DE STEM
CHEF SANITAIR DESIGN SPHINX:
VORMGEVER KOFFIEZETAPPARATEN WORDT BEPERKT
euwe Seat Mar-
Koket. Maar
je vervaard. Hij
stad en tempera-
eg-
en waar je ook
brengt je er pro-
Santen stap je
it ook al zijn z'n
zo compact, op
punten laat de
rin 'n kleine auto
•ag bijvoorbeeld,
telen met hoofd-
:hterbank die in
li kan worden
r het allerleukste
n verrassend lage
lantrekkelijker is
ke financierings-
ichot van max.
etalen in vier ter-
Ie laatste pas op
s dat geen goede
:ens op de Seat-
m.
ftSCHOTEN
Revolutionaire ontwikkelingen staan op het punt
door te dringen tot het kleinste kamertje in huis.
Het zal niet lang meer duren voor de elektronica
zijn intrede doet in het toilet.
Ofhet Nu
uitdeIengïeofvP
Tqm
Zet een waterreservoir, een pomp, een filter, een
kan en een warmhoudplaatje bij elkaar en je hebt
een koffiezetapparaat. Het ontwerpen van een
koffiezetapparaat lijkt op die simpele formule te
berusten. Toch is dat niet zo. Bij het ontwerpen van
een koffiezetapparaat komt veel meer kijken en
kan niet worden volstaan met het in elkaar
schuiven van enkele onontbeerlijk lijkende
onderdelen.
VRIJDAG 30 JANUAR11987
Revolutie op
til in toilet
i bij aanschaf tussen 23 januari el
SERVICEFLATS
i/ ROSSINI" zijn beschikbaar
gekomen enkele
^APPARTEMENTEN
-EEFTIJDSGRENS
2.001,15 per maand
warme maaltijd, c.v. enz.
sonen wordt deze prijs met
- per maand verhoogd
IGING WOENSDAGS
.00 uur in het gebouw aan de
reef 1of na tel. afspraak
*.V. Umaco, 035-855982
is. 227,1233 JG Hilversum
ahoor (tijdens kantooruren)
02159-46321
tezichtigingsuren 01717-4760
Door Adri Gorissen
De eerste stap tot een
revolutie is al gezet door
de enige Nederlandse
sanitair-fabrikant, de NV Koninklijke
Sphinx in Maastricht. Het bedrijf
brengt een closetpot op de markt (de1
Palma Nova Olair), die voorzien is
van een door een motortje
aangedreven luchtafzuig&ysteem.
Dat bestrijdt de onaangename
geuren aan de basis, dus daar waar
ze ontstaan in de pot. Of, zoals de
heer Loontjens, chef van het sanitair
design team bij Sphinx zegt, het
haalt de lucht weg voordat ze
hinderlijk wordt. Een raampje open
zetten is dus niet meer nodig en dat
voorkomt 's winters nogal wat
warmteverlies.
Een ander nieuwtje dat volgens
Loontjens door de elektronica
mogelijk wordt gemaakt, is dat de
closetpot zich aanbiedt op de door
de gebruiker gewenste hoogte. Dat
biedt uitkomst voor bij voorbeeld
kinderen, stramme ouden van
dagen, gehandicapten of gewoon
mensen met erg lange benen.
Voordat deze hydraulische wc er is,
zal er waarschijnlijk nog heel wat
water door de vaderlandse
closetpotten zijn gespoeld.
Al die door de elektronica mogelijk te
maken snufjes hebben eehter weinig
invloed op de vormgeving van de
closetpot, tenminste als wordt
afgegaan op de Palma Nova Otair,
die zich van de buitenkant in wezen
nauwelijk onderscheidt van zijn
minder vernuftige voorgangers. De
doorsnee-Nederlander zal trouwens
toch maar weinig verschil zien
tussen de diverse closetpotten. Om
de doodeenvoudige reden dat hij
met maar heel weinig typen wc's en
dus ook vormen wordt
geconfronteerd in het dagelijks
leven.
VARIATIE
„Op het laagste prijsniveau, en dat is
het grootste deel van de markt, kun
je eigenlijk maar kiezen uit vier
Vlakspoeler
Diepspoeler
types", vertelt Loontjens. „Dat zijn
de vlakspoeler ofwel schoteltoilet
met een afvoer meteen de grond in
of met een afvoer horizontaal in de
muur, en de diepspoeler die ook
weer beide afvoermogelijkheden
heeft. Bij die closetpotten gaat het
niet zozeer om de vormgeving als
wel om de functie. We zorgen
allereerst dat ze uitstekend voldoen.
Als ze mooi worden gevonden is dat
meegenomen".
De allereerste eis die aan de
closetpot wordt gesteld, is natuurlijk
dat de gebruiker er goed op kan
zitten. Bepalend daarvoor is de
hoogte. Daarin wordt de laatste tijd
steeds meer variatie gebracht, om
aan zoveel mogelijk wensen
tegemoet te kunnen komen. Terwijl
dat voor een doorsnee-gezin met
kinderen tot aan de komst van de
hydraulische wc nog problemen op
zal leveren, hoeft dat voor ouderen
geen punt meer te zijn. Ze kunnen
gewoon een aangepaste closetpot
laten monteren en zijn van alle
moeilijkheden af.
SPONZEN
Een andere belangrijke eis heeft te
maken met de hygiëne. De wc-pot
moet heel goed door te spoelen zijn,
liefst zelfs zo dat er geen
onaangenaamheden achterblijven.
Daarvoor zijn de ronde vormen van
de closetpotten van belang.
Loontjens: „De ronde vormen die je
bij alle wc's terugvindt, hebben
verband met de waterhuishouding in
het toilet. Daarin moet je
rondspoeling hebben, zodat alle
plaatsen in de pot bereikt kunnen
worden. Officieel hoeft dat niet en
mag vijftig vierkante centimeter
'ongespoeld' blijven, maar wij
hebben gezegd dat de spoeling
gewoon alle plekken moet
bereiken".
Of de spoeling voldoet en dus ook
de vormen rond genoeg zijn, wordt
bij de nieuwe ontwerpen van Sphinx
getest met een aantal proeven. De
belangrijkste daarvan is de
zogenaamde sponzenproef, waarbij
vijf sponzen in de vorm en met de
omvang van uitwerpselen in de
closetpot worden gegooid en daarna
doorgespoeld. Wanneer alle
sponzen verdwenen zijn is dat
uitstekend, maar met een score van
vier zijn de mensen van Sphinx ook
al tevreden.
KRACHT
De verlaging van het spoelreservoir
heeft volgens Loontjens geen
ingrijpende gevolgen gehad voor de
kwaliteit van het spoelen. „Het is
absoluut niet zo dat de waterval uit
de stortbak van vroeger veel meer
kracht had dan die uit het
laaghangende reservoir. Die
waterval moest op het eind door een
haakse bocht en verloor daardoor
veel van zijn kracht. Doordat we er ->
via de vormgeving voor hebben
gezorgd dat het water bijna geen
weerstand ondervindt, is de kracht
voldoende om de faecaliën in een
keer door de syfon te stuwen, zodat
er niets achterblijft", verduidelijkt hij.
Voor de vormgeving heeft de lagere
ophanging van het waterreservoir
nieuwe mogelijkheden geschapen.
Zo is daardoor het zogenaamde
duo-bloc ontstaan, waarbij het
waterreservoir praktisch een geheel
vormt met de closetpot. Een
waterreservoir en closetpot uit een'
stuk is produktietechnisch nog niet
mogelijk.
De vormgever van wc's moet ook
rekening houden met de
verschillende manieren waarop deze
gebruikt kunnen worden. Hoewel dat
in de meeste gevallen zittend zal zijn,
moet uit hygiënisch oogpunt ook
worden gedacht aan het feit dat
mannen niet alleen op die
mogelijkheid zijn aangewezen.
Wanneer ze staande gebruik maken
van de wc treedt nevelvorming op.
Om die op te kunnen vangen zouden
de potten voldoende breed moeten
zijn, wat echter in veel huizen tot
ruimteproblemen zou leiden.
„Eigenlijk is voor mannen een
urinoir veel logischer", stelt
Loontjens. „Zo'n ding zou eigenlijk
in elk huis moeten zitten". De meeste
toiletruimten zijn daarop echter niet
berekend.
Voor wie echt de ruimte heeft en ook
niet op de kosten hoeft te letten, is er
op sanitair gebied nog veel mogelijk.
Er komt de laatste jaren volgens de
mensen van Sphinx toch veel meer
belangstelling voor een goed en
mooi ingerichte toiletruimte. Het
percentage mensen dat zich wil
profileren, dus dat anders wil zijn
dan andere, wordt steeds groter.
AFSPIEGELING
Loontjens: „Dat heeft te maken met
wat we lifestyle noemen, de manier
waarop iemand leeft, hoe hij is. Dat
willen de mensen ook in hun
woonomgeving steeds meer tot
uitdrukking brengen. Een badkamer
moet een afspiegeling zijn van
henzelf, ze moeten er zich in kunnen
herkennen. Daar draagt het sanitair,
de tegels en zelfs de badjas toe bij.
We kijken daarom de laatste tijd niet
alleen meer naar de laatste
modetrend, maar veel meer naar de
koper die er achter zit. Die proberen
we te analyseren, zodat we ons
design aan hem kunnen
aanpassen".
Wie wat meer te besteden heeft, kan
niet alleen uit tal van kleuren kiezen,
maar kan ook wat meer eisen stellen
aan de vormgeving. Die blijft echter
uitgaan van ronde vormen. „Er zit
een heel traject tussen rond en
vierkant", stelt de chef-designer van
Sphinx, daarmee aangevend dat er
tal van mogelijkheden zijn. Zelfs heel
extravagante. Zo zijn er zelfs wc's in
de vorm van een troon vervaardigd,
met dien verstande dat er toch weer
gewoon een normale keramische pot
wordt gebruikt, maar dat die leuk
wordt aangekleed.
„Het toilet blijft in welke vorm dan
ook steeds zijn basisfunctie
behouden", stelt Loontjens vast. Dat
zal waarschijnlijk nog lang zo blijven,
alle elektronica ten spijt.
Wandcloset-
combinatie
Enkele
closettypen.
De dwang van filter en pomp
Een
koffiezetter
met
Inklapbaar
filter, de
Café
Compact.
;hte vakfotograaf voor
lidsreportages - familieportretten
0 STUDIO VLAANDEREN
SWIJKSTRAAT 77 - TERNEUZEN
7237 (privé: 01147-1686)
H-BREEDIEMCETlÖfi
HEHENKONFEKTIE
TOM DE ZEEUW
Uw specisalzmsk db
aiikrs is bah aIU ihkrt*
Noordstr. Tern»»""
De Café
Duo, een
koffiezet
apparaat
ronder kan
en
warmhoud
plaatje.
Door Adri Gorissen
Het gegeven dat een
apparaat uit enkele vaste
onderdelen moet
bestaan, maakt het de ontwerper niet
makkelijk, maar juist moeilijker want
het levert een groot aantal
beperkingen op, vertelt Lou Beeren,
design-manager kleine
huishoudelijke apparaten bij Philips.
„Zolang we bijvoorbeeld uitgaan van
het zogenaamde Melitta-standaard-
systeem zijn filters een gegeven. Ze
moeten in een houder en zo
ontworpen zijn dat het water er
precies in de juiste tijd door loopt. Je
kunt niet alleen de gewone, maar
ook vaste filters gebruiken. Verder
kun je weinig met die filters doen. Er
zijn wel platte filters geweest, maar
die zijn al weer uit de handel omdat
ze niet voldoen".
Aan de opstelling van de diverse
onderdelen is ook weinig te
veranderen. Het waterreservoir kan
bij voorbeeld niet boven de filter
worden geplaatst. Al zou dat
natuurlijk heel handig zijn, omdat je
dan geen pomp nodig hebt. Beeren:
„Het probleem is dat je dan een vrij
lang apparaat krijgt. Dat is op zich
misschien wel mooi, maar je kunt het
niet, zoals nu in de meeste
huishoudens gebeurt, tussen het
werkvlak in de keuken en de
onderkant van de kastjes zetten.
Daarvoor is het dan te lang".
Naast die vaste onderdelen die de
ontwerper enigszins bij zijn werk
belemmeren, maar zijn creativiteit
juist uitdagen, zijn er nog vele
beperkingen. „Je leeft als ontwerper
constant met beperkingen, op het
technische, economische,
produktie-technische en esthetische
vlak", verklaart Beeren.
TOPLAAG
Die technische beperkingen zijn
onder meer de al genoemde filters
en pompen. Steeds vaker komt het
bovendien voor dat onderdelen van
een apparaat, bij voorbeeld het
bedieningselement, voor een hele
serie van apparaten moeten worden
gebruikt, zodat de ontwerper al aan
bepaalde uitgangspunten vastzit. Tot
de technische beperkingen horen
ook de veiligheidseisen die aan het
apparaat, waarin elektriciteit en
water samen komen, worden
gesteld.
De economische beperking zit er
vooral in dat het apparaat niet te
duur mag worden. Dat prijsaspeet
weegt heel zwaar, net als het
produktie-technische. Er staat nu
eenmaal een fabriek die op bepaalde
produktie-methoden is ingericht.
Daar wordt voor één apparaat geen
verandering in gebracht.
De beperkingen op het esthetische
vlak hebben hoofdzakelijk te maken
met de doelgroep. Wanneer het
koffiezetapparaat voor de toplaag
van de markt is bestemd, krijgt het
een andere vorm dan wanneer het in
de laagste prijsklasse moet vallen.
TREND
Ook de kleur wordt dan anders.
Beeren: „Wanneer je voor een grote
markt gaat produceren, kun je niet
met extreme kleurcombinaties
werken. Je moet dan
kleurcombinaties gebruiken die door
zo veel mogelijk mensen
gewaardeerd worden. Die
kleurgeving volgt een trend. In de
jaren zeventig werd vooral beige en
bruin gebruikt, omdat er toen een
terug naar de natuur stroming was.
Je had toen ook het bruin café en de
mensen kochten allemaal massief
eiken meubelen. Nu worden veel
lichte kleuren gebruikt en dat wordt
ook weer door de tijd en de eultuur
bepaald".
De materiaalkeuze zorgt eveneens
voor beperkingen, aldus Beeren. „Je
past kunststoffen toe terwijl je met
thermische (hoge temperatuur)
apparaten te maken hebt. Het
materiaal moet daar tegen kunnen
en ook goed vormgegeven kunnen
worden. Vaak wordt polypropuleen
toegepast, dat heeft uitstekende
eigenschappen, maar je kunt er erg
moeilijk strakke vlakken mee krijgen.
Een probleem is ook dat wanneer je
dat materiaal toepast het apparaat er
goedkoop gaat uitzien".
SNEL
Dat er ondanks al die beperkingen
toch nog verrassende dingen te
bedenken zijn, blijkt onder meer uit
de Philips-apparaten Café Compact
en Café Duo. De ontwerpers kregen
bij het eerste apparaat de opdracht
dat het heel goedkoop moest
worden. „We hebben daarom vooral
geprobeerd de omvang van het
apparaat te beperken", vertelt
Beeren.
Dat lukte door allereerst het
waterreservoir om de kan heen te
modelteren, in plaats van er naast te
plaatsen. De mooiste vondst is
echter de uitklapbaarheid van de
filter. Als de koffiezetter zijn werk
moet doen kan de filter worden
uitgeklapt. Hoeft hij niets te doen
dan kan de filter worden ingeklapt en
het apparaat worden opgeborgen.
De compacte vorm van deze
koffiezetter heeft ook voor Philips
zelf voordelen. Doordat hij compact
is, heeft de firma minder kosten voor
opslag, verpakking en dergelijke.
De Café Duo is bestemd voor
mensen die snel even twee koppen
koffie willen zetten. Voor een
dergelijk apparaat, zo bedachten de
Philips-vormgevers, hebjegeen kan
en warmhoudplaatje nodig. De koffie
kan rechtstreeks in twee koppen
worden 'getapt'. Omdat die meteen
beschikbaar moeten zijn, is het
warmhoudplaatje overbodig.
DISCREET
Bij deze koffiezetter kan bovendien
het waterreservoir, waarvan de
inhoud immers niet groot hoeft te
zijn, best boven de filter. Een filter
die bij de Café Duo vast is en
afspoelbaar onder de kraan.
Zowel de vormgeving van de Café
Compact als van de Café Duo sluit
goed aan bij Beerens persoonlijke
opvatting over dit soort apparaten.
„Ze moeten neutraal en discreet zijn,
zich bescheiden opstellen in de
woning, betrouwbaar zijn en indien
nodig klaarstaan. Het kleurgebruik
moet functioneel zijn. De onderdelen
die uitgenomen kunnen worden en
de bedieningseiementen moeten een
andere kleur hebben. Verder moet
het apparaat voor zich spreken. Een
goed produkt met een goede
vormgeving maakt meteen duidelijk
waar het voor is, heeft geen
gebruiksaanwijzing nodig. Je hoeft
je niet af te vragen waar het voor is".
