6 A-sociale gezinnen alleen maar betutteld'
Computer met verstand van taal
uit boeken bladen
uit boeken bladen
wetenschap:
NIEUWE GENERATIE TEKSTVERWERKERS GEBOREN IN NIJMEGEN
Antilichamen herkennen beschadigd DNA
V-
IEUWSOVERZICHTDDDO.
rrmnm wetenschai qnderdag 19 maart 1»
DONDERDAG 19 MAART 1987
ITMM
UTRECHTSE ONDERZOEKERS IN PROEFSCHRIFT:
Beloonde huisarts is actiever
Tweede wetenschapsweek in oktober
Computer vertaalt braille
Moppen helpen bij sociale vorming
Voorlaatste wilde condor gestrikt
EG wil denkende supercomputer
NEDERLAND 1
\*m]
NEDERLAND 2
DUITSLAND 1
'ven Piekeren
Suske en Wiske: De
T8
'ONTOELAATBAAR' werden ze ge
noemd en later 'a-sociaal' en toen
'onmaatschappelijk'. Honderden ge
zinnen in Nederland, die beschouwd
werden als wanbetalers, ruziema
kers en rotzooimakers, vervuilers.
In gezinsoorden en speciale woon
wijken in steden moesten deze men
sen vanaf 1920 opgevangen worden
om ze een heropvoeding onder toe
zicht te geven. Want ze waren door
hun manier van wonen niet alleen
ongewenste huurders, maar het rijtje
van 'a-socialiteit' werd laten nog uit
gebreid met misdaad, drankzucht,
kinderverwaarlozing en onzedelijk
heid.
Deze door de overheid aangezwen
gelde 'onmaatschappelijkheidsbe-
strijding' heeft niets uitgehaald. Het
resultaat was niet, dat er na verloop
van tijd een verzameling nette gezin
netjes ontstonden, die zich keurig ge
droegen naar burgerlijke normen.
Men was en bleef zogenaamd 'a-so-
ciaal' bij terugkeer in de oude woon
straat. Het blijvende stempel, het
verworden van de speciale woonwij
ken en gezinsoorden tot getto's,
waaruit het moeilijk ontsnappen
was, en de ergernis bij de ontdekking
dat men geen hulp kreeg, maar her
opvoeding met ongevraagde inmen
ging en betutteling. Dat zijn de enige
resultaten geweest van al die over
heidsbemoeienis.
Dat stellen de Utrechtse onder
zoeksters Adrianne Dercksen en
Loes Verplanke, die donderdag 5
maart aan de Rijksuniversiteit van
Utrecht promoveerden. Zij onder
zochten de geschiedenis van de her
opvoeding van a-sociale' gezinnen
in Nederland van 1914 tot 1970. Ze
kwamen tot bovengenoemde conclu
sies na uitgebreid archief-onderzoek
in Den Bosch en Haarlem. Het proef
schrift geeft niet alleen een beeld van
de methodes waarmee de heropvoe
ding plaatsvond: het aanbieden van
huizen, kwijt schelden van schulden
of het dreigen met de kinderbescher
ming.
In de oorlog speelde men zelfs in op
de evacuaties, die in bepaalde delen
ban het land door de Duitsers wer
den opgelegd. Zelfs na de bevrijding
nog deporteerde de gemeente Rotter
dam zeker veertig gezinnen naar
kampen in Drenthe en Overijssel. De
studie geeft ook een beeld van de
ideeën rond de 'onmaatschappelijk-
heidsbestrijding. Na de oorlog dacht
men, dat heel veel gezinnen aan de
grond geraakt zouden zijn met ver
lies van elk normbesef.
En in de jaren '50 heette het, dat
'het kwaad' door de versnelde indus
trialisatie opnieuw om zich heen
greep en zelfs besmettelijk was. Pas
midden jaren zestig kwamen er twij
fels aan de traditionele aanpak en in
1971 komt er een einde aan met de
nota 'Samenlevingsopbouw'. De na
druk komt dan te liggen op sociaal-
cultureel werk en opbouwwerk.
De beide onderzoeksters, die de
aanpak van de 'a-socialen' kritisch
belichten, komen niet met andere op
lossingen over alternatieven, die in
de door hen beschreven tijd wel nut
tig zouden zijn geweest. „Wij zijn
historici en registreren als zodanig
alleen maar. Van het vak maat
schappelijk werk hebben we te wei
nig inhoudelijke kennis om achteraf
alternatieven aan te dragen," aldus
dr. Loes Verplanke.
Door Kees Buijs
„Het ding heeft zelf enig verstand van taal.
Het weet bijvoorbeeld welke zinnen mogen en
welke niet; wanneer een werkwoord eindigt
op 'd' en wanneer op 'dt'; het kent de verbui
gingen en vervoegingen, woordsamenstellin
gen en zinsbouwregels. En alles op zo'n ma
nier, dat de gebruiker er gemakkelijk mee
overweg kan."
Kernachtig vat prof. dr. G.A.M. Kempen het jongste
snufje van zijn Nijmeegse onderzoeksgroep samen:
het prototype van een nieuwe generatie tekstverwer
kers.
De vijfde generatie, om pre
cies te zijn. Het kenmerk van
deze lichting computers is, dat
ze uit de combinatie van inge
voerde gegevens en vuistre
gels 'op eigen kracht' nieuwe
dingen aanpakken.
Ze zijn slim. Maar, gelukkig
voor onze menselijke eigen
waarde, nog niet slim genoeg.
Want zelf snapt zo'n apparaat
er geen barst van.
„Deze tekstverwerker be
oordeelt alle aangeboden tekst
alleen op het woordenboek en
op de regels en taalkundige
modules die we erin gestopt
hebben", zegt Kempen. „Re
gels die de betekenis van de
tekst geven, zitten er niet in.
Begrijpen doet hij de tekst dus
niet."
In zekere zin is dat een be
perking, erkent de Nijmeegse
hoogleraar psychologische
functieleer. „Maar zo erg is dat
ook weer niet. Een corrector
bijvoorbeeld die getypte tekst
nakijkt, hoeft die tekst even
min te begrijpen."
De ontwikkeling van het
prototype maakt deel uit van
het ESPRIT-project 'Intelli
gent Office Workstation'. Een
slimme kantoorhulp dus, die
van pas komt bij het typen,
schrijven en redigeren van
teksten. Deze week is het Nij
meegse borelingske ten doop
gehouden en gedemonstreerd
op de Duitse informatica-vak-
beurs te Hannover.
Meervoud
Een belangrijk nieuwtje er
aan is het zogenaamde 'gram
matica spreadsheet'. Wanneer
in een tekst één woord wordt
gewijzigd - van enkelvoud in
meervoud, een andere naam
val, of een andere tijd - moe
ten vaak ook andere woorden
worden veranderd. Neem bij
voorbeeld de zin: 'Een gaaf ex
emplaar dat in zijn klasse be
taalbaar blijft, is te koop bij
firma X.' Als het woord 'ex
emplaar' meervoud moet wor
den, dan moeten zes andere
woorden meeveranderen:
'Gave exemplaren die in hun
klasse betaalbaar blijven, zijn
te koop bij firma X.'
Het grammatica spreads
heet voert deze veranderingen
volledig automatisch uit. In
het Nederlands leidt dit tot
aanzienlijke tijdsbesparing en
tot minder fouten. Nog veel
sterker geldt dit voor het Duits
en het Frans, met hun rijke
stelsels van naamvallen en
vervoegingen!
Een ander nieuw snufje is
een op taalregels gebaseerde
woordherkenner, die spel- en
typefouten verbetert. Eén type
regel betreft de uitspraak van
woorden. Zo kan de woordher
kenner in de spelling Liejon de
Franse plaatsnaam Lyon her
kennen. Het andere type be
treft de zinsbouw: het zinnetje
'Dat beloofd wat' verbetert hij
automatisch in: 'Dat belooft
wat', of: :'Dat beloofde wat', al
naar gelang de schrijver
wenst.
Bovendien zijn het splitsen
van woorden in lettergrepen
en het automatisch indexeren
sterk verbeterd. Samenge
stelde woorden deelt het pro
gamma in hoog tempo op in
Een extra nummer wijdt het populair wetenschappelijk
maandblad KIJK geheel aan elektriciteit: over grote energie
vreters, het NASA-vliegtuig dat op de bliksem jaagt, schone
energie en elektrische dieren: sommige vissen produceren
schokken van meer dan vijfhonderd volt! De speciale KIJK-uit-
gave is bedoeld om meer bekendheid te geven aan de elektro
techniek.
Wiskundetijdschrift 'Pythagoras' laat enige formules los op
het probleem van de snelheid waarmee cassettebandjes aan het
begin en het eind van de spoel ronddraaien. De Duitse meetkun
dige Riemann wordt voorgesteld en ook komt de 'uitdenker' van
coördinaten Rene Descartes voor het voetlicht. De opgaven van
de Internatoonale Wiskunde Olympiade zijn ook in dit nummer
te vinden.
In het tweede 1987-nummer van 'Aarde en Kosmos' weer een
kaleidoscoop aan goed geïllustreerde informatie. PCB in moe
dermelk, een nieuwe Britse windmolen, de natte duinvalleien
van Schiermonnikoog, een centrifuge voor grond in Delft om er
aardbevingen en het gedrag van dijken mee na te bootsen en het.
ozon-probleem. En de jonge onderzoeker mag aan de slag met
padden, het prepareren van schedels en proeven met enzymen.
De bezuinigingen op sociale uitkeringen hebben in de Ver
enigde Staten voor een geweldig honger-probleem gezorgd. In
de 'Scientific American' van februari staan daarover enkele
simpele, maar keiharde statistieken te lezen. De VS staat acht
tiende op de wereldlij st van de minste kindersterfte (Nederland
zevende) met 12 babies per 1000 geboorten, die hun eerste jaar
niet volmaken. Walvissen, die enorme kuilen in de zeebodem
maken, de wetenschappelijke loopbaan van moeders met kinde
ren en pulsar-sterren komen ook aan de orde.
Er bestaat vrijwel geen literatuur over de ontwikkeling van
de alfa-, beta- en gammastudierichtingen aan de Nederlandse
universiteiten. Voor de Eindhovense hoogleraar M. Groen was
dit aanleiding voor het schrijven van een gedegen onderwijs
kundig overzicht van het wetenschappelijk onderwijs van 1815
tot 1980. Het zojuist verschenen eerste deel behandelt de wetge
ving, de wetenschappelijke titels en praktijkbevoegdheden, en
de disciplines godgeleerdheid, rechtsgeleerdheid, indologie en
geneeskunde. In een tweede boek wil Groen de overige weten
schappen behandelen. In vierhonderd pagina's geeft het boek
vooral een formele beschrijving van wetten, besluiten en regels,
en van de discussies waardoor ze tot stand kwamen. Tussendoor
biedt Groen stukjes vaderlandse wetenschapsgeschiedenis, zij
het in vogelvlucht. Het wetenschappelijk onderwijs in Neder
land van 1815 tot 1980 is uitgegeven door de Technische Univer
siteit Eindhoven en kost 39,50.
Nijmeegse wetenschappers aan de wieg van een nieuwe generatie tekstverwerkers: prof. dr. G. Kempen, drs. B. van Berkel,
drs. E. van der Linden en drs. K. de Smedt. - foto Gelderland pers
hun samenstellende delen. Dit
voorkomt foutieve splitsingen
als 'rijk-sambtenaren', en ver
gemakkelijkt de herkenning
van trefwoorden ('ambte
naar').
Een van de handigheidjes
die de gebruiker van pas ko
men, zijn diagrammen in de
vorm van omgekeerde bomen,
die de structuur van zinnen in
beeld brengen. Zinsontleding
brengt nogal eens dubbelzin
nigheden in ons taalgebruik
aan het licht. Met de zin: 'Ik
heb de lezing door professor
Kempen laten nazenden' bij
voorbeeld kim je twee kanten
op. Met het oog op het automa
tisch vertalen - ook al zo'n toe-
komstmogelij kheid - kunnen
dergelijke zinsconstructies be
ter bij voorbaat worden ver
meden.
Van Dale
Naast de nieuwe snufjes be
vat de slimme tekstverwerker
ook bekende onderdelen. Pro
gramma's met lijsten van vijf
tigduizend woorden zijn er
bijvoorbeeld al. Maar de
woordenschat van riq^e tekst
verwerker is veel uitgebrei
der: het complete woorden
boek hedendaags Nederlands
van Van Dale zit er in, plus
alle verbuigingen, verklein
woorden en samenstellingen
Zinsontleder, zinsgenerator
elektronisch woordenboek, op
roeper van aparte stukjes
tekst: allemaal stukjes gereed
schap om het schrijven var
tekst te versimpelen.
Voor ESPRIT werkt de on
derzoeksgroep van psycholo
gen, taalkundigen en informa
tici aan de Katholieke Univer
siteit aan de kantoorvariant
van de pientere tekstverwer
ker. Tegelijk werkt men voor
het onderwijs aan een school-
tekstverwerker. „Een hulpje
voor de onderwijzer", zegt
Kempen, „maar hij werkt nog
niet feilloos. Toch is alles wat
het apparaat aan fouten op
spoort meegenomen"
De KUN gaat door met
speurwerk op het gebied van
automatische tekstverwer
king. Men werkt onder meer
samen met Océ-Nederland
Research in Venlo, Bull in
Frankrijk -dat onder meer
werkt aan software voor een
voudige spraakherkenning,
die er vrij gemakkelijk aan
kan worden gekoppeld- en
met VNU's gecomputeriseerde
databank, die dankzij de Nij
meegse nieuwtjes ook fout ge
spelde trefwoorden kan thuis
brengen
„Ons prototype belichaamt
een stukje wetenschappelijk
werk", aldus Kempen. „Er
moet nog heel wat gebeuren
voordat het als softwarepak
ket in de winkel ligt-" Ver
scheidene bedrijven zijn geïn
teresseerd om er een kant en
klaar produkt van de maken.
De KUN doet dat niet, want,
zegt Kempen, „ons werk moet
wetenschappelijk interessant
blijven"
TNO-ONDERZOEKERS in
Rijswijk hebben een ver
fijnde methode ontwikkeld
voor het aantonen van zeer
kleine veranderingen in het
erfelijk materiaal van de
mens.
Zulke veranderingen, die
de basis kunnen zijn voor
het ontstaan van erfelijke
ziekten en tumoren, worden
veroorzaakt door beschadi
ging van het DNA. Dat is de
benaming voor het celmate
riaal waarin onze erfelijke
informatie ligt opgeslagen.
We staan in ons dagelijks
leven en op ons werk regel
matig bloot aan schadelijke
invloeden van chemische
stoffen en stralingsbronnen.
Die hoeven uiteraard niet
tot blijvende schade aan ons
erfelijk materiaal te leiden.
Cellen kunnen de schade na-
melijk zelf tot op zekere
hoogte herstellen.
De opsporingsmethode
van het Medisch Biologisch
Laboratorium van TNO
maakt gebruik van heel spe
cifieke antilichamen, die
TNO met behulp van proef
dieren ontwikkelt. De antili
chamen kunnen een be
paalde groep bouwstenen
van het DNA letterlijk aan
het licht brengen: de 'op
maat' gemaakte antilicha
men worden voorzien van
een lichtuitzendende stof, en
als ze contact hebben ge
maakt met de gezochte
DNA-bouwstenen, spoort
genotoxisch
agens
foutloos herstel -
foutief herstel
geen herstel
DNA -
ge'.i schadelijk effect
DMA
celdood. mutagenese of
mogelijk carpmogenese
een uiterst gevoelige lasers
can-microscoop hen op.
Verfijnd
De aangerichte schade aan het celkern-DNA en de mo
gelijkheden tot spontaan herstel schematisch weergege
ven. Bron: TNO-magazine 'Toegepaste Wetenschap'.
Wie één uur op het strand gaat liggen zonnen, loopt al
een flinke beschadiging van het DNA van de huid op. Ge
lukkig voorkomen onze pigmentvorming en het herstel
mechanisme van de huidcellen gewoonlijk de schade die
de ultraviolette straling aanricht. - fotoanp
De werkwijze is inmiddels
zo verfijnd, dat een antili
chaam één stukje bescha
digd DNA uit tien miljoen
tot honderd miljoen 'goede'
bouwstenen kan ontdekken.
Het onderzoek heeft aan
getoond, dat het DNA plaat
sen heeft waar mutaties zich
veel vaker voordoen dan op
andere plaatsen. Verder kan
men met de nieuwe methode
binnen enige tijd in bedrij
ven en fabrieken de invloed
van de werkomstandighe
den op het erfelijk materiaal
van de werknemers nagaan.
Een voorbeeld van het
meten van DNA-beschadi-
ging is het vaststellen van de
schade als gevolg van ultra
violette straling. Onderzoek
bij mensen die één uur op
een zonnig strand lagen,
toonde al een flinke bescha
diging aan van het DNA van
de huid. Gelukkig voor ons
voorkomt de pigmentvor
ming (het bruin worden)
veel ongelukken, en kunnen
de celmechanismen de
DNA-schade veelal repare
ren. Maar de herstelmecha
nismen kunnen haperen, en
dan zijn blijvende mutaties
het gevolg.
Het onderzoek bij TNO op
deze gebieden wordt uitge
breid beschreven in het fe
bruarinummer van Toege
paste Wetenschap.
WIL JE een huisarts ertoe brengen om minder verwij skaan
uit te schrijven en ook minder geneesmiddelen voor te schrijd
dan moet je hem daarvoor financieel belonen. Door deze gel
lijke prikkels kun je de druk op specialisten en ziekenhuizen
rugschroeven. Dat is de conclusie van een sinds april 1984 uit
voerd onderzoek door twee econometristen van de Kathol)
Universiteit Brabant in opdracht van twee Tilburgse ziek,
fondsen.
In samenwerking met 13 huisartsen bedachten W. Nuyensen
van Tits het volgende systeem. Als de huisartsen in vergelijk
met hun collega's op het stuk van recepten, verwijzingen r,
oogarts, keel-, neus-, en oorarts, overige specialisten en fysiotj
rapeut, minder scoorden, verdiende ze een bonus.
Verwezen ze meer, dan kregen ze een boete. Van elke huisati
praktijk wordt na een tijd het saldo berekend. Is de bonus hq
dan de boete, dan wordt er daadwerkelijk uitgekeerd, maan
nadelig saldo hoeft niet te worden betaald door de huisartsen
kregen de beide onderzoekers de verwijzingen met percenta
tussen de 9 en de 15 procent omlaag.
De medicijnencijfers zijn nog niet bekend. De proef loopt nog
eind 1987. Dan gaat men bekijken in hoeverre het huisartsen
drag ook beklijft en bovendien komen er vervolgonderzoek
De eerste slotsom is in ieder geval dat invoering van een
lijk bonus-boete-stelsel de kosten van de gezondheidszorg)
drukken.
DIT JAAR van 13 tot en met 16 oktober komt er voor de tn#
keer een wetenschapsweek in Nederland. Net als in 198f
350-jarig feest van de Rijksuniversiteit is de plek weer Utre:
De week is bedoeld voor de vierdeklassers van HAVO en VWO
Extra accent krijgt deze keer de relatie tussen kunst en wete
schap. De wetenschapsweek zal in de toekomst steeds tweeji
achter elkaar bij een andere universiteit gehouden worden
EEN NIEUWE Nederlandse computer-vinding is insti
braille-schrift van blinden, dat met een braille-type-macr.
wordt ingetikt, onmiddellijk in leesbare zwart-wit-letters
een beeldscherm weer te geven. Het schrift kan op floppies»:
den opgeslagen en desgewenst uitgeprint.
Met deze computertoepassing, die Braillecom 1 gedoopt is, h«
het Alkmaarse bedrijf THL-computers een rechtstreek
schriftelijke communicatie-link te hebben gevonden tusa
schrijvende blinden en lezende ziende mensen, die het
schrift niet machtig zijn.
Men verwacht vooral in het onderwijs veel van het appars
- kosten ruim 3200 gulden -, omdat de blinde nu in staat is hu
werk, tentamens en proefwerken te maken, die voor de te
direct leesbaar zijn. De Braillecom kan namelijk ook formt
uit wiskunde, natuurkunde en scheidkunde weergeven.
MOPPEN DIE kinderen elkaar vertellen op school of thuis,
een waardevol hulpmiddel bij de sociale vorming, bij de opto,
van het groepsgevoel onder kinderen en bij het aanleren a
waarden en normen. Moppen verszienen serieus te worden j
nomen, zelfs door wetenschappers. Dat zegt de Zweedse doel
Björn Roos, die onlang aan de Universiteit van Lund in Zui
Zweden promoveerde op een proefschrift dat 'Grappen en li
pointe, het vertellen van grappen onder schoolkinderen' heet
Roos, die tijdens zijn studie onderwijzer aan een basisset»
was, legde een hele verzameling schoolmoppen aan van
ren van negen, elf en vijftien jaar, maakte achtergrondgespia
ken met de moppentappers en bracht zo de hele moppencufc
in beeld met een onderverdeling naar geslacht, leeftijd,
dienst en woonplaats. Ook probeerde Roos de weg te vinden:
welke de moppen onder de kinderen komen. De kindermop?
zijn ook nog op een andere manier nuttig: ze zijn een uitlaai
voor verzet tegen regels en orde in de wereld van de 'grote ik
sen' en helpen tegen de bij ouders en leerkrachten waargenom
schijnheiligheid en zwakte, zegt Roos.
speels
laremka-
menier
vreemde
munt
pl. in n
Holland
IN DE Verenigde Staten is een van de twee laatste in het»,
levende Californische condors gevangenen. Er zal worden s
probeerd met het dier te fokken, om uitsterven van de i
voorkomen.
Het volwassen mannetje verblijft nu in de dierentuin vanS
Diego. De ploeg die het dier gevangen heeft, probeert nu dei
lerlaatste condor in het gebied nog te strikken. Behalve deh
wilde condors leven er nog 26 in gevangenschap. De gevanp
condor is van het grootste belang voor het fokprogramma.m
dat met zijn inbreng inteelt kan worden voorkomen.
De aasetende condor, met zijn kale kop en zware veren,
grootste Noordamerikaanse landvogel. Het dier heeft een s
wijdte van drie meter.
DE EUROPESE Commissie heeft zes Europese geleerden)
vraagd, een programma op te stellen voor de ontwikkeling»
een supercomputer naar het model van het menselijk verst»
Voor het project, dat Brain is gedoopt, is voorlopig ruim 46®
joen gulden uitgetrokken.
Brain staat voor 'basisonderzoek naar adapatieve intelligeni Je|
en neurocomputing'. Kunstmatige of adaptieve intelligentie s den
kunnen leiden tot de vervaardiging van robots die letterl"
kunnen zien wat ze uitvoeren. Bij de zes geleerden die de Co
missie heeft gevraagd het programma voor te bereiden, üBVoor oplossing zie laatste kolom
geen Nederlanders.
Ballade van
Zl.uu j een oude zee
pjjmer Peter Wit maakte
nostalgische verken
ningstocht langs de kust van
het IJsselmeer, de vroegere
Zuiderzee. Uit de tweedelige
'Ballade van een oude zee' is
vanavond het deel te zien is,
waarin Wit de kustlijn van
Medemblik tot Huizen volgt.
In de oude stadjes langs deze
route wordt in het kort inge
gaan op de geschiedenis van
je Zuiderzee. De volgende
week gaat de reis van Spa
kenburg naar Makkum.
Sjah i
film
een
vrouv
terugf
leeft.
het sp
maar
meisji
Het h
kindei
Met
en de
diary
treinj
Korporaal
19.47 I john mcB
Onder de Nederlandse titel
'Korporaal John McB' zendt
je VARA de film The be
guiled' uit met Clint East
wood in de hoofdrol. Het
verhaal speelt tegen het
einde van de Amerikaanse
Burgeroorlog. Ergens in het
ruiden staat een deftig meis
jespensionaat, waarvan mrs.
Martha Farnsworth direc
trice is. Een van de meisjes,
de tienjarige Amy, vindt in
de buurt van het huis een
Noordelijke soldaat, die met
een gebroken been werd
achtergelaten. Om humani
taire redenen besluit Mrs.
Farnsworth de gewonde op
te nemen. De komst van
korporaal John McBurney
veroorzaakt echter nogal
wat opschudding in het pen
sionaat
Ondei
Tram
vierde
steld i
de in
Frank
staat
showi
Peter
met
speelt
heeft
genot<
voor 1
stimu
ner w
ding i
20.1
20.15
Soraya
De serie *Rück-Sichten'
wijdt vanavond een afleve
ring aan Soraya, die in 1951
op 19-jarige leeftijd met de
Het I
'Germ
debuu
Wawi
didaai
en
Wawi
geschi
Schul;
rige d
DDR,
verba:
krijge
te reis
tijden
hun i
zij sle
uit v
kenne
keuken
gerei
verle
genheid
illand ii
de Mid-
llandse
Zee
deel v.
e. etmaal
oude
lengte
maat
Het raadsel van de verschillende soorten slaap zijn nog®
opgelost. De REM-slaap met veel hersenactiviteit en oogb"
gingen en de diepe slaap hebben verschillende functies, i
over meer zijn de geleerden het niet eens. Onder de titel 'Slap®
wordt de lezer van het februari-nummer van Natuur en Tcffl
niek bijgepraat. 'De man met de gouden helm', een schilderij!
voor kort aan Rembrandt toegeschreven,ging bij gelegen!*
van zijn restauratie ook even een onderzoekskernreactor bin*
om radio-actief te worden gemaakt. Dit om het schilderstuk'
grond van de afgescheiden straling tot op het linnen nte an»;
seren. Evolutie, de energiecentrales van de cel en eb en vU
zijn andere onderwerpen in N&T.
Hoe maak je een lakprofiel van een bodemdoorsnede, de';
ren wereld in grotten, de emoe, aardolie als chemisch fossiel,
vuile lucht in archieven, die papier doet verpoederen, en la*
Dat zijn enkele onderwerpen uit het natuurwetenschappe1™'
schrift 'Archimedes' van de Stichting IVIO.
Het toedienen van oestrogeen-hormoon aan vrouwen vi
menopauze kan later botbreuken voorkomen door de bro
ten-aandoening osteoporosis. Bovendien zou het hormoon jj
nog eens preventief kunnen werken tegen hartziektes.
schrijft de NewScientist van 19 februari. Over de vele toep2®;
gen van waterstofperoxide en de verbazingwekkende P°Pj2
teit van bestraald voedsel, zelfs na Tsjernobyl, bericht het Bb
weekblad ook.
Je eet en drinkt omdat je honger dorst hebt, maar niet2;*;
daarom. Veel smaak- en voedsel voorkeuren zijn aangeb®J
Daarnaast spelen de omgeving en de cultuur een grote rol
die invloeden van binnenuit en van buitenaf houdt de psy1
gie van het eet- en drinkgedrag zich bezig. Goed voor een
kelijk artikel in het maartnummer van Psychologie, uitge
door Swets Zeitlinger in Lisse.
De bodem van de Limburgse hellingbossen kan veel kle1^
ker en gevarieerder. Typische hakhout-orchideetjes als het^
vogeltje (Cephalanthera) en de Mannetjesorchis (Orchis
la) moeten weer terugkomen. Dat kan volgens twee Sta-
beheer-medewerkers door het hellingbos weer 'open' te
door gericht te kappen, de hakhout-kap weer in te voeren,^
te overvloedige strooisellaag hier en daar te verwijderen eb
schapen in te zetten. Deze voorstellen worden aangedra
het februari-nummer van het Natuurhistorisch Maandbh
tijdschrift wijdt verder bijna 13 bladzijden aan het weer of
ken van het Blauwgras in Limburg.
