VERTROUWELINGEN VS-PRESIDENTEN MISBRUIKTEN IN VERLEDEN VAAK HUN MACHTFRANSEN Gegijzelden! bank na el IMSTERDAMSE 'ollar druk oninklijke DINSDAG 10 FEBRUAR11987 ilNSDAG 10 FEBRUARI EXTRA HONDERDEN getuige nissen in het Congres en niet aflatende onthullin gen in de Amerikaanse media ten spijt, blijft het Iran-schandaal nieuwe vragen oproepen. Het vertrouwen van het Ame rikaanse publiek in de tot voor kort ongekend popu laire president Reagan is nog steeds niet hersteld. Vrijheden Vriendschap ARIJS - De privatiseril an de Franse televisf snder TF-1 en de gelijl jdige verkoop van i ommerciële netten '5' heeft tot fikse ruzies id. Diensten Poindexter en North I ICha geen Door Jo Wijnen En de belangrijkste getuigen in de zaak, Reagans voormalige veiligheids adviseur John M. Poindexter en diens assistent luitenant-kolonel Oliver North zwijgen nog steeds. Aldus woedt 'Irangate' of 'Iranscam' - zoals de af faire in de VS wordt genoemd - onver minderd voort. Is de affaire rond de geheime wa pentransacties met Iran en het door sluizen van geld naar de Nicara guaanse rebellen uniek? Is het poli tieke pokerspel dat Poindexter en North hebben gespeeld achter de schermen van het Witte Huis en vrij wel in de onmiddellijke nabijheid van een president die van niets zegt te we ten, enig in zijn soort? Als het er om gaat aan te tonen dat het wel vaker volkomen mis is gegaan in het Witte Huis, hebben de Ameri kaanse media de neiging naar het Wa- tergate-schandaal te verwijzen dat in de eerste helft van de jaren zeventig een schokgolf veroorzaakte in de VS en dat leidde tot de ondergang van presi dent Richard Nixon. Maar de vraag lijkt gewettigd of de moeilijk te contro leren macht van de Witte-Huisstaf en vooral de relaties tussen de Ameri kaanse presidenten en hun vertrouwe lingen niet een blijvende bron van pro blemen voor de Amerikaanse politiek vormen. Feit is dat Watergate en Iranscam in hun soort slechts recente uitingen zijn van al veel langer be staande moeilijkheden die al begin deze eeuw, onder het presidentschap van Woodrow Wilson, aan het licht traden. In het Witte Huis zijn de achterlig gende drie-kwart eeuw dingen ge beurd die, zouden ze vandaag de dag uitlekken, onmiddellijk tot het vertrek van de president en het ontslaan en be straffen van diens naaste medewerkers aanleiding zouden geven. Sherman Adams was de toegewijde en zeer kundige naaste medewerker van president Dwight D. Eisenhower. Hij kon zich de vrijheden van Hopkins, Richley, Christian en House niet ver oorloven, ook al omdat het Ameri kaanse Congres en de pers de gebeur tenissen in het Witte Huis steeds kriti scher volgden. Adams moest dan ook ontslag nemen na een affaire die niets was in vergelijking met die waarin sommige van zijn voorgangers waren betrokken. Eisenhowers assistent was bevriend met de dubieuze textielfabri kant Bernard Goldfine. In 1958 kreeg Goldfine ernstige moeilijkheden met de Amerikaanse regering omdat hij de hand had gelicht met allerlei wettelijke produktieregelingen. Adams hield zijn vriend evenwel nauwkeurig op de hoogte van wat er in Washington werd bekokstoofd. Goldfine beloonde dat on der meer met een duur Perzisch tapijt, een overjas en een gouden horloge. Bo vendien betaalde hij een aantal van Adams' hotelrekeningen. De zaak kwam aan het licht, liep vervolgens uit op een openbaar schan daal en dwong Adams ontslag te ne men. Eisenhower aanvaardde dat zeer tegen zijn zin. Overigens is later gezegd dat Adams' doen en laten sterk is over dreven en dat, als hij was aangebleven, de president voor de rest van zijn ambstpertiode had kunnen rekenen op een zeer betrouwbaar en kundig mede werker. Kennedy en Johnson maakten ge bruik van assistenten die hun plaats heel goed kenden. Maar Nixon steunde volledig op de architecten van het Wa- tergate-schandaal - Bob Haldeman en John Ehrlichman - die in het Witte Huis een dominerende rol speelden. De president moest in 1973 - kort na zijn herverkiezing - toegeven dat zijn poli tieke vertrouwelingen op de hoogte waren van een inbraak in het kantoor van de democratische partij in het Wa- tergate-gebouw in Washington. Nixons medewerkers werden prompt op straat gezet en later bestraft. Maar dat was slechts de opmaat van nog dramati scher ontwikkelingen. Nixon bleek zelf op de hoogte te zijn van de inbraken en dat dwong hem in augustus 1974 tot af treden. Admiraal Poindexter en kolonel Oli ver North maken derhalve deel uit van een prominente reeks mannen die of te veel vertrouwen genoten van de bewo ner van het Witte Huis, of dat vertrou wen schromelijk misbruikten. In het geval van Hopkins en House dienden allerlei manipulaties en oncontroleer bare activiteiten tenminste nog een goede zaak. uit zonderingen Woodrow Wilson had niet de flauwste notie. - foto archief de stem Haldeman en Ehrlichman vonden tezamen met hun president hun Wa terloo. Adams bleef na zijn ontslag een zeer gerespecteerd man. Christian en Richey verdwenen in de mist van de geschiedenis, net als de presidenten die ze dienden. Over de positie van Poin dexter en North valt nog niets te zeg gen, omdat ze er - onder aanroeping van de wet - tot dusver het zwijgen toe hebben gedaan. Ze zijn in ieder geval de belichaming van de vaak ongecon troleerde macht van het Witte Huis, waarop de Amerikaanse volksverte genwoordigers in het Congres tot dus ver nauwelijks greep hebben kunnen krijgen. Geen wonder dat het Congres nu zelf enige inbreng eist bij het benoe men van Witte-Huisfunctionarissen. Men is er zich op Capitol Hill maar al te goed van bewust dat de geschiedenis altijd weer opnieuw geneigd is zich te herhalen. Tot dusver heeft de geschiedenis zeer mild geoordeeld over het doen en laten van kolonel Edward M. House, de alles beïnvloedende, maar nimmer officieel benoemde en onbezoldigde rechter hand van president Woodrow Wilson die van 1913 tot 1921 in het Witte Huis zetelde. Tussen Wilson en House be stond een vriendschap die door som mige historici als een 'platonische lief desverhouding' is gekenschetst en die was gebaseerd op een verregaande we derzijdse adoratie. House had een enorme invloed op de soms zeer wijf el- moedige president en hij was het die, in het uiterste geheim, onder een hoedje speelde met Britse topfunctionarissen tijdens de Eerste Wereldoorlog. House was er op uit de VS rechtstreeks bij die oorlog te betrekken. Met dat doel speelde hij geheime informatie door aan de Britse ambassadeur in Wash ington. Hij deed dat op zeer omzichtige wij ze, vaak wegkruipend in de limousine van de Engelse ambassadeur die in achteraf-straatjes en in parken werd geparkeerd, dat alles om pottekijkers en spionnen te ontlopen. House had bo vendien talloze geheime ontmoetingen met Sir Wiliam Wiseman, destijds het. hoofd van de Britse inlichtingendienst in de VS. De kolonel slaagde er ten slotte in Amerika in de oorlog te be trekken, waarbij hij gebruik maakte van een diplomatie waarvan Woodrow Wilson niet de flauwste, notie had. De vredesconferentie die na de oorlog in Versailles werd gehouden, leidde ten slotte tot een blijvende vervreemding tussen House en Wilson. Naar de hui dige maatstaven gemeten, eigende House zich een macht toe die ongekend was en die die van de president soms aanmerkelijk oversteeg. President Wilson werd in 1921 opge volgd door Warren Harding. Die koos zijn vroegere buurjongen George B. Christian als zijn naaste medewerker. Christian was in het geheel niet tegen zijn functie opgewassen en toen hij, na de plotselinge dood van Harding in 1923, het Witte Huis verliet, liet hij niets dan enorme stapels stukken die nooit waren ingezien en talloze on geopende brieven achter. Ook tussen Harding en Christian bestond een hoogst merkwaardige vertrouwensre latie die overigens heel wat minder po sitief uitpakte dan die tussen Wilson en House. Harding hield er een geheime liefdesrelatie met een zekere Nan Brit- ton op na. Het kind dat uit die relatie werd geboren, heette merkwaardiger wijs Elisabeth Ann Christian. Met hulp van Christian werd Nan vaak het Witte Huis binnengesmokkeld. De pre sident bedreef dan de liefde met zijn minnares in een zijkamertje van het Oval Office. Absolute geheimhouding was een gebiedende eis, aangezien Hardings echtgenote Florence voort durend op de loer lag om de overspelige president te betrappen. Het vroegtij dige overlijden van Harding verjoeg de zwakke en kritiekloze Christian uit het Witte Huis. Voormalig Witte Huis-official H. R. Haldeman. - foto ANP Van onze correspondent erwijl de regering-Chirac ,r de socialisten van woij huldigd staatseigendom I-kwanselen zitten de kan<j at-kopers elkaar dwars is nieuwe combines. door de regering benoemde hq ftoriteit, de Nationale Con Communicatie en Vrijhe NCL), heeft allang geen vat mJ het spel en wordt op haar bel ■schuldigd van vriendjespolitiek.| Ivoor de tweede keer in anderh Lr vindt er een aardverschuiv aats in het Franse 'audio-visu ndschap', ook wel PAV genoerj hak voor de parlementsverkiez jen van maart 1986 voerden de soci] gten de commerciële televisie in i vijfde en zesde net, respectievl Oud-president John Kennedy maakte gebruik van assistenten die plaats goed kenden. hu I - FOTOm MARSEILLE - (AFP/RTR) Marseille na mislukken van hu de politie van het lijf gehouden dels weer vrij. va m( on ve de be br wc tie on kec ge\ i dal hec Herbert Hoover, die van 1929 tot 1933 president was, maakte gebruik van de diensten van Lawrence Richey, een min of meer gemankeerde privé-detec- tive. Richey had geen officiële functie en zijn naam stond niet op de salarislij sten van de Amerikaanse regering. Hoover, die schatrijk was, gaf er de voorkeur aan zijn hondstrouwe mede werker uit eigen zak te betalen. Richey was een weinig scrupuleus man die nimmer de openbaarheid zocht. Hij be spioneerde en chanteerde Hoovers op ponenten en legde uitvoerige 'zwarte lijsten' aan van iedereen die het waagde de president voor de voeten te lopen. In dat opzicht deed Richey zeker niet onder voor mannen als Haldeman en North, die later de beslotenheid van het Witte Huis gebruikten om dingen te doen die het daglicht allerminst kon den verdragen. Toen Hoover uit het Witte Huis werd verdrongen door Franklin Delano Roosevelt, liet hij Ri chey in Washington achter om voor hem te spioneren en te zoeken naar de zwakke plekken van de nieuw be noemde ministers en hun echtgenotes. De zeer merkwaardige relatie die Franklin Roosevelt had met zijn ver trouweling Harry Hopkins houdt tal van historici tot op de dag van vandaag bezig. Hopkins fungeerde tijdens de Tweede Wereldoorlog als het 'alter ego' van de president. Toen hij in 1940 ern stig ziek werd, nam hij zelfs zijn intrek in het Witte Huis. Hopkins ontwik kelde een hechte vriendschap met Winston Churchill en was bovendien een van de weinige westerlingen die De omgeving van de bank heeftl slagveld geleken. Politie-agente aanslag positie op daken en anc I genomen. Op straat was heel wat m Agenten stonden met geweer of i ter auto's opgesteld. De straat, y was zelfs met auto's afgezet. In angstige spanning wachtte komen gingen. De spanning stee gering van elf uur viel de politi gijzelden op bevel van de overv om de buitenwacht de indruk te ten openbrak. De overvallers waren inmidc ontkomen. De kelders van de ba wen zouden sinds de Tweede V verbinding staan. Zij gaven 200 p Van onze correspondent 0NDEN - Sommige delen |m Londen en andere grote ritse steden zijn zo gevaar- Ijk geworden, dat de melk er, de postbode, ontvangers huishuren, onderhouds- Jersoneel, politie, hulpdien- Ben, sociale werkers, artsen, qerpleegsters en taxichauf- i er nauwelijks meer dur- jen komen zonder speciale orzorgen te nemen. Ie Londense Daily Telegraph, |e dit ernstige probleem spe- aal heeft onderzocht, meldde teteren dat in Londen zo'n 70 paatsen als 'no-go'-zöne (ver den gebied) worden be bouwd. Ehrlichman, oud-medewerker van VS-president Nixon bleef na slag een gerespecteerd man. goed met de Russische dictator StalM kon opschieten. Roosevelt liet zijn mei dewerker nagenoeg geheel de vriji| hand. In veel gevallen legde hij probleem aan Hopkins voor met 4| aantekening: „Harry, doe er wat aan' En Harry loste vervolgens, zonder rug] gespraak en geheel naar eigen inzich] het probleem op. Het is waarschijnlijk ook Hopkin] geweest die de president er op kei hoogtepunt van de oorlog toe over] haalde Edward Stettinius tot ministe] van buitenlandse zaken te benoemen] Stettinius was absoluut niet geschik] voor die functie. Maar hij werd waar] schijnlijk op die post gezet om Hopt volkomen de vrije hand te geven. Ove] rigens heeft de positie van Hopkins hoge mate bijgedragen tot de groots] rol die de VS in de Tweede Wereldoor] log speelden. Hopkins was bovendien] de architect van de alliantie met i] Sowjet-Unie die Duitsland tenslotte de knieën dwong. Hopkins bereido ook de conferentie van Jalta (1944) voo] die hij samen met Roosevelt bezoek] Beide mannen waren op dat moment'] volkomen uitgeput en doodziek. Roosf] velt overleed kort na Jalta. Hopt®] stierf begin 1946, kort nadat hij - zij: fatale ziekte ten spijt - nog naar Rusj land was gevlogen om Stalin er ml succes toe te bewegen tot de Verenig»] Naties toe te treden. Roosevelt onderhield trouwens o°1 hechte banden met zijn secretaresSI Missy LeHand. Zijn zoon Eliott he®| later zelfs gezegd dat de president i verhouding had met Missy en dat R"°] sevelts vrouw Eleanor zich bij dat V had neergelegd. ERDAM (ANP) - Koninklijke kreeg maandag op de Amster- se effectenbeurs steeds meer last het inzakken van de dollar. In de htend lagen de olies nog iets boven r slot van vrijdag, maar toen in de VP van de middag de dollar verder kgafwaarts ging, gingen de olie-aan- «en mee tot ƒ219,30, een verlies van pna ƒ3. P°k veel andere aandelen hadden te van de daling van de dollar- Unilever zag ƒ5 verloren gaan 11493,50, Akzo ging ƒ1 achteruit naar en Philips werd ƒ0,60 goedkoper J4530. KLM en Hoogovens kwamen "jwel niet van hun plaats. Oe industriële sector wist zich rede ly everheid te houden, vooral Océ van f Grinten, die ƒ6 klom tot ƒ402. Fok- was op ƒ55,70 een gulden beter en R7n r Pouglas sloot ƒ1,10 hoger op a Nijverdal ten Ca te echter zakte de middag een rijksdaalder weg ,lar ƒ123,50. L?Ü de banken kreeg NMB het Vi' verduren. De koers van dit Ypeel kwam ƒ4 lager uit op ƒ180. echter trok ƒ1,50 aan tot ƒ50550. havensector gaf verliezen te zien i antonius antonius Congr.oXv, daniel J gasthuis gasthuis gasthuis ■gasthuis k°°ghuys J Protz.hs Potz.hs *Drotz.hs (oostb.) (oostb.) lourdes de brouwer (tilburg) (tilburg) (tilburg) (tilburg) (het) klokkenberg liduina ('s-h'bosch) ('s-h'bosch) ('s-h'bosch) VK SK 80,00 79,90 102,40 101,60 ƒ1,50 van Else rijks gen c vem ƒ151, In Stev op ƒ2 hoge naar Crov ƒ120. deels een D< gonni teerd derd hand Akzo koop< gebcx enige richt koms' vijf 1 de vraaf akzo abn

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 4