BOEKEN
Astrologische troep
Het dagelijkse leven
van China dichterbij
Een kijkje in de
naoorlogse wijken
Roszak waarschuwt tegen computergekte
Dichters schrijven
over hun collega's
'Land van geslagen
kinderen': een
intelligente smartlap
Irak-Iran
Je denkt:
I
'ZWARE VLEUGELS' VAN ZHANG JIE
De literaire
produktie
op 'n rijtje
ZATERDAG 31 JANUAR11987
Optimisme
Doorwerking
VERSCHENEN
Fout
Dikke babies iri
SusJce en Wiske: „D
Hambone
Door Wim van Leest
DE astrologie ls aan een herwaardering toe. Langzamerhand
beginnen steeds meer mensen te beseffen dat astrologie veel
meer kan Inhouden dan een tamelijk ongeloofwaardig rubriekje
met voorspellingen in een familieblad.
Astrologie is misschien wel de oudst bekende wetenschap. In
de oudheid hadden alle hoogbeschaafde volken (en dat waren
heel wat meer dan wij vaak geneigd zijn te denken) instituten
waar op uitgebreide schaal aan astrologie werd gedaan. Ge
schriften uit die tijd leren dat astrologie toen een exacte weten
schap was. Zo zijn er geschreven bronnen van o.a. Phoeniciërs
en Inka's waarin heel nauwgezet de standen van sterren en pla
neten genoteerd staan en dat over een lange reeks van jaren.
Mede door invloed van de kerk en de opkomst van de natuur-
en wiskunde na de renaissance onder invloed van figuren als
Newton en Descartes nam in de westerse wereld de belangstel
ling voor astrologie drastisch af. De nieuwe wetenschappen
claimden het monopolie van de exactheid en de astrologie be
landde in het verdomhoekje met andere fantastische' weten
schappen als alchemie en handleeskunde.
Tegenwoordig staat astrologie weer volop in de belangstel
ling. Dankzij de 'paranormale' rage, waarin niets te dol is, krijgt
ook astrologie weer volop aandacht Tal van astrologen prijzen
in advertenties hun bekwaamheden aan en ons land heeft zelfs
al een heuse academie voor astrologie.
Het aantal publicaties op astrologisch gebied is bijna niet te
tellen en het gros daarvan is verwantwoorde literatuur. Zo niet
het boekje dat onlangs onder de misleidende titel 'De nieuwe
astrologie' bij Bigot Van Rossum verscheen. Ene Poppé Folly
is schrijver van dat boek en hij (of zij) bestaat het om, juist nu er
11=^
een opwaardering voor astrologie aan de gang is, te komen met
een boekje dat bol staat met gemeenplaatsen over sterrebeelden,
zoals je die ook in een derderangs roddelblad tegen kunt komen.
Folly heeft bovendien nodig geacht de diverse sterrenbeelden te
omschrijven met het oog op een typisch Amerikaanse levens
stijl, die meer nog dan decadent leeghoofdig is. Het boekje doet
qua schrijfstijl een beetje aan Penthouse of Playboy denken, zij
het dat het aanmerkelijk minder goed geschreven is. In het Ne
derlands slaan beschreven situaties en vermoede eigenschappen
nergens op. Het gaat hier om een typisch staaltje van wansma
kelijk Amerikanisme. Troep van de bovenste plank.
'De nieuwe astrologie' is een flutboekje. Zo rond de jaarwisse
ling kan men bij tabakshandelaar of tijdschriftenkiosk voor een
paar gulden boekjes kopen met als titel bijvoorbeeld 'Wat doet
de maagd in 87'. Die weinig diepgravende lectuur is stukken be
ter dan deze volstrekt overbodige pennevrucht van Folly.
Poppé Folly: 'De Nieuwe Astrologie'. Uitgeverij Bigot Van
Rossum, prijs 24,90.
Door Henk Egbers
VAN de actuele Chi
nese literatuur weten
we weinig. Zhang Jie
(1937) wordt als de be
langrijkste heden
daagse Chinese
schrijfster beschouwd.
'Zware vleugels' werd
op verzoek van Zhang
Jie door José Bruur-
mijn vertaald vanuit
de Duitse versie,
waarvoor Michael
Kahn-Ackermann de
Richard Wilhelmprijs
kreeg.
In deze bijna 400 pagina's
tellende roman roept Zhang
Jie de sfeer op van het Chi
nese maatschappelijke leven
na de Culturele Revolutie.
In het verleden werden de
voor ons exotische en
vreemde landen altijd be
schreven en geromantiseerd
door westerse bezoekers of
kolonialen. Doordat vanuit
Derde- en andere cultureel-
emotioneel afstandelijke
landen de eigen literatuur
internationale verspreiding
begint te krijgen, worden we
veel directer geconfronteerd
met de binnenkant van het
leven daar. Zhang Jie laat je
China anders beleven dan
bijvoorbeeld Pearl Buck.
Het boek is een soort Chi
nees toneelstuk. Voorin
worden de namen gegeven
van 'de optredende perso
nen', hetgeen overigens op
de eerste plaats zeer prak
tisch is omdat je met je wes
terse oren en letterbeeld
maar moeilijk uit elkaar
kunt houden wie wie is. Er
wandelen nogal wat minis
teriële figuren door het
boek. Verder mensen uit de
industrie - van hoog tot laag
-, terwijl Ye Zhique, journa
liste, een verbindende figuur
is tussen de verschillende
Zhang Jie.
deurtjes die opengezet wor
den.
Het is geen roman met een
plot en een duidelijke the
matische constructie. Zhang
Jie geeft via - vaak wat tè
uitvoerige - scènes een soort
culturele zedengeschiedenis
van het Chinese volk, dat
gebukt onder een bureau
cratisch marxisme met kin
derlijk optimisme en per
soonlijke vijandschappen
uit de startblokken probeert
te komen bij de (industriële)
opbouw van het land.
Naast het officiële gerede-
- FOTO DE GEUS
kavel zit er ook veel fami
liale sores dat het leven er
niet gemakkelijker op
maakt. In de kern verschilt
het leven er niet zoveel van
dat bij ons; alleen de ver
pakking en de mogelijkhe
den zijn anders. Ellebogen
werk op bedrijven en in de
partij, huwelijksproblemen,
voorkeuren voor slagroom
taarten en het dagelijkse
stukje vlees boven de dis
cussie over de verwetensch
appelijking van het marxis
me, snauwende mensen op
de tram, verdachtmakingen
over liefdesrelaties,
knoeiende ambtenaren,
idealisten tegen beter weten
in, het (niet) functioneren
van de vrouw in de maat
schappij etcetera.... allemaal
onderwerpen die wij ook
kennen en waarmee vaak
niet zo anders omgegaan
wordt dan hier.
Zhang Jie plaatst deze al
ledaagse dingen binnen een
context, die je als lezer meer
vertrouwd kan maken met
de doorwerking van histori
sche gebeurtenissen daarin
als Rectificatiecampagne,
Tij geij acht, Anti-Rechts-
campagne en de Culturele
Revolutie. De ouderen vra
gen zich er nu afwaar is de
tijd gebleven dat je als je
verkering kreeg elkaar eerst
vertrouwd maakte met de
leerstellingen van de Partij
vóór te gaan vrijen?
Veel aandacht krijgt bij
voorbeeld hoe in dat 'China,
waar het feodale gedachten-
goed nog uit alle poriën en
spleten dringt' een autofa-
briek gereorganiseerd
wordt. Socialistische theo
rieën en persoonlijke belan
genstrijd botsen voortdu
rend met elkaar; op het
werk en in de gezinnen. Bij
een partij vergadering heet
het: „Net een show van Rea
gan in zijn verkiezingsstrijd.
Wat een onzin dit huichel
achtige gedoe..." Zhang Jie
brengt met haar roman het
dagelijkse leven van China
emotioneel een stuk dichter
bij.
De Bredase uitgeverij De
Geus had dit al tijdig ont
dekt. Toen na langdurige
contacten de rechten ver
kregen waren stonden er
nogal wat gerenommeerde
grote uitgeverijen op de
stoep. Te laat. Dit voorjaar
verschijnt een andere roman
van Zhang Jie, De Ark, bij
De Geus.
Zhang Jie: 'Zware vleugels'.
Uitg. De Geus, prijs 39.50.
Door Henk Egbers
HET wonen in wijken, die na de oorlog zijn gebouwd, wordt
door mensen die zich maar moeilijk als kuddedier kunnen op
stellen, niet als prettig ervaren. Ethel Portnoy vertolkt in de in
leiding deze gevoelens aan de hand van haar ervaringen in Bel
gië, waar alles kan op gebied van woningbouw. Theo Baart en
Cary Markerink maakten elk een serie foto's, die moeten illu
streren hoe tussen vijftig en tachtig 'zoveel naoorlogse nieuw
bouwwijken een liefdeloze indruk maken'. Als een mogelijke
eerste confrontatie met deze problematiek een aardig boek
werkje, maar toevoegen aan alles wat daarover al gezegd en ge
schreven is, doet het niet.
Jan Rutten, hoofdredacteur
van het tijdschrift Bouw, doet
in een nabeschouwing uit de
Bert Peene: 'Eerste druk '86'.
Overzicht en bespreking van
Nederlandstalig literair proza
dat voor het eerst verscheen in
in het jaar 1986. Uitg. Walva-
Boek, Apeldoorn, prijs 15,-.
Nederland is al een jaar of
vijftien een land met een
bloeiende literaire cultuur.
Die cultuur bestond natuurlijk
al veel langer, maar nooit eer
der was er sprake van zo'n
overstelpende jaarlijkse pro
ductie. Resultaat: niemand,
ook geen professionele litera
tuur-recensent, kan alles lezen
wat er verschijnt
In 1986 bijvoorbeeld deden
de verzamelde Nederlandse en
Vlaamse literaire uitgevers
meer dan tweehonderd proza-
titels het licht zien: romans,
verhalen, novellen en be
schouwend proza.
Wie niet alles kan lezen,
maar wel volledig 'bij' wil
blijven, wordt de helpende
hand geboden door een initia
tief van Walva-Boek in Apel
doorn. Voor vijftien gulden
kan men een compleet over
zicht in huis halen van alles
wat er in 1986 aan oorspronke
lijke Nederlandstalige romans
en verhalen is verschenen.
Uit die ruim 200 titels heeft
de samensteller van deze gids,
de neerlandicus Bert Peene,
een keus gemaakt van 45 boe
ken die kennelijk 'gezichtsbe
palend' zijn voor de literaire
stand van zaken op dit mo
ment Deze 45 werken worden
aan een korte analyse onder
worpen, zo'n bladzij of twee
per stuk. Inhoud, thematiek,
stijl en tenslotte de ontvangst
door de literaire kritiek ko
men aan de orde.
Voor wie het weten wil: van
die 45 boeken zijn en acht ge
schreven door Vlamingen, en
tien door vrouwen. Het is de
bedoeling dat Eerste druk 19.
ieder jaar in januari zal ver
schijnen.
H.R.
Door Dirk Vellenga
TEGENOVER het gejuich van
schrijvers als Al vin Toffler en
John Naisbitt, die een paradij
selijk informatie-tijdperk zien
naderen, plaatst Theodore
Roszak twijfel, vraagtekens
en veel nuchterheid. De Cali-
fornische hoogleraar schreef
zijn boek 'De informatiecultus'
met behulp van een handige
tekstverwerker, maar waar
schuwt tegen het idee dat de
computer alles kan, alles over
neemt en de mens in intelli
gentie overtreft Roszak stelt
heel simpel: „De computer is
een informatie-hulpmiddel
dat andere middelen aanvult,
maar niet vervangt".
Roszak vatte in de jaren
zestig chaotische ontwikkelin
gen samen in zijn beroemde
boek 'De opkomst van een te
gencultuur'. Nu acht hij het
hoog tijd te waarschuwen te
gen de 'informatie-cultus', die
vooral is gecreëerd door con
servatieve krachten in Ameri
ka: „Achter de overgang ver
bergen zich grote onderne
mersbelangen die bezig zijn
een nieuwe sociale orde te
scheppen. De overheid (met
name Defensie) werkt als
grootste afnemer en gebruiker
van informatie-technologie
nauw samen met de onderne
mers aan de opbouw van de
nieuwe orde".
De computerindustrie
groeide in de VS door gewel
dige militaire contracten en
deed toen een greep naar de
macht in de kantoren en fa
brieken van het land. Weg met
het 'linkse doemdenken' en 'de
nostalgie van de hippies', rie
pen rechtse politici. Weg met
de oude industrële samenle
ving, de hoge loonkosten, de
lastige vakbonden. Leve de
cleane laboratoria in de zuide
lijke staten, waar niemand lid
is van een bond. Werknemers
rechten zijn er nauwelijks, de
bedrijven werken het liefste
met ongeschoolde en slecht be
taalde vrouwen.
Hoogwaardige elektronica op het kantoor: volledige ondergeschiktheid aan de computer?
Over de gevolgen bekom
merde niemand zich. Hoogge
kwalificeerde arbeiders kre
gen ontslag of een vervelend
baantje achter een toetsen-
bord.De topjongens kregen de
kans een heel bedrijf te behe
ren achter het bureau, zonder
rekening te hoeven houden
met allerlei overlegstructuren.
Er moet nog steeds geprodu
ceerd worden, ook al proberen
de futurologen dat in hun sen
sationele scenario's te verdoe
zelen, maar de produktie
wordt gewoon verschoven
naar landen met lage lonen.
Bedrijven en instellingen
geven zich met huid en haar
over aan de computerleveran
ciers. Ze liggen helemaal lam
als het systeem niet werkt en
moeten van tijd tot tijd oude
computers vervangen door
nieuwe. Scholen en huizen
worden door de informatie-in
dustrie bestookt met prachtige
aanbiedingen. Maar hebben
we wel behoefte aan de golven
van informatie die we 'zo
maar' binnen kunnen krijgen?
Waarom zou een computer
handelingen van ons overne
men die helemaal geen moeite
kosten?
Het is merkwaardig, zegt
Theodore Roszak, dat de toe
komstdenkers zo weinig aan
dacht besteden aan de rol die
de bibliotheek kan spelen in de
samenleving. Juist daar zou
een uitgekiend informatiesys
teem van groot nut zijn: gege
vens kunnen snel toegankelijk
worden gemaakt voor ieder
een. Maar dat aspect vinden de
zakenmensen niet interessant.
Roszak windt er zich over
op dat reclamemensen en ook
wetenschappers informatie
verwarren met kennis. Is in
telligentie hetzelfde als infor
matie verwerken? Door de
computergekte wordt verge
ten dat ons verstand werkt
met ideeën, niet met 'data'.
Kinderen zouden op schoool
juist moeten leren zich NIET
te onderwerpen aan de tech
niek. Het leven is niet een pro
grammaatje dat je even in
elkaar draait. Creativiteit
moet geactiveerd worden, on
derwijzers moeten een grote
rol spelen in plaats van een
stap terug doen voor de ma
chine. Een te grote aandacht
voor de computer blokkeert de
inventieve vermogens, stelt
Roszak.
Het boek 'De informatiecul
tus', dat als ondertitel 'Com-
puterfolklore en de kunst van
het denken' heeft, opent een
discussie die al veel eerder ge
voerd had moeten worden.
Roszak helpt een nieuw even
wicht te zoeken tussen ma
chine en mens, feiten en fanta
sie, computer en creativiteit.
Thedore Roszak zal in de ko
mende jaren nog vaak aange
haald worden.
Theodore Roszak: 'De infor
matiecultus'. Uitg. Meulen-
hoffprijs 39,50.
Door Henk Egbers
ONS kent ons. „Toen ik de bekende dichter/ voor de eerste maa
ontmoette/ was hij dronken...", dichtte Buddingh over Aatjes
„Het beste glas staat in het volgende café,/ zegt Gerard den Bra
bander en hij drinkt gedwee.-," zo begint Achterberg een ge
dicht op Den Brabander. „Gij die met fonk'lend hart en fijn<
geest,/ met glazen bier en wijn het levensfeest/ als Carnava
kunt vieren-." aldus Frans Babylon over Anton van Duinker
ken.
Denk nu niet dat alle dich
ters drinkeboers zijn, maar
deze regels lagen zó voor het
grijpen in het boek van Dirk
Kroon: 'Dichters door Dich
ters'. Een hele interessante
verzameling van ruim hon
derd gedichten waarin dich
ters hun collega's hebben ge
portretteerd. Opvallend vaak
als hij net dood was gegaan,
maar ook zijn er echte levens
liederen bij.
Model stond de bloemlezing
van Theo Vesseur (Kleine lite
ratuurgeschiedenis in verzen)
uit 1953, maar Kroon zocht
méér bijeen (van 1880 tot he
den) - 108 dichters onder han
den genomen door 94 collega
auteurs. Het zijn praktisch al
leen kerels. Andreus over El-
burg en Holst; H.C. ten Berge
over Kouwenaar; Elschot over
Greshoff; Gerhardt over Va-
salis; Van Ostaijen over Ge-
zelle; Vinkenoog over Arman
do; Wilmink over Van Os
taijen etc. Een tamelijk bele
gen gezelschap. Dat wel, maar
toch een leuk boek.
Helemaal eigen werk brengt
Dirk Kroon in zijn nieuwe
dichtbundel 'Geruchten'.
Daarin is een dertigtal gedich
ten bijeengebracht Ze getui
gen van vakmanschap. Bij de
inhoud valt op dat het vergan
kelijkheidsthema hem nogal
bezig houdt „Nu wijzen woor
den terug -/ voltooide cirkel
vorm/ waarin zijn leven rond
tolt/ eindigt en opnieuw be
gint/ Hoe beter men de le
vensfeiten schikt/ als elemen
ten met valenties van de tijd,/
hoe zuiverder het deelbare
atoom/ waarin zijn kracht
steeds schuilt" Enkele regels
die min of meer representatief
zijn voor de totale inhoud.
In 'Herinnering aan het ver
dwenen licht' schrijft Jacques
Hamelink ook de voorbije tijd,
de vergankelijkheid, van zich
weg. Het sterven van zijn va
der dwingt hem tot verzen, die
hem verder afscheid laten ne
men van het Zeeuwse boeren
land, waarin zijn vader - 'met
dat protestantse mengsel van
halstarrigheid en élan' - zijn
gepredestineerde historie op
de zoon overdraagt Afstand
nemen. „Hij heeft gelijk. Ik
ben een vreemde/ in je hof,
doeken hoe deze ontwikkeling
heeft plaatsgevonden. Twee
contrastrerende architectoni
sche richtingen hebben dit
beeld bepaald. Maar ook de
greep van de nivellerende
overheid met een hoos aan
voorschriften is daaraan niet
vreemd. Rutten vraagt zich
overigens af of het niet veel
meer een economisch dan een
architectonisch probleem is
geweest Ook hier ligt een
waarheid in het midden.
Levensbeschouwelijke kan
ten zitten in dit landje ook
steeds als verpakking om pro
blemen. De KVP-politiek
stuwde de woningbouw op in
de richting van het gezin, in de
jaren zestig. Het industriële
bouwen hielp daarbij niet al
leen de woningnood maar ook
deze politieke visie. Rutten
merkt op dat in 1960 de één-
tweepersoonshuishoudingen
nog een minderheid (36 pro
cent) uitmaakten,, nu vormen
zij al een meerderheid,
groeiend naar boven de 60 pro
cent 'De familie Doorsnee zal
niet langer het gezicht van de
naoorlogse wijken bepalen'....
In de beide korte teksten
van Portnoy en Rutten wor
den nogal wat kanten van de
woningbouwproblematiek
aangeraakt, maar niet uitge
werkt. De teksten werden
blijkbaar geschreven bij de fo
to's voor een uitgever die foto
grafie vaak prachtig in boeken
en tijdschriften verwerkt De
foto's van dit boek zijn welis
waar vaak van een behoor
lijke kwaliteit, maar hebben
vooral een documentair ka
rakter. Het betreft een be
paald fotografisch zicht op
bouwwerken van architecten
als Rietveld, Berghoef,
Duintjer, Weber en Blom in
met name het noorden van
Nederland (Randstad), al is de
Goese Molenbuurt als enige
uit onze regio ook aan de orde.
Slotsom een aardig boek
werk voor iemand die zich
voor het eerst in deze materie
verdiept De uitgave is echt
'gemaakt' bij gelegenheid van
de foto's - zo lijkt het - en le
vert geen wezenlijke bijdrage
aan het verschijnsel in de titel
genoemd.
Theo Baart/Cay Markerink
e.a.: "Wonen in naoorlogse wij
ken'. Uitg. Fragment, prijs
ƒ3250.
Door Henk Egbers
„NA twintig jaar beweerd te hebben dat ze een goed huwelijk
hadden, wij zijn een modelgezin, na twintig jaar stortte it
fa$ade in... Zij had van haar leven genoeg gelogen, nu was de
beurt aan de waarheid, héér waarheid." In 'Het land van de ge
slagen kinderen' (oorspr. Die Ziichtigung 1985) heeft Waltraui
Anna Mitgutseh zoveel leed van drie generaties vrouwen bij
eengezet, dat het goed geschreven boek vaak iets krijgt van een
intelligente smartlap.
een onguur heer/ die braak en
vernieling heeft beraamd/ en
dat verbloemt en nu met te
genzin maar toch/ twee stap
pen doet, zijn hand uitsteekt/
zich vastklampt aan het laat
ste/ wat hij van je heeft, de
achternaam."
De volgende teksten, onder
gebracht als Acta, Eblemen,
Manifestaties e.d. worden ge-|
voed vanuit dezelfde
oud-testamentisch/ calvinist!
sche bodem. Hamelink han-l
teert daarbij verschillende
vormen. Van cryptisch duister
tot helder scherp worden het
lieflijke bitter en de duistere
god telkens onder een andere
lichtval gezet. Niet altijd ge
makkelijk te volgen. „Je bent
onverzettelijk,/ maar in frag
menten/ houwende ogenblik
ken/ was onlangs nog// in de
blik van/ de hier levende Asu-
riër, hem/ die begreep dat ik
het spel/ van de man en het
dier/ in de arena au sérieui
neem."
Dirk Kroon: 'Dichters door
dichters'. Uitg. BZZTöH, priji
ƒ1950.
Dirk Kroon: 'Geruchten'. Uitg.
BZZTöH, prijs 1650.
Jacques Hamelink: 'Herinne
ring aan het verdwenen licht',
Uitg. De Bezige Bij, priji
ƒ2750.
Robert F. Marx: 'De verove
ring van de zilvervloot'. Uitg
Hollandia. Het verhaal over
grote daden van Piet Hein
Hoe de man met de kleint
naam, via het stelen van di
Spaanse zilverschatten, de ba
sis legde voor onze Gouda
Eeuw. Een gedegen en zee
leesbaar historisch onderzoek.
Prof.drJ. Bastiaans: Isole
ment en bevrijding*. Uitg. Ba
lans. Puttend uit dertig jaar
ervaring analyseert de oorza
ken en gevolgen van geweld in
sociaal, psychisch en lichame
lijk opzicht.
Bernard Dixon: 'De mens1
Uitg. Elsevier. Tweede deel in
ambitieus 'wetenschapspro
ject'. Deel één was 'Het heelal',
deel drie wordt 'De aarde'.
Ann Roth: "Practisch Brei-
boek'. Uitg. Het Spectrum,
prijs 20,50.
Karteen Koen: 'Als door eer
donkere spiegel'. Uitg. Lui-
tingh, prijs 39,90. Romantiek
in hogere kringen in de acht
tiende eeuw.
'Elseviere Belasting-alma
nak 1987'. Uitg. Elsevier, priji
21,50. De 32-ste uitgave var
deze gids.
Mitgutseh (1948), die Engels
en Duits studeerde, werkt en
woont in Oostenrijk, na in Is
raël, Engeland, Korea en de
Verenigde Staten werkzaam
geweest te zijn. Dit moet haar
roman-debuut zijn. Op de om
slag zegt een zekere Emma:
„Dit boek moet gelezen wor
den. Met huilen en beven..."
Het Is waarschijnlijk een
calvinistisch trekje wantrou
wend te zijn tegen 'huilen en
beven' en tegen zoveel opge
stuwd leed. Niemand zal kun
nen ontkennen dat het leed
van dit boek gefantaseerd is -
zo is de wereld wel -, maar de
Nederlandse aard ontkent
vaak pijn of draagt het man
moedig met opeengeklemde
kaken en maagzweren kwe
kend.
In één zin uit deze roman
('Bij ons thuis ging alles zoals
het hoort') wordt deze menta
liteit eigenlijk in zijn geheel
gekarakteriseerd. In die zin
kom je veel tegen van hetgeen
ook onze samenleving, huwe
lijken en relaties voor een be
langrijk deel bepaalt De ge
volgen daarvan zijn in deze
roman tot in het kwadraat
verheven. Mitgutseh maakt
helder beeldend de psycholo
gische processen die daarmee
gepaard gaan duidelijk.
In het begin klinkt het nogal
defaitistisch: „Het noodlot van
de moeders werkt verder in de
dochters." De dochter zegt te
gen de moeder: „Ik ben in ver
zet gekomen tegen mijn moe
der en haar leven, jij zult later
in verzet komen tegen mij. En
word ik dan net als mijn
grootmoeder?" Hoe dan ook,
de lijdensweg van de drie
vrouwen wordt gevoed dooi
gebrek aan liefde; hetzij
kind van de ouders, hetzij in
relaties gebouwd op valse ver
wachtingen of vergissingen.
De grootmoeder leidt als
handicapt kind op een boerde
rij al een Assepoesters be
staan, terwijl haar moedei
uitgebuit de ene ziekte na dt
andere krijgt. „De liefdeloos
heid en de vernederingen van
haar kindertijd veranderden
in de eenzaamheid en peilloos
diepe zelfverachting van haai
meisjesjaren."
Ze begon mannen te haten
en genoot van de terreur en ds
angst die Hitiers bruinhemden
in het land aanrichten. Zelden
wordt zó een relatie ge
tussen het nazisme en een ver
knipte jeugd.... Ze werd ver
liefd op de verliefdheid van
een dagloner voor haar, ter
wijl deze zelf zijn carrière aan
de oorlog ontleende. Daar®
was het afgelopen...
Een kind moest haar uit ds
ellende van haar huwelijk
leven verlossen. Ze moest een
modelkind worden. Binnen ds
fagade van het fatsoenlijke ge
zin, waar de vuile was wet»
binnengehouden. De gods
dienst was daarbij 'een tragi
sche opera'. Liefde als h®'-
grootste bedrog. Deze ontwik
keling schetst Waltraud Arm1
Mitgutseh heel pijnlijk scherp
maar als gezegd tamelijk een
zijdig.
Waltraud Anna Mitgutw11
"Het land van de geslagen kin
deren'. Uitg. Van GenDtP
prijs 3450.
De dag heeft blauwe
kleren aan
het licht heeft
een gezicht
ik heb alles
van mijn engels
fout gedaan
ik wil de nacht
liefst zonder maan
en alle gordijnen
dicht
Zeehondenbabies groeien na hi
de babies van Weddell-zeehor
bun geboorte wegen ze 28 kilo,
ze al op 150 kilo en als ze volwar
kilo. Daar zijn onze Wadden-zer
Het is een raadsel waar
groeien, want volgens onderzoe
weinig vis voor alle zeerobben
Toch moet er heel veel vis zwe;
ook veel algen onder de ijskap,
gewoon betere vissers zijn dan r
DE OORLOG tussen Irak
en Iran houdt maar niet
op, ook al vechten ze
steeds harder. Hun buur
landen en andere landen
vinden dat niet eens écht
erg. In dat stuk van de
wereld is tot nu toe geen
enkel land echt de baas.
Het land dat de oorlog
wint, zou misschien ge
noeg macht hebben om de
baas te wórden. Als dat
Iran is, krijgen de fana
tieke Islamieten het voor
het zeggen en daar zijn de
andere landen bang voor.
Als het socialistische Irak
wint, zijn de andere lan
den, die koninkrijkjes
B? komt Moeien wear ik,
een re eexKS&iM maak ik
MA6UEM
I NIET ZIEN
TERNEUZEN - Je kijkt op een
zit lekker thuis op de bank, de I
avonds moet je altijd naar bed.
heel spannend en je wilt hem f
film duurt tot half tien. Maar.
Want afspraak is afspraak, en o
je, zegt je vader of moeder.
Heb je dan ook wel eens die g
ker zelf weten? Aldus begint het
ker zelf weten?' van Dick Met
Stichting Humanistisch Vorrr
kracht John van der Rijk uit Bi
der de HVO-leerlingen in Zeem
„Natuurlijk denkt ieder kind we
zelf weten", aldus John. De volj
orde komt is 'mogen mensen het
gens het boekje hangt dat er van
zelfs niet anders. Gedachten zijl
ken watje wilt
John: „Tijdens de HVO-lessen
kening moeten houden met and
GJ/s ten /uitsrcmnKtnot sim msi m
OF HIS01 HOLUWOntK OF 610/10 OHFFKi
Ciloof dit
2i trfenoii
m htbbm
Hotrate Jsrom kimt als
}rolt onrui/maar uit dt striji
M" Zostr £eN
Van Ofi D e
LfBGTs- //V
Mijn LeverJ
k \/au.eNj
