PAPIER
VOOR II
Nederlandse bibliotheek klein en incompleet door geldgebrel
POOLSE WETENSCHAPPERS VOORAAN BIJ NEERLANDISTIEK
NEERLANDISTIEK OP ZEVEN UNIVERSITEITEN
Boekenzendingen zijn belangrijk
VRIJDAG 27 FEBRUA
Van Agt
Kritiek
VRIJDAG 27 FEBRUAR11987
Problemen
tijdschrift Vertaalprijs
Hugo Claus
-t-, j— 1. EXTRA - im.i.m L
Frappant
WARSCHAU - „Op een koude december mid
dag van 1S80, ter gelegenheid van het geriaaa-
nistenoengres in Warschau, hadden zich Po
len, Oostmiitsers en Vlamingen aan een tafeJ
geschaard en daarbij fungeerde het Neder
lands als voertaal.
Studie
Exotisch
Traditie
Volgens Van Agt raakt Bra
bant door zijn vertrek een
mooi verschijnsel kwijt. Hoe
mooi het was zien we aan
zijn beleid en dat van het
CDA. Overigens houden we
nog wel wat over want de
nieuwe provinciecommissa
ris zal een CDA-aanhanger
moeten zijn. Begrijpelijk.
Alleen het zuiden accep
teert kernenergiecentrales,
opslag van kernafval e.d.
wat door andere provincies
wordt geweigerd. En de mi
litaire oefengebieden wor
den ieder jaar nog uitge
breid. Met het resterende
groen weet de provincie ook
wel raad. Zo wil men hier 4
miljoen m2 golfterrein aan
leggen.
Hoe wordt voorkomen dat
Brabant het verlengde
wordt van het Roergebied,
met luchtvervuiling, smog
en zure regen als blijvende
verschijnselen? In bijvoor
beeld Noord-Nederland wil
len ze alleen schone indu
strie. Met de provinciale
verkiezingen voor de boeg
moeten we van het CDA en
de WD maar even vergeten
dat ze naast een reeks mili
taire vliegvelden Brabant in
de afgelopen periode ook
nog Woensdrecht hebben
bezorgd.
Daarnaast staan in de
zuidelijke helft van Neder
land alle kerncentrales (die
alleen al vanwege de mense
lij ke factor bij het beheer
onverantwoord zijn). Dat er
daar tot nu toe niet enkele
bij gekomen zijn 'danken'
we alleen maar aan de ramp
bij Kiev.
Kortom met geharnaste
partijen zoals CDA en de
WD aan de leiding is er aan
duidelijkheid geen gebrek.
En Den Haag kan hier van
alles en nog wat kwijt. Vol
gens plan komen spoedig de
kruisraketten. Maar waar
om? Rusland wilde tweezij
dig ontwapenen maar van
wege Reagans SDI-plan
wapenwedloop) ging dat
niet door. En ook het argu
ment van solidariteit met
Navo-partners klopt niet: In
Duitsland groeit het plan om
aan weerszijden van het ij
zeren gordijn 300 km kern-
wapenvrij te maken. De
enige gebieden in Europa
met Navo-kruisraketten
zouden dan zijn Engeland,
België, Nederland en Sicilië.
Het zou niet gek zijn als we
met Van Agt nog wat meer
kwijtraakten.
Hogeloon,
M. v. d. Laar
Belangrijk in een democra
tisch land dat mensen via
Pers en media hun kritiek
kunnen spuien over toestan
den waar ze het niet mee
eens zijn. In de crisisjaren
voor de Tweede Wereldoor
log konden we dat niet. De
meesten werden arm en dom
gehouden. Als er toen uit de
massa meer kritiek geko
men was op de abnormale
grote werkloosheid en de
opkomst van nationaal so
cialisme en NSB was mis
schien de Tweede Wereld
oorlog niet nodig geweest.
Op kritiek kun je tegen-
kritiek verwachten. Begrij
pelijk, maar kritiek hoeft
Piet zwartgallig te zijn en
met mijn humeur gaat het
Prima. Een briefschrijfster
in deze rubriek verwijst
naar Brandpunt in de
Warkt. Het gaat sinds Lub
bers I goed met de economie.
Cijfermatig misschien juist,
menselijk bezien klopt er
mets van. De 400.000 langdu
rige werklozen, al degenen
me al jaren van een mini
mum inkomen moeten rond
komen, de vele bejaarden
me deze winter letterlijk en
«guurlijk in de kou zaten.
Plus al degenen die deze
winter afgesloten waren van
ëas en licht.
Deze mensen hebben wei-
mg aan dat Brandpunt-
Praatje. Overheid moet rem
etten op bepaalde uitgaven,
waarom geen rem op defen-
ie-uitgaven? De overheid
J^uinigt echt niet alleen op
mtkeringen in gezinnen met
neer verdiensten. De echte
minima hebben tussen 1980-
o 10% koopkrachtverlies.
Door Tan Kaamen
WARSCHAU - „In 1979 vond
in Wassohau de verdediging
van de doctorale dissertatie
van Zofia Klimaszewska
plaats. Dat was de eerste pro
motie in de Neerlandistiek in
Polen. Als de jongste filologie
ami de universiteit van War
schau heeft de Neerlandistiek
met verschillende moeilijkhe
den te kampen. Onze Neerlan-
distische bibliotheek is erg
klein en vol lacunes. Wij be-
deviezen
niet over
voor de aankoop van boeken
in het buitenland. Wat wij wel
hebben, krijgen we geschon
ken uit Nederland en België,
onder andere van de Orde van
den Prince; van het Neder
lands ministerie van Onder
wijs en Wetenschap krijgen
we elk jaar 1009,- voor de
aankoop van boeken," zegt
professor dr. Jan Czochralski
van de universiteit van War
schau.
„In Wroolaw is de situatie
niet beter. Desondanks hebben
wij in zowel Wroclaw als
Warschau al het een en ander
gepresteerd. Dat was moge
lijk, ten dele althans, door de
navorstogs- en studiebeurzen
die we regelmatig krijgen ha
het kader van culturele ak
koorden met België en Neder
land. Jammer genoeg zij® met
alle beurzen financieel toerei
kend Gelukkig hebben we de
mogeiajkftpid als Neerlandici
in Polen onze wetenschappe
lijke artikelen te laten druk
ken. Dit dankzij een speeiate
reeks 'Neerlandica Wratisla-
viensa', die deel uitmaakt van
de overkoepelende 'Acta Uni-
versitatis Wraiiaslaviensa*.
In 1980 werd een conventie
afgesloten tussen de universi
teiten van Warschau en de
Katholieke Universiteit Leu
ven. Helaas ate gevolg wél-
WARSCHAU - „Voor de Poolse Neerlandici blljfven de boek-
zendingen een delicaat punt", zegt professor dr. Marcel
Janssens van de Katholieke Universiteit Leuven.
„De lectoraten In Polen zijn te hoge mate afhankelijk van
boekenschenktngen uit Den Haag en Brussel voor de samen
stelling van een minimale wetenschappelijke Infrastructuur.
De boekenbomen uit Den Haag en de boekenpakketten uil
Brussel zijn voor hen een kwerite van leven of dood. De
'Commissie Letteren' beschikt helaas over een godgeklaagd
laag aankoopbudget.
Wij hebben In de loop van 4984 als stelling aangenomen,
dat wij van nieuwe teksten die wij voor de lectoraten geschikt
achten, 1Q0 exemplaren méér (aten aankopen, die voor de
Neerlandistiek bulten de muren bestemd zijn. Overigens zou
den wij de lectoren Nederlands beter wat meer bruikbare
woordenboeken, grammatica's, tekstboeken, lopende tijd
schriften, dagbladen en cassettes, eventueel video-cassettes
en dergelijke moeten sturen In plaats san die prestigieuze
grootschalige representalieboeken die zo'n f300,- kosten en
die je niet in een bibliotheek kunt bergen. Een lector In Polen
heeft geen boodschap aan een kijkboek dat op een salontafel
moet liggen; voor diezelfde prijs krijgt hij een leerboek of
cassette In tien of twintig exemplaren."
hebt van de economische cri
sis, fungeert de uitwisseling
van wetenschappers in de
sfeer van de Neerlandistiek
alleen als 'eettrichtingsver-
Beer'; van Leuven naar War»
sshau. Een keetje heter fune»
fcaieert een soortgelijke con
ventie tussen Wsaalaw en
Leuven. Ere Neerlandistiek te
Wroclaw beschikt over
wetenschappers, maar
Warschau is de Neerlandistiek
minder rijk bedeeld aan per
soneel. Hier zijn het maar
twee medewerkers met een
vaste benoeming die zich uit
sluitend met Neerlandistiek
bezig houden, te weten dr. Zo-
fïa Klimaszewska en drs. An-
drej Dabrowska. Bovendien
zijn er drie mensen die op
grond van een leeropdracht
lesgeven. Bij het i
onze studenten hebben weten
schappers uit België en ge
deeltelijk ook uit Nederland,
effectief meegeholpen. Er be-
s in Polen twee Neer-
fiiologieën: aan
de universiteiten van Wro
claw en Warschau. Aan enkele
andere Poolse universiteiten is
er telkens één Neerlandicus of
Neerlandica, die les geeft in de
praktische kennis van de Ne
derlandse taal", zegt professor
dr. Jan Czoohralski, die in
Warschau specialisatie-colle
ges geeft.
Professor dr. Marcel Jans
sens van de Katholieke Uni
versiteit van Leuven onder
kent de problemen waarmee
Send wordt. Zuiver kwant#
tïsf bekeken is de Poolse N«
landistiek nog altijd aan
pansietoe."
Professor dr. Marcel J®
seas heeft wel zijn
waarom de Polen belar
ling hebben voor studie Ne
landistiek. Hij zegt: „Het i'
aantrekkingskracht van
westerse cultuur als gel
Een Poolse student zal je»
gen dat de Poolse cultuur"
ouds cm het Westen afg
is en dat hij langs het
lands een venster op het W
ten open houdt. Ik mag4
zeggen dat het mogen M®
pen van een vakantiec®
Nederlands in Hasselt
Breukelen voor een student
Warschau, Lodz of Lublin
te het land varr melk i
Br zijn echter ook asj
motieven, zoals de aan»
kingskraeht van de EuroPj
instellingen in Brussel, 1
xetnburg en Straats»®
waar Nederlands de ottö
taai Sb, of van de tewerk
ling van een bedrijf in
zich* op een betrekking 1
raar Nederlands heeft
Poolse student natuurlijk
Alteon in het westen va»
Bondsrepubliek en
Frankrijk wordt in een
schoten Nederlands als b
gedoceerd. Br blijft in
nog het een en ander te
zenMjken wat betreft
stoelen Nederlands. C--
heeft de studie Nederlan
de status van volwaardig
vak gekregen. Als ik dat
gelijk met de status vS'
bijvakstudie Nederlan®
geveer overal elders
retd, mag ik zeggen
ook te dat opzicht
In totaal zijn ar enkele honderden Poolse studenten
Nederlands in htm pakket hebben. In Warschau alleen
vijftig. Het is een exotische taal voor hen. Veel studenten h
pen er iets aan te hebben als onderdeel van de Germanistu
studie op het gebied van vertalingen Nederlands-Pools, v»
licht straks met toenemende handelscontacten. - foto
Het belangrijke tijd
schrift Uteratuva na
swiecie'
tuur) heeft het ver-schij
nen gepland van een
hele aflevering gewijd
aan het oeuvre van
Hugo Claus. - foto anp
ring bij de critici gevonden,
©ok enkele andere werken
hebben bij de Poolse kritiek
enthousiaste reacties uitge
lokt. Couperus' roman 'Van
oude mensen.werd door de
recensent van het katholieke
sociaal-culturele
'Kierunki' (Stromingen) als
een autentiek meesterwerk
begroet. Onderstreept werd
Couperus' meesterschap in het
uitdiepen van psychologische
achtergronden, zijn scherpe
uitbeelding van het Holland
van rond de eeuwwisseling en
zijn onvergetelijke sfeer
schepping."
Intussen is al een ander N
derilandstalig stuk 'De
gels' van Dimitri Fresl
Frank, vmr de Poolse televj
bewerkt en In 1979 uitgezo
den. Set is toen door 7.0001
toeschouwers bekeken. He
zelfde stuk is in 1983 twa,
keer met ©root succes op;
voerd in het Poolse centrum
Londen. De activiteiten van
Neerlandici hebben de nodi
vruchten afgeworpen I
jaar 1980 betekende een
wenteliqg op het gebied c
vertalingen uit de Nede
landstalige literatuur:
niet minder dan v
boeken, all
uit het Naia
lands vertaald.
nauiurieKe t f
We hebben nu een nieuw
vertaalproject op het pro
gramma staan. Het belang
rijke tijdschrift 'Literature na
swiecie' (Wereldliteratuur)
heeft het verschijnen gepland
van een hele aflevering gewijd
aan het oeuvre van de grote
Hugo Claus. Het nummer zal
fragmenten bevatten van ver
schillende werken die later
volledig gepubliceerd zullen
worden, met name 'Omtrent
Deedee', 'De Verwondering' en
'Het verdriet van België',
evenals een keuze uit zijn ge
dichten en het toneelstuk
'Vrijdag', dat naar wij hepen
ook opgevoerd zal worden.
VToeger al is rijn romande
buut 'Metsiers' in vertaling
uitgekomen. Met Claus hopen
we nu het Nederlandse toneel
op de Poolse scène te brengen.
1984 waren de
werken die op
Poolse markt kwamen 'Wat
niest op de morgen' van
seels, 'Een vlucht regens,11
pen? van Maarten 't Hart,
aanslag' van Harry Mulischi
'Terug naar Oegstgeest'
Jan Wolkers. Een blijk
waardering voor de prestati
van de Poolse Neerlandici
het gebied van de verspreids
van de Nederlandse literati
was de toekenning van
Marttous Nijhoff-prijs
vertaling van Nederlands
raér werk aan een jonge Pool
verteler in 1982. De Pool
Neerlandici koesteren voori
toekomst stoutmoedige
aen.
Er wordt zelfs gedacht
het uitgeven van een hele N
derlandse reeks, een Nedi
landse bibliotheek, waarin i
belangrijkste werken uit
geschiedenis van de Nede
landse letteren hun plaa
zouden krijgen. Laten wek
pen dat dit ambitieuze pro;
binnenkort verwezenlijkt te
worden," besluit dr. ZofiaKl
maszewska.
Poolse interesse
De Neerlandistische bibliotheek in Warschau is erg klein en vol lacunes. Men beschikken
niet over deviezen voor de aankoop van boeken in het buitenland. Wat men wel heeft, wordt
geschonken door Nederland en België. - fotöafibhiefoe stem
de Poolse Neerlandici worste
len. Als voorzitter van de
'Commissie Letteren' in België
wordt hij regelmatig gecon
fronteerd met de boekenbe-
voorrading van de lectoren
Nederlands in het buitenland.
Ifij zegt: „De Belgisch-Neder
landse
Neerlandistiek in het buiten
land had destijds bij haar ad
visering aan de betreffende
ministeries in Brussel en Den
Haag prioriteiten-opgesteld, in
functie van vooral het weten
schappelijk peil van de beoe
fening van de Neerlandistiek
aan buitenlandse universitei
ten. Polen figureerde met
glans In de eerste groep, teza
men met Engeland, Frankrijk
en Duitsland -de DDR en de
Bondsrepubliek - de Ver
enigde Staten en Indonesië.
Indonesië vormt een apart
probleem, omdat daar voor
Nederland oude verplichtin
gen bestaan.
Dat Engeland, Frankrijk en
de Bei ïdsrepubliek eentra voor
Neerlandistiek van eerste
rang kennen, is niet meer dan
normaal te noemen, zeker in
het inmiddels van ptwr prag
matisch belang in EG-ver-
band. De aanwezigheid van de
DDR in de hoogste regionen
van de prioriteit is te danken
aan het onvolprezen wesrk van
Gerhard Worgt, titularis Van
de leerstoel Neerlandistiek in
Leipzig. Vrijwel alle huidige
jongere docenten en lectoren
Nederlands in Polen hebben
hun vorming als Neerlandicus
genoten tijdens een verblijf
van meerdere jaren te Leipzig,
waar Gerhard Worgit de tradi
tie van de professoren Theo-
dor Frings en Gabriele Sshieb
met glans voortzet
Sinds een
paar jaar hoeven de Neerlan
dici uit Polen de omweg langs
Leipzig echter test meer te
maken. Zij kunnen nu stude
ren aan de Poolse universitei
ten.
In elk geval is het heel frap
pant dat naast buurlanden in
de EG als Engeland, Frankrijk
en de Bondsrepubliek, Polen
post is komen vatten onder de
landen waar Neerlandistiek
het hoogste wetenschappelijke
peil beeft bereikt. Toen het
stuk 'Vrijdag' van Hugo Claus
te Londen werd opgevoerd,
stond er te de programina-
broehure dat Claus eer zeer
produktief schrijver is, die
zich uitdrukt te het Neder
lands én het Frans én het Bel
gisch, Dat moet een van de
stompzinnigste flaters ge
weest zijn die ooit in Engeland
gedrukt werden. Zoiets zou te
1986 te Polen niet mogelijk
zijn. Een periodiek als de
'Neerlandica Wratielavtensdaf
is een uitstekend staaltje van
de ernst waarmee ons vak tus
sen Oder en Weichsel feeoe-
'De komst van Joachim
Stiller' van Hubert Lampo
heeft een aanzienlijk succes
en een grote populariteit
geoogst bij de Poolse lezers
en ware waardering bij de
critici gevonden.
- FOTO ARCHIEPOE STEM
In 1984 ivoren de belang
rijkste werken die op de
Poolse markt kwamen
'Wacht niet op de morgen'
van Rosseels, 'Een vlucht re
genwulpen' van Maarten 't
Hart, 'Be aanslag' van Harry
Mulisch. - FOTO ANP
voor Nederlands
Door Ton Koomen
Een aardige anecdote van dr. Johan Taeldeman
van de Rijksuniversiteit van Gent, die bij zijn thuis
komst de nodige verwondering wekte.
Wie echter op de hoogte is
van het wonder van de Poolse
Neerlandistiek, zal zich daar
veel minder ever verbazen.
Dat wonder manifsteert rich
in twee oprichten.
Allereerst is er de grote be
langstelling van de kant van
Polen om Nederlands te leren.
Op dit ogenblik kam men aan
niet minder dan zeven Poolse
universiteiten, te weten War
schau, Wroalaw, Torun, Lodz,
Lublin, Poznan en sinds kort
ook Rzeszow Neerlandistiek
studeren. Taeldeman; „Verder
uit dat wonder zich ook in de
vele waardevolle bijdragen
die door Polen aan de Neder
landse taalstudie gewijd zijn.
Ik durf gerust te stellen dat
geen enkel land buiten ons
taalgebied, behalve beide
Duitelanden, zo'n substantieel
aandeel gehad heeft in de ont
wikkeling van de Nederlandse
taalstudie.
Aan de Poolse universitei
ten is de Germanistiek, de stu
die van het Duits, heel sterk
uitgebouwd en onder die vleu
gels is de laatste 25 jaar ook de
studie van de Nederlandse
zustertaal sterk gaan op
bloeien. Aan bijna alle Poolse
universiteiten heeft de Neer
landistiek het levenslicht ge
zien als een specialisatie bin
nen de Germanistiek."
Precies 25 jaar geleden werd
het startschot van de Poolse
Neerlandistiek gegeven aan de
universiteit van Wroclaw,
waar vooral door toedoen van
professor Zabrocki een leato-
raat Nederlands opgericht
werd. Van 1S6D tot heden heeft
het onder leiding van profes
sor Morcteiec gestaan. Het is
ongetwijfeld het belangrijkste
centrum van Neerlandistiek te
Polen. Een mijlpaal was onge-
twijfeld het Neerlandistisoh
jaarboek ('Neerlandica Wra-
tislaviensia') dat hier het le
venslicht zag. In Warschau Is
het wetenschappelijk werk
van de Poolse Neerlandici dui
delijk anders georiënteerd.
Baanbrekend werk wordt hier
verricht door professor Czoch
ralski en dr. Zofia Klimas
zewska.
„te totaal rijn er enkele
honderden Poolse studenten
«Se Nederlands in hun pakket
hebben, te Warschau alleen al
vijftig. Het is een exotische
taal voor ons. Veel studenten
hopen er iets aan te hebben als
onderdeel van de Germanis
tiek-:, tudie op het gebied van
vertalingen Nederlands-Pools,
wellicht straks met toene
mende handelscontacten", zegt
dr. Zefia Klimaszewska, een
charmante lector aan dp uni
versiteit van Warschap, die
haar studie voltooide aan de
Rijksuniversiteit in Gent.
„Dp culturele betrekkingen
tussen Polen en Nedarland en
België hebben een rijke en
lange traditie. Als erfgenamen
van deze traditie hebben Wij
allen, die daartoe door onze
vorming geroepen zijn - ik be
doel hiermee zowel de Poolse
Neerlandici als de Polonisten
uit het Nederlands taalge
bied- de plicht deze nalaten
schap te ere te honden. De we
derzijdse kennis van onze cul
turen te bevorderen en als be
middelaars te het culturele
uitwisseltegsproEes op te tre
den."
En men zM te Polen niet stil.
Dr. Klimaszewska: „De aan
hst eind van de jaren zeventig
verschenen 'Biografie van in
het Pools vertaalde literatuur
1945-1976' brengt een lijst van
71 titels uit het Nederlandse
taalgebied. Sindsdien is al
weer een twintigtal werken te
het Pools vertaald. Dat bete
kent in totaal ruim negentig
Nederlandstalige werken in
Poolse vertaling voor de na
oorlogse periode. Heel wat be
langrijke Nederlandse litera
tuur is voor het Poolse lezers
publiek toegankelijk gemaakt.
Bijvoorbeeld Muitatuli's 'Max
Ha-velaar', voor de oorlog al
vertaald en later herdrukt,
daarnaast ook 'Het Achter
huis' van Arme Frank en 'De
komst van Joachim Stiller'
van Lampo. laatste verza
melde magisch-realistische
werk van Lampo heeft een
aanzienlijk sueces en een grote
populariteit geoogst bij de
Poolse lezers en ware waarde-
