DE STEM
Em1
PRO BB
alge
MINISTER BRINKMAN
GELOOFT
NIET IN
BONA-GEZINNETJES
moeglijk
'Ico Brinkman, minister van WVC,
laat het land kermen over zijn beslissingen. Hij krijgt
zachte slagroomtaarten naar zijn hoofd en harde kri
tiek. Op de rellerige sfeer die met gezette regelmaat
rond zijn persoon uitbreekt, lijkt hij het patent te heb
ben. Hij is een grossier in affaires. Denk aan zijn aan
pak van de sluikreclame, de PC Hooftprijs en de plan
nen met het Openluchtmuseum. Zijn optreden is zake
lijk, formeel en emotieloos, hij maakt negentig uur per
week, begint 's morgens vroeg zijn bureau leeg te ma
ken en 's avonds direct zijn tas 'leeg te eten'. Zelf is hij
er trots op dat hij geen gemakkelijk eitje is. Anderen
noemen hem een lefgozer, een manager met een huid
van gelooid leer, een politicus zondere inhoud of juist
een bekwaam bestuurder. In de auto - tussen twee af
spraken - sprak Heieen Crul met hem.
Ander been
XTERDAG 14 FEBR
Doorgeschoten
Abnormaal
Trend
Vrijheidsgevoel
Zakelijk
Dienstplicht
is maar één omrc
iat 'The Aids Show'
|e VPRO. Wie hier
ver wordt of mistrc
[jndanks zijn provoce
how' een integer weij
lumor ontroerend ver
hentaire (zondag, Ne
I iffS' verkrijgbaar zijn o]
I. 111111 film of op video. I
|nandel is illegaal, maar
°g niet meer te stuiten.
Door Heieen Crul
U heeft vroeger gezegd dat u musea van na
tionaal belang geld zou blijven geven. U
heeft zich ook wel eens verzet tegen cultuur
als iets heel elitairs. Het Openluchtmuseum
is het meest toegankelijke museum van Ne
derland en ademt bovendien de sfeer die u zo
lief is, van het platteland, van natuurlijke
verbanden, van kleinschaligheid Hoe is dat
te rijmen?
„Dat ik dat gezegd heb, klopt, maar dat
was vóór het regeerakkoord. Sindsdien is
er sprake van een nieuwe taakstelling.
Want in het regeerakkoord staat dat in de
hele sector cultuur het beginsel van priva
tisering moet worden getoetst en toege
past. Dat dringt kennelijk nu pas tot de
mensen door.
Er moet bezuinigd worden en je kunt
een gulden maar op één manier mtgeven.
Dat betekent dat je heel secuur moet afwe
gen wat het belangrijkste is. Daarbij is een
goed afwegingsmechanisme van belang
want je kunt geen bibliotheken en bejaar
den met elkaar vergelijken.
De charme van WVC is tegelijkertijd de
kwetsbaarheid. Want bij bezuinigingen
knabbel je aan verworvenheden die iedere
Nederlander kent en waar hij direct mee te
maken heeft. Daarom komt er ook zo'n
sterk protest in de trant van: zo hebben we
dat met bedoeld. Als je op iets bezuinigt
dat verder van het leven van een Nederlan
der afstaat, bijvoorbeeld op arbeidsplaat-
n, dan hoor je de
enaren zijn ki
niet zo"erg populair.
sen voor ambtenaren, dan hoor je de be
volking niet. Ambtenaren zijn kennelijk
De bezuinigingen krijgen na een theore
tische fase nu een praktische vertaling. Dat
betekent dat er pijnlijke keuzes moeten
worden gemaakt in de sfeer van: dit wel en
dat niet. Dat is onontkoombaar."
De bezuinigingen in de gezondheids- en be
jaardenzorg dreigen een nieuwe kloof tussen
arm en rijk te creëren. De rijken kopen al
lerlei soorten hulp bij particulieren om hun
welzijn en zelfstandigheid te handhaven, de
minder bedeelden moeten op de vaak enorme
wachtlijsten van de wijkverpleging of gezins
zorg gaan staan - of wachten tot er een vrij
williger komt
„Ik ben niet bang voor een nieuwe kloof
tussen armen en rijken, het is niet alles of
niets. We geven miljarden uit aan welzijn
en gezondheidszorg en dat moet ook zo
blijven. Het gaat ons om relatieve verande
ringen, om ombuigingen. Er zijn nu, bij
voorbeeld, al veel vrijwilligers, maar er
kunnen er nog meer zijn. Ik neem stelling
tegen argumenten als: 'ik heb geen tijd',
'het is mijn verantwoordelijkheid niet', 'ik
heb niet genoeg kennis van zaken' of:
'daarvoor moet u bij de buurman zijn.'"
Uw visie op de zorgzame samenleving door
middel van burenhulp, verenigingsleven, vrij
willigerswerk, kinderen die hand- en span
diensten verrichten voor ouders, staat nogal
haaks op de tijdgeest, die gekenmerkt wordt
door individualisering. Mensen hebben ge
noeg aan zichzelf en zo zorgzaam was die
samenleving vroeger ook niet. Naastenliefde
betekende toen maar al te vaak: sociale con
trole, bekeringsdrang, bemoeizucht. U wilt
toch ook geen opmerkingen van uw buurman
over uw streepjespyama?
„Mijn denkbeelden over de zorgzame
samenleving zijn niet alleen gebaseerd op
bezuinigingen. Ik wil de maatschappelijke
discussie over zorg op een ander been zet
ten, niet alleen omdat het financieel goed
uitkomt, maar ook omdat er geluiden uit
de maatschappij zijn die wijzen op de
noodzaak er van.
Het collectivistische antwoord op de
maatschappelijke vraag naar zorg bevre
digt veel mensen niet. Het is te vaag, te
ver, het is te onoverzichtelijk, te traag en te
kostbaar. We zitten met het dilemma van
verdere bureaucratisering, van een verdere
lastenverzwaring en een grotere vlucht
naar het grijze en zwarte circuit.
Een andere mogelijkheid is dat iedereen
zich weer wat meer persoonlijk verant
woordelijk gaat voelen voor de gang van
zaken. Ër is een gulden middenweg tussen
verschijnselen als collectivering en indivi
dualisering. Dat lijkt zo'n vrijblijvende op
merking van een politicus, maar de nood
zaak van dat midden voel ik oprecht.
„De macht van een minister Is buitengewoon beperkt Als minister word Je ook
niet 's morgens wakker met het voornemen: kom, Ik ga eens een museum sluiten.
.%f.n
ZATERDAGAI
14 FEBRUAR11987
gigM
m |v
éJ
„We moeten oppassen dat er geen merkwaardig vertekend beeld ontstaat van ouderen als één grote, hulpbehoevende groep. Maar tien pro
cent van de ouderen Is uiteindelijk hulpbehoevend.
De zorgzame samenleving
„Je moet Je gevoelens niet al te op
zichtig tonen. Er moet een aantal zake
lijke beslissingen worden genomen,
die rationeel te verdedigen zijn.
Mensen die tegen de bemoeienis van de
buurt zijn, tegen een handje helpen, zou
den zich eens moeten afvragen hoe zij het
zouden vinden om tegen hun zeventigste
jaar onverzorgd en eenzaam te moeten le
ven, omdat de buurt geen greintje belang
stelling heeft. Dat is de andere kant.
Ik geloof dat een mens van nature een
sociaal wezen is. Dat hij zich wel degelijk
bekommert om een ander. Als iemand in
het water valt, als iemand achterblijft, als
iemand een verlies üjdt, dan is er toch me
deleven. Dan zegt niemand: ik doe dat,
omdat het moet van Brinkman.
Mensen kunnen bovendien een heleboel
problemen zelf oplossen, maar ze zijn te
afhankelijk geworden van allerlei instellin
gen."
Daar heeft de overheid dan toch zelf ook toe
bijgedragen? Jarenlang zijn menselijke pro
blemen vanuit een soort 'Father knows best'-
houding met geld en zorg afgekocht. Dat
kan een gevoel van passiviteit en onmondig
heid versterken.
„De overheid heeft daar inderdaad ook
een rol bij gespeeld. Het is begonnen toen
het hier allemaal nog kon, toen je op een
knopje bij de overheid kon drukken en er
een subsidie uitrolde. De overheid ging
zelf ook uit van de maakbaarheid van een
samenleving en maakte allerlei plannen
om die samenleving te regelen.
Maar tegelijkertijd zijn we doorgescho
ten met de individualisering. Ieder pro
bleem dat we hebben wordt te snel als zor
gelijk ervaren. Ik ben er op tegen dat alle
problemen en kwalen die wij stuk voor
stuk kunnen hebben en die vaak bij het
normale leven horen, niet meer in het da
gelijks leefmilieu worden opgelost, maar
door de een of andere instelling. In allerlei
tv-uitzendingen vertellen mensen met veel
verve hun probleem en dan volgt er de
naam van een instelling en een telefoon
nummer waar je terecht kunt.
Op die manier voel je je met een pro
bleem al snel afwijkend. Dat gevoel wordt
nog versterkt door de norm van wat ik dan
maar het Bona-gezinnetje noem. Die Ster-
reclame van een zogenaamd gemiddeld
Nederlands gezin, waar een bepaald soort
snelheid, schoonheid en kennisniveau van
afstraalt.
Die Bonanorm van dat gezinnetje met
man, vrouw, twee kinderen en een hond,
die allemaal zo volmaakt probleemloos lij
ken, dat heeft iets kunstmatigs. Daar spie
gelen we ons aan en altijd in ons nadeel."
U werkte daar zelf ook aan mee toen u in de
Libelle stond als het volmaakte gezin, be
staande uit een energieke, goedogende succ-
cesvolle carrièremaker, een mooie, toege
wijde vrouw en drie leuke goed geklede kin
dertjes. Ik had mij hoogst ontevreden kun
nen gaan voelen door dat perfecte plaatje.
„We moeten beseffen dat de wereld
meer bestaat uit abnormale, afwijkende
mensen, dan uit zogenaamde gemiddelde
mensen. U denkt toch zeker niet dat wij
geen problemen hebben? Dat het bij ons
allemaal honderd procent klopt? Als u met
mij mee zou gaan naar Leiden, moet ik
ook maar afwachten of mijn kinderen u
wel netjes een hand geven. Ik zit ook met
moeilijkheden over de schoolkeuze van
mijn oudste, ik moet me er ook tegen ver
zetten dat ze niet teveel tv kijken en ze
oefenen heus niet iedere avond hun piano
stukjes. Daarover kan ik dan ontevreden
zijn met de vaste overtuiging dat dat elders
allemaal wel op rolletjes verloopt. Of ik
kan het accepteren, omdat dat er nu een
maal onvermijdelijk bijhoort."
Terug naar het staatsgezin. Hoe stelt u zich
die zorg op maat voor? Uw eigen ministerie
is al een zeer verdeeld huis met scheidslijnen
tussen gezondheidszorg en maatschappelijke
dienstverlening. Hoe kunnen al die topzwa
re, gescheiden van elkaar werkende organi
saties als ziekenhuizen, verpleeginrichtingen,
bejaardenoorden, wijkverpleging, kruiswerk
enzovoort, met al hun verschillende geldstro
men, ooit een flexibele, toegespitste zorg op
maat wor den?
„Ik heb steeds geprobeerd methoden te
vinden waardoor zij iets van hun autono
mie zouden inleveren. Maar de redelijk
heid moest het afleggen tegen het beroep
op bestuurlijke en juridische aspecten. Nu
moeten we het op een andere manier voor
elkaar zien te krijgen. De commissie Dek
ker zal ons binnenkort adviseren hoe, die
zoekt naar een financieel kader, waardoor
je bij één loket - en niet bij allerlei ver
schillende instanties- alle uiteenlopende
zorg op maat kunt krijgen."
Een internist noemde het naar huis sturen
van bejaarden die zware operaties hebben
ondergaan een verkapte vorm van euthana
sie. Vaak blijven ouderen ook veel langer in
ziekenhuizen of verpleegtehuizen dan nodig
is, omdat er thuis geen verpleging en opvang
mogelijk is. Dat is zeer kostbaar. Thuiszorg
los je ook niet op met vrijwilligers, tenzij ze
scholing en begeleiding krijgen, dan is er
misschien een zekere mate van continuïteit.
Maar daar is weer geen geld voor.
„Er zijn her en der in ons land experi
menten die tot doel hebben de hotelfunctie
van ziekenhuizen en verpleeginrichtingen
te voorkomen. Er zijn ook verzekeraars die
de kosten van thuisverpleging vergoeden.
Dat is stukken goedkoper. Wij volgen die
beweging naar thuiszorg zeer nauwkeurig.
Overigens is dit ook weer een verschijn
sel dat niet door de overheid is afgedwon-
fen, maar uit de samenleving zelf voort-
omt. Er is een trend naar terug naar de
natuur, naar je eigen omgeving, naar thuis
veipleegd worden en thuis sterven.
Binnen de Nederlandse verhoudingen is
het onnatuurlijk om het vrijwlligerswerk te
professionaliseren. In het buitenland ligt
dat anders, maar de fondsen voor vrijwilli
gers worden daar ook niet door de over
heid gesubsidieerd, maar gesponsord door
het bedrijfsleven.
Ik wil het vrijwilligerswerk graag infor
meel houden. Vrijwilligers zijn ook niet za
ligmakend, je kunt ze maar op een beperkt
aantal plaatsen laten werken. Je moet ook
oppassen dat ze niet het aardige werk - het
praten met mensen, bloemen en planten
water geven en zo- van de professionals
afpakken, dan wordt het voor die groep
weer veel te zwaar."
Soms krijg ik de indruk dat het jongerenbe
leid meer uw aandacht heeft dan het oude
renbeleid. U wil jongeren graag een toe
komstperspectief geven, de jeugdwerkeloos
heid aanpakken. Maar over het toekomst
perspectief voor ouderen laat u zich weinig
uit. Er wordt nu al hardop gezegd dat oude
ren him vergrijzing maar zelf moeten gaan
betalen. Maar jongeren zijn toch wel wat
verplicht aan die ouderen. Die oudere gene
ratie heeft heel hard gewerkt, lange dagen,
lage lonen, weinig vakantie. Zij hebben deze
welvaartstaat opgebouwd voor ons. Telt dat
niet mee?
„We moeten oppassen dat er geen merk
waardig vertekend beeld ontstaat van
ouderen als één grote, hulpbehoevende
groep. Maar tien procent van de ouderen
is uiteindelijk hulpbehoevend. Velen heb
ben een groot gevoel van vrijheid, na al die
jaren van werkdiscipline en denken niet in
termen van zorg en nulpverlening.
Daarmee wil ik niet zeggen dat er onder
ouderen geen problemen zijn, maar zelfs
bij het demonstreren en terugplagen dat
mij ten deel valt, zeggen ze toch altijd
weer: we hebben het nog nooit zo goed ge
had als nu. Dat is geen bewijs van een
goed beleid hoor, maar het geeft wel de re
lativiteit aan.
Daarnaast wordt het geluk van de
oudere generatie in belangrijke mate be
paalt door het toekomstperspectief van
jongeren, van hun kinderen en kleinkinde
ren. Als het met jongeren goed gaat krijgen
ouderen het gevoel dat het in Nederland
goed gaat, dat geeft levensoptimisme.
Ik ben het met u eens dat er dringend
een echt ouderenbeleid moet komen. Zo
niet dan krijgen we opvattingen als: er zijn
teveel ouderen en ze zijn overbodig - of
wordt de euthanasie-discussie aangewak
kerd. Of de geluiden in de trant van: 'jon
geren moet meer kinderen krijgen' worden
sterker en ik vind het niet de taak van de
overheid een actieve bevolkingspolitiek te
voeren.
Met de levenswijsheid en ervaring van
ouderen kunnen wij veel doen, zowel in
ons persoonlijk leven als in een bedrijf. De
staat neemt uiteindelijk ook regelmatig
Vindt u het nog steeds leuk om mini'*'
zijn? Wat trekt u aan juist in deze tijd''
letters WVC staan voor inleveren en'
men. En wat doet u met al die kritiek.
„De afwisseling trekt mij aan, de i
ning, het op je vingers gekeken
óók. Je doet dit werk, omdat je vMfl
iemand het moet doen. Het trekkenj
Zwarte Pieten hoort erbij. Je moei
bang zijn voor impopulaire maatrej!
Als je werkelijk geen gevoel voor dei
hebt, moet je niet bij WVC gaan
dan kan je je ook niet zo intensief m
bejaardenproblematiek bezighouden, f
Maar je moet je gevoelens niet al "j
zichtig tonen. Er moeten een aantal fl
lijke beslissingen worden genomen,
tioneel te verdedigen zijn. Ik heb erf
behoefte aan om de populaire binkl"
hangen, ik wil op basis van redelijke'
menten duidelijk kunnen maken,
mensen geld krijgen en waarom niet.
Als minister neem je geen beslist
in je eentje, daar gaat vaak zeer
en intensief overleg met anderen
af. De macht van een minister is buit®
woon beperkt. Als minister word
niet 's morgens wakker met het
men: kom ik ga eens een museum sM
zijn toevlucht tot een commissie vant
mannen."
De vergrijzihgsproblematiek zal tot pijr.'M
keuzes moeten leiden. Het verruimen vuil
begrip passende arbeidyoor.werkelozenn
genoemd en ook de sociale dienstplicht èi
steeds weer op. Wat vindt u van dienstplii
„Ik zou daar niet tegen zijn, wal
vind het merkwaardig dat een deel vai|
bevolking dienstplicht heeft en het
van de bevolking niet. Maar dienst
valt onder de verantwoordelijkheid
een collega in het kabinet. Zelf ben ik(
tijds afgekeurd voor militaire dienst.
dat vond ik toch onjuist, want and
moesten wel. Gevoelsmatig heb ik et
zekere voorkeur voor. In veel organi
zou je op die manier voor wat meer t
nuïteit kunnen zorgen en mensen dottl
varing op in de sfeer van maatschapp
dienstverlening."
U vindt het gezin een hoeksteen van
menleving. Maar prof. Iteke Weeda
dat dat gezin alleen maar levensvatbm
heeft als er een verdeling komt van '1
plicht en arbeidsplicht tussen man en in
Hoeveel tijd heeft u voor uw kinderen
„In de vorige kabinetsperiode ontt
nooit met de kinderen en at ik 's a
ook zelden met ze. Nu ontbijten we is
ochtend met z'n allen, dan ko
kleine dingen van het leven ook
sprake.
Ik kom zelf uit een jongensfamSl
heb nu behalve een zoon, ook twee d j
ters. Dan vraag ik me natuurlijk ooi]
af: wat gaan die meisjes later doen?J<j
toch als meisje zelf de kost moeten w
nen, een huwelijk is geen levensverzel#
meer.
Ik ben voor deling van rechten en]
ten tussen mannen en vrouwgn, maat']
dat wel een privé-zaak. De gevolge"]
het met zijn tweeën werken moetje]
met z'n tweeën delen. De roep om
tieve kinderopvang verwerp ik, die n
overwegende mate betaald worden dootl
gebruikers zelf, niet door de overheid
DoorJanl
De voorgeschiedenis is
11000 mensen in San 1
ijk homoseksuelen en h|
fay scene' verschrikfceliji
nvankelijk voor ieder
(erd (en wordt nog) do
iraf van God voor het bej
lea. Toen Aids zich over i
el hetero's er aan stier
ng van de 'die-hards' nat
Er kwamen sombere doku-
jentaires en elk medium ver-
iondigde min of meer panie
Jerig Aids-berichten. Ook ir
lederland is Aids een hard-1
Jekkig onderwerp geworden|
i angst ligt op de loer. Een
jan de betere reacties is uit!
En Francisco afkomstig: Th
Eds Show', gemaakt door ho
foseksuele producers, regis-i
schrijvers en acteurs,
bezien korte, veelal komische]
jgende sketchjes, onderbroken
or een sobere verteller die
feiten brengt
Er valt veel te lachen in de
maar de lach heeft de
ho van bitterheid. Het is i
nor van joden in het con-|
ntratiekamp. Het is humor
er lijk onder de galgen. Hu-
lor is misschien het enige
ïild om de klappen van zo'n
Jrang lot op te vangen. En hetj
I het privilege van homosek-
lelen om juist datgene wat
Door Jan Ka
VERSUM - Niemand i
itroianni heeft de hoofd
aanse komedie 'Het dubt
Pascal,' naar een vertelling'
VPRO zendt zondag het eefj
:land 2,20.10 uur),
let vrolijke, gecompliceerd
t al zijn goede en slechte
voorbij. Een dubbele morj
!t, de bazige mama's, mot
sluwe maar toch ook weer
idse profiteurs. Het met nie|
licht doorzinderde land
inune straatjes, tegelvlo
men, de zon en de wind.
tattia Pascal is een eeuv
Idelbare leeftijd die zichzel]
iakt en gaarne vrouwen ve
n vader sterft, blijkt dat het
itief is en Mattia moet zich 1
zeer ingewikkelde wijze
arbij hij twee vrouwen zwaï!
"ijn huwelijk blijkt een
loonmama. Maar als Mattia j
't nadat hij over zelfmoor
'1 hij aanvankelijk tot zijn
groot genoegen, dat hijzelf
Door Dirk Vellenga
WIE speelde Elly May
The Beverly HUlbillie
Hoe heette de inspecteur u
Jacht maakte op The Fugit
ve? Hoe heette de toegew
secretaresse van Perry
son? Wat was de naam
het paard van Hoss Cartw
right? Hoe heette de
hoss' uit 'Rawhide'?
Wie die vragen kan
I entwoorden en bovendieq
zonder na te denken het me
I 'odietje van 'Car 54, wher
lare you?' kan zingen, is rij]
IVoor een nieuwe hobby, he
rerzamelen van oude tv-si
jries. in Amerika bestaat
I wn k.lad dat zich met de tv-
I Uassiekers bezig houdt, 'Re-
iruns', en ook in de kolom/
imen van The Big Reel'
Ifhn Collector's Worl<j
l»n n duizenden titels va
I Mieveringen van ou<*e
I va^°°ra' rioor de opkon-
fan video neemt het aant
fjïfrieke verzamelaars
i sch de. officiële filmmaat
L„aaPPijen houden zich nf
[q riit verschijnsel
L^ngs kwam in Neder]
i i,een videoband op
rirt met daarop twee a
„vangen van The Virg
!®n - waarin Charles Bron
en Lee Marvin de hoofd
n spelen. Ook filmpje
