even..u
UITBLAZEN
Dé oplossing voor rivierbodemvervuiling is er nie
Blanken Zuid-Afrika raken steeds verder
'Katechese geen populair vak'
AB
nis Oiufi/ui
■ACHTERGROND
Lubbers
verdedig
De Korte
Campina
krijgt
'oorlog'
Tegen het
loensen
JDüSOmM.
'EERST VERONTREINIGING TEGENGAAN, DAN PAS OPRUIMEN'
DEBAT TUSSEN 'BOEREN' EN 'BRITTEN' LAAIT OP VOOR VERKIEZINGEN
GODSDIENSTONDERWIJS OOK VAN BINNENUIT ONDER DRUK
Stakingen bij
DESTEMCOI
Visfraude
WOENSDAG 18 FEBRUAR11987
WOENSDAG 18 FE
uitzendbureau
WIM KOCK
DIE vraag van me
vrouw J. T. van Trot-
senburg-Ridder uit
Prinsenbeek over de bete
kenis van 'het scheel af
drinken' had ik beter nog
even kunnen opzouten tot
na het weekend. Nu kwam
hij me te staan op een hele
avond tekst en uitleg van tien
tallen in feeststemming verke
rende en daarom nogal uitvoe
rig palaverende mensen, me
rendeels vrouwen die hun af
keer van dat mannelijk barba
risme nauwelijks konden ver
bergen. Bovendien had zich 's
morgens om goed acht uur (ik
slaap 's zaterdags uit. U ook?)
al de eerste reflectante aan de
naast mijn bed staande tele
foon gemeld: „Dat u dat niet
weet, dat snap ik niet."
Nu wist ik natuurlijk best
wat het scheel afdrinken is. Dat
had ook in dat stukje gestaan.
Onze oudste zoon werd gebo
ren in een kraamkliniek waai
hij en zijn moeder tien dagen
moesten verblijven. Dankzij de
inspanningen van vrienden, bij
wie ik in die dagen nu en dan
ging eten, werd het scheel af
drinken een soort dagelijkse
routine. Zij regelden onge
vraagd voor mij allerlei café-af
spraken, waarvan ik dan weer
vond dat ik er niet onderuit
kon. Op de duur had ik met zó
veel mensen het scheel afge
dronken dat twee maanden la
ter, tijdens de pauze van de
nieuwjaarspremière, de burge
meester van de stad, die we toe
vallig tegen het lijf hepen, tegen
mijn vrouw zei: „Bent u nou de
moeder van Sjefke?"
Ik was toen stadsverslagge
ver en ook op de krant had men
mijn dagen durende vreugde
uitingen opgemerkt, zodat de
toenmalige hoofdredacteur Jan
Bruna mij een van de langste
volzinnen toevoegde die ik hem
ooit heb horen uitspreken: „Ik
kan me levendig indenken dat
je gelukkig bent met de ge
boorte van je zoon, maar zou je
onderhand niet weer gewoon
aan het werk gaan?" Ik weet
dus wat het scheel afdrinken is.
Trouwens, mevrouw Van Trot-
senburg weet dat ook wel. Zij
vroeg ook niet wat het was
maar wat het precies betekende
en wat er de oorsprong van
was.
Mijn eigen onzekerheid over
de precieze betekenis van het
woordje scheel was ook niet zo
dom is het veel mensen leek,
want er hebben zich twee ver
schillende partijen gemeld. De
ene partij, de meerderheid,
houdt het op de ogen van de
baby, maar er zijn ook opval
lend veel mensen die beweren
dat scheel hier 'deksel' bete
kent. Welk deksel en waar dat
dan vanaf gedronken moet
worden, zeggen ze er niet bij.
Aangezien de oog-verklaringen
in de meerderheid zijn en bo
vendien het best zijn onder
bouwd met vaak leuke verha
len, houd ik het erop dat vaders
en getuigen (meestal de twee
grootvaders of de oudste broers
van de vader en de moeder), na
de aangifte van de geboorte,
een neut of een pint gingen E
pakken om het loensen van de
baby te bestrijden.
Het mooiste verhaal kwam E
van mevrouw Van Dort-Van
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINIIIIIIIIIIIilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIlP
Deurzen uit Teteringen. Omdat
de boeren door de week geen
tijd hadden om naar het ge
meentehuis te gaan, kwam het
in dorpen wel voor dat de ge
meentesecretaris op zondag in
het café ging zitten om daar de
aangiften te noteren. Natuur
lijk dronk de sik zijn pintje mee
en zo komt het, aldus mevrouw
Van Dort, dat namen in ge-
boortenregisters nogal eens ver
keerd zijn gespeld. Haar eigen
meisjesnaam Van Deurzen ont
stond daardoor. Haar grootva
der heette Van Deursen.
Mevrouw H. Nooten-Krij-
nen uit Dongen heeft ook een
aardige variant. „Als je erg veel
drinkt kan je de controle over
je oogspieren gedeeltelijk ver
liezen. Dronken mensen loen
sen dan ook vaak. De scheel af
drinkende vaders namen dus
als het ware het loensen van de
baby over", schrijft ze, om er
aan toe te voegen: „wat 'n op
offering hè?" Verder is ze van
mening dat het nauwelijks een
kwestie van echt bijgeloof kan
zijn geweest. „Daar mannen al
tijd een excuus zochten om
eens lekker door te zakken, is
volgens mij de smoes gevonden
dat het loensen van de baby be
zworen moest worden met een
drinkgelag."
Binnen dat algemeen ge
bruik van het scheel afdrinken
bestonden weer veel variaties.
Iemand vertelde mij dat men
per se even aantallen consump
ties moest nuttigen omdat 'an
ders het ene oog achter zou
büjven bij het andere'. Je kunt
je voorstellen wat er gebeurde
als de drinkers de tel kwijt
raakten. Kind scheel, vader en
de getuigen blauw.
GA. Klaassen uit Dorst
schrijft dat de getuigen alvo
rens mee te gaan naar het stad
huis de baby moesten zien, on
der meer om het geslacht vast
te stellen. Het was de gewoonte
na de kroegentocht de baby op
nieuw te bekijken. Nu alleen
het kopje en verheugd 'vast te
stellen' dat het kind niet (meer)
loensde. Moeder en kind wer
den uitbundig geprezen.
Het scheel afdrinken werd
ook wel thuis gedaan. Ook dan
ging men herhaaldelijk de baby
in ogenschouw nemen, schrijft
Klaassen. Zo kon het gebeuren
dat de baby meerdere keren
scheel werd verklaard. Was de
jenever- of bierkruik leeg, dan
werd er warm water in gedaan
en legde men hem bij de baby
in de wieg. „De vrouwen", al
dus de heer Klaassen, „deden
er niet aan mee en vonden het
flauwe kul." Toch schijnen ze
een plaats te hebben gehad in
het ritueel want hij schrijft ook:
„Wel werden de mannen ver
maand om hun uitspraken",
vermaand tussen aanhalingste
kens plaatsend.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41©236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, ©01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
RsnkrpIstiPQ'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGI
Door Ad Burger
ALS er uit het zaterdag
in het Zuidhollandse
Oude Tonge gehouden
PvdA-symposium over
de vervuiling van on
derwaterbodems een
conclusie getrokken kan
worden, dan is het wel
de conclusie dat dit
'nieuwste' milieu-pro
bleem zo mogelijk nog
moeilijker op te lossen
zal zijn dan andere mi
lieu-problemen.
Op het symposium werden
weliswaar tal van 'mogelijke'
oplossingen aangedragen,
maar dé oplossing bleek ook
daar niet voorhanden. Dat
komt niet in de laatste plaats
om dat zowel bij het oprui
men als bij het voorkomen
van de onderwaterbodem-
verontreiniging niet duide
lijk is wie hiervoor verant
woordelijk is. En dus is-ook
niet duidelijk - en dat is min
stens zo belangrijk - wie voor
de kosten hiervan moet op
draaien.
Saneren van de 100 miljoen
m* vervuild rivierslib gaat
naar alle waarschijnlijkheid
minstens 3 miljard gulden
kosten. Geld dat eigenlijk -
daarover was ook iedereen in
Oude Tonge het zaterdag
eens - zou moeten worden
opgehoest door de vervuilers.
Het grote probleem hierbij is
echter dat nauwelijks bekend
is wie de vervuilers zij a Het
verontreinigde slib ligt er
Wee tegen zout-injecties', zeggen ze in de Elzas. Daarom
komt het spul in 'onze' Rijn terecht.
vaak al dertig jaar; nagaan
waar het vandaan komt, is
derhalve een onmogelijke
opgave.
Dat het grootste deel van
de vervuiling uit het buiten
land komt, staat wel vast.
Een internationale overeen
komst waarbij het buiten
land in bijvoorbeeld EG-ver
band voor een deel van de sa-
neringskosten opdraait, zou
uit dat oogpunt bezien een
goede oplossing zijn. Het is
echter zeer de vraag of het
buitenland daarvoor te por
ren is; de ervaringen met de
zoutlozingen op de Rijn van
de Franse kali-mijnen leert
dat milieu-politiek over de
grenzen heen wel heel erg
moeilijk tot stand komt.
„Zo'n overeenkomst zal, als
die er al komt, waarschijnlijk
jaren op zich laten wachten",
klonk het weinig optimis
tisch.
Gemeenten voor de sane
ring laten opdraaien is een
andere oplossing, die echter
nauwelijks rechtvaardig is te
noemen. Immers, gemeenten
hebben veelal part noch deel
aan die verontreiniging. „Een
regeling zoals we die kennen
in het kader van de wet bo
demsanering, waarbij de ge
meenten voor een belangrijk
deel voor de kosten opdraai
en, is daarom ongewenst. Bij
bodemverontreiniging valt
dat nog te verdedigen; ge
meenten hebben gedeeltelijk
schuld, omdat ze in het verle
den te laks zijn omgespron
gen met milieu-bepalingen.
Maar in dit geval zitten ze
letterlijk opgescheept met de
rotzooi van anderen", was op
het symposium te horen.
Blijft over: de rijksover
heid. Het rijk moet, bij ge
brek aan duidelijk aanwijs
bare schuldigen, in eerste in
stantie het geld op tafel leg
gen om de verontreiniging op
te ruimen. Of het rijk daar
voor ook inderdaad geld be
schikbaar gaat stellen, is nog
maar de vraag. Minister
Smit-Kroes heeft laten we
ten 'niet automatisch aan een
extra overheidsbijdrage te
denken'. 'Een teleurstellende
gedachte', oordeelde PvdA-
voorman Wim Kok. Hij bleek
voorstander van extra over
heidsgeld, dat ook besteed
zou moeten worden voor de
ontwikkeling van nieuwe sa
neringstechnieken. Want -
ook dat werd op het sympo
sium overduidelijk - het op
ruimen van verontreinigd
slib kan niet langer gebeuren
door eenvoudig op het droge
op te slaan; Nederland kan
eenvoudigweg geen hoop van
100 miljoen m' slib bergen.
De Zeeuwse gedeputeerde
Paul Boersma kwam in die
context nog met het voorstel
om het slib uit de Wester-
schelde, dat vrijkomt bij het
eventueel verdiepen van de
vaargeul naar de Antwerpse
haven, maar in België te
dumpen: „Daar komt het im
mers ook vandaan".
Is de sanering van de ver
vuilde rivierbodems al een
probleem, nog moeilijker
wordt het met de aanpak van
tenland en de zogenaam:
'diffuse', zeg maar indirec
verontreiniging. Een
voorbeelden van dat
schadelijke stoffen in
laatgassen die in de voq
van zure regen weer in der
vieren terecht komen, mei
stoffen die via het fijnmaii|
afwateringssysteem uitej
delijk op het oppervlakte^
ter geloosd worden. Aanpi
daarvan vergt nog strenge
milieu-eisen, waarvan lat
niet iedereen even gep«
teerd zal zijn.
De Zeeuwse Gedepu
teerde Boersma: dweilen
met de kraan open.
- foto de stem/cofl j. de boer
de vervuiling zelf. In de afge
lopen decennia is weliswaar
ƒ8 miljard geïnvesteerd in
zuiveringsinstallaties, maar
de positieve gevolgen daar
van worden teniet gedaan
door de lozingen in het bui-
Het tegengaan van
gen, al dan niet als gevj
van bedrijfsongevallen,
het buitenland, is zo moge
nog moeilijker. De Zeeuw
provinciebestuurder
Boersma pleitte voor opsta
len van internationale vel
heidsvoorschriften waarai
elk chemisch concern m«
voldoen. „Na Tsjernot;
heeft een intematiori Ki
commissie de veiligheid vi
alle kerncentrales onder
loep genomen. Na de mille,
ramp bij Sandoz heeft klan
blijkelijk niemand eraan gs
dacht om datzelfde te doe
bij de chemische indust®
Terwijl ook daar internat
nale voorschriften en inle
nationale controle hoog nol
is", aldus Boersma, die inzj
betoog exact de kern vanl,
probleem raakte: „Zolï
iedereen de grote rivieren i
een soort open riool blij ft j
bruiken, heeft opruimen
de verontreinigde rivier»
dems geen zin. Dat blijft da
dweilen met de kraan open'
Van ome Haagse redactie
pEN HAAG - Premier L
bers heeft gisteren de bescl
diging weersproken dat t
Bister De Korte (Economis
Zaken) *voor zijn beurt spi
door eventuele financiële m
vallers te willen gebruil
voor belastingverlaging.
Lubbers nam de vice-p
mier in bescherming door
te merken dat 'het normaa
dat een minister van Econor
sche Zaken voor belastingv
jaging pleit, zoals een minis
van Financiën streeft n<
verlaging van het financ
ringstekort."
pvdA-leider Kok stelde g
teren zowel aan de premier i
aan de vice-premier een se
vragen naar aanleiding i
een radio-interview van
.orte afgelopen weekeini
Kok vroeg Lubbers of het
wenst is dat ministers „terw
de economische groei sta
neert, met verschillende mo
den spreken."
ETHNISCHE tegenstellingen
en vooroordelen zijn tot op
heden een overwegend thema
geweest in de verkiezings
campagnes van de blanke
partijen in Zuid-Afrika. In
het verleden betroffen die
steeds de andere bevolkings
groepen van zwarten, kleur
lingen en Aziaten, maar dit
keer concentreert het antago
nisme zich binnen de eigen
blanke bevolking.
Veel politici en commentatoren
hebben zich de afgelopen tijd ge
mengd in een oplaaiend debat tus
sen de Engels sprekende blanken en
de Afrikaners, de blanken van Ne
derlandse origine die het belang
rijkste politieke machtsblok vor
men en nog altijd gelden als de
meest fervente voorvechters van
het apartheidsstelsel.
De tegenstellingen tussen beide
groepen hebben hun wortels in de
Boerenoorlog van de vorige eeuw.
Een van de aanleidingen tot het
weer oplaaien van de oude tegen
stellingen is het recente besluit van
de prominente parlementariër Ho
race van Rensburg van de opposi
tiepartij PFP (Progressief Federale
Partij) om uit de partij te stappen.
Volgens Van Rensburg, een Afrika
ner, stapt hij uit de PFP omdat deze
partij zich te zacht opstelt tegen het
communisme. Voorts zei hij „per
soonlijk de felle vijandigheid tegen
Afrikaners te hebben ervaren die
aan de oppervlakte komt als het
dunne laagje vernis wordt wegge
haald dat dit lelijke vooroordeel in
de PFP gewoonlijk bedekt".
De meeste leden van de PFP zijn
blanken van Engelse afkomst. Zij
vinden over het algemeen dat de re-
gering-Botha te weinig haast zet
achter hervorming van de apart
heid. Het besluit van Van Rensburg
om uit de partij te stappen omdat
deze naar zijn oordeel een te pro
gressieve koers vaart heeft binnen
de PFP weinig sympathie gebaard.
Wel was duidelijk dat Van Rens
burg bij de aanstaande blanke ver
kiezingen op 6 mei geen grote stem-
mentrekker zou zij n.
Andere Afrikaners binnen de
PFP, zoals Frederik van Zyl Slab
bert, tot vorig jaar partijvoorzitter,
zijn het echter niet met Van Rens
burg eens en geloven niet dat
sprake er is van een toenemende
vijandigheid jegens de Afrikaners.
De PFP wees erop dat er relatief
meer Afrikaners in de partijtop van
de PFP zitten dan Engelstaligen in
de door Afrikaners overheerste Na-
sionale Partij, die sinds 1948 onaf
gebroken aan de macht is geweest.
Wat ook de waarde van Van
Rensburgs kritiek op de PFP mag
zijn, deze zal volgens verschillende
waarnemers in elk geval de Nasio-
nale Partij sterken in haar streven
om te voorkomen dat Afrikaner
kiezers overlopen naar andere par
tijen. Circa 60 procent van de
blanke kiesgerechtigden bestaat uit
Afrikaners.
Van Zyl
kenning
Slabbert: ont-
- foto archief de stem
„Het is niet mogelijk voor Afri
kaans sprekende mensen om zich
thuis te voelen in de PFP", zei voor
lichter Con Botha van de Nasionale
Partij na het opstappen van Van
Rensburg. Deze laatste heeft nog
geen besluit genomen over eventu
eel toetreden tot de Nasionale Par
tij, maar hem lijkt er wel veel aan
gelegen om zijn vroegere partij
schade toe te brengen. Hij maakte
onder meer een schriftelijke inven
tarisatie van de punten van kritiek
die hij op de PFP heeft. Onlangs liet
hij verder weten enkele malen ano
nieme telefonische dreigementen te
■hebben ontvangen.
Zo'n 150 jaar geleden leidden de
spanningen tussen de Boeren (over
wegend Nederlandse, Duitse en
Franse kolonisten die de voorzaten
zijn van de huidige Afrikaners) en
het Britse koloniale bestuur in de
regio Kaapstad tot de Grote Trek
van Boeren naar het binnenland.
Daar vestigden zij zich als onafhan
kelijk volk in een aantal Boerenre
publieken. Daarna volgden na twee
eerdere gewapende conflicten in
1842 en 1848 de twee grote Boeren
oorlogen (van 1880-1881 en 1899-
1902). Ondanks tal van successen
moesten de Boeren in 1902 met de
sluiting van de Vrede van Vereeni-
ging hun meerdere in de Britse ko
loniale overheersers erkennen. In
1910 verenigden de Britse kolonies
Natal en Kaapkolonie en de Boe
renrepublieken Transvaal en
Oranje Vrijstaat zich tot één zelf re
gerende staat: de Unie van Zuid-
Afrika.
De meeste Zuidafrikanen erken
nen dat een deel van de historische
tegenstellingen tussen Britten en
Afrikaners in de huidige tijd door
werken. De Engelstalige krant Sun
day Star haalde naar aanleiding
van de zaak-Van Rensburg het be
grip 'Boerehaat' weer van stal, „een
versleten restant van de politiek
Van een onzer verslaggevers
lUINHEM - Het Brabant!
niivelconcern DMV Campin
erop rekenen dat de boi
den vanaf vrijdag alles zulle
loen om het leveren va
nelk(-produkten) aan Cc
—berco-klanten door mlddc
van Britten en Boeren uit vervlojn pan acties voorkomen,
tijden". Volgens de Star betekei
het feit dat een als verantwoorde
lijk bekend staande politicus
Van Rensburg wijst op nog al
bestaande tegenstellingen tusse.
beide bevolkingsgroepen dat dei
aanklacht, als zij al niet juist is, no
Dat verklaarde gisteravon
voordvoerder G. Wijnhove
ran de Voedingsbond FN\
nadat Campina de eerder
oezegging om die afnemer
jiet te bedienen had ingetrok
steeds geldt als een krachtig middi [en 2,e willen bij Campin
(ja
om politieke emoties te luchten
stemmen te winnen.
De zaak-Van Rensburg gaat gro
tendeels voorbij aan de zwart
meerderheid, die niet in het
ment is vertegenwoordigd en vb
algemene verkiezingen blijft uitge
sloten. De Engelstalige krant Six
day Tribune vindt het ironisch i ingespannen
juist Afrikaners op hun achterst
benen staan wanneer zij menen dl lan de eis van de da
hun positie wordt aangetast, ten»,
zij zelf weigeren de situatie van
onderdrukte zwarten onder ogen
iampina op grond van eer
chriftelijke toezegging nie
tan vaste afnemers van Co
zien. „Voor zover discriminate» Ktco verkopen. Het Bra
kan worden uitgebannen, beste antse zuivelbedrijf zou
Boerehaat met meer schrijft -
Tribune Maar dat is niet het gen rekken Wat onmiddellijk ge.
met apartheid'
De krant wees op het recente li
sluit van een school bij Pretoria a
een zwarte scholier uit te sluile
van een atletiekwedstrijd. De
gingen van de Nasionale Partij
het besluit van Van Rensburg uit!
buiten „vormen vooral een beled
ging in een week waarin onv®
bloemde discriminatie van
SEIST (ANP) - De Dienstenb
«nillende ziekenfondsen tot
zwarte schooljongen Zuid-Afril iïL^spra'ten over invoering
i- ijA«winr
weer in het brandpunt van de inti
nationale aandacht heeft gebrack
aldus deze krant.
Door Jan Bouwmans
HET WETSONTWERP
Basisvorming voor het
voortgezet onderwijs
heeft in kringen van het
protestantse en katho
lieke onderwijs voor
verontrusting gezorgd.
Men ziet het vak kate-
chese in steeds grotere
verdrukking komen,
terwijl dat vak niet on
belangrijk is om zich als
bijzondere school te
profileren.
Kardinaal Simonis heeft
als voorzitter van de Neder
landse bisschoppenconfe
rentie premier Lubbers in
een brief persoonlijk om ga
ranties voor de katechese in
het voortgezet onderwijs ge
vraagd. De kardinaal ge
waagt in zijn brief alleen
van de druk die uitgaat van
de andere vakken die ook
binnen de zogenoemde "vrije
ruimte' gegeven moeten
worden.
Maar dat is slechts één
kant van de medaille. De an
dere kant is eens heel kern
achtig onder woorden ge
bracht door drs. L. Aerden,
vicaris-generaal van het
bisdom Breda: „Katechese is
geen populair vak, noch bij
de leerkrachten, noch bij de
leerlingen." In de praktijk
betekent dit, dat het gods
dienstonderwijs heel ge
makkelijk de sluitpost
wordt van het lesrooster.
Het wetsontwerp Basis
vorming komt kort hierop
neer, dat 80% van de be
schikbare lesuren besteed
moet gaan worden aan door
de staat voorgeschreven
vakken en dat de scholen de
overige 20% vrij mogen in
vullen. De vakken die op die
'vrije ruimte' zijn aangewe
zen, zijn echter dermate tal
rijk dat er zullen moeten af
vallen. Dat zet ook het vak
katechese onder steeds gro
tere druk.
Hoe komt dat? Dat de ka
techese op de vrije ruimte is
aangewezen, is niets nieuws,
zegt drs. A. Stekelenburg,
directeur voorgezet onder
wijs van het Katholiek Pe
dagogisch Centrum (KPD)
in Den Bosch. De scholen
hebben er altijd al hun vrije
ruimte voor moeten gebrui
ken. De concurrentie tussen
katechese en andere vakken
bestaat al heel lang. Met de
invoering van de mammoet
wet in 1968 werd die alleen
maar heviger. De laatste
tien tot twaalf jaar is de
spanning nog groter gewor
den omdat vanwege bezui
nigingen in de zeventiger ja
ren het wekelijkse lesuren
werd verminderd, hetgeen
een nieuwe prioriteitsstel
ling nodig maakte.
Een ander aspect is dat
volgens nogal wat scholen
de kwaliteit van het kate-
chesevak er de laatste jaren
niet beter op is geworden.
De katecheten zouden aan
kunde te kort schieten. Dit
verwijt noemt drs. Stekelen
burg niet helemaal terecht
Je moet volgens hem even
zeer in ogenschouw nemen
dat de godsdienstkennis
waarmee de leerlingen het
voortgezet onderwijs bin
nenkomen, ook sterk is afge
nomen. Dat maakt goed ka
techese geven een heel stuk
moeilijker.
De laatste vijf zes jaar is
de situatie echter acuut ge
worden. De oorzaak daar
van is de rechtspositie van
het lerarendom. De heer
Stekelenburg legt uit dat
voor de mavo en het lager
beroepsonderwijs (lbo)
iedereen bevoegd is om ka
techese te geven, die ooit op
een kweekschool of pedago
gische academie een gods
dienstdiploma heeft meege
kregen. Daarop wordt steeds
vaker teruggegrepen wan
neer er ontslagen dreigen
omdat door een teruggelo
pen leerlingenaantal voor
bepaalde vakken te weinig
uren overblijven.
Een voorbeeld. Als er voor
een leraar Engels-of welk
vak ook- steeds minder
uren zijn, wordt ter voorko
ming van ontslag gekeken of
hij nog slapende bevoegdhe
den heeft. Nogal wat keren
is dat dan dat oude gods
dienstdiploma. De leraar
Engels moet dan ook kate
chese gaan geven, waarvoor
hij formeel wel bevoegd,
maar feitelijk niet bekwaam
is. Dan ontstaat bijna als
vanzelf een neerwaartse
spiraal: de kwaliteit van de
katecheselessen neemt af, de
leerlingen zijn voor dit vak
toch al een veel moeilijker
publiek wat de situatie al
leen maar erger maakt. In
die situatie zijn scholen veel
eerder geneigd zich af te
vragen of ze het katechese-
vak niet beter helemaal van
het looster kunnen schrap
pen.
Voor het lbo komt daar
nog bij dat daar godsdienst
onderwijs en maatschappij
leer op grote schaal een ge
combineerd vak is gewor
den. In het vwo/havo is de
situatie daarentegen veel
beter omdat daar ook voor
de katechese een eerste
graadsbevoegdheid vereist
is. Dat schept een veel betere
uitgangspositie en daarbij
hebben de eerste graadska-
techeten zich georganiseerd
om hun belangen te beharti
gen.
Alles bij elkaar heeft dit
tot resultaat gehad dat in
het vwo/havo-onderwijs de
meeste katecheselessen wor
den gegeven, op de mavo-
scholen heel wat minder en
het minst van al in het lbo.
In mavo en lbo is de laatste
zes zeven jaar dan ook een
afnemende belangstelling te
constateren om het vak ka
techese te handhaven. „Als
je ervan uitgaat dat voor het
voortgezet onderwijs een ge
middelde van anderhalf uur
katechese per leerjaar
eigenlijk het minimum zou
moeten zijn, dan wordt dit
minimum in mavo en lbo
steeds minder gehaald", al
dus de heer Stekelenburg.
Is deze „interne" gang van
zaken niet des te merkwaar
diger als men bedenkt dat
godsdienstonderwijs niet de
minst belangrijke reden van
bestaan zelf is van confes
sionele scholen? Het princi
piële moet ook hier steeds
meer wijken voor koele cij
fers en de strijd om het
voortbestaan. De vraag naar
het eigen gezicht van de ka
tholieke school legt het af
tegen de noodzaak vol
doende leerlingen binnen te
krijgen, van welke gods
dienstige of levensbeschou
welijke herkomst ook. Be
houd van werkgelegenheid
krijgt van de scholen voor
rang. Dat heeft zo'n veel
kleurige leerlingenschare
tot gevolg, dat katechese
niet meer normaal mogelijk
is.
Dit alles zet het vak kate
chese dus van binnenuit on
der druk. Daar bovenop
komt tenslotte het gegeven
dat onder leiding van de Ne
derlandse Katholieke
Schoolraad een discussie
gaande is over de principiële
vraag wat katechese is of
behoort te zijn en aan welke
maatstaven voldaan zou
moeten worden. Vraag is of
de uitkomst daarvan voor
scholen reden wordt om met
katechese af te haken.
De kritiek van onder an
dere kardinaal Simonis op
het wetsontwerp Basisvor
ming kan in het licht van
het voorgaande dan ook vei
staan worden als een oproep
om de positie van het kite
chesevak niet nog moeilijk®
te maken dan die al is. De
staat maakt het namelij
moeilijker door in de weu
zoveel andere opties voort
vrije ruimte op te neme
dat noodzakelijkerwijs
verdringingseffect gaat op
treden ten nadele van de ki
techese. Maar ook over
beroep op de overheid is
onderwijsveld zelf verdeel
Dlijkbaar oorlog. Nou,
tunnen ze krijgen".
Het besluit van Campin
■olgde op een uitspraak va
Ie rechtbank in Den Bosch
■en kort geding, dat de Voe
lingsbonden van FNV en CN!
egen het zuivelconcern hai
De rechter kwam tegemoe
leli
lofte echter wèl in kunnei
leurde.
gen.
Nu de Vereniging van Ned
mancieringstekorten anderm
ivereengekomen 36 uur in te
loment aangebroken om de si
'estuurder A. Steyaert gistere:
De eerste actie is vandaag
Jerdam en Omstreken (ZAO)
i ken oproepen en tegelijker!
jng treden. Kaderleden van de
»g na een gesprek tussen VN
w-urige werkweek er hoe dan
^VOORZITTER van de Kame
Nogal wat mensen vind® '9''onderzoekt en de minis'
het gênant om de overheid! e afgelopen dagen een
------j«i Jkterwerp was de stelling var
in» f!een door de commissie i
zen of één van zijn topambt
vragen het bijzondere or
derwijs zichzelf te laten vei
plichten tot het veiligstell6—..
van katechese in de vri) -)[]■
xv-cx w-viicoc ui uv p.
ruimte waarover de schoo uoor de minister zélf toestel
zelf vrij beslist. Want bü*°nneer de ambtenaren die de
ligt eigenlijk de ver®1 en
woordelijkheid voor de<#
fessionele identiteit van
school?
,e"Worden verhoord, is de co
vam n aan de wensen van
en l 00,r2ltter Hüib Eversdijk t
ite hl vrijheid (dus zonder
'1hun ru9), zouden wc
(ADVERTENT®
orrneel gesproken heeft mirl
aten en nierr|and anders is v
w van ziin ambtenaren. Bra
sen ?lar ten toe geen sterke
Hoi 9evoeli9e kwestie als de
ton kl?50uwens niet de eerste
'""«watervrees te lijden.
borkl, en 'woordelijk opent
Porkeuraan korte verslagen mi
lister ulll ''jk* gerechtvaar
ïver h! Landbouw en Visserij
feel M?8 waarop het onder
inail? commissie is dat 2
°ord DeCrht' ivaarbij 9etüigen
lel te' vo1 coall,|e zal ook niet s
irokx el'.enen- Binnen het CD,
en onn, ,aJ moest vertrekken tc
6strekpn Dnaar fraude met wc
eerrJ opste®09riJPellik dat men
iets'pn"®r®nd vanuit die weten
Heeft u in 1986 via A$
uitzendbureau ofM«H
gewerkt of vakantie?'1
ontvangen, dan kuntü jj ïn all^moaemkh^rio^9 d°°r
nu uw jaaropgave oph*' e T weed»^- waarovc
Bndo;:LKamer wèl kan bescl
zwarte en grijze vis moet
