KRANTEN MOGEN ZONDER TOESTEMMING NIETS PUBLICEREI
MOSLIMS
iovjet-kran
eurs ondan
lollar in hen
■MSTERDAMS
DONDERDAG 15 JANUAR11987
EXTRA
DONDERDAG 15 JANUAP
rol
De Israëlische krantelezer komt over binnenlandse affaires in eerste instantie alleen via buitenlandse media iets aan de
weet. Israëlische journalisten kunnen hun informatie door een publicatieverbod van de militaire censor vaak niet kwijt.
- foto ap
In Israël wordt de militaire censuur over het algemeen ook door journalisten als een noodzakelijk kwaad gezien voor]
land dat zich in een permanente staat van oorlog bevindt. Militaire censuur op de Israëlische media wordt uitoefend op[
ligheidszaken die de staatsveiligheid kunnen schaden of waarmee de vijand zijn voordeel zou kunnen doen.
Door onze
correspondent Rob Simons
JERUZALEM - De
grote schandalen die
Israël het afgelopen
jaar hebben geplaagd
zoals de affaires rond
de binnenlandse vei
ligheidsdienst, de Shin
Beit, de atoomspion
Mordechai Vanunu,
en de verkoop van
Amerikaanse wapens
aan Iran, hebben ook
de Israëlische censuur
heel wat werk be
zorgd.
De Israëlische krantele-
zer, radioluisteraar en te
levisiekijker kwam over
deze affaires in eerste in
stantie alleen via buiten
landse media iets aan de
weet.
Israëlische journalisten
konden hun informatie door
een publicatieverbod van de
militaire censor niet kwijt.
Pas na de berichtgeving
over een bepaalde affaire in
een buitenlandse krant mocht
zo'n bericht met de buiten
landse bronvermelding ook
door Israëlische kranten wor
den geciteerd. Op die omslach
tige manier werden de gefrus
treerde Israëlische journalis
ten gedwongen als vertalers te
werken van nieuwsberichten
die nota bene veelal uit Israël
afkomstig waren.
Het duidelijkste voorbeeld
van die werkwijze werd door
de handpalm van Vanunu ge
leverd waarop hij had ge
schreven dat hij op 30 septem
ber van Londen naar Rome
was gevlogen en vervolgens
naar Israël was ontvoerd. Pas
nadat een foto van de hand
palm met de onthullende tekst
in een Engels dagblad was ge
publiceerd werd de foto ook
voor publicatie in Israël vrij
gegeven. De censor diende we
gens overtreding van de cen-
suurwetten een klacht tegen
de Israëlische correspondent
van het Engelse dagblad in
waarna de politie een onder
zoek instelde.
Uit 1945
De Israëlische censuurwet-
geving dateert nog uit de
Britse mandaatsperiode over
Palestina en is gebaseerd op
de noodmaatregelen die in
1945 door de Britse gouverneur
werden uitgevaardigd. De
joodse dagbladen, evenals de
staatsradio en televisie, zijn
alleen verplicht gevoelige vei
ligheidszaken ter goedkeuring
aan de censor voor te leggen
en bovendien artikelen over
onderwerpen die ze van tevo
ren van de censor te horen
krijgen. Arabische en linkse
oppositionele dag- en week
bladen moeten voor al het te
publiceren materiaal eerst het
fiat van de censor krijgen.
De frustratie over de Israë
lische primeurs van buiten
landse media is bij sommige
Israëlische journalisten zo
hoog opgelopen dat zij om hun
afgunst af te reageren hun in
Israël werkende buitenlandse
collega's in de beklaagden
bank hebben gezet. Na de eer
ste onthullingen over de Iran-
en Vanunu-aff aires in de bui
tenlandse pers hebben gezags
getrouwe Israëlische journa
listen in hun kranten de mili
taire censor gemaand de aan
val tegen buitenlandse corres
pondenten in te zetten. In een
De almachtige censor houdt
pers Israël in zijn greep
De van spionage beschuldigde atoomgeleerde Mordechai
Vanunu. Pas nadat zijn informatie in het buitenland was
gepubliceerd, besteedde de Israëlische pers, zij het zeer terug
houdend, over hem. - fotoap
vraaggesprek voor de Israëli
sche televisie werd de hoofd
censor door de militaire redac
teur van het tv-journaal ver
weten dat niet eerder tegen
buitenlandse correspondenten
is opgetreden om te voorko
men dat Israëlische nieuwtjes
eerst in het buitenland ver
schijnen.
Als in Israël gecensureerde
informatie eenmaal in het
buitenland is gepubliceerd
mag die informatie door Is
raëlische kranten worden
overgenomen met de vermel
ding dat die informatie „uit
buitenlandse bron" afkomstig
is. Een buitenlandse corres
pondent schreef jaren geleden
in een artikel over de Israëli
sche oliepijpleiding tussen
Eilat en Ashkelon. Vermelding
van de lengte en doorsnede
van de pijpleiding werd door
de censuur verboden met het
argument dat de vijand met
die gegevens gemakkelijk de
strategische oliereserves van
Israël aan de weet kon komen.
De tegenwerping van de jour
nalist dat die gegevens allang
in een door Israëli's samenge
stelde encyclopedie o*er het
Midden-Oosten had gestaan
mocht niet baten, want wat
eens was toegestaan, bete
kende niet dat die informatie
nog steeds kon worden vrijge
geven.
Dat de Midden-Oosten-en-
cyclopedie in het buitenland
was verschenen bracht uit
komst. Want onder verwijzing
naar 'buitenlandse bronnen'
mochten de gegevens uitein
delijk wel worden gepubli
ceerd. Resultaat van deze on
derhandelingen met de censor
was dat de correspondent aan
de afmetingen van de pijplei
ding de zinsnede toevoegde:
„De gegevens die wij van de
Israëlische censor alleen aan
buitenlandse bronnen mogen
toeschrijven, hetgeen wij hier
bij dan ook doen."
Incidenteel
Van een harde confrontatie
tussen de Israëlische censor en
een buitenlandse correspon
dent is slechts incidenteel
sprake. Tijdens de zoge
naamde uitputtingsoorlog
langs het Suezkanaal voerde
een Israëlische commando
eenheid in 1969 een urenlange
operatie op Egyptisch grond
gebied uit waarbij een Egyp
tisch radarstation werd ont
manteld. De buitenlandse cor
respondenten kregen van de
censor te horen dat gedurende
de operatie iedere berichtge
ving hierover verboden was
zolang de Israëlische eenheden
nog niet naar Israëlisch
grondgebied waren terugge
keerd.
Iedereen gehoorzaamde,
met uitzondering van de Ame
rikaanse radio-correspondent
Tony Hatch, die terstond naar
Cyprus vloog om zijn verhaal
van daar door te geven terwijl
de operatie nog gaande was.
Zijn Israëlische accreditatie
werd ingetrokken en na indie
ning van een klacht bij zijn
werkgevers werd hij naar de
Verenigde Staten teruggeroe
pen en ontslagen.
In 1979 dacht de Ameri
kaanse radio-correspondent
Dan Raviv de Israëlische cen
suur te kunnen omzeilen door
van Tel Aviv naar Rome te
vliegen en zijn bijdrage van
daar door te geven. Vanuit
Rome berichtte hij over een
geheimzinnige explosie in
Zuidafrikaanse wateren die
volgens hem door een atoom
wapen werd veroorzaakt dat
door Israël en Zuid-Afrika
werd beproefd. Op verzoek
van de censor heeft het rege
ringspersbureau daarop de ac
creditatie van Raviv als bui
tenlands correspondent ver
vallen verklaard. Na enige tijd
verplaatste hij zijn werkter
rein naar Engeland. In andere
gevallen werd de werkgever
van een correspondent ge
vraagd hem na overtreding
van de censuurbepalingen niet
naar Israël terug te sturen of
hem door iemand anders te la
ten vervangen.
Zelfcensuur
In Israël wordt de militaire
censuur over het algemeen
ook door journalisten als een
noodzakelijk kwaad gezien
voor een land dat zich in een
permanente staat van oorlog
bevindt. Militaire censuur op
de Israëlische media wordt
uitoefend op veiligheidszaken
die de staatsveiligheid kunnen
schaden of waarmee de vijand
zijn voordeel zou kunnen doen.
Het werk van de militaire cen
sor wordt behalve door die
ruime taakomschrijving ook
een stuk vergemakkelijkt door
de zelfcensuur die Israëlische
media en journalisten zich uit
nationalistische en veilig
heidsoverwegingen vaak op
leggen en die door de regeling
die de generale staf met 'comi
té van hoofdredacteuren van
(joodse) dagbladen' heeft ge
troffen, is geïnstitutionali
seerd.
Volgens die regeling worden
de hoofdredacteuren van de
meeste joodse dagbladen door
de Israëlische regering en het
opperbevel over geheime mili
taire en staatszaken ingelicht
die dreigen uit te lekken ten
einde publicatie te voorkomen.
De afspraak is namelijk dat de
hoofdredacteuren niet tot pu
blicatie van de geheime infor
matie zullen overgaan die zij
in het kader van deze regeling
van regering of generale staf
krijgen, zelfs als die hen ook
via andere kanalen zal berei
ken. De regering gebruikt het
comité vooral om de versprei
ding van informatie tegen te
houden die door de censor niet
op grond van veiligheidsover
wegingen kan worden verbo
den.
Door deze samenzwering
van het zwijgen tussen Israë
lische autoriteiten en hoofdre
dacteuren wordt een belang
rijke informatiestroom inge
damd. Israëlische kranten die
niet aan deze regeling mee
doen, kunnen door de censor
elk moment worden gesloten
zonder dat tegen zo'n besluit
een beroepsmogelijkheid be
staat.
Bijeenkomst
Eind september vorig jaar
werd het 'comité van hoofdre
dacteuren' op verzoek van de
toenmalige premier Peres bij
eengeroepen. Op een geheime
bijeenkomst vertelde Peres
dat 'The Sunday Times' bin
nenkort de Israëlische atoom
geheimen zou onthullen aan
de hand van gegevens en foto
materiaal die door de voorma
lige Israëlische atoomtechni
cus Mordechai Vanunu waren
verstrekt. Hoewel destijds
over deze hoofdredactionele
ontmoeting met Peres in de Is
raëlische pers niets werd ge
publiceerd kwam het de
hoofdredacteur van 'The Sun
day Times' ter ore dat de
hoofdredacteuren door de pre
mier persoonlijk van de voor
genomen publicatie op de
hoogte waren gesteld hetgeen
voor hem nog een extra beves
tiging vormde van het belang
en het waarheidsgehalte van
de door Vanunu verstrekte in
formatie waarop hij definitief
tot publicatie besloot.
Dat de in Israël opgelegde
zelfcensuur ook in het eigen
journalistieke vlees snijdt
bleek na de Oktober-oorlog in
1973 toen duidelijk werd dat
het 'comité van hoofdredac
teuren' evenals de militaire
correspondenten en de censor
een belangrijk aandeel had in
de misleidende berichtgeving
aan de vooravond van de oor
log. Alarmerende berichten
van buitenlandse persbureaus
over massale Syrische en
Egyptische troepenconcentra
ties aan de Israëlische gren
zen, waarvan de publicatie
door de censor niet werd ver
boden, kwamen door zelfcen
suur niet in de Israëlische
kranten. Die drie dagen voor
het uitbreken van de oorlog
werden de verontrustende be
richten door opperbevelheb
ber Elazar tegenover het co
mité bevestigd na het verzoek
aan deze informatie zo min
mogelijk ruchtbaarheid te ge
ven.
Onvoorbereid
Een militaire correspondent
die van een bataljonscomman
dant op de Golan-hoogvlakte
te horen had gekregen dat „het
hele Syrische leger aan de
grens staat" mocht dat van
zijn hoofdredacteur niet pu
bliceren om het thuisfront
geen angst aan te jagen. Als
gevolg van het achterhouden
van de beschikbare informatie
door de in de pas lopende
hoofdredacteuren die him
Hoofdredacteur Akram Haniyeh van het Palestijnse dag
blad 'El Sha'ab' werd de vorige maand uitgewezen nadat hij
maandenlang felle kritiek op de Jordaanse regering en ko
ning Hoessein had geleverd. De volledige Israëlische controle
op de Palestijnse pers en de strafmaatregelen hebben ook een
intimiderend effect. -fotoap
IILA (AP) - Moslim-i
lende gebieden van het ei
en aanvallen uitgevoerd
uen te maken aan een vei
en overeenkomst om de 1
[|che revolte te beeindigen.
Dat is woensdag gemeld
,aakte in de hoofdstad Manil
jje bekend dat een verenigd
|le nieuwe constitutie die de
jorazon Aquino.
Een militaire woordvoerder
Lrldaarde dat moslim guer
rillastrijders woensdagoch
tend de Staatsuniversiteit van
ndanao in de stad Marawi
Let automatische wapens
edden bestookt. Twee veilig
heidsfunctionarissen werden
jeeraakt. Een vond de dood en
Hje ander werd zwaar gewond.
Dinsdagavond raakten 12
bensen gewond bij een aanval
roet granaten bij de stad Cota-
jato.
In een legercommuniqué in
Manila werd gezegd dat tus-
jen dinsdagavond en woens
dagochtend op Mindanao 14
Êanvallen waren gepleegd.
Baarbij zouden een dode en 17
■gewonden zijn gevallen,
f Het persbureau PNA stelde
liet Islamitische Bevrijdings
front Moro verantwoordelijk
hoor de aanvallen. Het leger
fr
st<
zei
all
Na
Mc
die
dei
Ac
aai
str
eil
set
Sa
ov<
rir
dir
scl
he
ne
Mi
journalistieke plicht verzaak
ten was de Israëlische bevol
king op 6 oktober 1973 volko
men onvoorbereid op de ge
combineerde Syrisch-Egypti-
sche verrassingsaanval.
In het kader van de merk
waardige en uit het oogpunt
van persvrijheid verwerpe
lijke overeenkomst van de re
gering met het 'comité van
hoofdredacteuren van (joodse)
dagbladen' hebben zij voor
zichzelf een beroepsmogelijk
heid en arbitrageregeling be
dongen ten koste van de an
dere onder Israëlisch bestuur
verschijnende perspublicaties
die volkomen aan de censor
zijn uitgeleverd.
De drukkerij van het joodse
dagblad 'Chadasjot' werd in
april 1984 vier dagen gesloten
nadat de krant had onthuld
dat er een onderzoekscommis
sie was ingesteld naar de door
medewerkers van de Shin Beit
gepleegde moorden op twee
Palestijnse buskapers. De
hoofdredactie van 'Chadasjot'
weigert principieel deel uit te
maken van het 'Comité van
hoofdredacteuren'. Conflicten
van de censor met de meeste
joodse dagbladen worden bin
nenskamers op grond van de
gemaakte afspraken geregeld.
De vrijwel onbeperkte be
voegdheden van de censor
kunnen zelfs bij het Israëlisch
hooggerechtshof nauwelijks
worden aangevochten. Enkele
oppositionele (joodse) kranten
die in het gareel willen lopen
evenals de in Oost-Jeruzalem
verschijnende Palestijnse
dag- en weekbladen zijn dan
ook door de censor vogelvrij
verklaard.
De in Oost-Jeruzalem ver
schijnende Palestijnse kran
ten worden aan een veel stren
gere censuur onderworpen
dan Israëlische kranten en
buitenlandse correspondenten.
Redacteuren van die Pales
tijnse kranten dienen van te
voren al het te publiceren ma
teriaal aan de censuur voor te
leggen. Het komt regelmatig
voor dat de publicatie van ar
tikelen, foto's of karikaturen
die al in Israëlische kranten of
zelfs andere Palestijnse kran
ten hebben gestaan toch door
de censuur wordt verboden.
Vooral artikelen over ont
wikkelingen in de bezette ge
bieden die in de Israëlische
pers verschijnen worden soms
geen geschikte lectuur voor de
Palestijnse krantelezer geacht.
Een paar weken geleden pu
bliceerde het in Haifa ver
schijnende Arabische dagblad
'El Itichad' van de Israëlische
communistische partij een
foto van de rellen op de weste
lijke Jordaanoever. Een van
de demonstranten op de foto
houdt een plakkaat omhoog
met het opschrift: 'Dood aan
de bezetting'. De foto mocht
niet in een Palestijnse krant
worden afgedrukt.
Ter beoordeling van artike
len voor de Palestijnse kran
ten houdt de censor er andere
maatstaven op na dan voor Is
raëlische kranten. Behalve de
voor beide categorieën gel
dende veiligheidsoverwegin
gen houdt de Israëlische cen
sor ook rekening met reacties
van de onder bezetting le
vende Palestijnse krarrj
zers. Artikelen die
eerder in een Israëlische lo
hebben gestaan worden j
de censor vaak niet voorl
blicatie in een Palestj
krant goedgekeurd
vindt dat het betreffende J
kei een opruiende werl
kan hebben of tot onlJ
kan leiden. Voor de vrij|
van informatie en menini
ting wordt door hanteringl
zulke subjectieve maatsfif
in de Palestijnse pers w)
ruimte gelaten.
Verbod
Als strafmaatregel kanl
censor de drukkerij van|
krant sluiten die een gev
artikel heeft gepubliceeril
krant een verschljningsverj
opleggen of het verspreidt
gebied van een PalestÜ
krant beperken. De drul
van het Palestijnse
'El Fajr' werd twee keer
zeven tot tien dagen ge:
Vorig jaar augustus mi
twee Palestijnse krantenl
de opvattingen van het
cale Palestijnse afwijzii
front uitdroegen van de
lische autoriteiten niet li
verschijnen.
Hoofdredacteur Akram
niyeh van het Palestijnse
blad 'El Sha'ab' werd devt
maand uitgewezen nadat
maandenlang felle kritif'
de Jordaanse regering enl
ning Hoessein had gelet
De volledige Israëlische
trole op de Palestijnse per
de strafmaatregelen he'
ook een intimiderend effett
Critici van de Israëli
censuur vinden het heleir
tuut in dit tijdperk van ut
moderne spionage en coi
nicatietechnieken volst
overbodig en nutteloos,
gens de militaire hoofdt
brigade-generaal Shani,
nen censuur en demi
over het algemeen niet sac
gaan. Alleen Israël zo»
gens hem op die
stelregel een uitzondering;
(REUTER-DPA) - Na
weken onderhandelen
ibben de Oostenrijkse socia-
jten en de conservatieve
rolkspartij overeenstemming
ireikt over de vorming van
•n grote coalitie. De socialist
'anz Vranitzky blijft bonds-
■lier, de leider van de
lostenrijkse Volkspartij,
s Mock, wordt vice-kanse-
ler en minister van buiten-
idse zaken.
„We hebben overeenstem-
dng bereikt over alle belang-
jke onderwerpen en over de
rerdeling van de minister-
iten", zo maakte Vranitzky
roensdag bekend.
Het is voor het eerst sinds
196
gee
'Gi
del
tije
ger
we
de
mo
list
len
IOSKOU (DPA/UPI/AFP) -
recente nationalistische
len in Alma Ata, de hoofd-
id van de Centraalaziatische
epubliek Kazachstan, hebben
et leven gekost aan een poli-
levrijwilliger, zo berichtte
voensdag het officiële blad
iteratoernaja Gazeta.
Daarmee wordt voor het
erst officieel bevestigd dat bij
Je rellen op 17 en 18 december
ichtof fers zijn gevallen,
tiet-bevestigde berichten
praken van minstens 30 do-
en.Volgens Literatoernaja
Sazeta raakte bij gevechten
tus.
age
der
jin
wo
we
ged
gea
pre
zac
reli
off'
t
der
rel
Ko
sch
AMSTERDAM (ANP) - De Amster-
rnen. Bij tijd en wijle wors «mse eftectenbeurs heeft woensdag
censuur echter gebruik! flink herstel te zien gegeven. De
schandalen van Israëli wdiswaar zeer flauw, wat
militairen en voorall in»
teel wangedrag van noge liepen behoorlijk in op verliezen
eieren uit de publicity de voorgaande dagen. Ook de om-
[nformatie en a> f1#* miljard, waarvan 758,8
sie over Israels atoomca? S™b^aties en 496 nüijoen in
teit heeft de censor van- De obligatiemarkt was zeer vrien-
af aan overigens met s* -"Ik gestemd. De nieuwe 6,25 procent
minder succes in de t lijkt in goede aarde te
trachten te smoren. r^ aHren rente
nu en de inschrijf datum nog
zalcIcen. In dat geval zou het de
Pf\lif!pk mvan Imanciën moeten lukken
JTOUUeK Bejegen e«n koers van ongeveer 100,20
600 miljard of vier uit de
Ondanks Zijn eigen» «Wet te halen, zo is de verwachting,
tige beslissingsbevoegd jfn'nterMti°nale aandelen hadden
blijkt de Israëlische ch nSL,h,et sunstige beursklimaat
last van de almaar dalende
teei
Sta
/13
van
te b
ƒ65,
68,
zwa
beg
bov
pie
verl
naa
HB<
We
ƒ80,
ollar.
soms onder druk van o
ste autoriteiten om te staLTop een verlies van 1,80
Dat kwam Koninklijke Olie
- ,ir„staan °P een verlies van 1,60
beeld vooraanstaande P -"",40 De overige internationals
te sparen niet altijd ondf el <op. Philips na, die gelijk sloot)
litieke censuur uit te W ™,aar,46 «dnsten waren
ZO werd de censuf het» f
lopen jaar met als na u zelfde bedragje vooruit naar
veiligheidsklep maar 3» el(J werd 1,10 hoger verhan-
f tn J®?vens kwam weer ruim bo-
31 5q Het slot lag 1,80 hoger op
politiek instrument van^
raëlische autoriteiten g$ 3i,so.
om zaken als de De financiHe sector gaf een tientje
moord op Palestijnse»' voor abn op sioen ƒ4
pers en de ontvoering °°r nmb op j 190,50 Aegon no-
Vanunu te verdonkeren1'.
De papieren tijger W® 3^.
die gevallen tevergerf'WIUSBaH
klauwen uitgeslagen 0"
ken uit de publiciteit tt
den die het daglicht in v an!orüus
mocratische rechtsstaa) n
kunnen verdragen. Als® idaniei
pieren tijger zich onder f' P gasthuis
_ia_gasthi.;-
gasthuis
4 "»ghuys
zigde politieke omsi
den niet in toom weet
den en misbruik van zj1
voegdheden maakt zal
al aangetaste Israëlisch;
vrijheid nog meer worn®
dreigd.
"ghuys
Hp^tz.hs
(oostb.)
(oostb.)
lourdes
de brouwer
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(het)
klokkenberg
liduina
('s-h'bosch)
('s-h'bosch)
('s-h'bosch)