\n
lelijk
chien
tsbe-
ipde
)orto,
MARY DRESSELHUYS VANDAAG TACHTIG JAAR GEWORDEN
__n r* 7 cLSVcLb
[Veelbewogen
In beweging
Dood
Leven na de dood
Salon Bergenaren
Hommage Beuys
Kleur Geel
Vader-dochter
Exposities
Groot verdriet
Familiehuis
Komedie
Relativeren
Mysterie
Bang
„Lezen vind ik prima. Alleen jammer
dat het vaak ten koste gaat van het
video-kijken"
Drs. F. de Wijs, media-specialist
P1M
DERDAG 22 JANUAR11987
Door Heieen Crul
Ije weigerde haar vijf-
ligste verjaardag in het
Lpenbaar te vieren en
«maakte de wereld pas
leelgenoot van haar
leeftijd toen ze zeventig
Ijaar werd. Vandaag
Iv/ordt Mary Dressel-
|uys tachtig jaar. Ze
Itaat samen met haar
ISochter Petra Laseur
het speciaal voor
Baar geschreven to
neelstuk 'Een bijzonder
(prettig vergezicht' op
|je planken.
Ze is het levende voorbeeld
J-.ne je tot op hoge leeftijd
■creatief en bezig kunt blijven
ltn op een soepele, elegante
Banier oud kunt worden. Je
lgeeft haar haar tachtig jaar
Isbsoluut niet. Ze speelde dan
|ook moeiteloos en overtui-
de 65-jarige vrouw die
■fn 'De Sprong' aan een nieuw
|even begon.
Mary Dresselhuys kijkt te
ling op een veelbewogen le
ien, drie keer getrouwd, drie
|.teer verhuisd, meer dan 55
Bar zo'n 20 a 25 keer per
maand gedurende het seizoen
|op het toneel. De laatste ja-
Bn speelt ze mooie 'oude'
Bouwenrollen in stukken als
Berst in Riga','Gouden vij-
|er', de rol van Maude en de
|hertogin in 'Leocadia'.
Iedere keer denkt ze dat
het wel haar laatste rol zal
fcjn. „Ik blijf dit vak doen,
Blang ik een goede rol kan
|vinden", zegt ze. Ze heeft
i speciaal recept voor
Kaar succesvolle ouder wor-
|ien. Of misschien toch wel,
Bant: „Het heerlijke van dit
Bak is dat je met iedere rol
|aan een nieuw leven be-
IConditie
„Zolang mijn lichamelijke
Jconditie het toelaat en ik een
■goed stuk kan vinden blijf ik
Bp de planken staan", zegt ze
B haar met zacht blauwe
Itinten ingerichte Amster-
|damse woning.
„Ik merk trouwens wel dat
Bk ouder word. Wat ik tegen
woordig allemaal vergeet,
Berschrikkelijk!" roept ze uit,
|met die overbekende stem
n haar. „Maar het gekke is
t ik mijn teksten niet ver-
et, daar heb ik geen moeite
|mee."
Eigen taal
Ze heeft weifelende, sier
lijke handen die een heel
■eigen taal spreken, beweeg-
niet dood. Ik houd ontzettend
veel van vroeger. Het valt
mij moeilijk iets los te laten.
Ik ben heel erg gebonden aan
mijn kinderen en kleinkinde
ren."
Mary Dresselhuys kijkt
vanuit haar blauwe stoel
naar een muurtje met foto's
van allerlei gelukkige mo
menten uit haar leven. „Ge
beurtenissen waarvan ik
denk, nou, nou, dat heb ik al
lemaal toch maar meege
maakt.
Vroeger leerde ik dat het
Griekse 'panta rhei' - ik kan
het, denk ik, nog wel in het
Grieks schrijven- 'alles
stroomt' betekent. Ik dacht
toen nog dat dat op de Waal
sloeg. Nu weet ik dat dingen
verschuiven, iedere situatie,
ieder gevoel verandert, niets
blijft hetzelfde, alles is in be
weging. Soms is zo'n ver
schuiving ten goede, maar
het is ook in de verslechte
ring te zien"
Over de onsterfelijkheid
van een actrice zegt ze met
stemverheffing: „Een acteur
verdwijnt gehéél. Daar blijft
niets van hangen. Goed, ze
praten misschien nog even
over je, maar wat je gedaan
hebt is niet bestand tegen de
tijd.
Als je oude films van heel
vroeger ziet, of bijvoorbeeld
oude grammofoonplaten
hoort, dan is dat afschuwe
lijk, zelfs ridicuul. Van mij
hoeft niets over te blijven. Ik
heb ook geen boeken met
knipsels. Alleen een paar
mooie jurken, waarin ik be
paalde hoofdrollen heb ge
speeld. Die moeten na mijn
dood naar het costuummu-
seum. Het zou zonde zijn als
die het niet zouden overle
ven, als voorbeeld van een
periode van stijl en ambach
telijkheid en het geduld en de
liefde waarmee ze zijn ge
maakt. Ze kunnen aan de
smaakontwikkeling bijdra
gen.
Nee, ik geloof niet in een
leven na de dood of iets van
dien aard. Ik benijd mensen
mensen die dat wel geloven.
Houdt dat maar vast zou ik
zeggen, maar zelf? Nee.
Als je doodgaat is het boek
uit. Ik zou wel willen dat ik
op de een of andere manier
zou kunnen weten hoe het
verder gaat met mijn kinde
ren en kleinkinderen."
I'Salon Bergse kunstenaars.
I Markiezenhof, Steenbergse-
I straat 8, Bergen op Zoom.
I Open dagelijks 14-17 uur beh.
»a.t/m8-3.
Wat voor artistiek vlees er
[in de kuip van Bergen op
I Zoom zit toont deze 'Salon
I van Bergse kunstenaars'. Een
I overzichtstentoonstelling, die
|®n continuering is van de
I vroegere 'Kunstwerk van de
I maand' serie en opvolgingen
I daarvan waarbij steeds de
I aandacht gericht was op
I Plaatselijke beeldende kunst
I van professionele én amateu-
I nstische kunstbeoefenaars.
I 'n de huidige vorm is het de
I Woeling biënnales te hou-
14® voor profs in het ene jaar
Itnu 87) en voor amateurs in
I «et andere jaar te beginnen
met 88.
Het heeft altijd zin extra
I aandacht te schenken aan een
I bedreigde sociale groep en
I daar vallen een groot aantal
I Eksterlaars onder nu de
[BKR verdwijnt. Ook is het
[nuttig te inventariseren.
°or dat in het openbaar met
|«n tentoonstelling te doen
«omen er gemakkelijker wat
Iin discussiepunten op ta-
j' dan via mappen met dia's
aar telden iemand naar
-omt kijken. Een nieuwe dis-
[Wssie over wat nu beroeps-
IrjrrsteHaars zijn is niet over-
[zdrs gezien in het licht van
I salon- Hier is de formule
gehanteerd van de 'gestu-
eerde' kunstenaar. Maar dat
lhil\.0plerding geen garantie
L vo°r het produceren
I \J uUnst weten we allang en
llin met deze tentoonstel-
IdJ+- Waarvarr alle acht en
I folia8 exP°santen hetzij lang
K,,„ ®n hetzij zeer recent
hs tonderwijs volgden,
'r eens aangetoond.
Want hetgeen er aan
■in Kê!e„ ^unst staat en hangt
Li! Markiezenhof is op en-
ldri„A0nc*erin2en na mid-
«matig of erger. Het zou be-
vanrf geweest als de c.v.'s
brein exP°santen wat uitge-
dUi2r-,yaren geweest, om
L„ ''Ikheid te verschaffen
i f huidige bezigheden
de kunstenaars;
bekende Duitse artist Joseph
Beuys (1921-1986) wordt rond
zijn eerste sterfdag in dit mu
seum herdacht. Kern daarbij
is een expositie van de in 1981
aangekochte installatie
'Grond': Het bestaat uit vier
'beeldhouwwerken'; houten
staketsels rond koperen pla
ten, geschaard rond een oud
bureau. Beuys heeft het sa
mengesteld uit de restanten
van het kantoor, waarin ga
leriehouder René Block in
Berlijn en New York jaren op
zijn manier een bemiddelend
rol gespeeld heeft tussen
kunstenaars en publiek. Hij
zat met Beuys op één lijn.
In de traditie van de zesti
ger en zeventiger jaren was
Beuys vooral een plastische
activist, die kunst en maat
schappij haaks op elkaar zet
te. Zelf denk ik er met heim
wee aan terug bij het zien
van de thans ook geëxpo
seerde aankopen in het afge
lopen jaar door Boymans: fi
guratief en decoratief werk,
met een anecdotisch inslag.
Verf kunst in de stijl van de
voormalige bioscooptableaux
boven de entree; zoetsappige
'grapjes' over Joseph en het
kindeke Jezus door een
Tsjech of decoratieve cir
keltjes van Johan van
Oord.
Beuys ging uit van de crea
tiviteit van ieder individueel
mens. Zijn kunst had een
sterk sociaal aspect; bestond
niet uit geïsoleerd esthetica.
Tijdens de afgelopen zater
dag georganiseerde 'Winter
avond' - een feestelijk gesty-
leerde samenkomst met mu
ziek, dans en artistieke infor
matie - in dit museum kon je
ervaren hoe kunst, ontstaan
in doorgaans barre omstan
digheden, door een decadente
bourgeoisie ingerekend (let
terlijk en figuurlijk) wordt.
Een museum heeft veel ge
zichtenBeuys droomde
van een andere maatschappij
in een andere sociale context.
De expositie laat ook nog
zien schoolborden, die Beuys
ooit in Rotterdam volschreef
tijdens een discussie en die
door kapitaalgevoelige volge
lingen als reliquien zijn be
waard; alsmede foto-instal-
'Ik ben al jarenlang overal de oudste'
bepaalden.
Lia Roose
Hommage aan Joseph
Beuys; expositie en sympo
sium. Museum Boymans,
Rotterdam. Tot 25 januari.
De vorige jaar overleden
sitie, ontsproten aan een frisi
artistiek talent.
HE
Expositie Geel. Kultureel
Centrum Scharpoord, Knok-
ke-Heist. Open: alle dagen
van 10-20.30 uur. Tot 15 fe
bruari.
In de zomer van 1984 reisden Jaroslav Poncar en Jörg Schmeisser, begeleid door een
boeddhistische priester, Konchok Panday, door de Westerlijke Himalaya in Ladakh en
Zandkar. Poncar met zijn fototoestel en Schmeisser met zijn graveernaald (zie foto) hebben
indrukken vastgelegd. Beide globetrotters, bekend door hun werk in relatie met hun reiser
varingen, hebben de resultaten van deze tocht geëxposeerd in het museum Jan Heestershuis,
Pompstraat 17 te Schijndel. Die zijn te bezichtigen op 24 en 31 januari, alsmede op 1, 8,14,15
en 22 februari of na telefonische afspraak (041404 - 92276).
laties over hem door Hilde-
gard Weber.
Wie de achtergronden van
het verschijnsel Beuys gron
diger in zich wil opnemen,
kan morgen, vrijdag 23 ja
nuari, van 10 tot 22 uur in dit
museum terecht. In de aula
wordt dan Beuys uitgelicht
herdacht met enkele films,
lezingen door Rhea Thönges-
Stringaris, Frits Bless,
Franz-Joachum Verspohl en
Johannes Stüttgen. Verder
zijn er registraties van acties
door Beuys te zien en wordt
o.l.v. Wim Crouwel, de direc
teur, de dag afgesloten (20
uur) met een forumdiscussie.
HE
Charlotte Molenkamp, olie
verf. Galerie Jean Rodney:
Nieuwe Ginnekenstraat 20a,
Breda. Open: di.-za. 10-17 en
zo. 14-17 uur. Tot en met 20
februari.
De naam Molenkamp is in
Brabant, en ver daarbuiten,
bekend door schilderijen, die
allure hebben. Vader Nico
was een van invloedrijkste
leermeesters van Charlotte.
Zij gaat er niet onder gebukt
(want waarom zou je de
goede dingen binnen een fa
milie niet doorgeven) maar is
er terecht op gebrand haar
eigen persoonlijkheid te pro
fileren. Van dat gevecht, uit
gedrukt in een Molenkamps'
gevoel voor kleur en monu
mentale compositie, is deze
expositie een treffende illu
stratie.
Er is voor een kunstenaar
nauwelijks iets vervelenders
dan telkens vergeleken te
worden. Dat je er niet aan
ontkomt in dit geval is geen
negatieve vaststelling. Het
bijna feilloze gevoel voor de
werking van contrasterende
kleuren en monumentale op
bouw van de vlakken bij
Charlotte verwijzen enerzijds
naar de Molenkamp-allure,
maar zijn tevens bezig zich te
ontdoen van het hoekig-
plechtstatige naar een relati
verende lossere pols. In schil
derijen met de fiets, landsch-
appelijkheden en ook in de
portretachtigen is dat duide
lijk te ervaren.
Charlotte Mo
lenkamp zit in de traditie van
een rasschilder, maar is an
derzijds behept met een jeug
dige onbevangenheid die het
geijkte met een zorgvuldige
onbezonnenheid durft te
doorbreken. Een blijde expo-
De stralende kleur geel is
de kleur van enthousiasme,
hartstochtelijke inzet en
heeft een grote ex-centrische
werking. Het is de kleur van
het naar buiten willen treden
en mededelen. Het is de kleur
van de sublimering van het
licht en als zodanig vindt
men geel toegepast in schil
derijen van El Greco, Rem
brandt, Turner en niet te ver
geten Van Gogh. Anderzijds
is het ook de meest gespleten
kleur van het spektrum, want
geel is ook een beetje syno
niem met verwarring, waan
zin, vuur en vernieling en het
stralende open geel wordt bij
de minste toevoeging van
zwart tot een giftig vals
groen...In elk geval is geel een
kleur met een uitgesproken
sterke persoonlijkheid.
De Kunst-In-Huis-Uitleen
van Vlaanderen nam onlangs
het initiatief een aantal kun
stenaars uit te nodigen zich
met speciaal te maken wer
ken te bezinnen op de kleur
geel. Deze uitnodiging sloeg
dermate aan dat tenslotte
niet minder dan zestien
Vlaamse kunstenaars voor
het projekt gewonnen konden
worden. Het zijn Jean Bil-
quin, Jan Burssens, Beniti
Cornelis, Dirk Feys, Louis
Ghysebrechts, Marcase, Luc
Peire, Patric Pruvoost, Re-
naat Ramon, Rita Reychler,
Christine Steel, Piet Stock
mans, Rita Vandekerckhove,
Bob Vanderbempt, Werner
Watty en André Willox. Zo
kwam de verwezenlijking
van een projekt tot stand, dat
door niet minder dan 33 grote
en kleine bedrijven en in
stanties werd gesponsord.
Het begint al aan de bui
tenkant met het projekt Sig
naal voor Geel van de archi
tect Ghysebrechts dat tot titel
heeft: Steunberen voor een
gele hemel en dat de gevel
met een hoge machtige ijzer
constructie verhoogt en uit
bouwt. In de binnenruimte
ontwierpen de kunstenaars
machtige monumentale
schilderijen of ensembles van
schilderijen, environments,
in de ruimte hangende fanta
sieën of op de grond gereali
seerde projekten, waaronder
vooral dat van Piet Stock
mans, die een groot bodemop
pervlak met honderden
kleine met zand gevulde
plastic bakjes bedekte, op
valt. Onder de in de ruimte
verwezenlijkte projekten
treffen die van Christine
Steel en André Willockx.
Maar namen noemen is hier
eigenlijk onrechtvaardig om
dat alle kunstenaars (over
wegend abstract) werk ver
vaardigden van hoog niveau
dat in tientallen variaties het
gebruik van de kleur geel ge
meen heeft. Een naar idee en
realisatie belangwekkende
en interessante expositie, die
door zijn onopvallend eduka-
tieve karakter ook sterk de
aandacht van scholen trekt
waarvoor rondleidingen wor
den georganiseerd die ook de
individueel geïnteresseerde
niet mag overslaan.
Willem Enzinck
AMSTERDAM: Tot en met
15 februari is elke dag van 13-
17 uur in het pakhuis Emma,
Van Diemenstraat 4-6, Am
sterdam (achter Zoutkeets
gracht, aan het IJ) hoe WVC
in het seizoen '85-'86 zijn sti
pendia verleend heeft aan
beeldende kunstenaars, ar
chitecten en andere vormge
vers. Onder de gelukkigen die
nu exposeren namen als Ulay
Martina, Jan van den Dob
belsteen, Otto Egberts, Han
nes van Es, Hetty Huisman,
Ron Peperkamp, Roos Wisse,
Jeroen Bosch, Maarten Min,
Nora Baetens, Tessa van der
Waaks etc.
GILZE: in galerie De Rin
geloor, Nieuwstraat 27a, tot
29 februari Jos Boekhout, fo
tografie: Ellen Brouwers, ke
ramiek; Ina van der Sluis,
porselein en Mieke Moster-
mans, sieraden. Open woe.-
za. 13-17 uur.
lijke voeten en ogen die als
grijsblauwe eilanden in haar
gezicht liggen.
Mary Dresselhuys groeide
op in Tiel. „Ik had van dat
blonde peenhaar, blauwe
ogen, was een beetje dikkig.
Ik was een eenvoudig Hol
lands kind. Het leek me toen
fantastisch als de mensen je
interessant vonden".
Zegt een tikje spijtig: „O
nee, ik vind mij zelf helemaal
niet interessant qua uiterlijk.
Als ik in zo'n zuidelijk land
loop en ik zie van die zwart
fluwelen ogen, dan denk ik:
het is niet mis om die te heb
ben."
Ze onderging een heupope
ratie en een staaroperatie.
Afgelopen zomer overleed
haar man, de vlieger-schrij
ver Adriaan ('Jons') Viruly.
Een groot verdriet, waarover
ze niet graag praat. „Ik heb
nu gelukkig de afleiding van
dit vak waarvan ik houd."
Over ouder worden zegt
ze: „Wandeltochten en berg
beklimmen dat moet je op
mijn leeftijd opgeven. Ook
aan grote reizen heb je niet
meer zo'n behoefte. Tien jaar
geleden dacht ik nog: ik wil
absoluut naar Mexico. Nu
hoeft dat niet meer. Ik heb
zoveel gereisd, ik heb het al
lemaal in mijn pupillen zit
ten.
Ik heb een woonboot aan
de Vecht met een grote, rom
melige tuin waarin ik graag
werk en we bezitten met z'n
allen een familiehuis in
Frankrijk Ik vind het zalig
om daar naar toe te gaan."
Haar dochters, Merel en
Petra, wonen gelukkig bij
haar in de buurt. „Ze hebben
allebei twee zonen en zij krij
gen dus nooit die vrouwenge
zelligheid, die ik met ze heb.
We telefoneren iedere mor
gen even en als de een dan
lang in gesprek is, weet ik
dat ze met de ander belt."
Mary Dresselhuys heeft
een heel intensief leven ach
ter de rug. „Jongeren zouden
Dresselhuys in 'Wel Thuis' in 1961. - fotoanp
38ste, tot aan de bevrijding,
geen druppel alcohol gedron
ken, ik vond alle drank vies",
bekent ze. „In 1950, toen Jons
bij mij kwam wonen, zijn we
samen aan de wijn begon
nen."
Mary Dresselhuys heeft
haar privéleven altijd be
langrijker gevonden dan
haar toneelleven. „Vroeger
toen ik iedere avond op de
planken stond, op zondag
zelfs twee keer, had ik wei
eens het gevoel dat ik over
mijn toeren raakte, dat ik
niet genoeg thuis was voor
mijn kinderen."
Ze neemt haar gevoelens
serieus: „Ik houd niet zo van
afstandelijkheid. Ik heb ge
leerd op mijn instinct te spe
len. Ik wil oerkomedie spelen
en vind het de laatste jaren
een taak de mensen vreugde
en warmte te te geven in het
theater, zodat ze er misschien
wat verlicht uitkomen.
Ik ben geïnteresseerd in
karakters, niet in situaties.
Toneel is een onderzoekend
vak, een soort menskunde, je
moet voortdurend peuteren
aan het karakter dat je uit
beeldt. Komedie is een onder
schat genre in Nederland, het
moet hier altijd serieus en
zwaar zijn. Daarom is de tra
gedie hier waardevoller dan
de komedie."
Nog afgezien van het feit
dat het spelen van een kome
die beslist niet makkelijker is
dan een rol in een tragedie,
zegt ze: „Ik heb niet die dra
matische expansie die nodig
is voor de Griekse tragedie.
Daar heb ik de borstwijdte
niet voor, niet van binnen en
niet van buiten."
Maar tragedie of komedie:
„Aan het toneel wordt ver
schrikkelijk veel gelachen. Je
kan geen acteur worden als
je geen gevoel voor humor
hebt. Je moet kunnen relati
veren, de belachelijke ach
terkant van iedere rol kun
nen zien, zelfs die van de
Shakespeare-koningen."
„Het is heel moeilijk om
een rol te vinden die bij mijn
leeftijd past, als je tenminste
niet als breiende grootmoe
der in een rolstoel wil optre
den. Daarom heb ik contact
met buitenlandse actrices
van mijn leeftijd en houden
we elkaar op de hoogte."
Over haar leeftijd zegt ze:
„Het is lang een teer punt ge
weest. Ik kreeg altijd veel te
jonge rollen. 'Dat is echt een
rol voor jou', riepen ze dan.
Niemand zei: daar is ze toch
veel te oud voor, dus speelde
ik ze maar. Mijn dochters za
ten weieens in de zaal en
hoorden de mensen naar
mijn leeftijd raden. 'Ze moet
toch al 45 zijn', zeiden de
vrouwen. 'Welnee, ze is hoog
uit 33', zeiden die mannen
dan goeiig.
Je leeftijd moest daarom
vroeger een mysterie blijven.
Het was ook een soort hoffe
lijk om de leeftijd van een
vrouw te verzwijgen. Nu kan
het mij allemaal niets meer
schelen. In „De Sprong" was
ik 65. Maar in de rol van
Maud was ik 80. Nee, ik lijk
zelf niet op Maud. Die leefde
volkomen in het nu. Het ver
leden was dood voor haar. Ze
was al veel wijzer dan ik nu.
Voor mij is het verleden
T2 PAGINA GIDS 1
Het ruimtelijke werk
neemt een bescheiden plaats
in. Het op vorm gerichte
vlechtwerk van Joop Snoep is
klaar en duidelijk, evenals de
koppen in brons, waarbij
Louis Matthijs zijn kundig
heid toont, nodig voor het
modelleren van portretten.
Weinig kunst die overtuigt,
een redelijk aantal kundige
ambachtslieden en een aantal
mensen die met hun oplei
ding niets hebben onderno
men. Ten overvloede zij nog
vermeld dat de kunstenaars
zelf de keuze van hun werk
- fotoanp
door de motregen naar de
trein en moest je nog de laat
ste tram van kwart voor een
pakken om thuis te komen."
Ze heeft geen idee wat mo
gelijk het geheim is van haar
huidige vitaliteit. Kijkt pein
zend en laat weten: „Als ik
mezelf geannonceerd zie als
succesvol en het geheim van
iets word ik wat bang. Wat
dat succesvolle ouder worden
van mij kan morgen opge
houden, door wat dan ook."
Geen speciale leefwijze
dus, hoewel: „Ik heb tot mijn
Er zijn te aanschouwen:
grafische werken waarbij het
technisch knappe werk van
Joop van Rijsbergen eruit-
springt vanwege de illustra
tieve kwaliteiten en dat van
Albert Moelker door artis
tieke soberheid en spanning.
Aquarellen, waarbij de
bloemstillevens van Frans
van Broekhoven met hun
transparantie en eenvóudige
schoonheid boven het snel
vergeten saaie andere werk
uitkomen en de abstracte
summiere vormen op de bla
den van Joop Mijsbergen een
ware verademing zijn. Schil
derijen in olie, acryl en ge
mengde technieken waarbij
van alles te beleven valt,
braaf, expansief, folkloris
tisch, abstract en figuratief,
knullig en vakkundig.
o Met Ko
van Dijk in 1974.
Mary Dressel
huys (80): „Ik hou
ontzettend veel
van vroeger".
- fotoanp
het misschien niet meer kun
nen en in ieder geval niet
willen" zegt ze, terugkijkend
op haar toneelcarrière. Voor
de oorlog stond ze dertig keer
per maand van september tot
mei op de planken, overal in
Nederland.
„Dan gingen mijn toenma
lige man Cees Laseur en ik
vanuit hier met lijn 4 naar de
trein. Als je bijvoorbeeld in
Zutphen speelde moest je de
laatste trein terug halen. Dan
speelde je de laatste acte
maar wat sneller. Een beetje
opschieten jongens, riep Cees
dan. Vervolgens spoedde je je