog a
Bij gebleken gebreken «r een deel bepaald door t
modernisering of stillegg» 'dlösung en de holocaust n
moeten volgen. ampachtige beklemming w£
word in Duitsland jaren omh
De vraag welk percent- naim Herzog zei het comr
van al deze nobele verlang tolt vergeven en vergeten, r
ooit werkelijkheid wordt, in nieuwe wereld maken mé
dus volgende week woei» jn gastheer, de Westduitse
worden beantwoord, f rard von Weizsacker was
overspannen verwacht»! «uurlijk van de volkerenmc
hoeft niemand te koest® Rieden is js er nooit een 1
Veel opvattingen van zij biedt veel nieuwe ka
name de commissie P Weiszacker en Chaim H
staan haaks op het energ» «n en hun toespraken kunr
leid van de Commissie e» "ost worden van hun hist
de positie die de meeste» Jitsers willen niet omkijken
energieministers vorig na)» o worden weggestopt als
op de ministersconfere» Wianente en felle debatten!
van het IAEA in Wenen bevragen,
men. Sindsdien is er w* ®r'volledigeverzoeningtuss
veranderd, behalve datl*°|ang de Duitsers met ee
sen 'Tsjernobyl' alweer£9 de volle waarheid niet c
half jaar verder terug «obstakels proberen Herzc
geschiedenis ligt. ">en. Dat tevens c
soezoek aan West-Duitsli
t
