DESTEM
W E E K E
HOE ZEELAND ZICH
ZOWAT GEHEEL
SCHATRIJK KAAPTE
Hoe kaï
DAVID O.
LEGAAL
RUDI CAR:
ZATERDAG \A
31 JANUAR119871H
ZATERDAG 31 JANU/
'eld stinkt niet. Of je het nou ver
dient met de handel in slaven of met het stelen van an
dermans schepen. Die Zeeuwen toch. Vrome hard
werkende en zuinige lieden. En in het verleden.
Minstens even vroom, minstens even nijver. We gaan
naar het begin van de achttiende eeuw. De republiek
is in oorlog. Dat betekent 'stelen met vergunning' voor
de Nederlandse kooplieden, de Zeeuwen voorop. Me
vrouw J.Verhees-van Meer uit Bergen op Zoom
maakte een studie van het kapen als een volwassen
bedrijfstak: 'De Zeeuwse Kaapvaart tijdens de
Spaanse Successieoorlog 1702-1713'. Een mooi ver
haal over ordinaire Zeeuws-Hollandse naijver en over
die typische combinatie van ondernemersgeest,
eigenbelang en politiek gekonkel.
Illegaal
Tegen Frankrijk
FLUYT SCHIP,
Werkgelegenheid
Boekhouder
Koopmansmoraal
Verdiensten
Wereldwijd
Nationale rel
Huichelachtig
G
Door Paul de Schipper
Wie wat worden wil,
wel die zit niet stil.
Nee hij trekke het zeegat uit.
Zie hem wacht rijke buit"
Tussen roven en kapen is een merkelijk
onderscheid. Het eerste betekent vrienden
en vijanden zonder enig verlof beroven:
het laatste „met last en verlof der hoge
machten vijandelijke schepen aan boord
klampen en wegnemen". Zo staat het in
een maritiem woordenboek uit 1718.
Ja, het verschil tussen gewoon stelen en
stelen met vergunning. Die vergunning
was de kaperbrief, ook wel commissie-
brief genoemd. Met die brief bonden kapi
tein-en reders zich aan spelregels.
In de middeleeuwen berustte het kapen
van schepen van de vijand op vergeldings
maatregelen. Oog om oog, tand om tand.
Kooplui die in perioden van oorlog goede
ren of schepen kwijt raakten aan de vijand
moesten maar zorgen dat ze de geleden
schade verhaalden bij diezelfde vijand.
Met de groei van de internationale rechts
orde veranderde dat en begonnen vorsten
schriftelijke toestemming tot 'verhaal' te
geven. Óp den duur werd zo'n 'represaille-
brief onontbeerlijk. Zonder een dergelijk
document liep een kaperkapitein kans als
zeerover te worden beschouwd. Voor re
ders en kooplieden betekende de kaper
brief zoiets ais een oorlogsverzekering. De
aanleiding tot het aanvragen van een ka
perbrief vormde persoonlijk geleden scha
de.
De kaperbrief werd de basis van een
bloeiende nering, waarin vooral de Zeeu
wen zeer bedreven waren. In onze geschie
denis worden de Duinkerker kapers altijd
afschilderd als booswichten, waartegen
Michiel de Ruyter immer in het geweer
moest komen. Een aardige episode uit
onze eigen geschiedenis zijn we - wellicht
uit schaamte - vergeten. Toch was het ka
pen jaren lang een van de belangrijkste
bronnen van inkomsten voor zuid-west-
Nederland.
De kaperbrief mocht niet verhinderen dat
het onderscheid tussen vriend en vijand
wel eens vervaagde in de jachtroes van de
de kapers. Zo kon het gebeuren dat Am-
Geleijn Hurgronje, hier geschilderd door Cornells Troost,
was een van de bekendste boekhouders die ervoor zorgden
dat de Zeeuwse kaapvaart zo kon floreren
sterdamse koopvaarders bij Zoutelande
werden aangehouden en in beslag geno
men. De heren reders in Middelburg en
Vlissingen speelden voor onnozele hals en
de Zeeuwse admiraliteit confiskeerde deze
illegaal buitgemaakte schepen en verkocht
doodgemoedereerd de lading. Een optre
den dat binnen het gewest Zeeland alle in
stemming had. Immers vele Walcherse
burgers investeerden hun goede geld in de
commissievaart.
Leden van de Middelburgse en VUssingse
vroedschap behoorden tot de aandeelhou
ders van de kaper-rederijen. De reders ver
kochten schip en lading soms nog voor dat
Admiraliteit de schepen verbeurd ver
klaarde. De staten-generaal sommeerde als
landelijke overheid de Zeeuwse Staten om
de betrokken schepen vrij te geven, maar
de Zeeuwen gaven niet thuis. Dergelijke
conflicten tussen Holland en Zeeland zou
den tijdens de Spaanse Successie-Oorlog
zo hoog oplopen dat zelfs de broze eenheid
van de nog zeer jonge Republiek in het ge
ding kwam. Hoe dan ook, het leverde de
Zeeuwse kapers geen beste reputatie op.
Het verhaal begint eigenlijk in 1700. In
Spanje overlijdt de geesteszieke koning
Karei II. Hij laat een groot rijk na, maar
heeft geen opvolger en dan begint de her
rie. De erfeniskwestie brengt in 1702 bijna
heel Europa onder de wapens. De Spaanse
Successie-oorlog zal tot 1713 duren. Ne
derland kiest de zijde van Engeland tegen
Frankrijk. Op zee wordt de strijd gevoerd
met oorlogsschepen en, naar ouder ge
woonte, ook met kapers. Thuishavens voor
de kapers zijn Jersey, St Malo, Duinker
ken, Oostende, Vlissingen, Middelburg en
Amsterdam.
In Zeeland zijn alle vereisten voor kaap
vaart aanwezig: schepen, bemanningen,
zeemanschap en generaties ervaring met
oorlog op zee. Al in de vijftiende eeuw
voerden Holland en Zeeland kaperoorlo-
gen tegen de steden van het Hanzever
bond. In de oorlog tegen Frankrijk van
1551 tot 1556 waren de Zeeuwen opnieuw
van de partij. Vlissingse kapers, twintig tot
dertig schepen, maakten toen 700 prijzen
buit. En het zou niet bij deze acties blijven.
In 1621 werd de Westindische Compag-
nie(WIC) opgericht. Het toebrengen van
schade aan de vijand
in diens overzeese ge
biedsdelen behoorde
tot een van de be
langrijkste doelstel
lingen van de WIC.
Hollandse schepen
die leeg uit het Carai-
bisch gebied terug
kwamen kregen toe
stemming om onder
weg 'ter vrije nering'
te gaan. De Spanjaar
den vreesden vooral
de kapers die zij beti
telden als 'Pixarin-
gos' een Zuideuro-
pese verbastering
voor het woord Vlis-
singers.
Tot 1649 lagen er
voor Walcherse re
ders jaren van tome
loze kaapvaart in het
verschiet. Recife in
Brazilië kende een
eigen Hollandse
pnjsrechtbank om de
buitgemaakte sche
pen te veilen. Moeite
loos veroverdende
Zeeuwen in die pe
riode 547 Brazilië-
schepen. In 1646
kwam in Middelburg
De Zeeuwse kapervloot op de rede van Vlissingen.
'Niet pannekoeken, kapen!
VERKOOPINGE
Genaanirdc Stad Bordeaux, En
GOEDEREN,
Vmw doo, O» r—if.i.Bilw JAM LINJ. «ERAlMUl MUL LIL
toe AMSTERDAM,
O» Vrr*, lm JMy,
5 PSflr* Gecommitteerde Raden ter Admiralityr Re-
S GLy>derende binnen Amfterdamqm bin jMctnógt bp
ILSSet-t opraban OBbnfcngr am fltafl-btooüx htttopm:
CtnFLUYT -SCHIP0ouant bt Stad Bordeaux, i*mtlir
IttRottcrdam, ra Goederen (|tronDtT44B|ttorfm «DraBryant)
Verovert,MactxCaonlklMntOTjan LensmEralmus Muller
ijoo Drnofolluyilca
DECailcRai^Uf|BlcBccnriLhii|, ci
OptflWp^fi talen4c
Een affiche voor de velling
In Amsterdam van een door
Zeeuwse kapers buitgemaakt
Frans schip
de zogenaamde 'Brasilse Directie' tot
stand, een instantie die het kapen van Por
tugese schepen coördineerde.
Tijdens de eerste Engelse Oorlog(1652-
1654) verlegden de Zeeuwen hun acties
naar de Nnördzee. In 1665, bij het begin
van de Tweede Engelse Oorlog, verenigden
de Vlissingse kaperreders zich in de 'Direc
tie van de Nieuwe Equipage" en namen
hun oude beroep weer op. Tijdens de En
gelse Oorlog viel de buit voor de kapers
wat tegen. In de oorlogsjaren gold voor de
kapers de beperking dat ze zich ter be
schikking moesten houden in verband met
uitrusting en bemanning van 's lands oor
logsvloot. In Zeeland werd de hand gelicht
met die regel.
I
Stadhouder Willem III ergerde zich nogal
aan de concurrentie bij de werving van
personeel voor de vloot. In 1690, tijdens de
Negenjarige Oorlog met Frankrijk kon het
Zeeuwse oorlogsschip 'Zeelandia' niet uit
varen wegens gebrek aan matrozen. Wil
lem III trok daarop alle kaperbrieven in.
Tijdens de hele zeventiende eeuw bleek de
Zeeuwse kaapvaart - mede dankzij de vele
oorlogen - een bedrijf met continuïteit en
rendement. Geen wonder dat de Zeeuwen
niet zo hard liepen als er vrede gesloten
moest worden. Dreigde er vrede dan
schroomden de Walcherse reders niet om
hun kapers snel naar verre kusten te stu
ren, waar ze 'onwetend* ter vrije nering
konden gaan om pas maanden later te ho
ren dat er vrede gesloten was.
De cijfers van de Zeeuwse kaapvaart zijn
indrukwekkend. In de periode van de
Spaanse Successie-oorlog gaf het kapen
werk aan 7000 man. Dat is drie keer de
werkgelegenheid van een bedrijf als Dow
Chemical in Terneuzen. In die periode
maakten de Zeeuwen bijna 1800 schepen
buit. Inclusief premies verdienden ze aan
het kapen een bedrag van 22 miljoen gul
den. Omgerekend naar 1987 is dat onge
veer 400 miljoen gulden. In die jaren een
aardige bijdrage aan het bruto nationaal
produkt. Tekenen daarbij is de opmerking
van mevrouw Verkeer-van Meer, dat de
verzwegen inkomsten en de gepleegde
fraude 'onmeetbaar' zijn.
De bevoegdheden van kapers verschilden
van land tot land. Kapers wierpen zich het
liefst op koopvaarders en vissersschuiten.
Veel kapers meden goedgewapende oor
logsschepen. Maar Amerikaanse kapers
mochten tijdens de Onafhankelijkheids
oorlog geen Britse koopvaarders nemen,
maar alleen oorlogsschepen afbreuk doen.
De Zeeuwen waren wel degelijk bereid hun
goed uigeruste schepen en hun manschap
pen te riskeren in een gevecht tegen een
vijandelijke kaper of tegen een oorlog
schip, daartoe aangemoedigd door de hoge
premies. Het geld maakte eerbiedwaardige
kapiteins tot premiejagers. Het door de
staten-generaal gehanteerde premiestelsel
maakte die sterke staaltjes lonend. Daar
door werden de Zeeuwen de meest verme
tele kapers van de Spaanse Successie-oor-
log. De vertegenwoordiger van de eige
naars van het Zeeuwse kaperschip de Her
cules schreef aan de kapitein waagd
den Hercules daar eens aan.ik hebbe
nog wel vrienden genoeg om Uwe edele
een ander te beschikken
Kaapvaart bracht veel risico's met zich
mee. Een kaper kon zich niet verzekeren.
Door de aard van z'n werk was z'n schip
een drijvend kruitvat. Zodoende ontstond
de 'partenrederij', een methode om het on
dernemersrisico te spreiden. In testamen
ten van Zeeuwse kaperkapiteins ontdekt
mevrouw Verhees-van Meer dat ze vaak
aanzienlijke 'scheepsportiën' bezaten. De
parten varieerden van 1/2 tot 1/128 deel.
Centrale figuur in het kaperbedrijf was de
boekhouder. Hij kon tegelijkertijd de be
langen van verschillende rederijen beharti
gen en zodoende fungeerde hij eigenlijk als
hoeder van een aantal brievenbus-bv's. De
boekhouder onderhield contacten met
scheepsbouwers, leveranciers van kanon
nen en proviand, met financiers en met ka
piteins.
De meeste boekhouders waren lieden van
gewicht binnen de Zeeuwse samenleving.
De boekhouder verzorgde de contacten
met de admiraliteit en andere hoge lieden,
maar hij kreeg ook de weduwen aan z'n
deur en het scheepsvolk als er onvrede
over de gage was. Maar de man werd er
niet slechter van: de boekhouder ontving 1
procent provisie van de bruto uitredings-
kosten en 1 procent van de bruto-op-
brengst van de de reis.
Dikwijls had de boekhouder aandeelhou
ders van de kaperrederijen in de familie of
trad hij zelf op als reder. Een van de be
kendste boekhouders is Geleijn Hurgronje.
Hij schrijft in januari 1711 aan z'n broer
Daniel: „Wij hebben het ongeluk gehad
van een kaper te verliesen door misgissing.
Dat heeft hier weduwen en weesen ge
maakt: mijn moeder was daar voor een ag-
stepart in geïnteresseerd".
Hurgronje was een secuur man. Zo stond
hij erom bekend dat hij een goede kwaliteit
kanonnen wenste. Degelijkheid dus, dat in
tegenstelling tot sommige Franse kapers
die alleen van handwapens gebruik maak
ten.
De welvaart van een stad als Middelburg
kwam rond 1700 voor rekening van de
VOC en de WIC. De Zeeuwse kamer van
de VOC nam de handel op de Oost voor
haar rekening. De WIC en de latere Mid
delburgse Commercie Compagnie bezaten
een monopolie in de slavenhandel. De
kaapvaart betekende een niet geheel sta
biele, maar wel lucratieve pijler van de
Zeeuwse economie.
Oorlog voeren en je vijand kanonnen ver
kopen. Dat deden wij Nederlanders al on
bekommerd tijdens de Tachtigjarige oor
log. Deze koopmansmoraal speelde op
nieuw een grote rol tijdens de Spaanse
Successie-oorlog.
Zeeland bezat in die jaren een bloeiende
buskrui tindus trie. Zo kende het gewest een
kruitmolen met de toepasselijke naam
'Niemant sonder vijand'. De eerder ge
melde Gelijn Hurgronje inde eenachtste
deel van de opbrengst van de kruitmolen
'Zeelandfortuin' te Middelburg. Naar
schatting produceerde Zeeland tijdens de
Spaanse Successie-oorlog 3,5 miljoen pond
buskruit. Over de export van dat kruit
moest belasting betaald worden. Mevrouw
Verhees-Van Meer noteert in haar studie:
„Men moet rekening houden met de moge
lijkheid dat voor de admiraliteit veel lagere
hoeveelheden werden verantwoord dan
men in werkelijkheid vervoerde". Veel
buskruit ging naar de kapers, soms wel
zo'n acht k tienduizend pond per schip.
Net als tegenwoordig stimuleerde de over
heid destijds het bedrijfsleven. In 1705 ver
dubbelden de staten-generaal de premies
voor de kaapvaart. Dat leidde tijdelijke tot
grote bedrijvigheid in de scheepsbouw.
In sociaal opzicht werden kapers niet als
piraten beschouwd, maar als moedige zee
lui. Succesvolle kapiteins verdienden grote
sommen geld.
Een matroos die op een kaper diende, ver
diende bijna 4 gulden in de week. Dat was
lang geen slecht salaris. Ter illustratie:
rond 1900 verdiende de landarbeiders op
Walcheren nog steeds niet meer dan een
gulden per dag! De matrozen maakten bo
vendien kans op buitgeld, maar werd z'n
schip tijdens 'een kruistocht' in elkaar ge
schoten dan wilde het wel eens gebeuren
dat de reder dat buitgeld achter hield om
dat de heren zeelui wat onvoorzichtig met
z'n spullen was omgesprongen.
De kapers beschikten ook over een eigen
'ongevallenverzekering'. Wie in een ge
vecht met de vijand gewond raakte, werd
op staatskosten verpleegd. Verminkten
kwamen in de *wao' en kregen een uitke
ring: voor het verlies van een voet 200 gul
den en voor het verlies van beide armen of
beide ogen 1500 gulden.
De kapers opereerden wereldwijd zoals dat
tegenwoordig heet. Geliefde werkterreinen
waren het Engelse Kanaal, de Middel
landse Zee en het Caraïbisch gebied. Maar
in 1706 opereerden er zelfs Zeeuwse ka
pers voor de kusten van Peru. Hun buit
verkochten ze in neutrale havens. Het op
onthoud aan wal vonden de reders maar
een kostbare zaken. De kapiteins werd ver
teld dat ze niet werden betaald om 'landen
te besien'. Geen toerist spelen dus. Geleijn
Hurgronje schreef aan een van z'n kapi
teins om Vooral niet te pannekoeken in
eenige havens'.
Die Zeeuwen.ora et labora, bid en
werk: niet pannekoeken, kapen! Want bid
den deden ze. De staten-generaal en de re
ders stelden het dwingend op prijs dat er
aan boord elke morgen een gebedsoefe
ning plaatsvond. Wie ontbrak bij dit reli
gieus appèl kreeg een boete. Tijdens een
dienst op de Zeeuwse kaper 'De Jonge
Krijgsman' kreeg de uitkijk een zeil in
zicht. Dat gebed zal verder wel afgeraffeld
zijn, zo veronderstelt de auteur van 'De
Zeeuwse Kaapvaart'.
Volgens mevrouw Verhees-van Meer is er
geen sprake van dat de Zeeuwse kapers de
genereerden tot piraten. De Zeeuwse ka
pers waren 'maritieme ondernemers' met
kanonnen schietklaar aan dek. Ze kwamen
altijd weer terug naar de thuishaven en on
derwierpen zich aan het oordeel van admi
raliteit en justitie. Wie zich schuldig
maakte aan wangedrag moest z'n kaapver
gunning' tijdelijk of definitief inleveren.
Het verschil in inzicht tussen de gewesten
Holland en Zeeland liep tijdens de
Spaanse Successie Oorlog uit op een natio
nale politieke rel. Wat was het geval? Alles
draaide om eigenbelang en geldelijke ge
win. Beide partijen handelden illegaal. De
Amsterdamse koopheden hadden er alle
voordeel bij om, ondanks de oorlog, han
del te kunnen drijven met de vijand Frank
rijk. De Zeeuwen brachten elk schip wat
maar een beetje Frans rook onverwijld op.
Zeeland koos de zijde van Engeland in het
streven naar een totale oorlog. Evenzo
brachten de Zeeuwen ijverig neutrale
koopvaarders op, terwijl ze ook Amster
damse schepen aanhielden.
Al tijdens de eerste oorlogsmaanden van
het jaar 1702 brachten de Zeeuwen het
Deense schip 'Juffrouw Elisabeth' op. De
eigenaar van schip en lading protesteerde
heftig. De lading, wijn en brandewijn,
bleek Frans eigendom, van de vijand dus.
De verladers waren landgenoten, onder
meer de in Cadiz wonende Brabantse
koopman F.de Noy. Bovendien was er
knoeid met de scheepspapieren.
De Juffrouw Elisabeth had zowel Amster
dam als Kopenhagen als bestemming. Ar
gumenten genoeg voor de Zeeuwen om het
principe 'eens genomen blijft genomen' toe
te passen. Slechts bij hoge uitzondering
ontkwam zo'n schip met z'n lading aan de
hamer van de veilingmeester. Geen won
der dat de Hollandse koopheden de handel
op de vijand meer en meer camoufleerden
met schepen onder neutrale vlag.
Zeeland achtte handel op de vijand ontoe
laatbaar. Niet om vaderlandslievende mo
tieven, maar bleef de Franse handel buiten
schot, dan waren er voor de kapers minder
prijzen te nemen!
Maar de Zeeuwen gingen zeer huichelach
tig te werk. De staten van Zeeland wilden
negotie met de Fransen op de Wester-
schelde wel toestaan. Zoniet dan zou deze
trafiek klandestien via Brabant gaan lopen
en vièl er voor de oppotunistische Zeeu
wen niets meer aan te verdienen.
In 1705 besloot Den Haag om de Zeeuwse
kapers geen commissie-brieven meer te ge
ven. Dat was een uitstekende dwangmid
del om de koppige Zeeuwen in het gareel
te krijgen. Bovendien verlaagden de sta
ten-generaal in 1707 de premies voor het
opbrengen van vijandelijke schepen te ver
lagen. Zonder 'jatsubsidie' was het snel ge
daan met de kaapvaart. De Middelburgse
reders raakten in de financiële problemen
en daarmee ook het eens zo welvarende ge
west Zeeland. De kaap- en kruitneriug
werd noodlijdend. De eens zo florerende
'groote visscherij', de haringvangst, ver
plaatste zich naar het noorden en Rotter
dam nam de plaats van Middelburg als ha
venstad in. Tijdens de volgende twee eeu
wen verzonk Zeeland in armoede en isole
ment. Pas in de jaren '60 van deze eeu»
zouden de Middelburgse regenten weet
een dominerende rol gaan spelen in d£
economie van het gewest.
Bron: De Zeeuwse Kaapvaart tijden de SjwiT-V
Successieoorlog 1702-1713. AtHef
J.Th.H.Verheers-van Meer. Prijs O-
Veritrijgbaar via bet Koninklijk Zeeuws GenoottdüP
J
der Wetenschap te Middetbt
HILVERSUM (ANP) - D
NOS-televisierubriek Het Ca
pitool is zondag (Ned. 2, 12.0
uur) gewijd aan de vraag of d
hervormingen van partijleide
Gorbatsjov een Russisch
lente inluiden. Aan de discus
sie onder leiding van Pieter d
Vink wordt onder ander
deelgenomen door Kyrill Gra
dov, Rusland-deskundige ei
Karei van het Reve.
In het KRO-televisiepro
gramma Brandpunt in d(
markt, zaterdag (Ned. 1, 22.01
'Zem
Door Jan Koesen
HILVERSUM - Even is hij in
vid Carradine, compleet met
tertje. De man die als Kwai C
jaren geleden de Kung Fu rag
in de hele wereld, speelt nu
twaalfdelige AVRO-serie 'Nor
rol van een wrede plantage-bi
avond van de Amerikaanse Bti
Hij is in de Lage Landen n
deze serie te promoten. Een on
deze wereldster. Ruim vijfti
schuifelde hij nederig als los,
monnik door het Wilde Weste
dine is hiermee een super
speelde in films als 'The
'Bound for Glory', maar leendi
aan een reeks middelmatige pi
Eerste vraag: Wat speel je
achtige knokmachine van de
de eerste klas ploert in 'North
Onaangedaan kijkt hij vo
grijns. „Je kunt gemakkelij
schoft spelen. Een ploert spek
Je hoeft alleen maar een siga;
en toe iemand weg trappen.'
'North and South' (start 10
gens David Carradine een mo
het eeuwige kasstuk 'Gejaag
Zijn eigen creatie in deze ro
sterproduktie die enorm in Ar
slagen omschrijft de acteur
kruising tussen Rhett Butler e
„Maar ik hou er niet van
worden, om alsmaar dezelfde
Jullie hebben er geen weet ve
ik afsla. Veel van mijn colleg
slechts op één vlak, maar dat f
mijden."
David Carradine heeft ook
ties, „Maar ik ben vaak ged\
minders mee te werken om g
tere film te verdienen." Die
vooral op zijn eigen produkti
constateert Carradine opgew<
maal zo in elkaar."
Hoe ziet hij zijn rol en <1
'North and South?'
„Het is geen routine. Bij toe
gekregen. Ik werkte aan een
rol van een gekke tuinman r
echte griezel die de helft van
te. Maar die produktie stagn
maar al te blij toen ik voor d
vraagd. Ik zie mijn karakter
Justin LaMotte) als een goede
wassene. Ze maken toch al z<
Door Raoul van den Booren
„De verkiezingen in Duits
land zijn voorbij. Het is
weer tijd voor satire". Ondei
dit motto start Rudi Carrel
zondag, na een pauze vai
een jaar, weer met zijn Ta-
gesshow op de Duitse televi
sie. Zes zondagavonden lang
neemt de Nederlandse pre
sentator dan op de van hen
bekende manier een loopjt
met de Duitse politiek
Daarbij zal 'Der Rudi' dank
baar gebruik maken van df
verkiezingsstrijd zoals dit
de afgelopen maanden ii
Duitsland is gevoerd. Dt
eerste uitzending is morgen
avond om 22 uur op Duits
land 1.
Rudi Carrell staat ir
Duitsland nog altijd garan
voor hoge kijkcijfers. Zijr
Tagesshow, een parodie oj
de Tagesschau, het Duitst
televisiejournaal, is zeer po
pulair. Het satirische pro
gramma toont vooral beel
den van Duitse politici die ir
ongewone situaties worder
geplaatst. Daarnaast speel
Carrell zelfsketches dit
overigens voornamelijk dooi
Engelse schrijvers worder
bedacht. Van het program
ma, dat zondag aan zijr
vierde seizoen begint, zijr
inmiddels 29 afleveringer
uitgezonden.
Als vaste partner vind
Rudi Carrell dit seizoen de
actrice Susanne Czepl aar
zijn zijde. Czepl presen
teerde al eerder samen me
