ibbinh
i/v
DESTEM
KORTHALS ALTES
EN ZIJN STRIJD
VOOR EEN
BETERE WERELD
W E E K E
UDKUNDIG
T)ER
inister Korthals Altes heeft het
de laatste maanden niet gemakkelijk gehad. Eerst wa
ren er de aanslagen op de benzinestations, toen de
brandbom bij Van Leer. Daarna de branden bij de Ma-
kro's en tenslotte de rellen in Nijmegen. De reactie
vanuit samenleving en parlement was niet mals. Zo
vroeg het VVD'er Hermans naar aanleiding van Nijme
gen om strenger optreden. En zijn CDA-collega Gual-
thérie van Weezei voorspelde zelfs al dat er doden zul
len vallen als de overheid niet snel ingrijpt. Tussen al
deze zaken door speelde de affaire rond kraker Hans
Kok die in een Amsterdamse politiecel de dood vond.
Tenslotte kwam de minister zelf met het actieplan be
stuurlijke preventie, zijn verdere uitwerking van het
plan samenleving en criminaliteit. Ook daarop kwam
veel kritiek. Alle reden dus voor een interview.
Forse straffen
ZATERDAG I O
14 FEBRUAR119871C-
Uitgekleed
Controle weg
Eigenrichting
Verruwing
Aids
Revolutie
ariuari 1986, is een divi-
op de verkoop van een
!e accessoires alsmede
ixportmarkt.
wij een
tot een fulltime funktie.
stratie
kster van onze verkoop
en boekhoudkundige er-
iwerk(st)er met M.E.A.O.
ng) en bekendheid met
lige funktie in een kleine,
ie richten aan:
Direktie van
bink Tuinspecialiteiten
phensebaan 53
)6 PH ROOSENDAAL
medewerkers
snigde Lektuur
satie levert
landse tijdschriften
in Nederland.
nent zoeken wij een
prdt
ende commerciële
|t ruime mogelijkheden
ionlijke initiatieven
t van arbeidsvoorwaar-
overeenstemming is
slang van de functie.
eresseerd in deze func-
u contact opnemen met
voor toezending van een
ormatieformulier. Tijdens
iriënterend gesprek met
et formulier aan ons
irneerd, kunnen wij u
leren over deze functie,
ikerd zijn van een uiterst
:e behandeling van uw
nze advertentie.
us 259,
AG Leerdam
13451) 10040
ift doorlopen.
goede honorering
re voorwaarden,
maandsalaris,
riten en een
e wordt met
foor de directeur
traat 56,
M
Door Ad Burger
en Thom Meens
„Als ik zie hoeveel brieven van kiezers ik
u krijg. Mensen die zeggen dat we al veel
:rder harder hadden moeten optreden,
I grenzen hadden moeten aangeven, dan
I denk ik: er is gelukkig sprake van een ken-
I lering in de maatschappij. We moeten ons
I weer weerbaar gaan opstellen."
I Het is duidelijk. Minister Korthals Altes
I «eet dat hij niet alleen staat in zijn strijd
i het toenemend geweld in de samen-
I leving. Zijn woorden tijdens het Kamerde
in Nijt
I len goed gevallen.
I bat over de rellen in Nijmegen zijn bij ve-
„Nederland krijgt de rekening gepresen-
I teerd van de vroegere tolerantie tegenover
Wat we jaren geleden
I meenden dat een Blijk van onze democrati-
Ische gezindheid was, is klaarblijkelijk op-
I gevat als zwakte. Bitter teleurgesteld zijn
Iwe. Nu moeten we aangeven dat dat geen
zwakte was. Dat een democratische sa-
Imenleving in staat is de rechtsorde te
I bandhaven", aldus de minister toen.
„Daar sta ik nog steeds achter. Iedere
Imens wil verkennen waar de grenzen zijn.
I Krakers doen daarvoor niet onder. Als
I overheid moet je dan niet steeds verder te-
Iragwijken. Wat nu in Nijmegen gebeurd is
bij de ontruiming van dat pand van Shell.
I Dat stond niet om speculatieve redenen
I ieeg. En dan zo'n ongelooflijke schade.
I Krakers die er gewoon blijk van geven dat
lie de maatschappelijke verhoudingen niet
I accepteren. Een democratie kan niet zó
met zich laten spotten, dat is een gevaar
Ivoor de democratie. Ook daarom moeten
I «e ons weerbaar opstellen. En de maat-
pij verandert. Als ik zie dat burge-
I meester en wethouders van Nijmegen zeg-
I jen dat de kraakbeweging zijn geloofwaar-
tdigheid heeft verloren, dan denk ik: ja, er
I is een kentering gaande. Zelf vond ik ove-
I ngens al veel eerder dat de grens bereikt
I was."
i De steun vanuit de burgerij en de poli-
dek toont hem nu dat hij geen ongelijk
1H De politiek vertaalde die steun ook m
1 Ineens het de Kamer weten dat er 60
80 miljoen gulden extra moet komen
l'oor de bestrijding van criminaliteit. Een
I cadeautje, hoewel de minister in het debat
|dhad laten weten dat geld alléén niet vol-
Je is. Er moet ook een effectievere be-
g van de middelen komen en geauto-
laatiseerd worden. Op dit moment werkt
I men aan een inventarisatie van de proble-
jmen bij de politie. E>e miljoenen die de
I Kamer nu extra wil geven, zullen niet wor-
|tai uitgegeven voor dat rapport er is.
ICeen extra blikken politie dus.
Korthals Altes: „Het is niet zo dat er nu
■iets gebeurt. Die verwijten krijgen we
I *el, maar dat komt omdat je over misdrij-
jjen die verijdeld worden, moet zwijgen.
Pet is geen nieuws als er niets is gebeurd.
I ,°°ral op het gebied van terroristische ac-
doen wij heus wel wat. Het lukt van
tot tijd om er achter te komen dat
mensen iets van plan zijn. Zo heeft de
BVD onlangs een aantal aanslagen tegen
personen weten te voorkomen. Dat is niet
bekend gemaakt. Het ging om grote aan
slagen waarbij veel benzine gebruikt had
moeten worden. Normaal proberen we de
mensen op heterdaad te betrappen. Dat is
hier niet gelukt. We vonden het te gevaar
lijk om te wachten. Dus is er van tevoren
ingegrepen. Het is echt niet zo dat we al
leen maar het nakijken hebben. Als die
schijn wordt gewekt, is dat frustrerend
voor politie en burger."
Afgezien van de Makro-branden is Ne
derland tot nu toe redelijk verschoond ge
bleven van grootschalige terroristische
aanslagen, zeker vergeleken bij Frankrijk
en Duitsland. „In Frankrijk heb je die
schietpartijen gehad, maar de bomaansla
gen bij ons zijn zeker zo kwalijk. We zullen
niets nalaten om de brandstichters te zoe
ken."
Terreur is geen vaststaand begrip in de
Nederlandse wetgeving. De Europese mi
nisters die zich bezig houden met terreur
bestrijding (verenigd in de Trevi-groep)
spreken van terreur als het gaat over ge
bruik van geweld door een samenhan
gende groep met politieke doelstellingen.
De Makro-branden vallen dus onder ter-
De minister: „De brandstichters riskeren
forse straffen. Op brandstichting staat
maximaal 12 jaar. Als er personen gevaar
lopen, kan dat 15 jaar worden. Sterft er
iemand dan is de maximumstraf 20 jaar. Je
moet sterke politieke motieven hebben om
dat risico te lopen."
Voor de Makro-branden gelooft de mi
nister inderdaad aan zware politieke mo
tieven. De verijdelde aanslagen tegen par
ticulieren liggen in een wat ander vlak.
„Dat ging niet om Zuid-Afrika. Het had
andere achtergronden, voor zover we nu
weten."
Welke dat waren, wil de bewindsman
niet zeggen. „Ik zeg toch al meer dan ik ge
woon ben. Maar ik doe het met instem
ming van de Kamer. Ik heb gesproken met
de commissie voor de inlichtingen- en vei
ligheidsdiensten. Die wordt vertrouwelijk
op de hoogte gehouden van wat er speelt."
Het is duidelijk waarom de minister nu
uit de school mag klappen. Kamer en ka
binet zijn bang dat er anders een beeld
ontstaat van een overheid die niets doet:
die veel te afwachtend en toegeeflijk is.
Korthals Altes - trouw lid van een partij
die Taw and order' hoog in het vaandel
heeft staan - is zelf de eerste om daarvoor
te waarschuwen.
„Neem nu de leegstandwet. Ik had een
anti-kraakwet gewild, maar er kwam een
leegstandwet. Daarin mochten dan ook
nog de belangen van de eigenaren geregeld
worden
Hij wordt oprecht boos als hij verhaalt
over Jan Nico Scholten (toen nog CDA)
„De samenleving heeft daartegen geen antistoffen meer. Die wil Ik nu weer Inenten.
Een ingeente samenleving
„Het lukt van tijd tot tijd om er achter
te komen dat mensen Iets van plan
zijn. Zo heeft de BVD onlangs een
aantal aanslagen tegen personen
weten te voorkomen. Dat Is niet
bekendgemaakt.FOTO ANP
die in de Kamer wist te bereiken dat de
anonieme dagvaarding van krakers - sinds
1 januari van dit jaar mogeüjk - pas één
jaar na de inwerkingtreding van de wet
zou worden ingevoerd.
„Dat was nodig om de gemeenten de tijd
te geven aan de leegstandregisters te wer
ken. Maar de wet werd uitgekleed. Die re
gisters zijn er niet gekomen. Er was dus
geen reden meer om een jaar te wachten
met de mogelijkheid van het anoniem dag
vaarden. Ik heb ervoor gepleit, maar toch
werd dót niet ingetrokken. Dergelijke flu
welen handschoenen krijgen we nu ingepe
perd."
Voor de minister liggen de grenzen van
wat kan en niet kan vast in het wetboek
van strafrecht. „Als echter blijkt dat we
met deze wetgeving bepaalde zaken niet in
de hand kunnen houden, dan zullen we
moeten bekijken of het nodig is de wet aan
te passen. Tegen zo'n blad als Bluf! (het
Amsterdamse krakersblad, red.) kunnen
we nu vaak niets doen. Die mensen zijn zo
intelligent dat ze net niet over de grens
gaan. Dan moeten we de vraag beantwoor
den of we daar toch iets tegen willen on
dernemen. Gelukkig wil de officier van
justitie nu toch proberen het blad te ver
volgen. Maar zo'n vervolging is nog geen
veroordeling. Willen we echt iets tegen
zo'n blad doen, dan moeten we een afwe
ging maken, want het mag geen gelegen
heidswetgeving worden.
Je komt dan in strijd met de vrijheid van
meningsuiting. Dat is de ene kant. Aan de
andere kant moet je voorkomen dat de
rechtsorde in gevaar komt. Zo'n pamflet-
tenactie tegen individuele politiemensen:
dat is voor mij gewoon over de grens."
Korthals Altes is niet op voorhand te
gen wetswijziging. Bepaalde vormen van
pornografie zijn immers ook verboden.
„Als je als maatschappij de waarden maar
goed afweegt."
Waarden en normen, daarover praat de
minister graag. Zijn plannetje om de veel
voorkomende criminaliteit te bestrijden is
voor een deel ook geënt op een hernieuwd
normbesef. Mensen moeten weer leren wat
het mijn en het dijn is.
„In de afgelopen jaren zijn in de maat
schappij zowel de sociale controle als de
functionele controle weggevallen. De pa
tronen die je vroeger had in kleine leefge
meenschappen waarin mensen zich confor
meerden aan de normen, die zie je niet
meer. Door de ontzuiling, de verstedelij
king en de individualisering van de maat
schappij is die controle verdwenen. En de
functionele controle, de conducteur op de
bus en zo, die was allang weg. Daar was
geen geld voor. Sommige mensen kunnen
daar niet tegen. Dan slaan ze los. Ze hou
den zich niet meer aan de nonnen. Je
krijgt agressie, vandalisme: de samenle
ving heeft daartegen geen antistoffen
meer. Die wil ik nu weer inenten.
De sociale controle krijg je niet meer te
rug, maar de functionele controle wel. Nie
mand moet mij zeggen dat dat te duur
wordt. De kosten gaan voor de baat uit. Je
ziet het bij het openbaar vervoer. Sinds
daar weer controleurs meerijden, daalt het
zwart- en grijsrijden. De opbrengsten stij
gen, het vandalisme neemt af."
Het pleidooi voor een strakker normbe
sef steekt schril af bij de woorden van de
Groningse criminoloog Jongman. Die
stelde onlangs dat zaken als televisie en
wasmachine tej
✓ensbehoeften
hebt en je kunt die zaken niet betalen, dan
heb je het morele recht om ze te jatten."
tot de eerste le-
oren. „Als je een uitkering
Korthals Altes: „Nou, dat vind ik een vol
strekt verwerpelijke stelling. Ik ken de con
text diet waarin het is gezegd, maar dit
lijkt me meer te zeggen over het morele ge
halte van Jongman dan over de maat
schappij. Moet een winkelier die zich de
hele week inspant om zijn brood te verdie
nen, soms toestaan dat een televisie wordt
gestolen. Je lokt dan toch een klimaat van
eigenrichting uit. Je loop het risico dat die
winkelier er gewoon op gaat slaan. Alleen
daarom al kun je het mgeboren besef van
mijn en dijn niet laten verslappen."
En vervolgens: „Noemt hij een televisie
een eerste levensbehoefte. Vreemd. Er is
nog nooit iemand doodgegaan omdat hij
een paar avonden geen televisie heeft geke
ken. Een paar avonden niet eten, dat is wél
slecht."
Later zal hij de gedachten van Jongman
een rampzalige ontwikkeling noemen. „Ik
mag toch hopen dat inspanningen die
overheid zich getroost méér invloed zullen
hebben op wat algemeen aanvaard wordt.
Je moet er niet aan denken dat er indivi
duele rechters zijn die er dezelfde mening
op na houden. Niet dat ik aanwijzingen in
die richting heb, maar toch. Gelukkig
maakt een rechter doorgaans deel uit van
een college. Staat hij niet alleen."
Of er nu wel of geen rechters zijn die
'anders' denken, vast staat wel dat er
steeds meer zaken zijn die buiten de rech
ter om worden afgehandeld.
In het actieplan voor de aanpak van de
veel voorkomende criminaliteit krijgt de
politie de bevoegdheid om winkeldieven te
beboeten. En binnenkort behandelt de mi
nisterraad het plan om bepaalde lichte ver
keersovertredingen administratief af te
handelen. Het lijkt een sluipende aantas
ting van de rechtszekerheid.
„Ik geef toe, het is een verruwing van het
systeem. Maar we moeten wel. Het justi
tieel apparaat is anders binnen de kortste
keren geheel verstopt."
Juist dat kan de minister nu niet gebrui
ken. Want het actieplan ter bestrijding van
de veel voorkomende criminaliteit spreekt
nadrukkelijk over een strafrechtelijke af
handeling van geconstateerde criminali
teit. Als ae samenleving geactiveerd wordt
en zelf 'weerbaar wordt, moet er ook een
justitieel vervolg zijn. Dan moeten aangif
ten behandeld worden. Mensen moeten
weer de idee krijgen dat straffen echt ten-
uitvoer gelegd kunnen worden.
„Daarom hamer ik ook zo op uitbrei
ding van de celruimte. Er moeten meer ge
vangenissen komen. Wie tot een vrijheids
straf veroordeeld wordt, moet weten dat
die ook wordt geëffectueerd. Er moet weer
een reële dreiging komen voor mensen die
boetes niet betalen."
Op dit moment kampt het land met een
fiks tekort aan cellen. Dat blijft zo tot
1990. Daarom gaan steeds meer stemmen
op om dan maar meer mensen in één cel
op te sluiten.
Het begon bij het CDA. Dat kwam vlak
voor de begrotingsbehandeling met het
voorstel om bijvoorbeeld drughandelaren
met twee in één cel te zetten. Toen wees de
staatssecretaris dat nog resoluut van de
hand. „Het kabinet voelt er niets voor."
Onlangs nam de WD de CDA-suggestie
over. Korthals Altes ging overstag. Hij zei
deze week dat hij bij wijze van noodmaat
regel voor korte tijd akkoord kan gaan met
'celdeling'. „Dan denk ik aan mensen die
bij grootschalige ordeverstoringen zoals
toen in Nijmegen, worden opgepakt. Dat
die enige tijd samen in een cel zitten, dat is
acceptabel. Verder ben ik er geen voor
stander van, ook al omdat het geld kost.
Cellen moeten worden verbouwd. Als dat
geld ten koste gaat van nieuwbouw hoeft
het voor mij niet. Dan heb ik liever nood
voorzieningen zoals nu bij de Bijlmer en in
Grave zijn neergezet. Er kleeft trouwens
nóg een bezwaar aan: dat is het opkomend
aids-gevaar. Het is nu nog geen echte drei
ging heb ik me laten verzekeren. Maar je
loopt risico's als je twee mensen in een cel
zet.
De keuze van Korthals Altes is duide
lijk: „Het echte cellenprobleem zullen we
toch moeten oplossen door nieuwbouw.
Hoe eerder hoe beter."
Ie zetel bij de kapper
"zag er destijds uit
fclals een onvoltooide
P'xtnsche stoel. Misschien
heeft de knip- en scheerstoel
wel model gestaan voor het
gruwelijk instrument, dat 'Old
Sparky' werd genoemd in een
poging om zijn boosaardigheid
te kleineren. De Oude Vonken-
spatter. De Oude Knetterbak.
Ik moet hoognodig naar de
kapper. Koudegolven en win
terstormen hebben bijgedragen
tot de uitgroei van een vorm-
loos vacht, dat slechts de rekel
Ï>ast. Ik ben in mijn leven nog
ang geen vijfhonderd keer naar
de kapper gegaan en consta
teer, nu ik er even over nadenk,
dat zich in dat vak een waar
achtige revolutie heeft voorge
daan. In het grijze verleden be
taalde ik met een knuistje ko
peren munten voor een stuk
knipwerk dat slechts een ovaal
van zeer kort haar als een fan
tasiekleedje op het schedeldak
achterliet. Het leek alsof je oren
een flink stuk waren afgezakt.
Kappers waren toen doof voor
de noodkreet „Niet te kort!"
maar ze knepen wel een dikke
nevel van reukwater uit een
spuit met een oranjerode rub
beren bal.
Tussen mijn eerste knipbeurt
- ik zat wenend op een plank
die over de armleuningen van
de stoel was gelegd en een
norse kapper bracht mijn hoofd
met venijnige tikken van zijn
schaar in de juiste stand - en
de behandeling van het egota
pijt die nu komen gaat, ligt een
wereld van verschil. In de oude
tijden begaf ik mij met een ge
melijke bui naar de kapper, die
mij ooit bars beval het blad 'De
Lach' dat ik geestdriftig zat te
lezen, in te leveren bij een
oudere heer, zodat het schaam
rood in mijn knieholten sloeg.
Nu begeef ik me naar een
spiegelzaal waar een opmerke
lijk mooie vrouw zich over mijn
hoofdtooi buigt alsof het een
kunstwerk is. Zij heeft architec
tonische, sculpturale en schil
derkunstige talenten, ze bouwt,
boetseert, metselt en verft. De
kapsalon heeft zich ontwikkeld
tot een egomassagehuis, waar
een grijzes haar in de wenk
brauwen, dat uit glasvezel lijkt
te zijn geconstrueerd, met een
stalen gezicht „blond" ge
noemd wordt. In het rookhol
van de kapper van weleer werd
hol gelachen als tegen iemand
met een kaal ovaal gezegd
werd: „Meneer draagt zijn
scheiding zeker in het midden".
De revolutie is een kwart
eeuw geleden begonnen en
heeft in de Verenigde Staten
een eigenzinnige weg gekozen,
vermoedelijk omdat veel kap
pers daar het vak op militaire
hoofden of middels schriftelijke
cursussen hebben geleerd. Bij
een kapper in New York heb ik
ooit een bajeshoofd gekregen
toen ik hem verzocht had het
„dode hout" te kappen. Ik heb
toen een zomer een pet moeten
dragen. Het was wel plezierig
dat je daar ook je schoenen kon
laten poetsen.
De echte grootmeesters on
der de haarstilisten zaten in
Londen, maar ik ben er nooit
toe gekomen voor 20 pond een
randje haar te laten wegtrim-
men bij Vidal Sassoon, of in
Bond Street de kapsalon te zoe
ken waar Mr. Wilson knipt, die
zich bij tijd en wijle naar Buc
kingham Palace begeeft om
zich met het hoofd van de Her
tog van Edinburgh te be
moeien. Shampoo en knippen
in de stoel ban Mr. Wilson kost
12 pond sterling, maar in de
kleurrijke en oproerige wijk
Brixton is het tarief voor een
kuif die 'trendy" genoemd mag
worden slechts 2 pond.
Ik ben in de revolutie nogal
conservatief gebleven. De ver
leiding is er wel geweest, maar
ik heb mijn haar nog nooit pla
tinablond laten bleken en een
Mohicaanse hanekam is me
ietsjes te gewaagd.
Het dooie hout moet eruit.
De fee in het spiegelpaleis zorgt
wel dat ik er na het uitdunnen
van de vederbos zal uitzien als
een onschuldige koorknaap. Ik
moet haar eens vertellen dat de
miljonair J. Paul Getty, op de
vraag hoe hij geknipt wilde
worden, antwoordde: „In vol
maakte stilte". Een rotopmer-
king, van vóór de revolutie.