Alleen sponsoring
kan collectie uit het
oude Egypte redden
m
ROVINCL
BEDRIJFSLEVEN GEÏNTERESSEERD IN UNIEKE BIBLIOTHEEK
UI
Verdrinken
-
jDMMJ
EXTRA OP MAANDAG1
HORSSEN - Het begon precies een jaar gele
den met een briefje. Het zat op de deur van de
bibliotheek Talen en culturen van het Midden-
Oosten, in het Erasmusgebouw van de Katho
lieke Universiteit te Nijmegen.
Farao's op floppy?
Onschatbaar
Dertig eeuwen
Karwei
PAPIER1
VOOR UW PEN
Gevoelens
Commentaar
MEDISCHE
RUBRIEK
Gebruik
zQ.a.n.
ook op'
'Sl2rnnd-9aranlie
accu en uitlaat
KIMENAI AUTOH
Se:c
[Gevaar
PvdA sluit
campagne af
MAANDAG 16 MAART 1987
T48,
Door Kees Buijs
In verband met plaatsgebrek konden voortaan geen
boeken meer worden uitgeleend uit de collectie egyp-
tologie van wijlen prof. Jozef Janssen. Ze zouden in
het grote magazijn van de universiteitsbibliotheek
worden opgeslagen.
DE mummies zouden zich In hun
sarcofagen en piramides omdraai
en, als ze wisten dat hun dodenboe
ken tegenwoordig uit de computer
komen rollen. En binnenkort zit de
nauwkeurigste hiërogliefen schrijver
misschien zelfs op een floppy In
een personal computer
Niet alleen voor de farao's moet
dat een cultuurschok zijn; dat was
ook het geval In de egyptologenwe-
reld, toen die anderhalf jaar geleden
tijdens haar congres In München
een nieuwtje uit Utrecht zag: prach
tige hiërogliefen vloeiden uit een
piotterpen, verbonden met een
computer, met een snelheid van
3600 tekens per uur. Het resultaat
van een -als aardigheidje begon
nen- samenwerking tussen de
godsdienstwetenschappen aan de
Rijksuniversiteit Utrecht en compu
tergigant IBM.
Tien Jaar eerder publiceerde dr.
D. van der Plas als eerste ter wereld
enkele hiërogliefen die door de
computer waren getekend. Onlangs
verscheen van hem een tweedelig
werk, over de overstroming van de
NIJI In het oude Egypte, met uitslui
tend computer-hiërogliefen.
ZIJn studeerkamer In Horssen
vormt een treffende illustratie van
die brug tussen twee werelden: aan
de wand een Egyptisch dodenboek
uit het Jaar 1000 vóór Christus, en
binnen handbereik een personal
computer.
Dr. Dirk van der Plas las
het briefje, en dacht: „Als dat
gebeurt, wie kan er dan nog
bij? Dan wordt de collectie een
dood bezit"
Het was nog niet alles. Het
abonnement op lopende series
egyptologie zou stoppen. Er
was geen geld meer voor.
Voor Van der Plas -die in
het Gelderse Horssen woont
en egyptologie doceert aan de
theologische faculteit van de
Rijksuniversiteit Utrecht-
was die jobstijding het start
schot voor een zwerftocht. Als
een moderne Odysseus reisde
hij universiteit, stad en land af
om de collectie van Jozef
Janssen te redden. Met als
uniek resultaat, dat het Nij
meegse bedrijfsleven waar
schijnlijk nog dit jaar een bij
zondere leerstoel 'antieke
godsdiensten, in het bijzonder
die van het oude Egypte' aan
de Katholieke Universiteit
gaat sponsoren, èn de 'herope
ning' van de bibliotheek van
Jozef Janssen mogelijk maakt.
Die collectie boeken, tijd
schriften en kostbare tekstedi
ties staat nu in een kamer op
het theologisch instituut; ze
omvat verder 12% meter nooit
uitgepakte overdrukken van
artikelen en lezingen.
Bedrijven in de regio Nij
megen zullen, zo is de bedoe
ling, geld bijeenbrengen voor
een fonds van minimaal een
ton. Van de renteopbrengst
kunnen de leerstoel, de abon
nementen op series en de al
lernoodzakelijkste. nieuwe li
teratuur worden betaald.
„Ook het bedrijfsleven heeft
een zekere verantwoordelijk
heid voor het bewaren van de
cultuur", vindt Van der Plas.
„Men moet zo. wijs zijn om niet
alleen techneuten en verga
dertijgers te willen."
„De bibliografie van Jozef
Janssen is van onschatbare
waarde voor egyptologen in de
hele wereld. Wat zou de instel
ling van een Jozef Janssen-
leerstoel in 1987 mooi zijn:
tachtig jaar na zijn geboorte,
en veertig jaar na het ver
schijnen van de eerste afleve
ring van 'zijn' Annual Egypto
logical Bibliography."
Wie was Jozef Janssen?
Hij was priester in het bis
dom Roermond, studeerde
theologie in Nijmegen en
egyptologie in Leiden. Kort na
de oorlog vroeg de internatio
nale beroepsgroep van egypto
logen hem, als inmiddels ver
maard kenner, een jaarlijkse
bibliografie te gaan verzorgen.
Daarin zouden alle publicaties
op dit vakgebied met korte be
schrijvingen vande inhoud
komen.
Janssen kreeg prompt een
stroom publikaties uit de hele
wereld op zich af. Zijn biblio
theek werd hierdoor een van
de beste egyptologische collec-
ic
Janssen
Dr. Dirk van der Plas in zijn studeerkamer: vóór hem een Egyptisch dodenboek, dertig eeu- (1907-1963), egyptoloog met
wen oud, naast hem een personal computer. - foto-s archief de stem wereldfaam.
ties van ons land. „Hij heeft
zijn leven er letterlijk aan op
geofferd", zegt Van der Plas.
„Janssen is een Nederlands
monument in de internatio
nale egyptologie."
Bij zijn dood, in 1963, liet
Janssen zijn collectie na aan
de Katholieke Universiteit.
Hij hoopte dat hier ooit een
leerstoel egyptologie gevestigd
zou worden. Het is er nooit
van gekomen.
De egyptologie bestudeert
Egyptische teksten uit de pe
riode tussen ongeveer 3000
vóór onze jaartelling tot en
met de Kopten in de vroeg
christelijke kerk. Godsdienst
en cultuur uit die tijd zijn niet
alleen interessant voor theolo
gen, vindt Van der Plas.
„Langzamerhand gaan we be
grijpen, dat de mens niet bo
ven de schepping staat, maar
er deel van uitmaakt. Het aar
dige is, dat dit besef in het
oude Egypte volop aanwezig
was. Je vindt het terug in al
hun beeldmateriaal. Het is dus
niet uitsluitend iets van de
oude culturen van het Verre
Oosten als het taoïsme, dat te-
Tenslotte geeft Van der Plas
nog een schot voor de boeg:
„De hele bibliografie van Jo
zef Janssen is hopeloos verou
derd.
Zo'n catalogus hoort te
genwoordig in een computer te
zitten, met een zoekprogram
ma. Met wat extra geld zouden
we dit als een nieuw Neder
lands geschenk kunnen aan
bieden aan de internationale
egyptologie."
Dè plaats daar
voor kan het lustrumcongres
van egyptologen zijn. In 1988
komen ze met z'n allen even
'thuis'. In Cairo. Kan het mooi
er?
genwoordig weer populair is."
Door de bezuiningen in het
wetenschappelijk onderwijs
moet ook egyptologie het be
zuren. Voor de studie van Oud
egyptische teksten zal in de
toekomst alleen Leiden een
leerstoel bezitten.
Enkele an
dere universiteiten zullen
egyptologie bij letteren of
theologie laten geven door
universitaire docenten. In het
hele zuiden -en aan alle ka
tholieke instellingen - ont
breekt het vak antieke gods
diensten. Een Nijmeegse leer
stoel zou daarom in een grote
leemte voorzien.
/m merika is een kuis en
E /-% vroom land. Je hoeft
X JK.de televisie of de ra-
dio maar aan te zetten of je^
E hoort de stem van de„
een of andere predi-
E kant die het heil op
luide toon verkon- I
5 digt. De school-
kinderen staan 's 1
E morgens langs hun
5 banken met de rech-^' U
terhand op het hart en%JvM
E zingen het volkslied. De
kerken zijn vol. De president
E van het land wil dat er in school
wordt gebeden en dat de abor-
tusklinieken worden gesloten.
Dames lopen met spandoeken
E langs winkels waar minder kuise
3 boekwerkjes worden verkocht.
Praten over de intieme kanten
E van de liefde is uit den boze.
E Veel brave ouders beschikken
trouwens niet eens over de
woorden om met hun kinderen
zelfs maar de meest elementaire
E feiten van het sexuele leven te
bespreken. En sinds kort doet
E iedereen z'n uiterste best om
zoiets verachtelijks als reclame
voor condooms op de televisie'
1 tegen te houden. Want Amerika
moet kuis en vroom blijven.
Dat-alles verhindert niet dat
E nog dit jaar een miljoen teena-
germeisjes ongewenst zwanger
E worden. Hoe is dat mogelijk in
een land naar de 'waarden'
B waarvan de president in iedere
E toespraak zo nadrukkelijk ver-
E wijst? Het heeft kennelijk alle-
E maal te maken met de dubbele
E moraal waaronder Amerika in
E toenemende mate gebukt gaat.
Want op dezelfde televisie
waarop door miljoenen mensen
E beluisterde predikanten het heil
E preken, worden uur-na-uur pro-
Ei gramma's getoond waarin over-
E spel en echtbreuk -gemengd
E met sex en geweld - als hoogst
onderhoudende dingen worden
E voorgesteld.
E Sommige tv-heldinnen schij-
nen zich alleen nog maar in hun
E ondergoed door hun kapitale
E villa's te bewegen. En hun uit-
E voerig getoonde sexuele escapa-
E des leiden tot van alles en nog
wat, behalve ongewenste zwan-
gerschap. De televisieliefde is
E onverplicht en ongevaarlijk. En
E geen mens maakt zich daar druk
over, de tv-bazen - die wél zeg-
gen dat het publiek nog niet rijp
E is voor condoomreclame- nog
E het minst.
In de advertenties van onhe
il sproken warenhuizen en kle-
dingbedrijven wordt een merk-
E waardig accent op vooral de on-
dér- en nachtkleding van de da-
E mes gelegd. De Amerikaanse
E vrouw wordt geacht nachtkle-
ding te dragen van het soort dat
E ten onzent alleen via hoogst du-
bieuze jtostorderbedrijfjes ver-
krijgbaar is. Te oordelen naar
die advertententies lijkt de
E slaapkamer van het gemiddelde
E Amerikaanse echtpaar nog het
ülHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIimillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
ALS gevolg van de grote
verscheidenheid zijner akti-
viteiten, alsmede van zijn
sportieve en muzikale vrije
tijdsbesteding, begon hij nog
vóór de penopause ai die
verschijnselen te vertonen
die verraden dat iemand
van alles te lang en te veel
heeft bedreven.
Zo had hij naast een
sporthart
een tennis elleboog
een voetbalknie
zwemmersexceem
een roeirug
bilj artersvingers
trompetblazer wangen
ruiters o-benen
vuistvechters bloemkoolo
ren
een boksers zadelneus
nachtwakers blindheid
een petomanen sphincter
malfunctie
kunststierberijdersdijen
a dancer's heel
the disco-daze
wichelroedelopers rhabdo-
myolitis
en wat incipiënte rigor mor
tis
maar verder was hij met z'n
kippeborstje goed gezond, op
een rokershoestje na en één
stoflong.
Macaronisch mijmeren
Als d'urning en d'urninde
er samen iets op vinden,
dan glückt es auf die Dauer
vielleicht auch dem Zentaur,
mais a ce qui concerne les
hermaphrodites?
nou, nee, dat geloof ik niet.
Over het risten van bij bel -
chen
Hoe rist een Bij belch? Weet
u dat? Hebt u ooit een bij-
belch zien risten? Ik wel. In
De Stem van 2-12-1986, pa
gina T48 las ik: Maar als
Bijbelch en ik dacht: Bij-
belch? What the heil? maar
las desondanks verder op de
regel daaronder 'risten moet
men te allen tijdhet
profitisch (sicl)woord van
God laten klinken. Op school
moest ik het woord Bij
belchristen afkorten: Bij-
bel-chris-ten, een totaal
verouderde, middeleeuws
ogende vorm van woordaf
breking, merk ik nu.
John O'MUl
Prijsverhoging bij de benzi
nepomp ondanks daling van
de olieprijs met ruim ƒ5,-
per vat. Het klinkt bedriege-
lijk als die verhoging het ge
volg is van ontwikkelingen
op de internationale markt.
De oliewinning op het Con
tinentale Plat, het Midden
Oosten en in Rusland, de
voorraden opgeslagen in
tanks mede in aanmerking
genomen, de nog steeds da
lende dollarkoers recht
vaardigen een prijsverho
ging niet.
Verhoging van het elek
triciteitsbasistarief omdat
een omvangrijk investe
ringsprogram in gang wordt
gebracht en de verschillen in
brandstofkosten geëlimi
neerd moeten worden zulks
met ingang van 1 april aan
staande voor de klein-ver-
bruikers natuurlijk en dat
nog wel voor de helft gerea
liseerd. Nou daar moeten wij
de PNEM natuurlijk veel
dank voor betuigen, maar
begrijpen dat toch zeker
niet. En zo er zonder limiet
bezuinigd wordt op uitgaven
en inkomens.matiging zo uit-
drukkelijk gewenst is om de
werkgelegenheid te bevor
deren, zal de tol betaald
moeten worden door de
minst draagkrachtigen.
Door Lubbers, De Korte,
De Graaf en Van Lede ver
zwegen natuurlijk'maar tot
veler ergernis te pas en on
pas gesmoesd over betere
perspectieven in de jaren 90
en niet eerder. Wel wat laat
maar nu dan toch eindelijk
de beoefenaren van het vrije
feS-sSJK"
beroep uitstraling der mati
ging als een bedreiging op
hun budget zien aansluipen,
voorzover zij niet te dreigen
met een actie. Ja actie, waar
elders aan de moning van
een rivier een staking rigo-
reus dreigt te worden afge
straft. Massa-ontslag.
Een basistarief voor de
beoefenaren van het vrije
beroep dat aangepast wordt
met regelmaat in opwaartse
richting. De aandacht wordt
altijd gericht op kleine cri
minelen, mankracht ingezet
om diens ondoorgrondelijk
pad te volgen, maar als be
oefenaren van het vrije be-
roep als weldoener der
mensheid zich al of niet rij
kelijk dan wel vorstelijk la
ten belonen soms zelfs on
doorgrondelijk dan bla
meert dat het zo geacht be
roep. Een ieder is het recht
gegeven om te stemmen op
de partij van hun keus ten
einde daarin verandering te
brengen. Immers steeds lui
der wordt de vraag gesteld
wat is nou toch dat karwei
dat Lubbers zonodig moet
afmaken
Oosterhout,
H. Telchuijs
In de eerste plaats wil ik u
complimenteren met de
wijze waarop u verslag ge
daan hebt over de zaak Va-
lérie Jelgersma. Terecht dat
u op deze wijze zo'n verwer
pelijke ontvoering van een
weerloos kind aan de kaak
stelt. De ingetogen wijze van
verslaggeving verheft uw
krant tot een kwaliteitsblad,
waar ik al jarenlang met
veel genoegen mijn infor
matie uit put.
Andere gevoelens troffen
mij echter bij het lezen van
het artikel 'stakingen' in uw
krant van 25 februari; met
stijgende verbazing en
groeiend ongenoegen heb ik
dit artikel gelezen en herle
zen. Steeds heb ik mij afge
vraagd hoe te rijmen dat een
foto toont, de havenarbei
ders die zich massaal in
schrijven als staker, vervol
gens de vraagstelling als de
kop van het artikel, maar
dan gevolgd door een pro-
motieverhaal, wat mijns in
ziens direct uit de mond van
een directielid komt, over
een bedrijf uit Terneuzen.
Dit bedrijf voert een, door u
aangeprezen beleid, waar
best enige kanttekeningen
bij gemaakt mogen worden
en dit had ik, eerlijk gezegd,
van u ook verwacht. Na
tuurlijk ben ik met u van
mening dat stakingen voor
komen dienen te worden.
Ook overleg en sociale vaar
digheden dienen opgevoerd
te worden om te komen tot
meer produktiviteit en min
der conflictsituaties ten
einde de kans op stakingen
te verminderen. Maar wat
gebeurt er op uw veelgepre
zen Terneuzens bedrijf?
(Sorry, ik ben net zo retho-
risch als uw artikel). Daar
wordt de conflictsituatie
met de vakbond bestreden
door de werknemers indivi
duele arbeidsovereen
komsten aan te bieden, ver
volgens een minderheid ex
tra goed te belonen en zo uit
te spelen tegen de rest van
de werknemers. Dus het col
lectieve conflict op te delen
in kleine conflictjes, be
heerst door de sociale con
trole van de werknemers
onderling. Uitermate slim,
en moeilijk te bestrijden
voor vakbonden, omdat de
sterk gemaakte minderheid
inderdaad niet beter af is
met de vakbond in huis en
de meerderheid zijn mond
niet open durft te doen. Alle
machtmiddelen van het col
lectief zijn hen ontnomen.
Overigens is dit niet nieuw;
dit systeem is al in 1911 door
Taylor als 'scientific mana
gement' ingevoerd en wordt
nu trettend 'conflict-mana
gement' genoemd. In 1984
heeft Interuniversitair In
stituut Normen en Waarden
te Rotterdam uitgebreid on
derzoek gedaan naar de in
uw artikel geprezen bedrijf
en haar conclusies recht
vaardigen zeker niet uw ju
beltoon. Tenslotte wil ik u
met een andere mogelijke
misvatting op weg helpen:
als het artikel spreekt over
de vakbonden, lijkt het alsof
dit een losstaande grootheid
is. Niet is minder waar. Uw
foto boven het artikel toont
ons de vakbond; dat zijn die
mensen zelf.
Zevenbergen
Wim Witjes
U vervalt alweer in dezelfde
fouten als uw voorganger
Leijendekker in zijn begin
periode. Uithalen naar
Amerika, linkse sympa
thieën propageren in het
kielzog van de PPR. Leijen
dekker leerde op den duur
bij. Hopelijk doet u dat ook.
Het gaat toch niet aan om
Reagan als een schurk te be
titelen, als leugenaar enz. U
heeft de handelwijze van de
president gewoon niet be
grepen.
Reagan heeft via wapen
leveranties aan Iran Ameri
kanen vrij willen kopen in
Libanon. In ons kapitalis
tisch stelsel telt n.l. het indi
vidu. Dit in tegenstelling tot
bijvoorbeeld een communis
tisch regime of een theocra
tisch systeem in Iran waar
het individu totaal geen rol
speelt. U gaat aan deze kant
totaal voorbij. U maakt ook
de fout te vergeten dat u in
een regionale krant schrijft.
15 Jaar geleden kon de
Bredanaar nog kiezen uit 2
kranten (Ik betreur het ver
dwijnen van de Bredasche
Courant nog steeds). Bij ge
volge zijn de mensen uit
deze regio a.h.w. verplicht
abonnee bij De Stem te zijn.
Bedenk dit wel bij u vol
gende commentaren. Met
commentaren als deze slaat
u de plank zeer mis en be
wijst u 'De Stem' een wel erg
slechte dienst.
Ulvenhout,
J.A. Herben
Door Jan Paalman
„De eenzame boot vaart in
het holst van de nacht, door
een duisternis woest en
groot, den dood tegemoet".
Toen ik die pont als een ge
strande walvis op zijn kant
zag liggen, moest ik onmid
dellijk aan deze beklem
mende regels van Marsman
denken.
Die beklemming zul je in
de medische vakliteratuur
niet aantreffen: het treurige
lot van drenkelingen leverde
koele medische kennis op.
Het lugubere feit bijvoor
beeld, dat je niet alleen 'nat'
kunt verdrinken, wat lo
gisch is, maar ook 'droog'.
Bij een minderheid van de
drenkelingen, 10 procent,
sluiten de stembanden zich
automatisch zodat de dren
keling zuurstof te kort komt.
Als na een minuut of wat
ook het ademcentrum in de
hersenen het benauwd
krijgt, dan openen de stem
banden zich weer, waarna
de longen moeiteloos vollo
pen met water en het li
chaam bij gebrek aan drijf-
vermogen zinkt.
Bij een 'natte verdrinking'
komt het water zonder om
wegen de longen in. Vooral
als het water kouder is dan
10 graden en de drenkeling
ongecontroleerd diep gaat
ademen. Hoe meer water in
de longen, hoe minder zuur
stof. Als in het gevecht om
het hoofd boven water te
houden veel zuurstof wordt
verbruikt, dan kan het te
kort zo snel oplopen dat zelfs
hersenen, hart, longen en
nieren het benauwd krijgen.
De drenkeling wordt dan
duf en apathisch en verliest
de controle over zijn spieren.
Het soort water in de lon
gen is ook van belang. Zoet
water is gevaarlijker, omdat
het door het zoutere bloed
het lichaam in wordt ge
trokken en onderweg de su
perdunne longblaasjes ver
nielt. Zeewater is minder
schadelijk voor de long
blaasjes, maar trekt het wa
ter uit het minder zoute
bloed juist de longen in. Dit
longoedeem kan nog 24 uur
na redding optreden, een ge
vaarlijk verschijnsel dat be
kend staat als de 'tweede
verdrinking'.
Het bekende 'leeg laten lo
pen* van de drenkeling (pa
tiënt op buik op opgerolde
handdoek) heeft, anders dan
veel mensen denken, geen
zin. Je verliest er alleen
maar tijd mee. Soms worden
mensen, vooral kinderen,
'als dood' uit het water ge
vist, die later als door een
wonder toch opknappen. Het
duikreflex, het primitieve
reflex dat verhinderde dat
we bij de bevalling in het
vruchtwater verdronken,
redde hun het leven. Het re
flex onderdrukt de ademha
ling en vertraagt de polsslag
tot bijna onmerkbaar. De
moraal: een drenkeling
leeft, totdat het tegendeel is
bewezen.
Neem nou het jongetje dat
in Amerika op 6 februari
1984 door het ijs zakte. Dui
kers visten hem na 20 minu
ten 'klinisch dood' uit het
water en het joch overleefde
dat! Twee dingen hebben
hem gered: het duikerreflex,
maar ook de onderkoeling.
Onderkoeling is een twee
snijdend zwaard, een geluk
bij een ongeluk. Door de on
derkoeling verbruikt het li
chaam minder zuurstof, zo
dat vitale organen, vooral de
hersenen, door een soort
winterslaap worden be
schermd. Maar het ongeluk
bij dit geluk is dat onder
koeling zelf een doodsoor
zaak is, waarschijnlijk de
belangrijkste doodsoorzaak
bij schipbreukelingen. Daar
zijn lugubere details over
bekend.
Overlevenden van de Ti
tanic vertelden later dat het
gegil van de in 3 graden
koude water ronddrijvende
drenkelingen na 40 minuten
verstomde. In poolstreken
afgeschoten oorlogspiloten
werden al na drie minuten
levenloos uit het water ge
vist.
Bolkensteeg 4, Dongen, 1
meeste op een bordeel ui:|
Belle Epoque. En de man-,
op Valentijn- en MoedJ
geacht zijn geliefde te plej
met sensuele, doorzichtige,
ten kledingsstukken die j
waarschijnlijk prikkelen,
haar het gevoel moeten
dat ze niet zijn geliefde,
zijn lustobject is.
Door Jo WIJnan
Zo komt het dat
eigenlijk een zeer zinnelijk al
gelijkertijd ook zeer kuis laul
En tussen deze uitersten i
het als het ware van de s
ning. Dat is kennelijk meetl
het buitengewoon slecht voo
lichte tienermeisje kan vol
gen. Zij wordt het
van de raadselachtige dull
zinnigheid die hier op het r)
van net intieme leven
De ouders denken wa
hik dat hun zonen en docht-
alles weten, want die kijken J
mers iedere avond naar de
visie en lezen iedere
krant. Maar dat hun kindie
als gevolg daarvan een
vertekend beeld van het inhg
leven en de liefde hebben, i
in de ouders niet op.
Een eigenaardige angst
houdt veel ouders er inlog
van hun kinderen iets ovetj
mooiste ervaringen te vei
Er is zelfs reden om aan it|
men dat al dat verknipte,!
suele gedoe op de televisie e:|
de reclame een rechtstr
uiting is van een soort naliet
angst voor het intieme. I~
die angst die eerlijke
voorlichting aan de
kaanse kinderen bemoeilijk!
hier en daar zelfs on
maakt.
Toen dezer dagen
een aantal heikele onderwei]
in een televisieprogramma»
besproken, deelde een men
van een paar opgroeiende k
ren trots mee dat ze het
'condoom' niet over haar lig|
kon krijgen. En een tiener
telde dat toen ze thuiskwant|
de boodschap dat ze in vet
ting was, haar ouders „een»
dagen zwegen als het
toen deden alsof er op
niets was gebeurd".
Met de temperatuur van
het water dalen de kanser
pijlsnel, al zijn er indivi
duele verschillen door li
chaamsbouw, leeftijd, con
ditie, kleding en alcoholge-1
bruik. Omdat water drie
keer zo makkelijk warmte
geleidt als lucht, verlies je it I
water meer warmte dan je
kunt produceren. Je warn
zwemmen, toch een logische
reactie, werkt dan ave
rechts, merkwaardig genoef
juist bij geoefende zwem-|
mers, omdat hun goed
bloede en geoefende spierer. I
onevenredig veel warmte
afgeven. Het beste is om op
de lichaamswarmte te be
zuinigen door een opgerolde
'foetushouding', of met an
dere drenkelingen de
warmte hutje mutje te de-1
len.
Intussen bezuinigt het li-1
chaam op warmte door
nodige' lichaamsdelen var
de warme bloedstroom af te j
schakelen. Alleen de 'kern
van het lichaam, met devi-l
tale organen als hersenen
hart, nieren en lever, wordt
nog verwarmd. Op den duur
lukt dat ook niet meer. Bij
een kern tempera tuur van 35
graden raakt de hevig ril
lende drenkeling verward
Daalt de temperatuur nof
meer, dan slaat de hartslai
op hol, het beven maakt
plaats voor spierstramheid
het bewustzijn neemt steeds
meer af. Bij 30 graden; be
wusteloosheid. Bij 28
den; mogelijk een functio
nele hartstilstand en dood.
Hoe schijndood ook, e®
onderkoelde patiënt
totdat het tegendeel is bewe
zen. Bovendien mag je hem
anders dan je zou denken
nooit actief opwarmen. Dit
heeft juist een omgekeerd]
effect. De bloedvaten in
'afgeschakelde' lichaamsde
len gaan dan weer open
staan, waarna dit koude
bloed de kern nog meer
afkoelen. Men kan het be
een deken los over de dro8e
drenkeling leggen, op ee»
koele, niet tochtige omge
ving. Het wachten is dan of
de langzame spontane stij-l
ging van de temperatuur, jX
overlevingskansen zijn 'e'
of niets'. Of de patiënt f
dood, of hij overleeft he-
avontuur zonder verdere j
schade.
EaGINA zeeland 1
itj
on
Van een onzer verslaggevers
/OGELWAARDE - Zo-
vel Gedeputeerde Sta
ais de gemeente
löntenisse willen nog
jit jaar de verontrei-
ligde grond in de Bosse-
raat te Vogelwaarde
chonen.
i De bodem is daar ernstig
verontreinigd met benzine
m kan in de nabije toe-
tomst gevaar opleveren
voor de omwonenden.
Momenteel bestaat dat
gevaar nog niet, laten ge-
geputeerdc staten weten,
'je verontreiniging kan
rich echter verspreiden en
lat moet voorkomen wor
gen, omdat dan gevaar
roor de omwonenden ont-
aat. In het verleden stond
de Bossestraat een ben-
inepomp. De .grond
ondom die pomp is ernstig
ervuild.
Het zogenaamde nader on-
Jerzoek wees uit dat de ver
ontreiniging van de grond zich
erkt tot de directe omge-
YU,g van het voormalige tank
station, Bossestraat 85. Bij de
anks is de grond zelfs zeer
jterk vervuild. Ook onder de
straat en voor de woning is dat
het geval. Het grondwater is
over een nog groter gebied
verontreinigd. In de grond
voor het perceel en onder de
weg is zelfs een benzinedrij-
flaag aanwezig.
Er bestaat niet alleen ge-
Ivaar voor de omwonenden,
fmaar de benzine kan ook een
pvc-waterleiding van de WMZ
aantasten. Zo'n leiding ligt erg
dicht bij de Bossestraat.
GS willen zo snel mogelijk
leen nader onderzoek en hopen
Idat nog dit jaar de sanering
■zelf kan plaatsvinden. Burge-
i meester A. Kessen van Honte-
nisse is blij met dat standpunt.
■Hij vindt ook dat de grond zo
[snel mogelijk schoon moet
[worden.
Enkele maanden terug heeft
Jde gemeenteraad reeds bijna
140.000 gulden uitgetrokken als
leigen inbreng in de schoon-
maakkosten. Bij sanering be-
I taalt het rijk bijna negentig
I procent van de kosten. De ge-
I meente moet vijf gulden per
[inwoner plus tien procent van
j de kosten dragen. Kessen
[vindt die verdeling redelijk,
dit in tegenstelling tot het
I schonen van de haven van
Walsoorden. Die operatie moet
de gemeente volledig zelf be
kostigen. „Een zeer ontrecht-
j vaardige zaak", aldus de bur
gemeester.
I Strop
De beide verontreinigings-
gevallen betekenen een fikse
strop voor de gemeentelijk
i kas. Het schonen van de haven
gaat Hontenisse zeker 2,5 ton
kosten. Tesamen met de sane-
I ring in de Bossestraat te Vo
gelwaarde moet de gemeente
dit jaar bijna drie ton aan
l schoonmaakkosten uitgeven.
.,Een flinke financiële tegen-
i valler", aldus Kessen.
j OOST-SOUBURG - De PvdA
fceland sluit dinsdag 17 maart
e campagne voor de Staten-
®r.kl®zlnBen af met een mani-
estatie In De Zwaan in Oost-
oouburg.
Sprekers tijdens deze cam-
IPagnefinaie zijn gedeputeerde
t™^rsma' Tweede Kamerlid
Lillipaly en lijstrekker G. de
f „"«-Hommes. W. Wisse,
wethouder van Vlissin-
en voormalig journalist,
E, j drie eerste kandidaten
cv? tijdens een 'talk-
now aan de tand voelen. Het
whdariteitskoor De Bevelan-
nJj-z?rgt voor de muzikale
rvm OAS^mg' 06 av°nd begint
I °m 20.30 uur.
