VERTROUWELINGEN VS-PRESIDENTEN MISBRUIKTEN IN VERLEDEN VAAK HUN MACHTFRANSEN
Gegijzelden!
bank na el
IMSTERDAMSE
'ollar druk
oninklijke
DINSDAG 10 FEBRUAR11987
ilNSDAG 10 FEBRUARI
EXTRA
HONDERDEN getuige
nissen in het Congres en
niet aflatende onthullin
gen in de Amerikaanse
media ten spijt, blijft het
Iran-schandaal nieuwe
vragen oproepen. Het
vertrouwen van het Ame
rikaanse publiek in de tot
voor kort ongekend popu
laire president Reagan is
nog steeds niet hersteld.
Vrijheden
Vriendschap
ARIJS - De privatiseril
an de Franse televisf
snder TF-1 en de gelijl
jdige verkoop van i
ommerciële netten '5'
heeft tot fikse ruzies
id.
Diensten
Poindexter en North I ICha
geen
Door Jo Wijnen
En de belangrijkste getuigen in de
zaak, Reagans voormalige veiligheids
adviseur John M. Poindexter en diens
assistent luitenant-kolonel Oliver
North zwijgen nog steeds. Aldus woedt
'Irangate' of 'Iranscam' - zoals de af
faire in de VS wordt genoemd - onver
minderd voort.
Is de affaire rond de geheime wa
pentransacties met Iran en het door
sluizen van geld naar de Nicara
guaanse rebellen uniek? Is het poli
tieke pokerspel dat Poindexter en
North hebben gespeeld achter de
schermen van het Witte Huis en vrij
wel in de onmiddellijke nabijheid van
een president die van niets zegt te we
ten, enig in zijn soort?
Als het er om gaat aan te tonen dat
het wel vaker volkomen mis is gegaan
in het Witte Huis, hebben de Ameri
kaanse media de neiging naar het Wa-
tergate-schandaal te verwijzen dat in
de eerste helft van de jaren zeventig
een schokgolf veroorzaakte in de VS en
dat leidde tot de ondergang van presi
dent Richard Nixon. Maar de vraag
lijkt gewettigd of de moeilijk te contro
leren macht van de Witte-Huisstaf en
vooral de relaties tussen de Ameri
kaanse presidenten en hun vertrouwe
lingen niet een blijvende bron van pro
blemen voor de Amerikaanse politiek
vormen. Feit is dat Watergate en
Iranscam in hun soort slechts recente
uitingen zijn van al veel langer be
staande moeilijkheden die al begin
deze eeuw, onder het presidentschap
van Woodrow Wilson, aan het licht
traden.
In het Witte Huis zijn de achterlig
gende drie-kwart eeuw dingen ge
beurd die, zouden ze vandaag de dag
uitlekken, onmiddellijk tot het vertrek
van de president en het ontslaan en be
straffen van diens naaste medewerkers
aanleiding zouden geven.
Sherman Adams was de toegewijde
en zeer kundige naaste medewerker
van president Dwight D. Eisenhower.
Hij kon zich de vrijheden van Hopkins,
Richley, Christian en House niet ver
oorloven, ook al omdat het Ameri
kaanse Congres en de pers de gebeur
tenissen in het Witte Huis steeds kriti
scher volgden. Adams moest dan ook
ontslag nemen na een affaire die niets
was in vergelijking met die waarin
sommige van zijn voorgangers waren
betrokken. Eisenhowers assistent was
bevriend met de dubieuze textielfabri
kant Bernard Goldfine. In 1958 kreeg
Goldfine ernstige moeilijkheden met
de Amerikaanse regering omdat hij de
hand had gelicht met allerlei wettelijke
produktieregelingen. Adams hield zijn
vriend evenwel nauwkeurig op de
hoogte van wat er in Washington werd
bekokstoofd. Goldfine beloonde dat on
der meer met een duur Perzisch tapijt,
een overjas en een gouden horloge. Bo
vendien betaalde hij een aantal van
Adams' hotelrekeningen.
De zaak kwam aan het licht, liep
vervolgens uit op een openbaar schan
daal en dwong Adams ontslag te ne
men. Eisenhower aanvaardde dat zeer
tegen zijn zin. Overigens is later gezegd
dat Adams' doen en laten sterk is over
dreven en dat, als hij was aangebleven,
de president voor de rest van zijn
ambstpertiode had kunnen rekenen op
een zeer betrouwbaar en kundig mede
werker.
Kennedy en Johnson maakten ge
bruik van assistenten die hun plaats
heel goed kenden. Maar Nixon steunde
volledig op de architecten van het Wa-
tergate-schandaal - Bob Haldeman en
John Ehrlichman - die in het Witte
Huis een dominerende rol speelden. De
president moest in 1973 - kort na zijn
herverkiezing - toegeven dat zijn poli
tieke vertrouwelingen op de hoogte
waren van een inbraak in het kantoor
van de democratische partij in het Wa-
tergate-gebouw in Washington. Nixons
medewerkers werden prompt op straat
gezet en later bestraft. Maar dat was
slechts de opmaat van nog dramati
scher ontwikkelingen. Nixon bleek zelf
op de hoogte te zijn van de inbraken en
dat dwong hem in augustus 1974 tot af
treden.
Admiraal Poindexter en kolonel Oli
ver North maken derhalve deel uit van
een prominente reeks mannen die of te
veel vertrouwen genoten van de bewo
ner van het Witte Huis, of dat vertrou
wen schromelijk misbruikten. In het
geval van Hopkins en House dienden
allerlei manipulaties en oncontroleer
bare activiteiten tenminste nog een
goede zaak.
uit zonderingen
Woodrow Wilson had niet de flauwste notie. - foto archief de stem
Haldeman en Ehrlichman vonden
tezamen met hun president hun Wa
terloo. Adams bleef na zijn ontslag een
zeer gerespecteerd man. Christian en
Richey verdwenen in de mist van de
geschiedenis, net als de presidenten die
ze dienden. Over de positie van Poin
dexter en North valt nog niets te zeg
gen, omdat ze er - onder aanroeping
van de wet - tot dusver het zwijgen toe
hebben gedaan. Ze zijn in ieder geval
de belichaming van de vaak ongecon
troleerde macht van het Witte Huis,
waarop de Amerikaanse volksverte
genwoordigers in het Congres tot dus
ver nauwelijks greep hebben kunnen
krijgen. Geen wonder dat het Congres
nu zelf enige inbreng eist bij het benoe
men van Witte-Huisfunctionarissen.
Men is er zich op Capitol Hill maar al
te goed van bewust dat de geschiedenis
altijd weer opnieuw geneigd is zich te
herhalen.
Tot dusver heeft de geschiedenis zeer
mild geoordeeld over het doen en laten
van kolonel Edward M. House, de alles
beïnvloedende, maar nimmer officieel
benoemde en onbezoldigde rechter
hand van president Woodrow Wilson
die van 1913 tot 1921 in het Witte Huis
zetelde. Tussen Wilson en House be
stond een vriendschap die door som
mige historici als een 'platonische lief
desverhouding' is gekenschetst en die
was gebaseerd op een verregaande we
derzijdse adoratie. House had een
enorme invloed op de soms zeer wijf el-
moedige president en hij was het die, in
het uiterste geheim, onder een hoedje
speelde met Britse topfunctionarissen
tijdens de Eerste Wereldoorlog. House
was er op uit de VS rechtstreeks bij die
oorlog te betrekken.
Met dat doel
speelde hij geheime informatie door
aan de Britse ambassadeur in Wash
ington.
Hij deed dat op zeer omzichtige wij
ze, vaak wegkruipend in de limousine
van de Engelse ambassadeur die in
achteraf-straatjes en in parken werd
geparkeerd, dat alles om pottekijkers
en spionnen te ontlopen. House had bo
vendien talloze geheime ontmoetingen
met Sir Wiliam Wiseman, destijds het.
hoofd van de Britse inlichtingendienst
in de VS. De kolonel slaagde er ten
slotte in Amerika in de oorlog te be
trekken, waarbij hij gebruik maakte
van een diplomatie waarvan Woodrow
Wilson niet de flauwste, notie had. De
vredesconferentie die na de oorlog in
Versailles werd gehouden, leidde ten
slotte tot een blijvende vervreemding
tussen House en Wilson. Naar de hui
dige maatstaven gemeten, eigende
House zich een macht toe die ongekend
was en die die van de president soms
aanmerkelijk oversteeg.
President Wilson werd in 1921 opge
volgd door Warren Harding. Die koos
zijn vroegere buurjongen George B.
Christian als zijn naaste medewerker.
Christian was in het geheel niet tegen
zijn functie opgewassen en toen hij, na
de plotselinge dood van Harding in
1923, het Witte Huis verliet, liet hij
niets dan enorme stapels stukken die
nooit waren ingezien en talloze on
geopende brieven achter. Ook tussen
Harding en Christian bestond een
hoogst merkwaardige vertrouwensre
latie die overigens heel wat minder po
sitief uitpakte dan die tussen Wilson en
House. Harding hield er een geheime
liefdesrelatie met een zekere Nan Brit-
ton op na. Het kind dat uit die relatie
werd geboren, heette merkwaardiger
wijs Elisabeth Ann Christian.
Met hulp
van Christian werd Nan vaak het
Witte Huis binnengesmokkeld. De pre
sident bedreef dan de liefde met zijn
minnares in een zijkamertje van het
Oval Office. Absolute geheimhouding
was een gebiedende eis, aangezien
Hardings echtgenote Florence voort
durend op de loer lag om de overspelige
president te betrappen. Het vroegtij
dige overlijden van Harding verjoeg de
zwakke en kritiekloze Christian uit het
Witte Huis.
Voormalig Witte Huis-official H. R. Haldeman.
- foto ANP
Van onze correspondent
erwijl de regering-Chirac
,r de socialisten van woij
huldigd staatseigendom
I-kwanselen zitten de kan<j
at-kopers elkaar dwars
is nieuwe combines.
door de regering benoemde hq
ftoriteit, de Nationale Con
Communicatie en Vrijhe
NCL), heeft allang geen vat mJ
het spel en wordt op haar bel
■schuldigd van vriendjespolitiek.|
Ivoor de tweede keer in anderh
Lr vindt er een aardverschuiv
aats in het Franse 'audio-visu
ndschap', ook wel PAV genoerj
hak voor de parlementsverkiez
jen van maart 1986 voerden de soci]
gten de commerciële televisie in i
vijfde en zesde net, respectievl
Oud-president John Kennedy maakte gebruik van assistenten die
plaats goed kenden.
hu I
- FOTOm
MARSEILLE - (AFP/RTR)
Marseille na mislukken van hu
de politie van het lijf gehouden
dels weer vrij.
va
m(
on
ve
de
be
br
wc
tie
on
kec
ge\
i
dal
hec
Herbert Hoover, die van 1929 tot 1933
president was, maakte gebruik van de
diensten van Lawrence Richey, een
min of meer gemankeerde privé-detec-
tive. Richey had geen officiële functie
en zijn naam stond niet op de salarislij
sten van de Amerikaanse regering.
Hoover, die schatrijk was, gaf er de
voorkeur aan zijn hondstrouwe mede
werker uit eigen zak te betalen. Richey
was een weinig scrupuleus man die
nimmer de openbaarheid zocht. Hij be
spioneerde en chanteerde Hoovers op
ponenten en legde uitvoerige 'zwarte
lijsten' aan van iedereen die het
waagde de president voor de voeten te
lopen. In dat opzicht deed Richey zeker
niet onder voor mannen als Haldeman
en North, die later de beslotenheid van
het Witte Huis gebruikten om dingen
te doen die het daglicht allerminst kon
den verdragen. Toen Hoover uit het
Witte Huis werd verdrongen door
Franklin Delano Roosevelt, liet hij Ri
chey in Washington achter om voor
hem te spioneren en te zoeken naar de
zwakke plekken van de nieuw be
noemde ministers en hun echtgenotes.
De zeer merkwaardige relatie die
Franklin Roosevelt had met zijn ver
trouweling Harry Hopkins houdt tal
van historici tot op de dag van vandaag
bezig. Hopkins fungeerde tijdens de
Tweede Wereldoorlog als het 'alter ego'
van de president. Toen hij in 1940 ern
stig ziek werd, nam hij zelfs zijn intrek
in het Witte Huis. Hopkins ontwik
kelde een hechte vriendschap met
Winston Churchill en was bovendien
een van de weinige westerlingen die
De omgeving van de bank heeftl
slagveld geleken. Politie-agente
aanslag positie op daken en anc
I genomen.
Op straat was heel wat m
Agenten stonden met geweer of
i ter auto's opgesteld. De straat, y
was zelfs met auto's afgezet.
In angstige spanning wachtte
komen gingen. De spanning stee
gering van elf uur viel de politi
gijzelden op bevel van de overv
om de buitenwacht de indruk te
ten openbrak.
De overvallers waren inmidc
ontkomen. De kelders van de ba
wen zouden sinds de Tweede V
verbinding staan. Zij gaven 200 p
Van onze correspondent
0NDEN - Sommige delen
|m Londen en andere grote
ritse steden zijn zo gevaar-
Ijk geworden, dat de melk
er, de postbode, ontvangers
huishuren, onderhouds-
Jersoneel, politie, hulpdien-
Ben, sociale werkers, artsen,
qerpleegsters en taxichauf-
i er nauwelijks meer dur-
jen komen zonder speciale
orzorgen te nemen.
Ie Londense Daily Telegraph,
|e dit ernstige probleem spe-
aal heeft onderzocht, meldde
teteren dat in Londen zo'n 70
paatsen als 'no-go'-zöne (ver
den gebied) worden be
bouwd.
Ehrlichman, oud-medewerker van VS-president Nixon bleef na
slag een gerespecteerd man.
goed met de Russische dictator StalM
kon opschieten. Roosevelt liet zijn mei
dewerker nagenoeg geheel de vriji|
hand. In veel gevallen legde hij
probleem aan Hopkins voor met 4|
aantekening: „Harry, doe er wat aan'
En Harry loste vervolgens, zonder rug]
gespraak en geheel naar eigen inzich]
het probleem op.
Het is waarschijnlijk ook Hopkin]
geweest die de president er op kei
hoogtepunt van de oorlog toe over]
haalde Edward Stettinius tot ministe]
van buitenlandse zaken te benoemen]
Stettinius was absoluut niet geschik]
voor die functie. Maar hij werd waar]
schijnlijk op die post gezet om Hopt
volkomen de vrije hand te geven. Ove]
rigens heeft de positie van Hopkins
hoge mate bijgedragen tot de groots]
rol die de VS in de Tweede Wereldoor]
log speelden. Hopkins was bovendien]
de architect van de alliantie met i]
Sowjet-Unie die Duitsland tenslotte
de knieën dwong. Hopkins bereido
ook de conferentie van Jalta (1944) voo]
die hij samen met Roosevelt bezoek]
Beide mannen waren op dat moment']
volkomen uitgeput en doodziek. Roosf]
velt overleed kort na Jalta. Hopt®]
stierf begin 1946, kort nadat hij - zij:
fatale ziekte ten spijt - nog naar Rusj
land was gevlogen om Stalin er ml
succes toe te bewegen tot de Verenig»]
Naties toe te treden.
Roosevelt onderhield trouwens o°1
hechte banden met zijn secretaresSI
Missy LeHand. Zijn zoon Eliott he®|
later zelfs gezegd dat de president i
verhouding had met Missy en dat R"°]
sevelts vrouw Eleanor zich bij dat V
had neergelegd.
ERDAM (ANP) - Koninklijke
kreeg maandag op de Amster-
se effectenbeurs steeds meer last
het inzakken van de dollar. In de
htend lagen de olies nog iets boven
r slot van vrijdag, maar toen in de
VP van de middag de dollar verder
kgafwaarts ging, gingen de olie-aan-
«en mee tot ƒ219,30, een verlies van
pna ƒ3.
P°k veel andere aandelen hadden te
van de daling van de dollar-
Unilever zag ƒ5 verloren gaan
11493,50, Akzo ging ƒ1 achteruit naar
en Philips werd ƒ0,60 goedkoper
J4530. KLM en Hoogovens kwamen
"jwel niet van hun plaats.
Oe industriële sector wist zich rede
ly everheid te houden, vooral Océ van
f Grinten, die ƒ6 klom tot ƒ402. Fok-
was op ƒ55,70 een gulden beter en
R7n r Pouglas sloot ƒ1,10 hoger op
a Nijverdal ten Ca te echter zakte
de middag een rijksdaalder weg
,lar ƒ123,50.
L?Ü de banken kreeg NMB het
Vi' verduren. De koers van dit
Ypeel kwam ƒ4 lager uit op ƒ180.
echter trok ƒ1,50 aan tot ƒ50550.
havensector gaf verliezen te zien
i antonius
antonius
Congr.oXv,
daniel
J gasthuis
gasthuis
gasthuis
■gasthuis
k°°ghuys
J Protz.hs
Potz.hs
*Drotz.hs
(oostb.)
(oostb.)
lourdes
de brouwer
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(het)
klokkenberg
liduina
('s-h'bosch)
('s-h'bosch)
('s-h'bosch)
VK SK
80,00 79,90
102,40 101,60
ƒ1,50
van
Else
rijks
gen c
vem
ƒ151,
In
Stev
op ƒ2
hoge
naar
Crov
ƒ120.
deels
een
D<
gonni
teerd
derd
hand
Akzo
koop<
gebcx
enige
richt
koms'
vijf 1
de
vraaf
akzo
abn