s
p
E
C
I
F
I
E
DESTEM
Risico's niet groter bij
zwangerschap tot veertig
O
'GEEN C
MAAR A
Nederlaru
zestig kilo
inmiddels
4het lekkei
met de sai
A 1980
1983
1984
1985
1986
UITGESTELD OUDERSCHAP WORDT INGEHAALD
n
1992
'V
182.500
171.248
175.000
178.000
185.000
Er is momenteel sprake van een geboortegolf in
Nederland. Dat komt vooral doordat veel vrouwen
na jarenlang uitstel toch maar besluiten een kind
te nemen. Het uitgesteld ouderschap wordt nu
ingehaald.
200.000
VRIJDAG 13 FEBRUARI
I
i.
Geboortegolf tot 1997
Door Esther Dijks
en Adri Gorissen
Is een kindje krijgen weer heel
gewoon of is dat maar schijn?
Een vraag die veel mensen
bezig houdt. Ze zien in hun eigen
omgeving het ene na het andere kind
geboren worden. Bij Jean en Marian,
allebei al in de dertig, komt de
eerste. Wie had dat nog verwacht?
Jean en Marian waren nu typisch
van die mensen die je rangschikte
onder de categorie die het niet
verantwoord achtte een kind in deze
wereld te zetten. Of bij Kees en
Annie, die al een jongen en een
meisje hadden. Het ideale gezin
zogezegd. Toch is er een derde op
komst.
Een ding is zeker, de betrouwbare
cijfers van het CBS (Centraal Bureau
voor de Statistiek) duiden er op dat
er inderdaad sprake is van een
geboortegolf.
Er zijn in 1986 zeker 7000 baby's
meer geboren dan in het jaar
daarvoor. Vorig jaar kwamen er in
Nederland 185.000 kinderen ter
wereld, terwijl dat er in 1985178.000
waren. Volgens woordvoerder
Cruyssen van het CBS komt die
stijging vooral doordat vrouwen na
jarenlang uitstel toch maar besluiten
kinderen te nemen. Het voorbeeld
van Jean en Marian. Ook de Kezen
en Annies, de paren die een derde
kindje nemen, dragen bij aan de
geboortegolf.
„Het is algemeen bekend dat een
vrouw maar tot een bepaalde leeftijd
kinderen kan krijgen", zegt dr. P. van
den Akker, wetenschappelijk
medewerker bij de sociale faculteit
en sociaal onderzoeker bij het IVA,
het Instituut voor Sociaal
wetenschappelijk Onderzoek. „Dat
realiseert iedere vrouw zich".
Daarom is dertig voor vrouwen een
cruciale leeftijd. Het is het moment
waarop vrouwen zich gaan
bezinnen. Ze gaan nadenken over
de vraag of ze ja of nee een kindje
willen nemen. Voor hun dertigste
konden ze die vraag voor zich
uitschuiven. Kinderen krijgen is een
zorg voor later. Maar dat later is nu
geworden. En als het antwoord ja is
weten vrouw èn man dat ze moeten
opschieten. Vooral als ze meerdere
kinderen willen.
Dat uitstellen van het ouderschap
heeft tot voor kort voor een
geboortedaling gezorgd. In het
begin van de jaren tachtig was het
geboorte-aantal gedaald van
182.499 in 1980 tot 171.248 in 1983.
In de jaren '84 en '85 was er weer
een stijging te zien met zelfs een
verdubbeling in 1986.
INHALEN
Cruyssen verwacht door dit
inhaaleffect van dertigjarige vrouwen
een geboorte-aantal van 200.000 in
het jaar 1992. „Pas in 1997 zal dit
aantal afnemen omdat dan de
vrouwen die in het begin van de
jaren zeventig geboren zijn op de
leeftijd komen dat ze kinderen willen.
In het begin van de jaren zeventig
zijn er minder kinderen geboren, dus
dan is er ook een kleiner aantal
vrouwen dat kinderen kan krijgen",
zegt Cruyssen. Het effect dat de
schoolklassen kleiner waren door
minder kinderen zal dan doorwerken
in het aantal geboorten.
Het CBS heeft ook een verklaring
voor het aantal tweede kinderen dat
met 3000 is gestegen. Cruyssen: „De
vrouwen die rond de jaren tachtig
hun eerste kind kregen, hebben
daarna wat langer gewacht met het
krijgen van een tweede. Die vrouwen
wilden het moederschap
combineren met hun werk. Het kwam
voor hen beter uit om pas na een
jaar of vijf een tweede kind erbij te
nemen. Ze hebben dan al niet meer
zo'n omkijken naar het eerste kind
en kunnen dus evengoed blijven
werken". Je zou hier dus ook
kunnen spreken van 'een inhalen
van uitgesteld ouderschap'.
CARRIÈRE
Het is zeker de afgelopen decennia
alleszins verklaarbaar dat vrouwen
het krijgen van kinderen hebben
uitgesteld. Om te beginnen was er de
puur praktische reden dat vrouwen
in de jaren zestig en zeventig de
beschikking kregen over
voorbehoedsmiddelen. Ze konden
daardoor zelf bepalen wanneer ze in
verwachting wilden raken. Dat bood
vrouwen de mogelijkheid carrière te
maken. Hetgeen op zich weer werd
gestimuleerd door de emancipatie.
Vrouwen roerden zich, wilden hun
partij meeblazen in het
maatschappelijk leven. Moeder
worden zou dat doorkruisen. Het
idee van een zwangerschap zal bij
enkelen ongetwijfeld wel zijn
opgekomen, maar ze realiseerden
zich ook dat werk en kinderen nog
steeds heel moeilijk samengaan. Het
is niet voor niets dat de
Emancipatieraad en de
Vrouwenraad op het moment zo
hard pleiten voor meer en betere
voorzieningen voor de werkende
vrouw. Mevrouw Huisman,
medewerkster van de
Emancipatieraad: „Er moet vooral
meer kinderopvang komen, zodat
vrouwen het hebben van een kind
kunnen combineren met hun baan.
Het gebrek aan goede opvang is ook
de grootste belemmering voor de
werkende moeder".
TAAK
Uit het artikel Themadag over de
combinatie (betaald) werk en
ouderschap' uit een FNV
Nieuwsbrief voor vrouwen blijkt dat
een grote groep vrouwen nog steeds
geheel of gedeeltelijk de
arbeidsmarkt verlaat als er een kind
komt. „Later, wanneer de kinderen
enigszins op eigen benen kunnen
staan, probeert de moeder weer als
'herintreedster' aan de slag te
komen. Doordat deze vrouwen er
een tijdje tussen uit zijn geweest
komen ze meestal in een
verslechterde positie terecht dan
waar ze uit gestapt waren. Op deze
manier blijven de verschillen in
posities tussen mannen en vrouwen
gehandhaafd. Als hier verandering in
moet komen dan moet er voor
gezorgd worden dat de taak van het
verzorgen en het opvoeden niet
alleen op de schouders van de
vrouwen rust", zo meldt het artikel.
„Vrouwen zijn op dertigjarige leeftijd
aan een bepaalde carrière
begonnen. Ze zijn dan net goed op
J
teeds meer vrouwen
krijgen pas na hun
dertigste hun eerste kind.
Dat zijn vrouwen die eerst hun
opleiding hebben afgemaakt en
daarna tenminste een paar jaar
hebben gewerkt eer ze zich
overgeven aan het moederschap.
Opmerkelijk is ook dat deze dertig-
tot 34-jarige vrouwen meer kinderen
krijgen dan diezelfde leeftijdsgroep
tien jaar geleden, terwijl de totale
vruchtbaarheid toen hoger lag.
Wie vroeger op een bepaalde leeftijd
nog geen kinderen wilde, wachtte
gewoon met trouwen. Later heeft de
komst van voorbehoedsmiddelen
daar verandering In gebracht. Ook
de maatschappelijke veranderingen,
een vernieuwde kijk op het huwelijk
en de emancipatie hebben hun
steentje bijgedragen aan het krijgen
van kinderen op een latere leeftijd.
In de meeste Westeuropese landen
blijkt dat bij vrouwen die op oudere
leeftijd trouwen het langer duurt
voordat ze hun eerste kind krijgen
dan bij jonger gehuwde vrouwen. Dit
heeft niet alleen te maken met het
standpunt van de echtparen in de
kwestie, maar ook met het feit dat
naarmate men ouder wordt de kans
op het krijgen van kinderen afneemt.
Voor vrouwen die na hun dertigste
in verwachting raken zijn er geen
echte risico's aan de zwangerschap
verbonden. De kans voor de moeder
om te sterven bij de bevalling is zeer
klein. Wat niet wegneemt dat de
hogere leeftijd die kans wel iets
vergroot, maar de kans op sterfte in
het algemeen wordt sowieso groter
naarmate je ouder wordt. Het blijkt
dat deze vrouwen zich tijdens hun
zwangerschap meer druk maken
over de gezondheid van de baby in
plaats van over zichzelf.
Over de toenemende
onvruchtbaarheid op latere leeftijd
hebben de Amerikaanse
demografen Menken en Laver
enkele schattingen gemaakt. In de
leeftijdsgroep van twintig- tot 24-
jarigen kan zes procent geen
kinderen krijgen, bij vrouwen tussen
de 25 en 29 is dit percentage negen
procent en In de leeftijd van dertig
tot en met 34 vijftien procent. Bij 35-
tot en met 39-jarigen loopt het
percentage op tot dertig en bij
vrouwen tussen de veertig en 44 jaar
is er zelfs sprake van een
percentage van 64. Dit verklaart dat
het bij vrouwen die na de dertig het
eerste kind plannen langer duurt eer
ze in verwachting raken.
MONGOOLTJE
Daar komt nog bij dat vrouwen
boven de dertig een grotere kans
hebben op een miskraam en wel na
27 weken zwangerschap. Dat is uit
recent Zweeds onderzoek gebleken.
Toch wordt de kans op een
miskraam pas echt groter bij
vrouwen in de leeftijd van veertig
jaar en ouder.
Dat die vrouwen zich druk maken
over de gezondheid van hun nog
ongeboren kind Is niet helemaal
onterecht. Bij deze leeftijdsgroep is
er toch een grotere kans op
afwijkingen bij het kind, vooral op
het krijgen van een mongooltje. Het
mongolisme, zoals dat in medisch
jargon heet, kan meestal al in een
vroeg stadium worden ondekt met
een vruchtwateronderzoek. Hier
moet wel bij vermeld worden dat de
kans op een gehandicapt kind bij
vrouwen tot 35 jaar vrij klein is. Voor
vrouwen om en nabij de veertig jaar
is er bij een op de honderd gevallen
maar sprake van een afwijking.
weg en moeten alles dan weer
opgeven voor de verzorging van hun
kinderen", beaamt Van Den Akker.
Moeten deze vrouwen dan maar
stoppen met werken, net nu ze zich
een beetje hadden opgewerkt?
Betekent dit een teruggang naar
traditionele rolpatronen?
RECHTEN
Blijkbaar zit er voor deze vrouwen
niets anders op. De vrouw zal
moeten kiezen, alleen, in hoeverre is
er sprake van een keuze. De
mogelijkheden voor kinderopvang
zijn beperkt en het aantal mannen
dat zijn baan opzegt zodat de vrouw
kan blijven werken is ook nog niet
om over naar huis te schrijven. Zal
de vrouw dan toch weer achter het
fornuis moeten plaatsnemen, net nu
de gelijke rechten van de man en de
vrouw enige gestalte beginnen te
krijgen?
Volgens mevrouw M. Kirkels,
ombudsvrouw bij de Stichting
Landelijke Ombudsvrouw, zijn er
voor de vrouw wel degelijk
mogelijkheden waarvan gebruik kan
worden gemaakt als ze wil blijven
werken. „In geval van zwangerschap
is het het beste wanneer men eerst
onderhandelt met de werkgever. In
het Burgerlijk Wetboek staat dat een
werkgever alles moet doen wat een
goed werkgever betaamt. Nu wordt
er van deze wet niet echt gebruik
gemaakt maar het is toch wel
belangrijk te weten dat die wet
bestaat. Dan weetje namelijk ook
wat je rechten zijn en kan je er beter
mee spelen".
WAKKER
Volgens de ombudsvrouw stoppen
vrouwen die een kind verwachten
vandaag de dag niet meer zo snel
met werken. Steeds meer vrouwen
maken gebruik van de wettelijke
regeling die borstvoeding op het
werk toestaat. Overigens dateert
deze regeling al van voor de oorlog.
„Bij de Stichting Ombudsvrouw
komen pas de laatste driejaar
vrouwen op het spreekuur met
vragen over borstvoeding tijdens het
werk. Vroeger bleven de vrouwen
met kinderen kennelijk niet
doorwerken, dus speelden deze
problemen ook niet", zegt Kirkels.
„De werkgevers zijn natuurlijk ook
wakker geworden. Op de
arbeidsmarkt zijn minder jongeren
beschikbaar en zodoende gaat men
uitkijken naar ander potentieel. Men
stuit dan op een aantal goed
opgeleide vrouwen, die men niet wil
laten schieten. Als dan blijkt dat
vrouwen de dienst verlaten omdat er
gebrek is aan goede kinderopvang,
dan zien werkgevers ook wel in dat
daar wat aan gedaan moet worden"
zegt Kirkels.
ONEENS
Naast deze vooruitgangen voor
vrouwelijke werknemers zijn er ook
ontwikkelingen aan de gang die de
positie van werkende vrouwen nog
beter en aantrekkelijker moeten
maken. Zo is er een EG-richtlijn in de
maak over het 'ouderschapsverlof'.
Na het gebruikelijke
zwangerschapsverlof kunnen beide
ouders ieder zes maanden
ouderschapsverlof opnemen binnen
een periode van vier jaar. Dit is
onbetaald verlof waarbij de ouder
nog twintig uur moet blijven werken.
Over deze richtlijn is in het Europees
Parlement nog discussie gaande.
Verschillende lidstaten zijn het nog
oneens over hoe het er uit moet
gaan zien.
Kirkels: „Omdat we in Nederland
vergeleken bij andere landen een
grote achterstand hebben op het
gebied van de werkende vrouwen,
heeft Nederland alvast onder invloed
van de vrouwenbeweging een
beleidsnota over dit
ouderschapsverlof geproduceerd.
De regeling zoals hij er nu uitziet is
nog niet echt ideaal. Het is alleen
effectief wanneer man en vrouw
tegelijkertijd dat verlof opnemen.
Anders moet er nog voor halve
dagen opvang worden gezocht.
Maar het is in ieder geval weer een
stap in de goede richting".
VOOROORDELEN
Dan is daar nog het probleem van de
'herintreedsters'. Dat zijn vrouwen
die hun loopbaan onderbroken
hebben voor de verzorging van een
kind. „Het is belangrijk om het
uittreden van de werkende moeder
zo kort mogelijk te houden. Wanneer
deze vrouwen te lang uit het
arbeidsproces zijn, wordt het
moeilijker om weer aan de bak te
komen. Met name ook door
vooroordelen van de kant van het
bedrijf", aldus Kirkels.
Zo te zien hoeft de vrouw die naast
het moederschap wil blijven werken
nog niet met de handen in het haar
te zitten. „Maar", zegt ombudsvrouw
Kirkels, „niet alles is een individueel
probleem voor de moeder. Wanneer
vrouwen op mijn spreekuur komen
met deze problemen geef ik het
advies om lotgenoten te zoeken. En
ze moeten vooral kijken of er binnen
het personeelsbeleid mogelijkheden
zijn waarbij de breuk met de arbeid
zo klein mogelijk blijkt".
S2
y
Lel
bro
var
Doorfr,
Volgens het blad
Vleesdlstrlbutle
heeft de Duitse j
Köhnlecher met succes ee
dat neerkomt op het flink ei
Men wordt er al gauw vol v
kllojoules. Er zitten geen kt
en eiwit niet kunnen wordef
HchaamsveL Frankfurters,1
kali -braadworsten doen he
goed evenals kalkoenworst
wurst
In drie dagen raakt men me
kwijt Wie weet wat het resu
afwisselt met een brooddlet
een aantal frultdagen.
z
Door Wim
s
sociale wet
Ahmad was
land werkz.
in de grafisi
januari 1971
zijn arbeid
1979 kwam
AAW/WAO
uitkering op
arbeidsongt
In de loop v
-inmiddels i
bedrijfsvere
gevraagd on
uitkering na
terug te kert
de Bedrijfsvi
overweging*
om Ahmad t
