de stem
SEKSUOLOGE GERDA
VAN DIJK
BESCHOUWT
COÏTUS ALS TOETJE
dest:
JAN
LO
TOT 1
aren geleden probeerde ze tijdens
een college in Leiden duidelijk te maken dat je in ver
schillende talen over seks kunt spreken. Ze gaf als
voorbeeld drie woorden voor hetzelfde: 'samenleving',
'coïtus' of 'neuken'. Met dit laatste woord bracht ze
giechelige en zelfs grote ontzetting teweeg. Nu is
Gerda van Dijk (45) onlangs door de NVSH als bijzon
der hoogleraar in de seksuologie aangesteld. In haar
huiskamer in Leiden praat ik met haar over haar vak,
waarvoor eigenlijk geen formele opleiding is, over de
seksuele revolutie, over de coïtus als toetje van een
rijke maaltijd, over de terreur van het orgasme en over
het gezonde, vrolijke vreemdgaan, dat geboycot wordt
door Aids. Volgens Gerda is er meer openheid geko
men. Maar na het doorbreken van een aantal taboes
zijn er toch weer nieuwe ontstaan.
Taboes
Problemen
ZATERDAGIf
7 FEBRUAR119871
Twee pijlers
hebben het politi
omslaan. Waar e
terugtrok en bur
de eisen van onte
Gezag weer met
ven. Minister var
de Tweede Kam
van de tolerantie
Onze verslaggevi
hoogleraar mr. J<
van de macht. Hij
verder worden g<
Rote Armee Facti
J
Door Heieen Cru/
Gerda van Dijk kijkt bijna nergens meer
van op, bekent ze. „Ik denk niet in termen
van goed of kwaad, normaal of abnormaal.
Ik zoek naar de vrijheden, die mensen het
beste liggen. De grens voor seksuele vrijhe
den ligt bij het berokkenen van schade aan
anderen. Waar ik nooit aan wen, is
machtsmisbruik. Incest, seksueel geweld.
Daar kan ik nog steeds zeer geëmotioneerd
over raken."
„Vóór de seksuele revolutie werd de
maatschappij gedomineerd door zeer
strenge verboden en geboden op het ge
bied van seksualiteit, terwijl de verlangens
van vrouwen en homoseksuelen binnen de
geneeskunde en psychiatrie als een afwij
king, soms zelfs als een ziekte werden be
schouwd."
De jaren zestig brachten ons de 'anar
chie van de begeerten', allerlei grensover
schrijdingen op het gebied van seks en de
noodzaak tot lichaamsverkenning. Porno
is tegenwoordig normaal geworden, de ter
reur van het cütoraal orgasme ebt ook al
weer weg en in films is het uit de mode om
als minnaar een frontale aanval te begin-
nen. Geen kordate mannenknuisten, die
op borsthoogte krakend textiel wegscheu
ren, maar minnaars die een cursus erogene
zones hebben gevolgd en beginnen met een
tedere voetmassage.
Tegelijkertijd stijgen de aandelen van de
Londen Rubber Company harder dan de
beursindex, want op safe spelen bij sex be
tekent condooms gebruiken, niet zozeer
om te voorkomen dat je zwanger wordt,
maar om te voorkomen dat je met aids be
smet raakt.
Het feit dat je als vrouw je leven kunt
plannen, omdat je je eventuele zwanger
schappen kunt voorkomen is een verwor
venheid die de jongere generatie al heel ge
woon vindt. Kortom Gerda, zo vraag ik
haar, hoe staat het met de taboes en braak
liggende gebieden als we praten over sek
sualiteit?
Ze kijkt even peinzend, trekt vervolgens
haar laarzen uit en vouwt haar benen in
een soort lotuszit op de bank. Het college
begint.
„Wat hebben we bereikt? Er is meer open
heid gekomen. Meer tolerantie ook. Men
sen hebben bovendien het besef gekregen
dat seks iets is dat niet voorgeschreven kan
worden, dat het een zeer individueel gege
ven is.
Maar na het doorbreken van een aantal ta
boes zijn er toch weer nieuwe ontstaan. De
prestatiedwang is daar een voorbeeld van.
Vooral de vrouwenbeweging heeft duide
lijk gemaakt, dat de beleving van seksuali
teit te coïtaal is gebleven en te veel gericht
is op het vaak doen. Dat is ook weer een
verarming.
Binnen de seksuele revolutie kwam een
aantal aspecten van seksualiteit niet aan
de orde, nl. dat het niet altijd om de ge
slachtsdaad gaat, maar ook en vooral om
aspecten van intimiteit, van warmte, van
veiligheid en je geaccepteerd weten.
Daarnaast heeft de vrouwenbeweging ge
wezen op het machtsaspect. De macht in
de man-vrouwrelatie, maar ook de macht
van 'alles moet kunnen'. Dit laatste is een
nieuw soort moraal geworden. Ik vind die
moraal een negatieve verworvenheid van
de seksuele revolutie. Je moet je zelf niet
het recht laten ontzeggen om nee te zeggen
tegen iets, dat je niet prettig vind, omdat je
dan een gefrustreerde trut zou zijn.
De seksuele revolutie predikt: Och kom
meid, schiet op, het is toch lekker. De
vrouwenbeweging benadrukt: Als een
meisje nee zegt, bedoelt ze ook nee."
„Er zijn op het gebied van seksualiteit nog
heel wat problemen. Mensen leven vaak
vanuit de visie dat seks op één bepaalde
manier zou moeten. En op die ene be
paalde manier komt maar 30 van de
vrouwen klaar. Voor mannen ligt dat an
ders. Je kunt ook niet adviseren dat je in
zo'n geval 'dit' of 'dat' moet doen. Het
gaat erom wat je zelf leuk vindt en wat je
partner wil.
Als er mensen bij mij komen die hun sek
suele relatie niet bevredigend vinden, dan
ga ik altijd een aantal voorwaarden na. De
vrijheid bijvoorbeeld waarmee je om kan
gaan met je eigen lichaam. Je communica
tieve vermogens. De omgang met je emo
ties. Het geaccepteerd worden door je rela
tie. En daarnaast moet je lichaam ook nog
goed functioneren natuurlijk.
Seksualiteit heeft een veel bredere benade
ring nodig. Het wordt zoveel plezierig als
je het los kunt koppelen van het d'r op, d'r
in, d'r uit, d'r af. Seks is niet alleen iets
voor geslachtsdelen, maar voor een heel li
chaam.
Natuurlijk is de coïtus op zichzelf een
waardevol iets, maar het is een toetje van
een hele rijke maaltijd. Waarom zou je al
tijd alleen het toetje eten. En waarom zou
je het toetje niet eens laten staan.
Al die irreële verwachtingen op het gebied
van seks. Alsof je allebei direct vanuit een
harmoniemodel kunt operen. Ga niet di
rect met een ander aan de slag als het met
je partner niet lukt, is mijn advies, maar ga
eerst eens met je zelf aan de slag. En dan
bedoel ik niet het vrijen met je zelf - dat
kan ook -, maar vraag je af: waarom gaat
het niet zoals ik wil, wat wil ik eigenlijk?
WE E K E
„Seksualiteit heeft een veel bredere benadering nodig. Het wordt zoveel plezle- „Als onze maatschappij openlijker met seksualiteit omspringt dan verliest hi
rig als Je het los kunt koppelen van het d'r op, d'r In, d'r uit, d'r af.zijn obsessionele kanten, dan wordt het geïntegreerd In het leven.- fotom
- foto archief de stem
De terreur van 't orgasme
Hoogleraar seksuologie Gerda van Dijk:
vrouwen."
„Seks wordt veel vervelender als er te grote verschillen zijn tussen mannen en
- foto gelderland pers
Mag ik dat van mezelf, wil ik dat met mijn
partner of juist niet. Als je dat allemaal
weet praat dan met je partner, kijk wat er
met zijn tweeën haalbaar is.
Als ik mensen in therapie krijg kies ik
nooit voor een van de twee. Belangrijk is
dat ze inzicht krijgen in eikaars waarden-
systemen. Vanuit het traditionele beeld
van de vrouw die geen zin heeft, moet ik
wel zeggen, dat ze meestal goede redenen
heeft om het niet te willen. Wanneer er
meer aan héér voorwaarden wordt vol
daan en zo'n voorwaarde kan ook zijn, dat
haar man eens met haar naar de film gaat,
zal het voor haar ook makkelijker zijn om
aan zijn voorwaarden te voldoen."
De jaren zestig braken een lans voor het
vrolijke vreemdgaan, dat een gezonde zaak
zou zijn. Groepsseks, partnerruil, een
vriend of vriendin erbij, dat moest alle
maal kunnen. Ik vind zelf ook wel dat je
niet per se levenslang eenkennig moei
kan zijn, maar tegelijkertijd ervaar ik
onmogelijkheid om mijn diepste emol
met een verscheidenheid aan mensen
delen. En dan heb ik het nog niet eens
verantwoordelijkheid voor de een en
eventuele ander en zoiets als jaloezie. H
ervaar jij dat spanningsveld tussen moi
gamie en andere relaties?, vraag ik
Gerda van Dijk.
„Ik las laatst dat de mens niet gebouwd
op monogamie en ook niet op oversp
Dat is heel waar, denk ik. Met die fric
zit je altijd. En waar dan voor jezelf
grens ügt, hangt af van je gevoel voor zi
waarde en hoe autonoom je bent. Jaloe
speelt altijd een rol, ik ken niemand
niet jaloers is.
Anderzijds zit je met de dwangmatig!*
van de opvatting dat je in het leven aliti
maar geslaagd bent als je een exclusit
partner of een reeks exclusieve partni
hebt.
Zelf vind ik overigens ook dat je maar
een beperkt aantal mensen heel intis
kunt worden, een diepe emotionele intii
teit kunt hebben en een diepe lichameli;
intimiteit, al zijn dat twee verschillen
dingen die je niet altijd bij één figuur hft
te vinden.
Seksualiteit heeft twee pijlers: intimiteit
orgasme. De monogame relatie kan intii
teit bieden, geborgenheid, de mogelijk!*
tot hardop denken, knuffelen, maar alst
er niet is, als er angst is voor intimi*
dan blijft alleen het orgasme over.
Veel mensen zijn bang zijn voor intimi*
voor de afhankelijkheid, voor de overgi
die dat vraagt en zoeken intimiteit op
anonieme manier alleen in het orgas
via vreemdgaan, via prostitutie, via te
foonseks."
Seksualiteit zal in onze cultuur met
angst voor gevoelens en voor lichamelii
heid voorlopig nog wel iets verbodens
ven houden, meent Gerda van Dijk. „Vo
sommigen is dat ook wel aantrekkelijk. I
in seks alles mag is de lol eraf zo vind
zij."
De overmatige aandacht voor seksualit
van de afgelopen twintig jaar wijt zij a
het gegeven dat seks nooit belangrijker
dan wanneer je het onderdrukt. "Lees 1
Jacobsladder' van Maarten 't Hart fl»
eens. Daar is alles seks. Als onze i
schappij openlijker met seksualiteit
springt dan verliest het zijn obsession
kanten, dan wordt het geïntegreerd in1
leven.
Dat zie je al bij jongeren, hoewel die w
eens moeite hebben met het recht om e
alleen ja, maar ook nee te mogen zegj
Jongens voelen zich bovendien soms
dreigd door de eisen die meisjes stellen.
De suggestie die je nog weieens hoort,
seks door de gelijkmakersmachine van
emancipatie een stuk saaier is gewordt
wijst ze resoluut van de hand. „Seks wol
veel vervelender als er te grote verschil'
zijn tussen mannen en vrouwen."
Straks, als door het lichtgroene
schijnsel van de lente de zonne
stralen een blijmoedig lied tokke
len, koop ik een Cadillac van een pak in
het crème van de Rivièra, een sombrero in
het zwart van de nacht en een almaviva uit
de opera. Alom goedkeurend gemompel. Ik
wil met een licht exotisch air zaken gaan
doen. De natie is ten zeerste gebaat met ge
durfd en fantasierijk ondernemerschap.
Ik ben aan het denken gezet door Ho
ward Pronsky te Brooklyn in de Verenigde
Staten. Amerika blijft het land van de com
merciële inspiratie: van Pronsky kun je, al
dan niet met behulp van een hypotheek,
een stek in een parkeergarage kopen. De
gemiddelde maandlasten schommelen, na
een aanbetaling van zo'n 25.000 gulden,
rond de 800 gulden per maand. De prijzen
van de met gele lijnen omkaderde lapjes
beton lopen uiteen van 60.000 tot 68.000
gulden. De doorsnee parkeerzerk meet
230 x 475 centimeter. Ook mensen die
geen auto bezitten kopen een betonplak bij
Pronsky, als beleggingsobject. Ze betalen
Pronsky bijkomende kosten voor onder
houd en onroerend goed belasting ten be
drage van 294 gulden per maand. Hij denkt
dat zijn lapjes parkeerbeton, waarvan hij er
sedert de vorige zomer dik 70 heeft ver
kocht, snel in prijs zullen stijgen.
In onze grote steden zal spoedig het kli
maat geschikt zijn voor een bloeiende ma
kelaardij in parkeerplaatsen. In Brooklyn
betalen ze er nu al meer voor dan men tien
jaar geleden wilde besteden aan een zeven-
kamerflat. En denk nu niet dat je in de par
keergarage van Pronsky op je eigen stek
een avondje mag gaan zitten pokeren, of er
mag slapen op een veldbedje, of er in de
pranahouding mag gaan zitten mediteren.
Voor die 25 mille in contanten en die 800
gulden per maand aan vaste lasten mag je
er je auto neerzetten. Ik voorspel u: het be
ton in de parkeergarages zal met goud wor
den overtrokken. Helaas heb ik straks wel
een almaviva, die ik met de allure van een
matador om de schouders werp, maar niet
de middelen om voldoende verhandelbare
parkeerzerken in mijn macht te krijgen.
Maar we kunnen in de commercie geluk
kig ver boven het beton uitstijgen. zou
aandelen 100 gulden per stuk in Japanse
geishahuizen kunnen gaan verkopen.
Mooie prenten, die in een dun lijstje aan de
muur gehangen kunnen worden en die
recht geven op een kopje thee op afroep.
Eveneens voor een snip zou men een be
roep kunnen doen op de firma „Rent-a-
Chimp". Ik moet nog overleg plegen met
het dierenbevrijdingsfront, maar in grote
lijnen voorziet dit project in de uitzending
van een in smoking getooide chimpansee,
die geleerd heeft na het luiden van een bel
sigaren aan te bieden en wijn in te schen
ken. De chimp wordt des avonds gehaald
en gebracht en eet zijn bananen in de keu
ken.
Al dit soort kleine handeltjes wil ik sa
menvatten in de holding „Gouden Snip
Enterprises". Er staat al een „Adopt-a-Ca-
mel Division" op papier, die het mogelijk
maakt om, raison van 100 gulden, gedu
rende vijfjaar een kameel te adopteren. We
versturen een flink formaat foto van de ka
meel en verstrekken op de achterzijde gege
vens als naam, loopbaan en achtergrond
van het dier. Na aftrek van de administra
tiekosten worden van de ingekomen bedra
gen kameelbrokken voor deze hardwer
kende dieren gekocht.
Eerder in de geschiedenis bestond de
mogelijkheid om in Betuwse boomgaarden
voor een enkel seizoen een eigen kersen
boom te huren, waaronder men kon gaan
zitten wachten tot het rijpingsproces was
voltooid. Zo denk ik bijenkorven nabij
Delphi desnoods in etages te gaan verko
pen en de eigenaars jaarlijks een rede!
aantal potten jasmijnhoning toe te zend
van hun eigen bijenvolk. Op vergelijkt:
basis zal men nabij Heraklion duizend;
rige olijfbomen kunnen kopen waarvan
oogst u wordt toegezonden. Of wilt u t
«■"aandeeltje wijngaard? Pronsky, ik dank
Het leven zit vol verrassingen.
Jl
Door Willem Relj
Minister Korthals Altes is
WD-voorman zal de orde in
stellen en duidelijke grenzen
rantie stellen. De minister b
nentaal in de Tweede Kame
debatje over de Makro-brand
kersrellen in Nijmegen. De
loofde duidelijkheid. Na het
nen we altijd nog praten.
Korthals Altes heeft met z
gen meer gedaan dan alleen w
gen beantwoord. De ministe
de politiek van de zachte hanc
zijn partij nooit veel sympatl
ben gehad, en staat orde en
Wie niet horen wil, moet voel
van nieuwe gevangenissen gaa
kabinet moet zijn bezuiniging
politie en justitie uitleven, zo
bers te kennen.
Laten we wel wezen: de n
het tij mee. Op de golven vat
tingen en gewelddadigheden
groepjes politiek extremisten
naliteit waar bendes junks en
ne' Nederlanders zich mee
heeft niemand animo hem U
ken. Waar politieke activistei
heden verleggen van demon
molesteren, is er geen enkel
die hen nog zal verdedigen.
Tegelijk is enige bezinni
plaats. De politiek van de lan
ook haar nadelen. Mr. Jan
Loon (67) waarschuwt voor
van kleine groepjes. Hij verv
ontwikkelingen in West-Dui
'outlaws' van de Rote Armee
danks de vele slagen die poli
bracht, steeds weer opduiken.
Jan Glastra van Loon, em
leraar in de wijsbegeerte van h
korte tijd staatssecretaris van
der minister Van Agt. Hij w
van mr. Kees Schuyt, de eers
der die een studie verrichte na
ongehoorzaamheid. Schuyt s
begin van de jaren zeventig di
politieke situaties mensen he
ben om zich niet meer aan de
houden. Maar dan wel onde
gente voorwaarden. De belang
eigenbelang maar een 'hoger" i
loosheid, openlijke gedragin
heid om mee te werken aan
Aan die voorwaarden wenst ir
Mensen geloven alleen li
gevoel hebben dat Iedere
e 'even In een veel Ingewlkk
