DE STEM i ARTS DIE EEN ZIEKE LETTERU JK LAAT STIKKEN, ZEER LAAKBAAR' D ZATERDAGI JANUAR119871 II e christelijke lobby heeft de zaak verziekt. Ik vind het een enorme blunder om de pijnbe strijding op één lijn met euthanasie te brengen. Pijn is maar in een zeer klein aantal gevallen niet te bestrij den en als zodanig geen reden voor euthanasie. Inte gendeel, pijnbestrijding verbetert de kwaliteit van het léven." De anesthesioloog dr. P.V. Admiraal, die zich heeft gespecialiseerd in pijnbestrijding, past in het Hippolytusziekenhuis in Delft al 15 jaar euthanasie toe. Op een open en eerlijke manier, die hem tot een held maakt in de ogen van zij die vóór euthansie zijn. Het legioen dat 'tegen' is, schroomt niet hem af te schilderen als een moordenaar, hetgeen hij uiterst grievend vindt. Naar zijn stellige overtuiging moet juist een arts die zijn nek niet durft uit te steken, die een pa tiënt soms letterlijk laat stikken, bestraft worden. Insinuaties Menselijkheid Klok terug j S'ï }id, over de ziel. De - foto wim hendriks et' I mensen die denken dat ge niet weg gelegd is. Die ge- i aanwezig. Heel hun leven. I dat doemdenken te verande- je leren op de academie". neeft diverse onderzoeken ge ld hij zich geruime tijd bezig pijze van de astrologen in Ne- |t is me zeker niet in dank af- i uigekomen op zeven ver- rologen. De waarzegger, de ziener, de amateur-psycho- lakale psycho-analyst, de kar- ie teruggrijpt naar vorige le- jgende angsthaas die rustig mder een verkeerd gesternte en de positieve zoethoutlik- |uut niet tot de kern komt en egt dat alles toch weer goed .ook een goede astroloog zijn. ig verdiept zich in de mens. O begonnen met het verwerven 'oen ik alles wist, dacht ik, horoscoop uitleggen kon Ion me niet inleven in die an- |t dat bij een ander. Zo is mijn ontstaan. Dat probeer ik op duidelijk te maken. Het heeft moeite gekost. Het oprichten ie. Ik heb wat tegen scho leer je teren op andermans hooi krijg je te horen dat ies, met verstand op te lossen later te maken krijgen met gaan ze nadenken. Dat lost igendeel. Ze denken zich suf streep verder", it in het leven niet alleen om it om vier zaken. Voelen, worden en intuïtie. Het t die vier zaken goed ge- Dat er evenwicht is. En dat je zelf komen. Je moet het telf duidelijk maken, dan pas >r een ander duidelijk", meent dat juist de astrologie ir het zoeken naar je ware ik. a vaak bezig met astrologie, ten niet naar me toe met de ts eens gezellig over Neptunus *fee. Mensen komen met de lat ze twintig jaar getrouwd ling voor een zwart gat staan, ededeling dat ze heel veel van houden maar altijd ruzie uit de astrologie kun je daar- Mensen leren ontdekken wat san de hand is. Dat is dank- u in volle gang. Vandaag loop g te klunen in de bermen van In de avonduren studeer ik wat moeite met de zin die in van levensbelang is: „Kin ik matysk mei Hollün skilje7" heruit direct met Holland bel de nachtelijke uren lig ik te le zuurgrens, de zere poten, de en de vorm van de dag. Dr. Plet Admiraal: „Iedere patiënt heelt het recht om zijn lijden als ondraaglijk te en/aren en de arts om euthanasie te verzoeken. In een dergelijk geval vind Ik dat Ik de plicht heb om dat verzoek samen met het team te onderzoeken en te toetsen. - foto gelderland pers Door Heieen Crul Het besluit van het kabinet om euthanasie in principe strafbaar te laten blijven, met de aantekening van een paar medische handelingen die niet onder euthanasie val len, vindt Piet Admiraal 'verbijsterend'. „De rechtsonzekerheid van artsen, maar ook van patiënten neemt daardoor toe. Het opent ook de weg naar misbruik. Als euthanasie onder het mom van pijnstilling wél mag, bestaat de kans dat er zonder toetsing wordt afgerekend met demente bejaarden. Anderzijds kan ik me ook voorstellen dat veel oudere mensen bang worden om naar het ziekenhuis te moeten. 'Hij wil me zeker dood hebben', kunnen ze gaan den ken, als een arts te goeder trouw voorstelt iets tegen de pijn te geven Piet Admiraal heeft wereldwijd voor drachten over het onderwerp 'euthanasie' gehouden, een twintigtal artikelen over dit onderwerp gepubliceerd en richtlijnen voor artsen geschreven hoe ze een zachte, milde dood het beste kunnen bewerkstelli gen. Hij is door Italiaanse, Zweedse en Ame rikaanse kranten geïnterviewd en vele ma len voor de radio en tv geweest. Geen won der dat hij al die puliciteit een beetje zat is. In het ziekenhuis waar hij werkt zeggen ze: wanneer zien we jou eens zonder tv-ploeg? Onlangs is er een boek verschenen 'Euthanasie tussen wet en geweten', ge schreven door Ben van Aken en uitgegeven door Bruna, waarin Admiraal op een per soonlijke, emotionele manier over zijn er varingen vertelt en waaraan de beide voor beelden van euthanasie in dit artikel zijn ontleend. Hij vertelt Ben van Aken ook, waarom hij alleen nog maar 'live' voor de televisie wil komen. Want de tegenstanders van euthanasie gaan over lijken. Zo heeft bij voorbeeld de EO beelden geknipt uit een Zweeds en Amerikaans tv-programma, waaraan Piet Admiraal heeft meegewerkt. «Hun programma begon met een Duits >je uit de Hitler-tijd, waarin men psy chisch gestoorde mensen in bed zag zitten met daarnaast het prototype van een Ger maans verpleegkundige. Die verwijzing al leen al. Ze hebben mij ingelast tussen frag menten van Buchenwald en beelden van een oude man, die treurig voor zich uit zat te staren in een verpleeghuis, almaar de nadruk leggend op de onvrijwilligheid, op het opruimen van economisch zwakkeren, met op de achtergrond dreigende muziek. Walgelijk. Die giftige antipropaganda, deze smerige insinuaties maken dat men sen inderdaad bang worden om naar het ziekenhuis te gaan", aldus dr. Admiraal „Mag de dokter doden?", zo vroeg de Nij meegse hoogleraar in de criminologie, C. Dessaur zich af in een geruchtmakend boekje. „Moet de dokter dan niet helpen?" is het weerwoord van Piet Admiraal. „Het afschuwelijke is dat de tegenstanders van euthanasie altijd zeggen, dat wij min of meer de vraag om euthanasie op gang brengen. Maar dat doe je alleen als je als arts tekort schiet in zorg en contact. Als je iemand geen pijnbestrijding geeft, als je hem als een hond behandelt, als je hem 's nachts alleen laat liggen, ja dan breng je iemand zover dat hij vraagt er in gods naam een eind aan te maken. Waarom vraagt iemand om euthanasie? Bij mij weten is er nog nooit een gedegen sociologisch onderzoek naar deze redenen gedaan. Ik wilde dat we nu eens behoorlijk onderzoek zouden kunnen doen naar wat mensen motiveert. Door het ontbreken van dit onderzoek meent iemand als Des saur conclusies te kunnen trekken, maar die zijn volkomen uit de lucht gegrepen." Volgens schattingen zijn er in Nederland circa 6000 euthanasie-gevallen per jaar. Men vermoedt echter dat nogal wat artsen die euthanasie toepassen, opgeven dat de overledene aan een natuurlijke dood is ge storven, omdat zij bang zijn met de politie in aanraking te komen. Piet Admiraal heeft er nooit een geheim van gemaakt dat er in zijn ziekenhuis „Ik denk, dat het voor de familie van de patiënt van veel betekenis kan zijn, dat de arts aanwezig Is bij het sterven. - foto archief de stem 'Recht op een goede dood' euthanasie wordt toegepast. „In de prak tijk komt dat neer op zo vijf keer per jaar. De kwaliteit vind ik overigens belangrijker dan de kwantiteit." De beslissing tot euthanasie wordt altijd door een team genomen. „Maar dit team, bestaande uit een verpleegkundige, een pastor en een arts, begeleiden de patiënt in zijn of haar sterven. We zijn ons namelijk gaan afvragen wat een patiënt, die aan het eind van zijn leven is, van ons verwacht. Die verwacht een stukje menselijkheid, be trokkenheid, liefdevolle opvang en een soort vervanging van de familie, die hij of zij niet dag en nacht om zich heen kan hebben. In de vorm waarmee wij die bege leiding aanpakken is ook ruimte voor euthanasie." Door een goede, persoonlijke stervensbe geleiding wordt de bespreekbaarheid van euthanasie groter, zo is de ervaring van dr. Admiraal. Hij gaat daarbij uit van het zelf beschikkingsrecht van de patiënt. „Iedere patiënt heeft het recht om zijn lij den als ondraaglijk te ervaren en dé arts om euthanasie te verzoeken. In een derge lijk geval vind ik dat ik de plicht heb om dat verzoek samen met het team te onder zoeken en te toetsen. Daarbij leveren de pastor en de verpleeg kundige een belangrijke bijdrage, want zij kunnen nagaan of het invoelbaar is dat een mens in een bepaalde situatie de dood ver kiest boven het leven. Wij vragen ons dan af: is er nog iets wat wij als team kunnen doen om dat gevoel om te zetten in een po sitief levensgevoel? Als wij die vraag ont kennend moeten beantwoorden en tot de conclusie komen dat wij verder niets, maar dan ook niets kunnen doen, dan meen ik dat de arts de plicht heeft om euthanasie toe te passen. Met de kanttekening dat hij zich dan verantwoordelijk moet weten te genover zichzelf, tegenover de patiënt en zijn familie en tegenover de wet. Nee, ik vind niet dat de eed die ik als arts heb afgelegd, mij verbiedt om mensen in nood een goede dood te geven. Dat vindt het Artsenverbond, een organisatie van artsen, die tégen euthanasie is wel. Ze gaan zelfs nog een stapje verder, het Artsenver bond verbiedt mensen aanwezig te zijn bij De stichting Schreeuw Om Leven plaatste vorig laar 10.000 kruisen op het Binnenhof om zo te protesteren tegen euthanasie. - foto anp een sterfgeval en beroept zich dan we derom op de eed van Hippocrates, die stelde dat een arts geen taak heeft bij het sterven. Dat moest de pastor maar doen." Piet Admiraal is er van overtuigd dat ver reweg het merendeel van de artsen nooit aanwezig is bij het sterven van hun patiën ten. „Ik heb mij altijd verplicht gevoeld de ster vende patiënten letterlijk tot het einde toe bij te staan. Niet alleen de mensen bij wie euthanasie werd toegepast, maar ook bij mensen die een natuurlijke dood stierven. In het boek 'Euthanasie tussen wet en ge weten' zegt hij: „Ik denk dat het goed is om mensen te zien sterven, omdat je zo je eigen problematiek daarover beter kunt le ren begrijpen. Daarnaast denk ik dat het voor de familie van de patiënt van veel be tekenis kan zijn, dat de arts aanwezig is bij het sterven, al was het alleen maar om aan te tonen dat een arts net zoveel verdriet kan hebben als de familie. Ik verlies heel dikwijls patiënten die vrienden van mij zijn geworden. Dan huil ik bij het overlij den, net als de familie en ik vind dat de fa milie dat best mag zien. Een arts is ook maar een mens." Het artsenbestand is naar zijn mening de blik op het 'mens-zijn' verloren. Mensen worden gezien als ziektegevallen, niet als medemensen die pijn hebben, angstig en in nood zijn. De medische opleiding erkent de dood niet, die is er om overwonnen te worden. „De medische opleiding, die de langste van alle beroepsopleidingen is, schiet te kort omdat er geen colleges worden gege ven over de psychologie van het ziek-zijn of over de psychologie van het sterven." Juist omdat euthanasie in zijn ziekenhuis zo doordacht gebeurt, is dr. Admiraal een voorstander van de 'snelle methode'. „Veel artsen hebben het daar moeilijk mee, het is een arts namelijk wezens vreemd om een injectie te geven die dode lijk is. Maar in onze begeleiding maakt het verzoek om euthanasie deel uit van een rij pingsproces voor beide partijen, dat soms maanden heeft geduurd. Tegen de tijd dat we allemaal overtuigd zijn dat euthanasie de enige weg is, laten we de patiënt het tijdstip bepalen. Als het zover is, is de betreffende man of vrouw volledig bij zijn of haar bewustzijn en in staat om afscheid te nemen. Als we unaniem van mening zijn dat het de enige weg is en het is achter de rug, heb ik altijd dat blijde gevoel dat ik iets heb kunnen be tekenen. Ondanks het feit, dat ik dan toch vaak jankend naar huis ga." Piet Admiraal vindt dat met de regeling van euthanasie zoals het kabinet die voor staat, de klok wordt teruggedraaid. „Ik vind het ongeloofwaardig dat in de wet moet worden vastgelegd wat geen euthana sie is. Genoemd worden het staken van de behandeling en het toedienen van pijnstil lers, ook als hierdoor de dood wordt be spoedigd. Die zaken zijn al geaccepteerd als normaal medisch handelen. Ik heb het altijd schijnheilig gevonden om het stoppen van een behandeling in ver band te brengen met euthanasie. Dat is ge woon ophouden met een bepaalde thera pie, maar dat heeft niets met een zachte, milde dood te maken. Een arts, die verder niets doet, maar zijn patiënt laat lijden en wacht tot deze stikt, vind ik zeer laakbaar. Ik ben overigens altijd bang geweest dat we zouden afglijden naar de verhulling van euthanasie door daar een neutraler etiketje op te plakken. Dat etiketje heet nu pijnstil ling. Daarmee open je de weg naar mis bruik. Het zou een dekmantel kunnen zijn voor het onjuist toepassen van euthanasie. Stel ik ben met een patiënt overeengeko men om euthanasie toe te passen, met daarbij de afspraak het buiten alle circuits te houden. Een arts kan dan zeggen: doe me een lol en laat iedereen weten dat je zo'n pijn hebt. Ik zal die pijn met middelen bestrijden en zorgen dat je als gevolg daar van doodgaat. Daar kraait geen haan naar, want de patiënt klaagde toch al over pijn. Zelfs al zouden ze het lijk in beslag nemen, dan vinden ze niets anders dan morfine. Ik ben daar niet gerust op. Op die manier heb je geen garantie dat de vrijwilligheid bij euthanasie voorop blijft staan. Morfine krijgt dan bovendien toch weer die enge klank, die het jarenlang heeft gehad en die et nu eindelijk, als uitstekend middel om pijn te bestrijden, kwijtraakt." Zolang euthanasie binnen het strafrecht valt, wordt het al gauw in de criminele sfeer getrokken. Dat is uiterst belastend voor de arts en voor de familie van de pa tiënt. De voorgestelde regeling maakt geen einde aan de rechtsonzekerheid van de arts en de patiënt. Integendeel, hij garandeert niet, volgens dr. Admiraal, dat een arts die zonder overleg met de patiënt euthanasie toepast, flink wordt aangepakt. „Als het zo ingewikkeld blijft, zullen de meeste artsen bovendien op het overlij- densformulier een natuurlijke dood invul len. Het beste zou zijn dat het melden van een euthanasie routinematig kan gebeuren met een behoorlijk gestructureerd stan daardformulier voor alle artsen. Bij twijfel over de juiste toedracht moet het Medisch Tuchtcollege worden ingeschakeld. De Of ficier van Justitie moet er pas bij betrok ken worden als blijkt dat er fouten zijn ge maakt." Piet Admiraal vindt het besluit over eutha nasie een schrijnend voorbeeld van poli tiek denken. „Politici missen de gedegen kennis voor zo'n besluit. Ik durf te wedden dat geen enkele arts door een kamerfractie is uitge nodigd om eens over de praktijk te vertel len. Laten de tegenstanders van euthanasie en mensen die eraan twijfelen dat wij uiterst zorgvuldig te werk gaan, eens in ons ziekenhuis meelopen. Ik verwacht niet dat ze daarna voorstanders van euthanasie zul len zijn, maar ze hebben dan de kans ge kregen zich op de hoogte te stellen van onze betrouwbaarheid. Ze kunnen met hun eigen ogen zien hoe wij met een stervend mens omgaan, wat voor een zorg wij daaraan besteden en ze mogen ook nog aangeven wat wij eventu eel verkeerd doen. Hoewel ik ze voortdu rend uitnodig, gaan ze nooit op een derge lijke uitnodiging in. Ik durf niet te zeggen dat de artsen onder de tegenstandershet ziekbed en de doodstrijd van een patiënt ontvluchten, maar ik heb er wel mijn twij fels over. Wanneer wij euthanasie toepassen is de toetsing vooraf onberispelijk geweest en durven we ook achteraf te laten toetsen. De procureurs-generaal in Den Haag zijn op de hoogte van wat wij doen, maar men heeft nooit een aanleiding gezien om in te grijpen."

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 31