even.
UITBLAZEN
Liberalisering van milde dood vooruitgeschoven
Politiek gekrakee
BIJ IN ZE]
Nederlandse boeren weer welkom in Canada
KABINET BEGINT MET AFRONDING EUTHANASIE-DISCUSSIE
Bevroren
ruiten
GOEDKOPE GROND. FISCAAL VOORDEEL EN GROEIKANSEN LOKKEN EMIGRANTE
QEStemcoiv
Miet zo tolerant
ACHTERGROND
yoor vrouwen
andgenoten
willen naar VS
tt "M"ET moet vanmorgen
r~l beduidend kouder
"^ijn geweest dan de
thermometer aangaf. Dat
kwam door de wind. De
chill-factor noemen de LJs-
landers dat verkillend ef
fect van de wind, een term
die ze van de Amerikanen
op de basis Keflavik hebben
geleerd. De chill-factor kan op
IJsland zelfs in juni een koud
motregentje in poedersneeuw
veranderen, zo heb ik eens ge
merkt in de omgeving van het
noordelijk gelegen Myvatn, een
meer in een spectaculair vulka
nisch landschap.
Voor het eerst deed mijn
automotor een beetje moeilijk.
Het is een prima 'koudstarter'.
In feite verloopt zomer en win
ter de koude start sneller dan
de 'warme'. Bij de warme moet
het ding dat je hoort rond
draaien altijd een paar omwen
telingen maken eer de motor
aanslaat, maar bij de koude
start hoef ik de sleutel maar een
kwart slag te draaien en het
ding loopt. Het is een verwor
ven recht van mijn automotor
om dan één keer te mogen af
slaan. Geduldig herhaal ik de
procedure, wacht tot neus en
kont zich hebben verheven (het
is een Citroên) en rijd weg.
Alleen vanmorgen niet.
Drie, vier keer sloeg hij even
prompt als altijd aan, maar ook
meteen daarna weer af. Ge
woontegetrouw had ik nog
steeds het koppelingspedaal in
getrapt toen ik hem na de
vierde start even liet loeien. Als
leek denk je dat zo'n koude
motor daar iets aan heeft Gas
pedaal los. Hij pruttelde nu
lekker. Koppeiingspedaal los
en hij sloeg weer af, hoewel de
pook in de vrijstand stond. Ik
vloekte. Eigenlijk meer omdat
ik mijn adem op de voorruit
zag bevriezen dan vanwege de
motor. Daarin had ik nog
steeds alle vertrouwen.
Ook dat nog. Dadelijk moet
ik ook nog vijf minuten zitten
wachten tot de blower de voor
ruit schoon heeft, dacht ik. Een
korte rit in de nacht van maan
dag of dinsdag schoot me te
binnen. We hadden zitten ver
gaderen en het was laat gewor
den. Het is 's-morgens om half
tien al geen lolletje om je rui
ten, die tegenwoordig de opper
vlakte van een eettafel hebben,
te moeten schoonkrabben.
Vooral niet als er zo'n heel fijne
mist op is neergekomen en be
vroren. 's Nachts in een snij
dende oostenwind is het een
doffe ellende.
Toch moet je het even gron
dig doen. Ik heb een hekel aan
mensen - of liever: aan hun
mentaliteit - die rondrijden
met maar half schoongemaakte
ruiten. (Dat neemt niet weg dat
ik afgelopen maandagmorgen
zelf mijn achterruit ook niet
van rijp en ijs had ontdaan. Per
slot van rekening heb ik twee
goed afgestelde buitenspiegels
en verder rekende ik op de ach
terruitverwarming. Maar die
had na acht kilometer nog geen
streep doorzicht in het ijs ge
maakt en opeens zat er een in
haler naast me die ik niet had
zien aankomen. Die andere
chauffeur moet dat gemerkt
hebben ook want doordat ik
WIMKOCK
met m'n linkerwielen over de
middenstreep zat, dwong ik
hem langs me heen te glippen.
Ik voelde me betrapt).
Gelukkig had ik twee krab
bers in de auto - een slechte en
een tamelijk effectieve - en
hulp van een passagier. Omdat
dit een vrouw was gaf ik haar
de goede krabber en stond ik
zelf te klungelen met de slechte.
Stoom afblazend stonden we te
zwoegen. Er bleef door de duis
ternis hier en daar nog wel een
overgeslagen vlek zitten - 'hei
ligendagen' noemen ze dat bij
schilderwerk; althans bij de
marine - maar we hadden de
ruiten tot aan de randen toe he
lemaal bewerkt.
We zagen nóg niets want
zodra we in de auto gingen zit
ten besloeg de voorruit aan de
binnenkant en bevroor de con
dens onmiddellijk. Blower op
volle kracht en toch maar ge
probeerd. Het was laat, de stra
ten waren leeg en goed verlicht.
Ik reed voorzichtig van de ene
lantaarnpaal naar de andere.
Na enkele tientallen meters had
de blower aan de onderrand
van de ruit al wat bevroren
condens weggeblazen zodat ik,
gebukt achter het stuur zittend
al een wat helderder uitzicht
naar voren kreeg. De passagier
voorkwam door tijdig te roepen
dat ik een trottoirband mee
pikte en ik was blij dat ik niet
in een deel van de stad zat dat
recentelijk is volgezet met be
tonnen paaltjes, bedoeld om
een slingerroute te maken over
wat voordien een behoorlijke
doorgang was.
De blower deed z'n werk
voortreffelijk. Ik schat dat ik al
na 3 i 400 meter rechtop kon
gaan zitten. Nu had de achter
ruitverwarming wel effect. De
zijruiten waren schoon na een
paar vegen met de handschoen.
Vijf minuten later, het interieur
kwam al lekker op tempera
tuur, was ik thuis en parkeerde
ik de auto op z'n vaste stek,
tussen de plakken ijs, overblijf
sels van de natte sneeuw van
vorige week die met de dag
zienderogen kleiner worden,
weggevreten als ze worden door
vorst en autobanden.
Nadat de motor was afge
slagen bij het op laten komen
van het koppelingspedaal
moest ik nog twee pogingen
doen. Het ding dat je kon ho
ren rondwentelen deed dat
steeds moeizamer. Maar ten
slotte liep de motor als van
ouds. M'n ochtendhumeur,
even zonnig als de ochtend zelf,
met een nog verschrikkelijk ver
weg en laag staande koude zon
dus, had er niet onder geleden.
Ook al niet omdat het een
droge nacht was geweest en de
autoruiten voor de verandering
eens schoon waren gebleven.
Illllll
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst V 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur. Markt 28.01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1V 01100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krent niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584- Rabo rek. 101053738.
DONDERDAG 15 JANUAR11987
T5 PAGl
Door Pie ter Eggen
HET kabinet begint ko
mende vrijdag aan een
van de politiek moeilijk
ste onderwerpen van
zijn zittingsperiode: de
regeling van de eutha-
nasie-kwestie.
Het onderwerp houdt de
Haagse gemoederen dan ook
danig bezig. Het is een van de
weinige zaken, waarover
CDA en WD onderling fun
damenteel van mening ver
schillen. De christen-demo
craten willen van een veran
dering in het wettelijke ver
bod op euthanasie niets we
ten, de liberalen willen
euthanasie uit de sfeer van
de strafwet halen.
Tussen die twee stellingen
ligt een wereld van verschil
len en tegenstellingen. In het
regeerakkoord, dat beide
partijen afgelopen zomer
hebben gesloten, wordt de
verdeeldheid op slimme
wijze in woorden omgezet Zo
slim zelfs, dat het CDA op
voorhand het politieke pleit
van de WD heeft gewonnen.
Dat wil niet automatisch
zeggen dat het kabinet er toe
zal komen helemaal niets te
regelen. Maar wat wel gere
geld wordt, zal minder ver
gaan dan wat in de recht
spraak intussen de norm is
geworden.
De discussie over een
nieuwe of vernieuwde eutha
nasiewetgeving woedt al vele
jaren en in politiek-Den
Haag sinds ruim drie jaar in
verhevigde mate.
In 1982 gaf het toen nog zit
tende kabinet Van Agt-III
een zogeheten Staatscommis
sie de opdracht te onder
zoeken in hoeverre een ver
andering van de wetgeving
op het gebied van de eutha
nasie wenselijk was.
Omdat die commissie zeer
lange tijd taal noch teken
gaf, kwam het D66-kamerlid
Wessel-Tuinstra met een ini
tiatief-wetsvoorstel. Bedoe
ling van dit voorstel was om
euthanasie uit het wetboek
van strafrecht te halen. Niet
langer zouden artsen die
euthanasie hadden uitge
voerd, moeten worden ver
volgd, mits ze zorgvuldig te
werk waren gegaan.
Achtergrond van het ini
tiatief van D66 was dat de
rechter al sinds een aantal
jaren artsen niet veroor
deelde voor gepleegde eutha
nasie. Kennelijk was in de
samenleving en de recht
spraak euthanasie veel
geoorloofder dan in de wet
Die verbiedt euthanasie im
mers nog steeds.
De wetsteksten die Wes
sel-Tuinstra ontwierp, wer
den door de Raad van State
en door de collega-kamerle
den zo onder het mes gelegd,
dat het initiatief flinke ver-
Door Jan van de Ven
JURISTEN liggen niet wakker van het politieke gekras
om euthanasiewetgeving. Zij kennen de oeverloze debaty
over levensbeschouwelijke zaken tussen christen-democtj
ten en liberalen. In het gedenkboek 'Honderd jaar straf
recht' is aan dit onderwerp zelfs een hoofdstuk gewijd.
Mr. E. Wessel-Tuinstra
van D66.
- foto de stem /johan van gurp.
anderingen doormaakte. Tot
wetsveranderingen leidde
het initiatief nog niet
In de zomer van 1985
kwam dan eindelijk de
Staatscommissie met het
langverbeide advies. In dat
advies zaten drie standpun
ten. Een zeer grote meerder
heid achtte legaliseren van
euthanasie toelaatbaar, mits
de patiënt in 'een uitzichtloze
noodsituatie' verkeert Een
minderheid van de commis
sie, onder wie de voorzitter
mr. Jeukens, vond dat doden
op verzoek is toegestaan als
'het overlijden onafwend
baar aanstaande is'. Het
derde standpunt, ingenomen
door twee leden van de com
missie, kwam neer op hand
having van de strafbaarstel
ling van euthanasie zoals nu.
Het advies van de staats
commissie was bedoeld om
het kabinet een handvat voor
verder handelen te geven.
Dat deed het ook, hoewel het
verdeelde advies natuurlijk
iedereen precies datgene gaf
wat hij/ zij er uit wilde ha
len. De voorstanders van
wetswijziging zagen vooral
de grote meerderheid vóór
aanpassing van de wetge
ving. De tegenstanders kwa
men met het argument dat
als vijftien deskundigen on
derling zo verdeeld zijn, de
tijd nog niet rijp is voor na
dere wetgeving.
Beide standpunten waren
ook terug te vinden in de po
litieke discussie. WD'ers be
kenden zich nadrukkelijk
vóór wetswijziging, het CDA
keerde zich daar tegen. In de
politiek verwordt een derge
lijke tegenstelling bovendien
altijd tot een machtsvraag.
De relatie tussen de coalitie
genoten CDA en VVD is tij
dens het eerste kabinet Lub
bers niet zo slecht geweest
als in de laatste maanden
van 1985, juist door de eutha-
nasie-zaak.
Er werd korte tijd zelfs ge
speculeerd over de val van
Minister Brinkman (WVC) en minister Korthals-Altes
(Justitie): geen overeenstemming over het
euthanasiestandpunt.. - foto s de stem /johan van qurp
mer kon worden aangeno
men. Dat zou immers neer
komen op bruskering van de
regering, die zich de moeite
had genomen een wetsvoor
stel te maken.
Na drie uitputtende verga
deringen van de Tweede Ka
mer over procedures, werd
uiteindelijk besloten de
'Proeve' en het D66-initiatief
beide naar de Raad van State
te sturen voor advies.
Intussen was de tijd zover
voortgeschreden dat de ver
kiezingen van mei werden
gehouden. CDA en WD, die
ook daarna mochten door
gaan, legden vervolgens na
veel touwtrekken in het re
geerakkoord een passage
vast over een eventuele rege
ling van de euthanasie
kwestie. Ook die blinkt uit in
politieke spitsvondigheid.
De coalitiegenoten spraken
af wettelijk te regelen wat
allemaal niet onder euthana
sie moet worden verstaan.
Datgene wat in CDA-kring
passieve euthanasie heet (het
staken of doen staken van
zinloos geacht medisch han
delen), mag in het vervolg
stervensbegeleiding worden
genoemd. Toezicht hierop
valt onder de tuchtrechter en
niet onder de strafrechter.
CDA en WD spraken ook af
beter inzicht te krijgen in het
aantal euthanasie-gevallen.
Euthanasie moet als zoda
nig ook op de overlijdensakte
vermeld worden. Daartoe
wordt de Wet op de Lijkbe
zorging aangepast.
Het politiek gewichtigste
onderdeel van de afspraak
betrof evenwel de afspraak
dat CDA en WD samen nog
een poging doen om tot wet
geving te komen. Ze doen dat
een half jaar na advies van
de Raad van State en langs
de lijnen die dit hoogste ad
viescollege aangeeft Lukt
dat niet dan zijn de partijen
vrij om te handelen zoals ze
willen. De vrijheid wordt in
geperkt door de opdracht het
Vanaf het begin van deze eeuw, toen coalitievorming
intrede deed, bestaat tussen de twee politieke groepei
een uiteenlopende opvatting over immateriële (levens?»
schouwelijke) zaken. De tegenstelling heeft er onder and
toe geleid, dat er zeventig jaar over abortus is gesprol
voordat een regeling tot stand kwam.
Met het onderwerp euthanasie gaat het niet anders. Ou
dertussen heeft de rechterlijke macht wel geleerd niet
te wachten op aanpassing van de strafwet. Bleef aboi
heel lang ook in de rechtspraak een heet hangijzer,
jnNPERDAG 15 JANUA
Van onze Haagse redactie
.gig HAAG - Deeltijdwerkers
'„eten verplicht bij het zie-
fonds verzekerd blijven.
ut aantal uren dat ze werken
„ag geen rol spelen bij het
-te/oord op de vraag of ze in
JJt ziekenfonds moeten bllj-
'Cpat staat in een advies dat
gociaal-Economische Raad
SER) vrijdag zal vaststellen,
v SER was om advies ge-
Taagd, omdat sedert de wijzi-
[ing
van het ziekenfondsstel-
ighas
iSch<
heel lang ook m de rechtspraak een neet nangijzer, j
rechtsontwikkeling van euthanasie is meteen op gang gek» RqHQCII VOOl"
het kabinet, toen duidelijk
werd dat de meest betrokken
ministers Brinkman (WVC
en CDA) en Korthals Altes
(Justitie en WD) niet tot
overeenstemming konden
komen. De crisissfeer werd
nog versterkt door het op dat
moment uitgesproken onge
lukkige WD-fractievoorzit-
terschap van Nijpels. Diens
mistasten in enkele politieke
binnenbrandjes leidde ertoe
dat de liberalen de euthana
sie naar buiten met onge
kende felheid en hardheid
brachten Gedreigd werd
zelfs het D66-initiatief aan
een meerderheid in de Ka
mer te helpen Dat initiatief
had inmiddels sterke veran
deringen ondergaan en sloot
eind 1985 sterk aan bij de for
muleringen van de meerder
heid van de Staatscommissie.
In januari 1986 - nu dus
precies een jaar geleden -
hakte Lubbers op de van hem
bekende ingenieuze wijze de
Gordiaanse knoop door. Het
kabinet (CDA- én WD-mi-
nisters dus) presenteerde een
zogeheten 'Proeve'. Kern van
de 'Proeve' was dat er géén
wijziging in de wetgeving
moest komen (CDA-wens),
maar dat als er toch een
wetswijziging zou komen
(WD-wens) deze moest uit
gaan van het principe dat
euthanasie pas mogelijk is
als er sprake is van een 'con
crete doodsverwachting'.
Weer een nieuwe term, die
net als het 'ondraaglijk lij
den' en de 'uitzichtloze nood
situatie' tot uitvoerige en in
gewikkelde interpretaties
leidde. De duidelijkheid werd
er niet mee gediend. Maar
daar was het Lubbers ook
niet in eerste instantie om te
doen.
De 'Proeve' was vooral een
politieke meesterzet Het ka
binet blokkeerde door indie
ning van een voorstel dat
slechts de schijn van een
wetsvoorstel had, dat het
D66-voorstel snel door de ka-
men.
Dankzij uitspraken in euthanasie-zaken heeft de samet j» 1
leving in enkele jaren richtlijnen gekregen, waarbinnen g» iienStpilCnt
wetensvol werkende artsen zonder gevaar voor strafrecht»
lijke gevolging gehoor kunnen geven aan de wens van pa
tiënten een menswaardige dood te sterven.
Die richtlijnen zijn voor niemand uit het Nederlands
rechtsgebied te negeren. Het hoogste rechtscollege - de Hog» UTRECHT (ANP) - De bonden
Raad - staat achter de ontwikkeling, biedt de zekerheid dj pan dienstplichtige militairen,
nu en in de toekomst het grensgebied tussen strafbaarpvDM en AVNM, zijn in prin-
niet-strafbaar is aangegeven. Komende vervolgingen doe tipe wel te porren voor het in-
officieren van justitie kunnen hooguit nuanceringen aan- poeren
brengen in het oirbare. poor vr
Zo zegt de Hoge Raad in het laatste geruchtmakende as pan een eerlijke verdeling van
rest betreffende euthanasie, dat niet alleen lichamelijk
den reden kan zijn voor dood-op-verzoek, maar ook geeslo gouwen vinden ze het een
lijk lijden een geoorloofde aanleiding kan zijn. Op zichii joede zaak als ook vrouwen
deze stellingname geen uitbreiding van de richtlijnen, ft f0or hun nummer in dienst
grens wordt slechts scherper getekend. gouden moeten, maar ze ach-
Het gegeven, dat iedereen een beroep op de rechtszeke en op dit moment de tijd er
heid van het rechtersrecht (jurisprudentie) mag doen, stan gog niet rijp voor, zo lieten
niet uit onze tijd. Het is duizenden jaren oud en zo ingebed; woordvoerders van beide bon-
het recht, dat zelfs de wetgever er niet onderuit kan.
Stel, de wetgever (volksvertegenwoordiging en regens»
besluit toch euthanasie in de strafwetgeving te regelen. Dï
kan hij niet heen om de inmiddels aanvaarde regels, voort
tairen - stelt dat er zeker tot
990 nog geen beroep hoeft te
vloeiend uit de jurisprudentie. Het CDA kan dus niet korre Jing van dienstplichtig mili-
met een voorstel dat minder inhoudt dan de huidige prak
tijk.
Vandaar dat juristen niet wakker liggen van de discussia porden gedaan op de vrouwen
tussen politieke partijen. Zij weten immers, dat de liberal imdat het 'mannelijk poten-
sering van het onderwerp euthanasie is totstandgekoma ieel' voorlopig toereikend is.
Zonder aanpassing van het strafwetboek.
Alles wat er nu nog in politiek Den Haag over euthanasi [aarlij ks heeft defensie circa
wordt gezegd, kan wel verwarring onder de bevolking ver 0.000 dienstplichtigen nodig
groten, maar niet de rechtszekerheid aantasten. in daarvoor kan men kiezen
lit een potentieel van circa
20.000 mannen.
voortbestaan van de coalitie
niet in gevaar te brengen.
Dat deze tekst vooral het
CDA goed uitkwam, bleek
kort na de tot standkoming
van het nieuwe kabinet De
Raad van State kraakte zo
wel het D66-initiatief als de
'Proeve'. Belangrijkste argu
ment van de Raad: de geko
zen gronden voor strafuit
sluiting zoals 'concrete
doodsverwachting' en 'uit
zichtloze noodsituatie' bieden
geen juridisch houvast De
Raad concludeerde mede
daardoor dat het wijzigen
van wetten op dit moment
niet wenselijk is, gezien de
diepe meningsverschillen in
de samenleving. Laat de zaak
rusten, is kort gezegd het
Door Frank van Ooijen
VORIGE maand be
richtte deze krant dat
door de invoering van de
superheffing in 1984
bijna 30 procent van de
melkveehouderijen in
Zeeland en meer dan 10
procent van deze bedrij
ven in Noord-Brabant
op de fles zijn gegaan.
De klappen zijn voor de
boeren in deze zuide
lijke bedrijven het hardst
aangekomen omdat hier re
latief veel kleine melkvee
houderijen voorkomen. De
toekomst voorspelt weinig
goeds voor de melkveehou
ders. De Europese Gemeen
schap lijkt nu definitief af te
willen rekenen met de geld
verslindende zuivelbergen en
melkplassen.
Alleen schaalvergroting
lijkt het boerenbedrijf nog te
kunnen redden, maar dat be
tekent wel dat er een groot
aantal boeren in Nederland
zullen moeten afhaken. Is er
nog een alternatief voor
agrarisch Nederland of rest
de boeren slechts het aanha
len van de buikriem?
„Jazeker", zegt Frans
Buysse, verbonden aan de
Katholieke Emigratie Cen
trale in Den Haag. „In Ca
nada blijken nog steeds grote
mogelijkheden voor onder
nemende agrariërs uit Ne
derland te liggen. De tijd is
voorbij dat je een zeer avon
tuurlijke pioniersgeest moet
hebben om de sprong over de
oceaan te maken".
Zakelijk inzicht, een aar
dig startkapitaal en uitge
breide informatie voordat
men tot de aankoop van
grond en een boerenbedrijf
overgaat zijn nu de voor
naamste voorwaarden voor
een succesvolle nieuwe start.
Op de emigratiecentrale in
Den Haag bespeurt men
weer een opleving in aanvra
gen voor emigratie. Met
name de interesse van de
kant van van landbouwers is
groot
Canada is traditioneel het
belangrijkste bestemmings-
land voor Nederlandse mi
granten. Vanaf de Tweede
Wereldoorlog tot 1984 zijn er
maar liefst 185.000 landgeno
ten daar een nieuwe toe
komst gaan opbouwen. Sa
men met hun nakomelingen
zijn zij goed voor een half
miljoen personen. Ongeveer
tien procent daarvan bestaat
uit boeren.
Welke mogelijkheden en
voordelen biedt Canada nu
voor agrariërs en eventuele
andere beroepsgroepen? Vol
gens Buysse is er vooral be
hoefte aan landbouwers.
„Maar ook andere onderne-
mersgroepen of verpleeg
kundigen, fysiotherapeuten,
(electro-)technici, informati-
caspecialisten, koks, accoun
tants, schoen- en gereed
schapsmakers zijn in Canada
meer dan welkom. Het libe
rale ondernemersklimaat, de
afwezigheid van strakke re
gelgeving en de grote mate
van zelfstandigheid die men
van middenstanders eist, zijn
op de eerste plaats aanlokke
lijk als men een zaak voor
zichzelf wil beginnen".
Aan welke economische
sectoren moet je dan denken?
Buysse: „Garagebedrijven,
detailhandel, toeristensector
en cateringbedrijven. Maar
Canada is op het moment
toch vooral interessant voor
Nederlanders die een boeren
bedrijf willen beginnen. In
Nederland is de rek er nu wel
uit, alleen de hele grote, vol
ledig gemechaniseerde agra
rische bedrijven zullen de
Een Nederlandse familie voor wie de emigratie naar
Canada een succes geworden is. - foto emigratiecentrale
naderende sanering overle
ven".
„Het probleem in Canada
is dat er een enorme vergrij
zing onder de boeren op
treedt Veel boeren zitten
daar zonder opvolger terwijl
schaalvergroting van boe
renbedrijven daar minder
voorkomt dan hier. Daar heb
je met 40 hektare grond al
een levensvatbaar bedrijf,
hier pas met ongeveer het
dubbele. Bovendien is het
mogelijk om daar met met
wat meer traditionele metho
den en met minder supermo
derne landbouwmachines
boerenbedrijven toch op een
rendabele wijze te runnen".
„Laten we de voordelen
eens op een rij zetten. Op de
eerste plaats is dat de goed
kope grond. In de dichtbe
volkte provincie Quebec is de
grondprijs duurder dan in de
dunbevolkte westelijke pro
vincie Alberta, maar over het
algemeen lom je stellen dat
je in Canada voor hetzelfde
geldbedrag tien maal zoveel
grond van vergelijkbare Ne
derlandse kwaliteit kunt ko
pen als in ons land".
Voor een melkveebedrijf in
de Atlantische provincies
met zo'n 40 koeien en 40 hek
tare grond met gebouwen
plus landbouwmachines en
de benodigde quota voor de
melkproductie, betaal je
350.000 Canadese dollars
(ruim een half miljoen gul
den). Dat is dan geen super
modern bedrijf maar wel een
rendabele onderneming.
Volgens de Emigratiecen
trale strekt ook de aanwezig
heid van verschillende groei
sectoren in de Canadese
landbouw tot voordeel van de
Nederlandse agrariër omdat
hij vaak aan de vereiste vak
kennis kan voldoen. Frans
Buysse: „Terreinen waar nog
volop expansie mogelijk is
zijn bijvoorbeeld de cham
pignonteelt en de groente
teelt met water als voedings
bodem. Het jaar 1986 Is voor
de champignonteelt in Ne
derland slecht geweest, in
Canada zitten ze te springen
om mensen die paddestoelen
voor consumptie willen kwe
ken. Daar liggen uitstekende
concurrentiemogelij kheden.
Een Nederlandse champig
nonteler die ik in Ontario heb
ontmoet, had binnen twee
jaar alle kosten eruit".
„Verder zijn er de gequo
teerde sectoren voor de pro
ductie van melk en pluimvee,
die ondanks het bestaan van
productiebeperkingen toch
veel perspectieven bieden. De
quota zijn afgestemd op de
vraag van binnenlandse
markt Stopt er een boer met
werken dan komt zijn quo
tum op de markt en daar kan
door geiinteresseerden een
bod op gedaan worden. Min
der perspectieven bieden
graan-, rundvlees- en aard
appelproductie".
„Een derde voordeel is dat
door de huidige lage koers
van de dollar emigratie rela
tief gunstig is. Bovendien is
de hypotheekrente in een
paar jaar gedaald van 21
naar 11 procent Daarop is
dan zelfs nog een rentesubsi
die mogelijk van de overheid.
En fiscaal is het klimaat ook
een stuk aangenamer dan in
ons land".
De Emigratiecentrale
raadt geïnteresseerde boeren
aan om eerst eens goed in
Canada rond te kijken voor
dat men besluit een boeren
bedrijf te kopen. Win infor-
beer de financiering ronds
krijgen voor ongeveer
onderneming. Pas daar®
moet je de procedure voo;
emigratie in werking zettsi
en helemal op het laatst moï
je aan de verkoop van het te
drijf hier gaan denken
over kop het bezit verkop
heeft veel mensen heel
ellende opgeleverd. Je
immers nooit 100 procent
ker of je toegelaten wordt
Canada.
Buysse wijst er nog op
er voor jonge boeren een
gelijkheid bestaat om inO
na da een tijd te werken?
boerenbedrijven, zodat ze®
lokale situatie kunnen
kennen en een beter ovens
je lasten tussen mannen en
jen woensdag weten.
De AVNM - met 18.000 leden
grootste belangenvereni-
Beide bonden hebben geen
standpunt van de Raad vj ,oed woord over voor de plan-
State.
Voor de WD, die de libe
ralisering hoog in het vaai
del had geschreven, is
gelet op het regeerakkoord
niets minder dan een
rechte nederlaag. Het is nil
te verwachten dat het
net in de discussies die ^„Ulp hnnrlprHpn
weken gevoerd worden, tl Lllivclc IlOIlUcIUcll
een revolutionaire aanpas
sing van de wetgeving zr
komen.
Euthanasie blijft in dat e
val gewoon strafbaar, hl
weinig daarvan ook in d 1TX HAAG (ANP) Enkele
praktijk te merken zal zij: zonderden Nederlanders heb-
Doden op verzoek blijft dar belangstelling getoond om
door voorlopig nog een ris zoor de Verenigde Staten te
kante en tamelijk obscir smigreren na de aankondiging
bezigheid. ran het Amerikaanse ministe
rie van Buitenlandse Zaken
lat de VS dit jaar 10.000 extra
mmigranten toelaten, aldus
een woorvoerder van de emi-
iratiedienst van het ministe
rie van sociale zaken en werk-
sen van staatssecretaris Van
louwelingen van defensie om
innenkort 63.000 buitenge
woon dienstplichtigen te vra-
en of ze alsnog hun dienst-
licht willen vervullen.
gelegenheid.
De Amerikaanse grenzen
'lijven normaal voor buiten
anders gesloten, als zij geen
matie in over de lokale land- amilie in de VS hebben, er
bouwmarkt, stel je op ach om studieredenen willen
hoogte van de prijzen ve restigen en in de categorie
grond e.d. Neem dan optie? schaars personeel vallen. Ook
een bedrijf, controleer oft 'oor deze categorieën worden
geen schuld op rust en p» iverigens maximale aantallen
'astgesteld. De 10.000 extra
mmigranten vallen buiten
helft van de waarde van? leze categorieën en daarvoor
jan in beginsel iedereen zich
lus aanmelden.
over al dan niet emigres'
Kom je recht van een 1®J
bouwschool in Nederls?
dan kun je via het
naamde jongeren boerenpw
gramma met een salaris
600 dollar per maand als t*
renknecht aan het werk v?
een tijdelijke periode.
•Degenen in Zeeland
meer willen weten over
mogelijkheden van emigrzj
naar Canada kunnen op w
dagmorgen 16 januari op
E Verenigde Naties werken met t
lar /an de daklozen uitgeroepen
teken gestaan van de vluchtelin
iet van de themajaren niet altijd e\
enover dat het creëren ervan no
«ere vorm van extra aandacht v
roepen is meegenomen.
In Nederland is het 'Jaar van di
activiteiten van de kerken nie
gen beslissing kunnen new? °oral het openzetten van de kerk
et land dreigden te worden uitgez
sroorzaakt. Tijdens een gistere
®ett de secretaris van de Raad
verheid er maar rekening mee n
"ederiand vaker naar dit actiemidd
De Raad van Kerken heeft een
«komstige strijdvaardige houdinc
'Schraal aan het worden', aldus
™ken, ds Siebe van der Zee. Vai
?°9 cijfermatig. Nederland verleer
c!?®nd inwoners asiel, in België z
ouo vluchtelingen op de tienduize
cijfers die er niet om liegen,
man uc- h, u't de wereld helpen dat
Arbeidsburo in MiddelW chtelingenbeleid. Hiermee is ni
terecht. Om half elf w01® wagenwijd moet openze
•lichting»1" jnhartigheid kent zijn beperking
st dat Nederland - zeker geziei
•Voor Noord-Brabant w*1 nden in West-Europa - een soe
deze bijeenkomst op m8*" lar|teren
dag 19 januari om half Het voorstel van de Raad van K
D Htelin9en "OP uitnodiging', toe
Voor^ncer ^nformatie ïg» "™er kan in ieder geva,
men bellen met de K»* 'an de^pv®n Yfnde vluchtelingen
lieke Emigratiecentrale1 erlan*Lmethode moet echter ni<
Den Haag. oortno 9?,6n 009 meer heeft voor
0°dgevaiien moet er altijd plaats
