UITBLAZEN
R.K. Kerk in VS
accepteert homofilie stilzwijgend
'Refoeseniks' vallen buiten amnestie
Politieke dooi betrekkingen Moskou en Peking
Ouderlijke macht verder verruimd
even
'Simonis
•ouwen
erk uit'
Alternati
ervangei
geld
[een
o u
Blauwe
kiel (4)
)EETMAN BEREIl
R S
V
WIM KOCK
ACHTERGROND
ONDANKS OFFICIËLE AFWIJZING VAN BISSCHOPPEN
JOODSE ACTIVISTEN ZIEN ZICHZELF NIET ALS DISSIDENTEN
K,NDEREN
WAT de ontwikke
ling van de blauwe
kiel betreft, van
simpel werkkleed voor
boeren en ambachtslui tot
het 'traditionele' carnaval
stenue in Brabant en
Zeeuwsch-Vlaanderen,
moeten we nu even de za
ken op een rij zetten.
- Vast staat dat de kiel tot in de
vorige eeuw in onze contreien
tamelijk algemeen was als
werkkleding voor boeren en
ambachtslui. Er is zelfs een tijd
geweest dat de kiel - geglansd
en gesteven - ook op zondag en
bij feestelijkheden werd gedra
gen.
- Toen de kiel als practisch kle
dingstuk in onbruik raakte - lo
kale uitzonderingen daargela
ten moet dat in zijn algemeen
heid al voor de eeuwwisseling
zijn geweest - hielden, vooral in
de Kempen, de gilden en schut
terijen hem nog een tijd in ere.
- We hebben aan de hand van
de eerste reacties op deze serie
verondersteld dat de kiel via de
gilden in het carnaval terecht
gekomen is, maar inmiddels
weten we dat lang geleden de
boeren, na het dorsen van het
laatste graan, een karwei waar
van de voltooiing traditioneel
samenviel met Vastenavond,
een schone kiel aantrokken om
uit dweilen te gaan.
- Het is verleidelijk hieruit de
conclusie te trekken dat de kiel
op die manier altijd bij carna
val heeft gehoord en zich daar
ook heeft gehandhaafd. Daar
mee in tegenspraak is echter
dat in heemkundige geschriften
en zelfs in camavalskranten
van die tijd met geen woord
wordt gerept over de (blauwe-
of boerenjkiel. In de dorpen
waar rond de eeuwwisseling op
straat vastenavond werd ge
vierd, voerden domino's en har
lekijns de boventoon.
Jan Schoenmakers uit
Dorst, van 1974 tot en met
1983 prins Mienus IV van Kaai-
endonk (Oosterhout), stuurt me
fotokopieën van pagina's uit het
boek A laaf! van de 'carnavals
socioloog' drs. Theo Fransen
en Gerrit Gommaars. Daarin
wordt een rechtstreekse ver
wantschap verondersteld tus
sen de huidige Brabantse
(Bourgondische) carnavalsvie
ring en „de middeleeuwse Nar
renfeesten en de feesten of ge
bruiken van schutterijen en gil
den; de boerenkiel bijvoor
beeld", aldus Fransen/Gom-
maars, „lijkt te verwijzen naar
de gildekleding in haar eenvou
digste Kempische vorm. Den
Bosch en Bergen op Zoom zijn
de trendsetters voor deze vie
ring."
Het zou wel eens kunnen
zijn dat een eerder hier uitge
sproken veronderstelling, na
melijk dat de kiel via Den
Bosch (Oeteldonk) in het hui
dige carnaval terecht is geko
men, juist is geweest. Dit on
danks het gegeven dat sinds
mensenheugenis boeren in kiel
vastenavond vierden. Eigenlijk
was dat normaal; ze gingen ook
in hun (zondagse) kiel naar de
markt en de kermis. Anders
wordt het wanneer de stedeling
de boerenkiel gaat dragen. Wel
nu, dat laatste moet in Den
Bosch al het geval zijn geweest
nog voor de befaamde Oetel-
donksche Club in 1882 werd op
gericht.
Aan de telefoon is Rob van
de Laar, Minister voor Pers en
Publiciteit van de Oeteldonk-
sche Club. De Oeteldonkse mi
nister vertelt dat hij zelf al ja
renlang onderzoek doet naar de
geschiedenis van het eigen car
naval (het archief van de Oetel-
donksche Club is in 1936 verlo
ren gegaan. WK) en daarbij een
kranteadvertentie uit 1881
heeft gevonden waarin 'Bra
bantse kielen' worden aangebo
den voor het carnaval.
De boerenkielen die in Den
Bosch dus al werden gedragen
vóór de Vastenavondviering er
werd georganiseerd met de op
richting van de Oeteldonksche
Club in 1882, pasten uitstekend
in de filosofie van de Oetel
donkse pioniers, aldus Van de
Laar. Met Oeteldonk ver
kleinde Den Bosch zich opzet
telijk tot een dorp, met Peer
van de Muggenheuvel als Bur-
gervaojer en Driek Pakaon als
(enige) veldwachter. Men ging
plat praten, niet het authen
tieke Bossche dialect, maar het
plat van de middenstand, sterk
beïnvloed door de dialecten
van omliggende plaatsen als
Schijndel en zelfs Tilburg. Ook
nu nog verschilt het Oetel
donkse Vastenavondplat van
het eigenlijke dialect.
Het is aannemelijk dat de
oprichters van de Oeteldonkse
Club zich hebben laten inspire
ren door gewoonten die in de
ongeorganiseerde Vasten
avondviering in Den Bosch wa
ren ontstaan. Te bewijzen valt
er niets meer, maar er is wel
iets te zeggen voor de stelling
dat de boerenkiel als carnavals-
dracht voor de stedeling, als pa
rodie op de boer, destijds een
authentiek Bosch' verschijnsel
was. We zagen immers al, en
ook Rob van de Laar wijst er
op, dat elders domino en harle
kijn favoriet waren. Als je dit
allemaal voor zoete koek hebt
geslikt is de conclusie gemakke
lijk getrokken: de boerenkiel
geniet als carnavalskledij een
tweede leven en dat leven is be
gonnen in Oeteldonk.
Blijft natuurlijk de vraag:
zijn die van Bergen op Zoom
ooit naar Den Bosch gereisd
om te kijken hoe ze het daar
deden? Of had een van de voor
zaten van de huidige prins ook
al een kiel om toen hij uit de
slikken en schorren van de
Schelde kwam gekropen, opge
daan wellicht tijdens een va
kantie in een Oeteldonkse kik
kerpoel?
Wie nu nog een duit in het
zakje wil doen is welkom, maar
kan niet om dat harde Bossche
feit van 1881 heen: de adver
tentie waarin carnavalskielen
werden aangeprezen.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllinr.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje®076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
WOENSDAG 11 FEBRUAR11987
T5 PAGINÉH/OENSDAG 11 FEBRU
Door Jo Wijnen
BEGIN DEZE MAAND
werd de Amerikaanse
pater J. McNeill uit de
orde van de Jesuiten ge
zet. McNeill hield in
New York regelmatig
diensten voor homofie
len. Rome kreeg lucht
van de activiteiten van
deze priester-psychiater
en gaf de Amerikaanse
jesui ten-orde opdracht
McNeill te ontslaan. Dat
gebeurde prompt.
Het geval McNeill is teke
nend voor de gespannen ver
houding die in de VS tussen
de R.K. Kerk en de homosek
suelen bestaat. Afgelopen
najaar namen de Ameri
kaanse homo's met verbitte
ring kennis van een pause
lijke verklaring waarin het
heette dat homofiele activi
teiten 'zondig' en homosek
suele neigingen 'een afwij
king' waren.
Overigens zwijgen de
meeste Amerikaanse bis
schoppen, ook die welke het
zeer formele standpunt van
Rome onderschrijven, het
onderwerp het liefste dood.
En in de kerkelijke praktijk
van alledag worden homo
seksuelen vrij algemeen ge
accepteerd, zulks tot grote
woede van de zeer behou
dende gelovigen die de ge
woonte hebben zich met hun
klachten rechtstreeks tot
Rome te wenden. Deze ka
tholieken hebben onder meer
grote bezwaren gemaakt te
gen het optreden van aarts
bisschop Hunthausen van
Seattle en bisschop Sullivan seksuelen toch op een rede- en weer opnieuw getrouwde omvang aannemen als in
van Richmond.
Bovendien hebben die ka
tholieken ook de theoloog pa
ter Charles Curran in grote
moeilijkheden gebracht.
Deze drie vooraanstaande
priesters werd onder meer
verweten dat ze zich te lank
moedig toonden ten opzichte
van de homofilie. Aartsbis
schop Hunthausen stelde de
kathedraal van Seattle zelfs
beschikbaar voor speciale
diensten voor homofielen.
Pater Curran wordt verwe
ten dat hij homofilie 'in be
perkte zin rechtvaardigt'
Rome beperkte Hunthausens
bevoegdheden en verbood
Curran nog langer het woord
te voeren in katholieke on
derwijsinstituten.
Dat de naar schatting 11
miljoen Amerikaanse homo
lij ke verdraagzaamheid en
hier en daar zelfs op een te
gemoetkomende houding van
de R.K. kerk kunnen reke
nen, heeft vooral te maken
met het feit dat ze, in reli
gieus opzicht, geen kant uit
kunnen. Van echte acceptatie
is alleen in enkele progres
sieve protestantse kerken
sprake. De 'fundamentalisti
sche kerken' in de VS, die
zich veelal van zeer militante
woordvoerders bedienen en
die gebruik maken van radio
en televisie om hun bood
schap uit de dragen, staan
daarentegen zeer afwijzend
tegenover de homofilie.
De R.K. kerk heeft even
wel een 'niet-officiële' bena
dering van het homovraag-
stuk en behandelt homofie
len doorgaans op dezelfde
manier waarop gescheiden
katholieken worden behan
deld. In de kerkelijke prak
tijk van alledag worden deze
mensen met begrip tegemoet
getreden en worden hen de
sacramenten en actieve deel
name aan het kerkelijke le
ven allerminst geweigerd.
De positie die de R.K.Kerk
in de VS met betrekking tot
de homofilie heeft ingenon-
men, is de laatste maanden
aanzienlijk gecompliceerder
geworden nu is gebleken dat
tussen de 10 en de 100 katho
lieke priesters in de VS Aids
blijken te hebben. Enkele van
hen zijn intussen al overle
den. Verwacht wordt dat het
aantal priesters dat lijdt aan
Aids de komende jaren nog
zal toenemen.
„Het probleem van pries
ters die aan Aids lijden zal,
verhoudingsgewijs, dezelfde
gewone bevolkingsgroeper
zo liet bisschop Quinn
Sacramento onbewim
weten. Volgens sommige
Aids gespecialiseerde
ren is 'het feit dat priesl
aan die ziekte lijden in
kringen in het geheel
nieuws'. Voor de R.K.
betekent een en ander dat
geen ontkomen meer is ai
de vaststelling dat homi
sualiteit onder priesters
bepaald niet onbekend
schijnsel is.
Overigens hebben soi
mige aan Aids lijdende
ters zich al in het openl
over hun ziekte - en hun
mofiele relaties - uitgespi
ken. Ze hopen daarmee
officiële standpunt van
R.K. Kerk over de homi
sualiteit te kunnen verzai
ten.
Door Hans Rooseboom
HET HEEFT ER alle
schijn van dat er in de
Sovjet-Unie sprake is
van een (vooralsnog be
perkte) vrijlating van
politieke gevangenen.
Officieel is dat overigens
niet bekendgemaakt.
Wij weten in het westen
van deze amnestie (of
'amnestie') alleen omdat
de vrijgelaten gevange
nen zelf opbellen naar
mevrouw Sacharov, die
het nieuws op haar
beurt doorbelt naar
westerse corresponden
ten.
De vrijlating geldt over het
algemeen intellectuelen die
zich op welke wijze dan ook
kritiek op het Sovjet-systeem
hadden veroorloofd en daar
voor zware gevangenis- en
kampstraffen moesten uitzit
ten. De betrokkenen zijn
dichters, schrijvers, weten
schappers en nationalisten.
Opmerkelijk genoeg geldt
de amnestie tot nu toe geen
joodse activisten. De specta
culaire vrijlating van Ana
toli Sjtsjaranski, precies een
jaar geleden, was de laatste
maal dat er iets positiefs be
kend werd over het lot van
de Russische joden.
Afgelopen maandag vond
er in Moskou een (uiteraard
verboden) demonstratie
plaats door familie en vrien
den van de joodse dissident
Josif Begoen. Zij demon
streerden voor het recht naar
Israël te mogen emigreren.
De demonstranten droegen
spandoeken waarop zij aan
dringen op het beëindigen
van 'de vervolging van Josif
Begoen', die aan particulie
ren hebreeuws leerde en tot 7
jaar opsluiting gevolgd door
vijf jaar verbanning veroor
deeld is wegens 'anti-Sovjet
agitatie'.
Behalve de vrouw en de
zoon van Begoen deed aan de
demonstratie mee Tanja
Edelsjtein, de vrouw van
Joeli Edelsjtein, die ook les
sen in de joodse taal gaf en
die in 1984 tot drie jaar ge
vangenisstraf veroordeeld
werd.
De vrouw van Josif Be
goen maakte duidelijk dat bij
de huidige bescheiden golf
van vrijlatingen geen joodse
gevangenen betrokken zijn.
„Iedereen die op grond van
artikel 70 van het wetboek
van strafrecht (anti-Sovjet-
agitiatie en -propaganda) in
de gevangenis van Tsjistopol
zat, is vrijgelaten, behalve
mijn man".
Josif Begoen is momenteel
het bekendste voorbeeld van
een zogenaamde refoesenik.
Deze refoeseniks (mensen die
een uitreisvisum is gewei
gerd) zijn geen dissidenten in
de gebruikelijke zin des
woords. Waar mensen als
Andrej Sacharov zich open
lijk opwerpen als bestrijder
van het Sovjet-systeem, als
maatschappijhervormer dus,
Anatoli Sjtsjaranski
- FOTO ANP
daar is de joodse beweging
voor de mensenrechten
slechts op één ding uit: het
land te mogen verlaten.
Ondanks deze even een
voudige als bescheiden doel
stelling (een uitreisvisum)
worden deze joodse activis
ten door de Sovjet-autoritei-
ten wel degelijk als politieke
tegenstanders van het be
wind beschouwt, als dissi
denten dus, wat ze niet zijn.
Beide groepen worden op de
zelfde hardnekkige wijze op
de huid gezeten door de
staatsveiligheidsorganen.
De beroemdste aller refoe
seniks was en is Anatoli
Sjtsjaranski. Hij mocht een
klein jaar geleden, na negen
jaar gevangenis- en kamp-
straf, de Sovjet-Unie verla
ten. Sjtsjaranski's enige ille
gale activiteit was geweest
zijn poging een uitreisvisum
te verwerven voor hemzelf
en zijn medejoden. Maar hij
werd veroordeeld wegens
spionage.
Een absurde beschuldi
ging, zoals blijkt uit de zo
juist verschenen biografie
van Sjtsjaranski, geschreven
door de Engelse historicus
Martin Gilbert.
Gilbert schildert in zijn
omvangrijke en rijk gedocu
menteerde werk de opkomst
en bestrijding van de hele
joodse beweging in de Sov
jet-Unie. Die beweging be
gon grote vormen aan te ne
men in 1967, toen Israël in de
Zesdaagse Oorlog grote
triomfen vierde. Voor de jo
den in de Sovjet-Unie bete
kenden deze joodse successen
in het Midden-Oosten een
geweldige morele opkikker.
Tot dan had het Sovjet-
propaganda-apparaat niets
nagelaten de staat Israël af te
schilderen als een aflopende
zaak, een zwak klein landje
dat wel spoedig door de Ara
bische Sovjet-broedervolke
ren van de kaart zou worden
geveegd.
De werkelijkheid van de
Zesdaagse Oorlog, de gewel
dige militaire en morele
sterkte van Israël, veran
derde dat beeld in één klap.
Israël bleek wel degelijk een
levensvatbaar land te zijn,
met een toekomst. Kortom
een land dat de moeite waard
was om naar te emigreren.
'Volgend jaar in Jeruzalem',
de eeuwenoude slogan van de
diaspora, bleek ook voor de
joden in de Sovjet-Unie wer
kelijkheid te kunnen worden.
Gedurende de jaren '70
zwol de stroom aanvragen
voor een uitreisvisum aan.
Niet alleen aanvragen voor
Israël trouwens, want ook
zeer veel Sovjet-joden be
geerden te emigreren naar
Frankrijk, Engeland, de Ver
enigde Staten, Canada of
zelfs Nederland.
Helaas, de emigratie-auto
riteiten van de Sovjet-Unie
beschikten anders. Welis
waar mochten in al die jaren
ongeveer 150.000 joden het
land uit, maar aan ontelbare
anderen werd een visum ge
weigerd. Zo ontstond de
groep refoeseniks: keer op
keer bleven zij het proberen,
keer op keer werd er 'nee'
verkocht. Naar schatting zijn
er momenteel 11.000 refoese
niks in de Sovjet-Unie. (Ver
der zitten er op z'n minst der
tien personen vast omdat zij
les gaven in Hebreeuws).
Het boek van Martin Gil
bert maakt duidelijk dat het
weigeren van een uitreisvi
sum op zich al fnuikend is,
maar dat de bijkomende om
standigheden zo mogelijk
nog vervelender zijn. Vrijwel
zonder uitzondering wordt
iedere refoesenik na de vi
sumweigering uit zijn ba;
gestoten en vervolgens
elders werken in zijn of ha
beroep onmogelijk gema;
Ook Sjtsjaranski overkwa
dit: zijn baan als wetstl
schappelijk medewerk!
(wiskundige) werd hem onj
nomen, zodat hij moest zwei
ven van het appartement'
de ene vriend naar dat vaj
de andere.
Voor de autoriteiten
dat voldoende om hem
eindelijk doodleuk van
rasitisme' te beschuldigen!
andere gevallen wordt
voorbeeld het paspoort ir
nomen, waarna de betról)
kene ervan beschuldig
wordt geen paspoort te ht
ben. Etcetera.
Talloos zijn de voorbeeld
die Martin Gilbert geeft
de regelrechte pesterijen
bedreigingen van de kaïj
van de alomtegenwoordig
KGB, een instituut dat wt:|
kelijk geen verzinsel is uitc
koker van de CIA.
Sjtsjaranski is weg,
duizenden refoeseniks lijc
op dit moment nog een zwa
bestaan in de Sovjet-Un
Hoe zwaar, dat leert dit
treffelijk gedoe umentee
boek. Wie het leest,
kennis te nemen van een
langrijk wapen in de
om de mensenrechten. Wa
kennis van de feiten is
belangrijk wapen. En
meer mensen hier zich
wust worden van de onhou
bare situatie daar, des te 1
ter is dat voor die situatie.
Martin Gilbert: 'Sjtsjara
ki, strijder voor vrijht
Uitg. Veen, Utrecht,
f 49,50.
(ANP) - Uw
gg of de feministische
ilogie de mensen weg
dgt te leiden van God, weg
de kerk, menen we met
te moeten beantwoorden.
denken eerder dat de
ouw door U als bisschop,
uw harde leerstelligheid
kerk wordt uitgejaagd, ve-
i met zich meenemend.
schrijft het beraad van
itrictscatecheten in het bis-
n Haarlem aan de aartsbis-
iop van Utrecht, kardinaal
A.J. Simonis. De districts-
techeten zijn verbijsterd
yer de recente uitspraken
jn mgr. Simonis over de fe-
stische theologie en ho
moseksualiteit.
De districtscatecheten me-
dat Simonis' uitlatingen te
:1 zijn doordrongen van
;st om zekerheden te verlie-
»n en om geconfronteerd te
irorden met mondige en gewe-
snsvolle mensen die evenzeer
mlgens de katholieke traditie
leer en vanuit bijbelse
larden en normen leven.
Voorts vrezen zij dat dicta-
jrs misbruik kunnen maken
in uitspraken van kerklei-
>rs als mgr. Simonis om hun
iderdrukkende systeem te
ïtvaardigen en vrouwen en
jmoseksuelen nog meer te
iderdrukken, te martelen of
>chien zelfs te doden.
bisschoppen in Neder-
id houden er overigens aan
dat zij op grond van het
idamentele recht op gods-
lenstvrijheid en hun speci-
!ke opdracht de volledige en
iverkorte leer van de Kerk
1 ongehinderd moeten
len verkondigen.
bisschoppen laten dit
iten in een verklaring naar
leiding van de kritiek op
recente uitlatingen van
irdinaal Simonis over de fe-
itische theologie en ho-
ksualiteit.
te
ee
dt
ni
tr
HET GRENSOVERLEG tussen de
Sovjetunie en China, dat maandag na
een onderbreking van bijna negen jaar
in Moskou werd hervat, is een symbool
van een beginnende dooi in de poli
tieke betrekkingen tussen beide com
munistische mogendheden. Na een
duidelijke verbetering van de bilate
rale handel, de economische samen
werking en de culturele betrekkingen
wordt nu in het kader van de 'normali
sering' een politiek probleem aange
pakt.
Tot de hervatting van het grensoverleg is
besloten tijdens een onderhoud van de minis
ters van buitenlandse zaken Edoeard Shevard
nadze en Wu Xueqian vorig jaar in New York.
Volgens westerse waarnemers is het nieuwe
overleg slechts mogelijk omdat de Sovjets be
reid zijn concessies te doen.
De Sovjetdelegatie staat onder leiding van
vice-minister van buitenlandse zaken Igor
Rogatsjov en aan het hoofd van de 13 man tel
lende Chinese delegatie staat vice-minister
Qian Qichen. Deze twee functionarissen voe
ren ook de 'normaliseringsbesprekingen' die
eens per half jaar worden gehouden. Het
grensoverleg is bedoeld om eikaars opvattin
gen over het conflict grondig te bestuderen,
lieten Aziatische bronnen weten. Hoewel de
onderhandelingen in Moskou door beide par
tijen met enig optimisme tegemoet worden ge
zien, ligt een doorbraak niet onmiddellijk bin
nen bereik, zeiden waarnemers in Moskou.
Naar verwachting zullen de gesprekken twee
weken duren.
Deze gesprekken over het omstreden deel
van de 7500 kilometer lange grens waren in
1964 begonnen en hadden bij tussenpozen
plaats tot 1978. In dat jaar verbrak Peking het
overleg, dat nog geen enkel tastbaar had opge
leverd. De onenigheid over het verloop van de
grens bereikte haar hoogtepunt in 1969 toen
Chinese en Russische grenstroepen bij de Oes-
soeri-rivier betrokken raakten bij een gewa
pend conflict, dat aan enkele tientallen mili
tairen en burgers het leven kostte.
De gesprekken concentreren zich op de pre
cieze grensbepaling in de rivieren de Oessoeri
en de Amoer. China is van mening dat de hui
dige grensafbakening voortvloeit uit 'oneerlij
ke' verdragen uit de tijd van de Russische tsa
ren. Maar vice-minister Michail Kapitsa liet
in augustus van het vorige jaar weten dat
Moskou bereid is rekening te houden met het
standpunt van Peking dat de grens door het
midden van de hoofdstroom van de Oessoeri
en de Amoer loopt, en niet aan de Chinese ri
vieroever. Kapitsa deed deze uitspraak een
week na de inmiddels beroemd geworden rede
van partijleider Michail Gorbatsjov in Vladi
vostok, waar hij overduidelijk de hand uit
strekte naar China.
Deze veranderde opstelling betekent vol
gens Aziatische diplomaten dat de Sovjetunie
de soevereiniteit van China zou kunnen er
kennen over het Chenpao-eiland (Damanski-
eiland) en een aantal kleinere eilanden. De
zeggenschap over dat eiland is een van de
kernproblemen in het dispuut. Chenpao ligt
aan de Chinese zijde van de Oessoeri en wordt
sinds de gewapende botsing uit 1969 door Chi
nese troepen bezet gehouden.
Naast het politieke aspect spelen ook econo
mische redenen een rol in het overleg. De her
vatting van de scheepvaart op de twee rivie
ren is voor beide landen van regionaal econo
misch belang. De handel in het betrokken
grensgebied is de afgelopen drie jaar met 300
procent gestegen.
Tot nu toe heeft Peking steeds gezegd dati
ontwikkelingen op economisch en culture
gebied niet gepaard zijn gegaan met ont 1
kelingen op het politieke vlak.
Volgens China zijn er drie 'obstakels' op
weg naar een verbetering van de politieke'
trekkingen tussen beide landen. De Russisi
troepenconcentraties aan de grens met Cl
de Sovjetbezetting van Afghanistan en
Vietnamese steun voor het bewind in Kam]
chea. De afgelopen twee jaar viel er op
aantal gebieden wel beweging te signaler
De jongste stap van Moskou was vor
maand toen het bekendmaakte dat een
van de Sovjettroepen zouden worden terui
trokken uit Mongolië, een stap waarop
terughoudend heeft gereageerd. Verder zijni
vorig jaar enkele duizenden Sovjetmilitai
teruggetrokken uit Afghanistan. De A
ghaanse partijleider Najib heeft bovend
een staakt-het-vuren afgekondigd om
voorwaarden voor een politieke oplossing
verbeteren. Het derde 'obstakel' moet in eers
instantie door Vietnam uit de wereld wore
geholpen, maar het is duidelijk dat Moskou
Hanoi over een aanzienlijke invloed beschik!
(AFP/RTR)
Van onze Haagse
I HAAG - Minister Deetman (C
i te zoeken voor de vervanger
Door Jan van de Ven
NU NOG HEBBEN
ouders 'ouderlijke
macht'. De regering wil
echter die macht meer
eigentijds omzetten in
'ouderlijke zorg'. Ge
voelsmatig een verrui
ming van het begrip, en
zo denken de ontwerpers
van het wet-vooront-
werp er ook over.
Ouderlijke macht strekt
zich volgens de huidige wet
geving niet verder uit dan
het huwelijk. Binnen een hu
welijk kunnen ouders
'macht' over nakomelingen
uitoefenen. Buiten gezins
verband verdwijnt die
macht. Zowel voor degene die
met de dagelijkse zorg is be
last als voor - na echtschei
ding - degene die niet met de
kinderen onder één dak leeft.
Als het gezin geen volledig
gezin meer is krijgen de
ouders een andere taak, die
van voogd en toeziend-voogd.
Was het tot enkele tiental
len jaren geleden normaal,
dat kinderen in een volledig
gezin opgroeiden en waren
uitzonderingen ook echt uit
zonderingen; tegenwoordig
denkt en doet de gemeen
schap anders. De uitzonde
ringen van toen zijn regel ge
worden door meer echtschei
dingen, meer buitenhuwe-
lijkse kinderen en de opvat
ting dat twee mannen of
twee vrouwen ook in staat
moeten worden geacht kin
deren op te voeden.
Het vrijere denken over
kinderen 'hebben' en opvoe
den zal het opgroeien in het
gezin nooit verdringen, maar
het vraagt wel van de rege
ring een andere regelgeving.
Regels horen met iedereen
rekening te houden. Zeker
met een veranderde werke
lijkheid en nog steeds evolue
rend denken over het samen
leven en de mogelijke rol van
kinderen daarin. Of de rege
ring dat alles nu wel of niet
leuk vindt, zij zal zich moe
ten aanpassen.
In het geval van ouderlijke
macht en het daaruit voort
vloeiende stond de regering
geheel niet te trappelen om
veranderingen aan te bren
gen. Er ligt nu een vooront
werp ter discussie, opgesteld
door departementsjuristen.
Aangezet door recente uit
spraken van de Hoge Raad,
die een deel van de huidige
wetgeving buiten werking
stelde, togen de ambtenaren
aan het werk, maar het staat
niet vast dat de Tweede Ka
mer het voorontwerp in wet
geving omzet.
Vanuit de politiek mag
zelfs het nodige tegengas
worden verwacht. Het CDA
bijvoorbeeld houdt er zeer
behoudende ideeën over
ouderlijke macht op na. Het
CDA kon zich niet verenigen
met een rapport van het
eigen wetenschappelijk bu
reau. Het rapport '1 1 sa
men' werd gezien als te ver
afstaand van beginselen en
de samenstellers mochten het
vervolgens onvindbaar op
bergen. Aangezien het CDA
op dit moment een doorslag
gevende stem heeft bij de
wetgeving, mag het niemand
verbazen als de ouderlijke
macht als begrip nog even
onveranderd blijft.
Het voorontwerp ligt er
echter. En in tal van organi
saties, die zich met het j eugd-
en familierecht bezighouden,
komt het nu ter sprake. De
regering heeft zelfs zeven or
ganisaties om commentaar
gevraagd. Wetgeving valt
nog even tegen te houden. De
discussie over het onderwerp
is volop gaande.
Tot op de huidige dag
geldt, zoals gezegd, dat
ouders alleen binnen het hu
welijk ouderlijke macht heb
ben. Samen beslissen over
opvoeding, scholen, enzo-
Kinderen hebben ouders.
Omdat er zoveel kinderen
rondlopen die het zonder
een van de ouders moeten
stellen, heeft de wetgever
regels gemaakt. Regels die
aan verandering toe zijn.
Ruimer dan de huidige,
aangepast aan veranderde
opvattingen in de samenle-
ving.
voorts. Alledaags wikken en
wegen, bij het groter worden
van de kinderen al of niet in
samenspraak met de jeugd.
Valt een huwelijk uit elk
aar, door scheiding of dood,
dan houdt de ouderlijke
macht op te bestaan. Van het
ene op het andere moment
heet degene, die de dagelijkse
zorg voor de kinderen heeft,
voogd. Van buiten de leefge
meenschap wordt een toe
ziend-voogd benoemd. De
rechter bepaalt wie toeziend-
voogd wordt. In geval van
scheiding zal in de meeste ge
vallen vader toeziend-voogd
gaan heten. Als vader is
overleden benoemt de rech
ter in samenspraak met moe
der een vertrouwenspersoon
tot toeziend-voogd.
Bewust-ongehuwde-moe-
ders zijn volgens de wet van
begin af voogd. Haar is de
status van ouderlijke macht
niet gegund. Hetzelfde geldt
voor gemeenschappen, die uit
twee vrouwen, twee mannen,
of zelfs uit vrouw en man be
staan. Neem het geval dat
moeder hertrouwt, dan zal de
ouderlijke macht in principe
niet herleven. Zij blijft voog
des. En als de natuurlijke va
der nog leeft blijft hij. in
principe - elke regel kent uit
zonderingen - toeziend-
voogd.
Te gek om waar te zijn, zo
vindt de Hoge Raad vrij
taald. Er moet een einde k
men aan de simpele regel
van ouderlijke macht, ■geline
structuren van de samei»
ving zijn lang zo eenvoui evaiuaue van ae
ir. De Hoge W f gen met de meuwe re-
-■ung, waarna minister
niet meer.
verpakt die mening in de "aar[la minister en
gende redenering: voo8jj„^ ach zouden moeten
aan een van de ouders t
met
kennen is strijdig
Europese verdrag
fende de mensenrechten,
beiden nog leven beha
beiden voogd te kunnen
(ouderlijk gezag te kunt
krijgen). Iedere ouder,
rechter erom vraagt, L,
principe tegenwoordig m®1
voogd worden.
Er moeten al heel z\W'
wegende argumenten zijn
de niet met de kinderen
menwonende ouder voo!
te ontzeggen. Zijn die er
dan is een verzoek niet
weigeren. Na scheiding
het heel goed in het be
van de kinderen zijn,
beide ouders zich met de
bf te,
niet tevens in te houden,
tussen kinderen en
ook onenigheid bestaat.
lijke zorg te ontnemen of
te verlenen. Die zorg
Waarom dan het beestje'
gewoon bij de naam
noemd?
Daaraan verbindt de be-
idsman echter wel de voor-
iarde dat dergelijke alter-
'tieven eenzelfde bezuini-
'8 (7,5 miljoen gulden) moe-
opleveren als de invoering
de vervangersregeling,
'at zei de minister gisteren
debatje naar aanleiding
■n vragen van de WD en
'dA Beide fracties hadden
m vragen onder meer geba-
ïrd
op kranteberichten,
larin melding werd
iakt van de chaos die de in
dring van de vervangersre-
nS in het basisonderwijs
gevolg heeft.
De minister kreeg de wind
n voren van de woordvoer-
[s van de oppositie. Uit hun
togen bleek dat ze het liefst
vallen van die vervangers-
Ze drongen aan op
spoedige evaluatie van de
do
di
lir
kc
pl
sp
de
ja
ge
fe;
m:
ge
scl
i- da
va
'gen over de vraag of de re-
.8 gehandhaafd dient te
'dA-zegsman Wallage liet
da
W£
ka
lui
op
mi
dei
Aa
mc
we
mi
vei
op
va
ko<
vai
Drxyr Pieter Eggen
ijf. Haag Rotterdam
sterker door strijd'. Dat
o J®a„re Motto siert sinds
u_T?t wapen van de stad
_^a<n. Vanaf gisteren is
nhJL naam van een zie-
"°nds in oprichting.
iHd verzekeringsbedrijf
j i "otterdam heeft gisteren
Jl bij staatssecretaris
(volksgezondheid) een
,aaS voor goedkeuring
nieuwe ziekenfonds
'eponeerd.
voeding blijven bezighow P°oeerc
Onmin tussen ouders ?rein achter het nieuwe
"frnds is de oud-staats
wal? J- van der Heijden.
0u stad Rotterdam ge-
Te gek ook om de be# wn de structuur van het
of anderszins ongel# «we ziekenfonds te maken,
ouder van het kind de ou» m het oogspringende
Hv-V?n de nieuwkomer is
l 7i ,;andelijk gaat opere-
a!lo °n<^en t°t nu
inl„ regionaal werkzaam.
Sens Van der Reijden
hee
den
ken
lent
het
uitg
che,
ders
Stac
ken
brai
van
stap
D
litie
voel
met
voor
ont\
