KRANTEN MOGEN ZONDER TOESTEMMING NIETS PUBLICEREI MOSLIMS iovjet-kran eurs ondan lollar in hen ■MSTERDAMS DONDERDAG 15 JANUAR11987 EXTRA DONDERDAG 15 JANUAP rol De Israëlische krantelezer komt over binnenlandse affaires in eerste instantie alleen via buitenlandse media iets aan de weet. Israëlische journalisten kunnen hun informatie door een publicatieverbod van de militaire censor vaak niet kwijt. - foto ap In Israël wordt de militaire censuur over het algemeen ook door journalisten als een noodzakelijk kwaad gezien voor] land dat zich in een permanente staat van oorlog bevindt. Militaire censuur op de Israëlische media wordt uitoefend op[ ligheidszaken die de staatsveiligheid kunnen schaden of waarmee de vijand zijn voordeel zou kunnen doen. Door onze correspondent Rob Simons JERUZALEM - De grote schandalen die Israël het afgelopen jaar hebben geplaagd zoals de affaires rond de binnenlandse vei ligheidsdienst, de Shin Beit, de atoomspion Mordechai Vanunu, en de verkoop van Amerikaanse wapens aan Iran, hebben ook de Israëlische censuur heel wat werk be zorgd. De Israëlische krantele- zer, radioluisteraar en te levisiekijker kwam over deze affaires in eerste in stantie alleen via buiten landse media iets aan de weet. Israëlische journalisten konden hun informatie door een publicatieverbod van de militaire censor niet kwijt. Pas na de berichtgeving over een bepaalde affaire in een buitenlandse krant mocht zo'n bericht met de buiten landse bronvermelding ook door Israëlische kranten wor den geciteerd. Op die omslach tige manier werden de gefrus treerde Israëlische journalis ten gedwongen als vertalers te werken van nieuwsberichten die nota bene veelal uit Israël afkomstig waren. Het duidelijkste voorbeeld van die werkwijze werd door de handpalm van Vanunu ge leverd waarop hij had ge schreven dat hij op 30 septem ber van Londen naar Rome was gevlogen en vervolgens naar Israël was ontvoerd. Pas nadat een foto van de hand palm met de onthullende tekst in een Engels dagblad was ge publiceerd werd de foto ook voor publicatie in Israël vrij gegeven. De censor diende we gens overtreding van de cen- suurwetten een klacht tegen de Israëlische correspondent van het Engelse dagblad in waarna de politie een onder zoek instelde. Uit 1945 De Israëlische censuurwet- geving dateert nog uit de Britse mandaatsperiode over Palestina en is gebaseerd op de noodmaatregelen die in 1945 door de Britse gouverneur werden uitgevaardigd. De joodse dagbladen, evenals de staatsradio en televisie, zijn alleen verplicht gevoelige vei ligheidszaken ter goedkeuring aan de censor voor te leggen en bovendien artikelen over onderwerpen die ze van tevo ren van de censor te horen krijgen. Arabische en linkse oppositionele dag- en week bladen moeten voor al het te publiceren materiaal eerst het fiat van de censor krijgen. De frustratie over de Israë lische primeurs van buiten landse media is bij sommige Israëlische journalisten zo hoog opgelopen dat zij om hun afgunst af te reageren hun in Israël werkende buitenlandse collega's in de beklaagden bank hebben gezet. Na de eer ste onthullingen over de Iran- en Vanunu-aff aires in de bui tenlandse pers hebben gezags getrouwe Israëlische journa listen in hun kranten de mili taire censor gemaand de aan val tegen buitenlandse corres pondenten in te zetten. In een De almachtige censor houdt pers Israël in zijn greep De van spionage beschuldigde atoomgeleerde Mordechai Vanunu. Pas nadat zijn informatie in het buitenland was gepubliceerd, besteedde de Israëlische pers, zij het zeer terug houdend, over hem. - fotoap vraaggesprek voor de Israëli sche televisie werd de hoofd censor door de militaire redac teur van het tv-journaal ver weten dat niet eerder tegen buitenlandse correspondenten is opgetreden om te voorko men dat Israëlische nieuwtjes eerst in het buitenland ver schijnen. Als in Israël gecensureerde informatie eenmaal in het buitenland is gepubliceerd mag die informatie door Is raëlische kranten worden overgenomen met de vermel ding dat die informatie „uit buitenlandse bron" afkomstig is. Een buitenlandse corres pondent schreef jaren geleden in een artikel over de Israëli sche oliepijpleiding tussen Eilat en Ashkelon. Vermelding van de lengte en doorsnede van de pijpleiding werd door de censuur verboden met het argument dat de vijand met die gegevens gemakkelijk de strategische oliereserves van Israël aan de weet kon komen. De tegenwerping van de jour nalist dat die gegevens allang in een door Israëli's samenge stelde encyclopedie o*er het Midden-Oosten had gestaan mocht niet baten, want wat eens was toegestaan, bete kende niet dat die informatie nog steeds kon worden vrijge geven. Dat de Midden-Oosten-en- cyclopedie in het buitenland was verschenen bracht uit komst. Want onder verwijzing naar 'buitenlandse bronnen' mochten de gegevens uitein delijk wel worden gepubli ceerd. Resultaat van deze on derhandelingen met de censor was dat de correspondent aan de afmetingen van de pijplei ding de zinsnede toevoegde: „De gegevens die wij van de Israëlische censor alleen aan buitenlandse bronnen mogen toeschrijven, hetgeen wij hier bij dan ook doen." Incidenteel Van een harde confrontatie tussen de Israëlische censor en een buitenlandse correspon dent is slechts incidenteel sprake. Tijdens de zoge naamde uitputtingsoorlog langs het Suezkanaal voerde een Israëlische commando eenheid in 1969 een urenlange operatie op Egyptisch grond gebied uit waarbij een Egyp tisch radarstation werd ont manteld. De buitenlandse cor respondenten kregen van de censor te horen dat gedurende de operatie iedere berichtge ving hierover verboden was zolang de Israëlische eenheden nog niet naar Israëlisch grondgebied waren terugge keerd. Iedereen gehoorzaamde, met uitzondering van de Ame rikaanse radio-correspondent Tony Hatch, die terstond naar Cyprus vloog om zijn verhaal van daar door te geven terwijl de operatie nog gaande was. Zijn Israëlische accreditatie werd ingetrokken en na indie ning van een klacht bij zijn werkgevers werd hij naar de Verenigde Staten teruggeroe pen en ontslagen. In 1979 dacht de Ameri kaanse radio-correspondent Dan Raviv de Israëlische cen suur te kunnen omzeilen door van Tel Aviv naar Rome te vliegen en zijn bijdrage van daar door te geven. Vanuit Rome berichtte hij over een geheimzinnige explosie in Zuidafrikaanse wateren die volgens hem door een atoom wapen werd veroorzaakt dat door Israël en Zuid-Afrika werd beproefd. Op verzoek van de censor heeft het rege ringspersbureau daarop de ac creditatie van Raviv als bui tenlands correspondent ver vallen verklaard. Na enige tijd verplaatste hij zijn werkter rein naar Engeland. In andere gevallen werd de werkgever van een correspondent ge vraagd hem na overtreding van de censuurbepalingen niet naar Israël terug te sturen of hem door iemand anders te la ten vervangen. Zelfcensuur In Israël wordt de militaire censuur over het algemeen ook door journalisten als een noodzakelijk kwaad gezien voor een land dat zich in een permanente staat van oorlog bevindt. Militaire censuur op de Israëlische media wordt uitoefend op veiligheidszaken die de staatsveiligheid kunnen schaden of waarmee de vijand zijn voordeel zou kunnen doen. Het werk van de militaire cen sor wordt behalve door die ruime taakomschrijving ook een stuk vergemakkelijkt door de zelfcensuur die Israëlische media en journalisten zich uit nationalistische en veilig heidsoverwegingen vaak op leggen en die door de regeling die de generale staf met 'comi té van hoofdredacteuren van (joodse) dagbladen' heeft ge troffen, is geïnstitutionali seerd. Volgens die regeling worden de hoofdredacteuren van de meeste joodse dagbladen door de Israëlische regering en het opperbevel over geheime mili taire en staatszaken ingelicht die dreigen uit te lekken ten einde publicatie te voorkomen. De afspraak is namelijk dat de hoofdredacteuren niet tot pu blicatie van de geheime infor matie zullen overgaan die zij in het kader van deze regeling van regering of generale staf krijgen, zelfs als die hen ook via andere kanalen zal berei ken. De regering gebruikt het comité vooral om de versprei ding van informatie tegen te houden die door de censor niet op grond van veiligheidsover wegingen kan worden verbo den. Door deze samenzwering van het zwijgen tussen Israë lische autoriteiten en hoofdre dacteuren wordt een belang rijke informatiestroom inge damd. Israëlische kranten die niet aan deze regeling mee doen, kunnen door de censor elk moment worden gesloten zonder dat tegen zo'n besluit een beroepsmogelijkheid be staat. Bijeenkomst Eind september vorig jaar werd het 'comité van hoofdre dacteuren' op verzoek van de toenmalige premier Peres bij eengeroepen. Op een geheime bijeenkomst vertelde Peres dat 'The Sunday Times' bin nenkort de Israëlische atoom geheimen zou onthullen aan de hand van gegevens en foto materiaal die door de voorma lige Israëlische atoomtechni cus Mordechai Vanunu waren verstrekt. Hoewel destijds over deze hoofdredactionele ontmoeting met Peres in de Is raëlische pers niets werd ge publiceerd kwam het de hoofdredacteur van 'The Sun day Times' ter ore dat de hoofdredacteuren door de pre mier persoonlijk van de voor genomen publicatie op de hoogte waren gesteld hetgeen voor hem nog een extra beves tiging vormde van het belang en het waarheidsgehalte van de door Vanunu verstrekte in formatie waarop hij definitief tot publicatie besloot. Dat de in Israël opgelegde zelfcensuur ook in het eigen journalistieke vlees snijdt bleek na de Oktober-oorlog in 1973 toen duidelijk werd dat het 'comité van hoofdredac teuren' evenals de militaire correspondenten en de censor een belangrijk aandeel had in de misleidende berichtgeving aan de vooravond van de oor log. Alarmerende berichten van buitenlandse persbureaus over massale Syrische en Egyptische troepenconcentra ties aan de Israëlische gren zen, waarvan de publicatie door de censor niet werd ver boden, kwamen door zelfcen suur niet in de Israëlische kranten. Die drie dagen voor het uitbreken van de oorlog werden de verontrustende be richten door opperbevelheb ber Elazar tegenover het co mité bevestigd na het verzoek aan deze informatie zo min mogelijk ruchtbaarheid te ge ven. Onvoorbereid Een militaire correspondent die van een bataljonscomman dant op de Golan-hoogvlakte te horen had gekregen dat „het hele Syrische leger aan de grens staat" mocht dat van zijn hoofdredacteur niet pu bliceren om het thuisfront geen angst aan te jagen. Als gevolg van het achterhouden van de beschikbare informatie door de in de pas lopende hoofdredacteuren die him Hoofdredacteur Akram Haniyeh van het Palestijnse dag blad 'El Sha'ab' werd de vorige maand uitgewezen nadat hij maandenlang felle kritiek op de Jordaanse regering en ko ning Hoessein had geleverd. De volledige Israëlische controle op de Palestijnse pers en de strafmaatregelen hebben ook een intimiderend effect. -fotoap IILA (AP) - Moslim-i lende gebieden van het ei en aanvallen uitgevoerd uen te maken aan een vei en overeenkomst om de 1 [|che revolte te beeindigen. Dat is woensdag gemeld ,aakte in de hoofdstad Manil jje bekend dat een verenigd |le nieuwe constitutie die de jorazon Aquino. Een militaire woordvoerder Lrldaarde dat moslim guer rillastrijders woensdagoch tend de Staatsuniversiteit van ndanao in de stad Marawi Let automatische wapens edden bestookt. Twee veilig heidsfunctionarissen werden jeeraakt. Een vond de dood en Hje ander werd zwaar gewond. Dinsdagavond raakten 12 bensen gewond bij een aanval roet granaten bij de stad Cota- jato. In een legercommuniqué in Manila werd gezegd dat tus- jen dinsdagavond en woens dagochtend op Mindanao 14 Êanvallen waren gepleegd. Baarbij zouden een dode en 17 ■gewonden zijn gevallen, f Het persbureau PNA stelde liet Islamitische Bevrijdings front Moro verantwoordelijk hoor de aanvallen. Het leger fr st< zei all Na Mc die dei Ac aai str eil set Sa ov< rir dir scl he ne Mi journalistieke plicht verzaak ten was de Israëlische bevol king op 6 oktober 1973 volko men onvoorbereid op de ge combineerde Syrisch-Egypti- sche verrassingsaanval. In het kader van de merk waardige en uit het oogpunt van persvrijheid verwerpe lijke overeenkomst van de re gering met het 'comité van hoofdredacteuren van (joodse) dagbladen' hebben zij voor zichzelf een beroepsmogelijk heid en arbitrageregeling be dongen ten koste van de an dere onder Israëlisch bestuur verschijnende perspublicaties die volkomen aan de censor zijn uitgeleverd. De drukkerij van het joodse dagblad 'Chadasjot' werd in april 1984 vier dagen gesloten nadat de krant had onthuld dat er een onderzoekscommis sie was ingesteld naar de door medewerkers van de Shin Beit gepleegde moorden op twee Palestijnse buskapers. De hoofdredactie van 'Chadasjot' weigert principieel deel uit te maken van het 'Comité van hoofdredacteuren'. Conflicten van de censor met de meeste joodse dagbladen worden bin nenskamers op grond van de gemaakte afspraken geregeld. De vrijwel onbeperkte be voegdheden van de censor kunnen zelfs bij het Israëlisch hooggerechtshof nauwelijks worden aangevochten. Enkele oppositionele (joodse) kranten die in het gareel willen lopen evenals de in Oost-Jeruzalem verschijnende Palestijnse dag- en weekbladen zijn dan ook door de censor vogelvrij verklaard. De in Oost-Jeruzalem ver schijnende Palestijnse kran ten worden aan een veel stren gere censuur onderworpen dan Israëlische kranten en buitenlandse correspondenten. Redacteuren van die Pales tijnse kranten dienen van te voren al het te publiceren ma teriaal aan de censuur voor te leggen. Het komt regelmatig voor dat de publicatie van ar tikelen, foto's of karikaturen die al in Israëlische kranten of zelfs andere Palestijnse kran ten hebben gestaan toch door de censuur wordt verboden. Vooral artikelen over ont wikkelingen in de bezette ge bieden die in de Israëlische pers verschijnen worden soms geen geschikte lectuur voor de Palestijnse krantelezer geacht. Een paar weken geleden pu bliceerde het in Haifa ver schijnende Arabische dagblad 'El Itichad' van de Israëlische communistische partij een foto van de rellen op de weste lijke Jordaanoever. Een van de demonstranten op de foto houdt een plakkaat omhoog met het opschrift: 'Dood aan de bezetting'. De foto mocht niet in een Palestijnse krant worden afgedrukt. Ter beoordeling van artike len voor de Palestijnse kran ten houdt de censor er andere maatstaven op na dan voor Is raëlische kranten. Behalve de voor beide categorieën gel dende veiligheidsoverwegin gen houdt de Israëlische cen sor ook rekening met reacties van de onder bezetting le vende Palestijnse krarrj zers. Artikelen die eerder in een Israëlische lo hebben gestaan worden j de censor vaak niet voorl blicatie in een Palestj krant goedgekeurd vindt dat het betreffende J kei een opruiende werl kan hebben of tot onlJ kan leiden. Voor de vrij| van informatie en menini ting wordt door hanteringl zulke subjectieve maatsfif in de Palestijnse pers w) ruimte gelaten. Verbod Als strafmaatregel kanl censor de drukkerij van| krant sluiten die een gev artikel heeft gepubliceeril krant een verschljningsverj opleggen of het verspreidt gebied van een PalestÜ krant beperken. De drul van het Palestijnse 'El Fajr' werd twee keer zeven tot tien dagen ge: Vorig jaar augustus mi twee Palestijnse krantenl de opvattingen van het cale Palestijnse afwijzii front uitdroegen van de lische autoriteiten niet li verschijnen. Hoofdredacteur Akram niyeh van het Palestijnse blad 'El Sha'ab' werd devt maand uitgewezen nadat maandenlang felle kritif' de Jordaanse regering enl ning Hoessein had gelet De volledige Israëlische trole op de Palestijnse per de strafmaatregelen he' ook een intimiderend effett Critici van de Israëli censuur vinden het heleir tuut in dit tijdperk van ut moderne spionage en coi nicatietechnieken volst overbodig en nutteloos, gens de militaire hoofdt brigade-generaal Shani, nen censuur en demi over het algemeen niet sac gaan. Alleen Israël zo» gens hem op die stelregel een uitzondering; (REUTER-DPA) - Na weken onderhandelen ibben de Oostenrijkse socia- jten en de conservatieve rolkspartij overeenstemming ireikt over de vorming van •n grote coalitie. De socialist 'anz Vranitzky blijft bonds- ■lier, de leider van de lostenrijkse Volkspartij, s Mock, wordt vice-kanse- ler en minister van buiten- idse zaken. „We hebben overeenstem- dng bereikt over alle belang- jke onderwerpen en over de rerdeling van de minister- iten", zo maakte Vranitzky roensdag bekend. Het is voor het eerst sinds 196 gee 'Gi del tije ger we de mo list len IOSKOU (DPA/UPI/AFP) - recente nationalistische len in Alma Ata, de hoofd- id van de Centraalaziatische epubliek Kazachstan, hebben et leven gekost aan een poli- levrijwilliger, zo berichtte voensdag het officiële blad iteratoernaja Gazeta. Daarmee wordt voor het erst officieel bevestigd dat bij Je rellen op 17 en 18 december ichtof fers zijn gevallen, tiet-bevestigde berichten praken van minstens 30 do- en.Volgens Literatoernaja Sazeta raakte bij gevechten tus. age der jin wo we ged gea pre zac reli off' t der rel Ko sch AMSTERDAM (ANP) - De Amster- rnen. Bij tijd en wijle wors «mse eftectenbeurs heeft woensdag censuur echter gebruik! flink herstel te zien gegeven. De schandalen van Israëli wdiswaar zeer flauw, wat militairen en voorall in» teel wangedrag van noge liepen behoorlijk in op verliezen eieren uit de publicity de voorgaande dagen. Ook de om- [nformatie en a> f1#* miljard, waarvan 758,8 sie over Israels atoomca? S™b^aties en 496 nüijoen in teit heeft de censor van- De obligatiemarkt was zeer vrien- af aan overigens met s* -"Ik gestemd. De nieuwe 6,25 procent minder succes in de t lijkt in goede aarde te trachten te smoren. r^ aHren rente nu en de inschrijf datum nog zalcIcen. In dat geval zou het de Pf\lif!pk mvan Imanciën moeten lukken JTOUUeK Bejegen e«n koers van ongeveer 100,20 600 miljard of vier uit de Ondanks Zijn eigen» «Wet te halen, zo is de verwachting, tige beslissingsbevoegd jfn'nterMti°nale aandelen hadden blijkt de Israëlische ch nSL,h,et sunstige beursklimaat last van de almaar dalende teei Sta /13 van te b ƒ65, 68, zwa beg bov pie verl naa HB< We ƒ80, ollar. soms onder druk van o ste autoriteiten om te staLTop een verlies van 1,80 Dat kwam Koninklijke Olie - ,ir„staan °P een verlies van 1,60 beeld vooraanstaande P -"",40 De overige internationals te sparen niet altijd ondf el <op. Philips na, die gelijk sloot) litieke censuur uit te W ™,aar,46 «dnsten waren ZO werd de censuf het» f lopen jaar met als na u zelfde bedragje vooruit naar veiligheidsklep maar 3» el(J werd 1,10 hoger verhan- f tn J®?vens kwam weer ruim bo- 31 5q Het slot lag 1,80 hoger op politiek instrument van^ raëlische autoriteiten g$ 3i,so. om zaken als de De financiHe sector gaf een tientje moord op Palestijnse»' voor abn op sioen ƒ4 pers en de ontvoering °°r nmb op j 190,50 Aegon no- Vanunu te verdonkeren1'. De papieren tijger W® 3^. die gevallen tevergerf'WIUSBaH klauwen uitgeslagen 0" ken uit de publiciteit tt den die het daglicht in v an!orüus mocratische rechtsstaa) n kunnen verdragen. Als® idaniei pieren tijger zich onder f' P gasthuis _ia_gasthi.;- gasthuis 4 "»ghuys zigde politieke omsi den niet in toom weet den en misbruik van zj1 voegdheden maakt zal al aangetaste Israëlisch; vrijheid nog meer worn® dreigd. "ghuys Hp^tz.hs (oostb.) (oostb.) lourdes de brouwer (tilburg) (tilburg) (tilburg) (tilburg) (het) klokkenberg liduina ('s-h'bosch) ('s-h'bosch) ('s-h'bosch)

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 4