UITBLAZEN
Echtpaar Goeree religieus ontoerekeningsvatbaa
Ontwikkelingshulp Nederland
is veel te eenzijdig gericht
SDI-standpunt
Sacharov wijkt
af van VS èn SUI
Italië streeft Engeland voorbij
even..t
D10T1M
ACHTERGROND
ZWOLS EVANGELISTENPAAR: „DAN IS AUSCHWITZ EEN LEUGEN"
KLACHT BIJ MINISTER
Administratie
Dokumentatie
Financiën
Planning
Tekst
verwerking
ge Stem com
'Moe maar
voldaan
VEERKRACHT VAN ECONOMIE ONBEGRIJPELIJK
m
PERSONAL
COMPUTER
RAI 87
Lichtpuntjes
WIM KOCK
De jaren
zestig (14)
WOENSDAG 14 JANUAR11987
T5
20-24 januari
AMSTERDAM raï
WOENSDAG 14 JANUAF
Verkoop auto's
aanzienlijk
gestegen in '86
SHARM-el-Sheik, zo
lees ik in een krant, is
tegenwoordig een wit
spookdorp waarvan de
Egyptenaren, tot nu toe
met weinig sukses, een
centrum van Sinaï-toe-
risme willen maken. De
wereld raakt overvol met
toeristen, dus worden nu de
woestijnen opengelegd. Althans
dat probeert men. Zou het luk
ken dan kunnen de toeristen
van de 21ste eeuw misschien
toch naar de maan.
We leven snel. Van Sharm-
el-Sheik had ik geloof ik nog
nooit gehoord toen de naam
plotseling opdook in het we
reldnieuws. Dat was in 1967
toen Israëlische tanks hun won
derbaarlijk snelle opmars
maakten tegen het snel in wan
orde rakende Egyptische leger.
De naam Sharm-el-Sheik ver
oorzaakte grote opwinding op
de redactie-buitenland waar ik
toen zat. Wij Nederlanders
stonden in die dagen nog bijna
als èèn man achter Israël.
Toen de strijd gestreden was
en de wapenstilstand gesloten,
schreven we een commentaar
waarin we Israël complimen
teerden met de snelle overwin
ning, maar indachtig de wijze
woorden van Winston Chur
chill, ook de hoop uitspraken
dat de overwinnaar zich edel
moedig zou gedragen tegenover
de verslagene. Daar is toen nog
een felle discussie over geweest
met een collega die van edel
moedigheid niets wilde weten.
Over de Palestijnse kant van de
zaak werd in cue dagen zelden
iets vernomen in Nederland.
De jongeren van nu zijn de
kinderen van hen die in de ja
ren zestig jong waren. Tot ver
velens toe wellicht horen ze
over die rumoerige jaren, toen
er van alles gebeurde en van al
les veranderde. De jaren zestig
zijn een mythe geworden, maar
dan wel een zeer generatie-ge-
bonden mythe. De jongeren
zijn niet onder de indruk van
onze 'revolutie' en de ouderen
zeiden toen al dat er niet veel
van terecht zou komen omdat
mensen nu eenmaal mensen
waren en elke gulden die je uit
gaf ook moest worden ver
diend.
Na zoveel jaren blijken het
voor mij toch internationale ge
beurtenissen te zijn geweest die
de diepste indrukken achterlie
ten in mijn herinnering. De po
litieke moorden in Amerika bij-
De vorige afleveringen van
deze serie stonden in de krant
op 16, 21 en 26 aug.; op 6
sept.; op 9,21 en 30 okt; op 6,
14,20 en 28 nov. en op 5 en 13
dec.
de inval van de Sovjet-tanks. 1
Niks afstandelijke journalistiek 5
op de redactie-buitenland:
woedend waren we. Een ander 3
soort woede dan in 1956 bij het j|
neerslaan door de Russen van
de Hongaarse opstand. Toen 5
wilden we er nog op af. Binnen 3
dagen leerden we dat dét niet
kon, zodat we dat in 1968 van
meet af aan al wisten. Machte- j§
loze woede.
Die emotionele betrokken-
heid bij het nieuws voel ik niet
vaak meer. Of het nu aan het 3
tijdsgewricht lag, aan het soort
werk dat ik toen deed, feit is jjj
dat ik het idee heb dat ik de ja-
ren '60 intensiever heb beleefd 3
dan de decennia die erop volg-
den. Het kan natuurlijk ook
zijn - ik ben tenslotte twintig 3
jaar ouder - dat ik ben gaan lij-
den aan de kwaal waaraan vrij-
wel geen vakgenoot ontsnapt: E
cynisme. Dat idee van: we heb- 3
ben het al vaker gezien en we
weten wel hoe dat ongeveer zal E
aflopen.
Het vervelendste karwei dat
ik me voor de vuist weg herin-
ner had te maken met de toen 3
groeiende openheid in de me-
dia. Dus ook in De Stem. Op
27 april 1967 werd prins Wil-
lem-Alexander geboren. Zeker- g
heid daarover hadden we pas 's
avonds rond half negen. Dat
werd dus weer aantreden met
dubbele bezetting. Ik kreeg van s
de hoofdredacteur opdracht 3
een 'vooraanstaand gynaeco-
loog' alles te ontfutselen over E
de keizersnede. Het stuk moest 3
op de voorpagina en zo zat ik te g
zwoegen op een artikel over EE
'waarom wel een keizersnede
en niet een andere operatieve 3
ingreep als daar waren: de E
tangverlossing en de geboorte 3
per zuignap.'
Ik heb dat stuk nog eens op- E
gezocht en zie dat ik zelfs de 3
nogal onnozele vraag moest
stellen of het waar was, 'zoals E
de volksmond wilde', dat een 3
vrouw die eenmaal met de kei- E
zersnede was verlost nooit meer E
kinderen kon krijgen. „Non-
sens", zei de geleerde en zijn E
gelijk is later op Drakestein wel E
aangetoond.
Nadat de krant was 'gezakt' g
tracteerde de hoofdredacteur E
bij dit soort bijzondere gelegen- E
heden altijd bij de buurman, de
sociëteit, op een paar dik ver- E
diende glazen. En daar schoven E
we aan, moe maar voldaan, zo- E
als we dan zeiden, met opzet E
een van die cliché's gebruikend E
die we voor geen goud in de E
krant wilden zien staan.
voorbeeld. Robert Kennedy,
Martin Luther King en vooral
de moord op John Kennedy in
1963. We hadden kraamvisite
toen we het bericht hoorden.
Mijn beschuit met muisjes bleef
onaangeroerd. 'Naar de krant!'
Heel de dagploeg kwam vrijwil
lig terug; zelfs een sportredac
teur die een vrije avond had
kwam zijn diensten aanbieden.
Elke strook aanvullend nieuws
van de telex werd besproken.
Met een brok in de keel soms.
We waren echt geschokt.
En dan, nóg een voorbeeld,
Praag in '68. De enthousiaste
sympathie waarmee we schre
ven over de Praagse lente en
hoe die euforie werd verstoord
door wat we diep in ons hart al
hadden gevreesd en voorvoeld:
iiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9. 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
1 24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of f 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje® 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Jan Bouwmans
HET evangelistenecht
paar Lucas en Jenny
Goeree uit Zwolle is on
verbeterlijk halsstarrig.
Het werd aangeklaagd
én veroordeeld wegens
antisemitisme, waar
door twee afleveringen
van hun blad 'Evan'
werden verboden.
Na korte tijd verspreidde
het de verboden bladen toch
weer. Bovendien preekte het
onvermurwbaar dat de holo
caust de vervulling is ge
weest van wat de joden blij
kens het evangelie over zich
zelf hebben afgeroepen toen
ze het hoofd van Jezus eisten:
„Zijn bloed kome over ons en
onze kinderen".
Nieuwe aanklachten wer
den ingediend door joodse en
christelijke organisaties,
waarop nog geen vonnis is
gewezen. En wat valt er af
gelopen weekeinde in de
brievenbus? Een nieuw pam
flet van het paar met de
boodschap: „Dan is Aussch-
witz een leugen".
De waarheid is volgens het
paar namelijk heel simpel
van tweeën één: ofwel heeft
de bijbel gelijk en is het 'Zijn
bloed kome over ons en onze
kinderen' in Auschwitz in
vervulling gegaan; ofwel zit
de bijbel er naast, is dat
evangeliewoord niet in
Auschwitz in vervulling ge
gaan, het bloed niet over de
joden gekomen en Auschwitz
derhalve een leugen. „Dan
zijn", zeggen de Goeree's let
terlijk, „er geen zes miljoen
joden omgebracht in de
tweede wereldoorlog! Dan
zijn de gaskamers van de na
zi's een fiktie van de moderne
Echtpaar Goeree, veroordeeld en onverbeterlijk.
IN EEN brief aan de minister van justitie vragen de evange
listen Lucas en Jenny Goeree om intrekking van de medio
augustus vorig jaar uitgegane telex, waarin mr. F. Korthals
Altes het politie-apparaat opdracht gaf intensieve controles
uit te voeren op hun lectuurverspreiding.
„Het verwondert ons zeer dat de politie bij zo'n gebrek aan
mankracht zoveel agenten beschikbaar heeft om jacht te
maken op twee evangelisten, die de joden het eeuwige leven
prediken dat er is in Jezus Christus", aldus de brief.
Lucas en Jenny Goeree verklaren in hun schrijven dat het
oorlogsverleden van de Nederlandse politie, 'die haar aan
deel heeft geleverd in het uitroeien van de joden door Hitier',
haar kennelijk nog parten speelt. „Nu wekt haar optreden de
indruk dat zij haar fout zijn in de oorlog tegenover de joden
goed wil maken", schrijven de evangelisten, „alsof het evan
gelie van Jezus Christus de oorzaak is van de jodenhaat in
de wereld".
Jenny Goeree verklaarde, dat haar man zich tevoren
meldt bij de plaatselijke politie als hij met een groep aan
hangers daar overgaat tot verspreiding van de in grote op
laag vervaardigde folder Dan is Auschwitz een leugen. Vol
gens haar weet de politie niet goed raad met deze handelwij
ze, daar de folder geen deel heeft uitgemaakt van een vonnis
waarbij twee nummers van het gospelblad Evan werden
verboden wegens antisemitische uitlatingen. Toch worden
hier en daar, zoals in Den Helder en Emmen, exemplaren in
beslag genomen, maar volgt geen proces-verbaal.
mens! Dan is al het leed dat
de joden zou zijn aangedaan,
in scene gezet. Dan zijn het
allemaal leugens die de
mensheid dagelijks krijgt op
gediend!"
Daar lusten weinig hon
den-mag je hopen-brood
van. Men kan er bijna zeker
van zijn dat de Goeree's op
nieuw zullen worden aange
klaagd. En met een aan ze
kerheid grenzende waar
schijnlijkheid worden ver
oordeeld. Zou er echter ook
niet zoiets kunnen bestaan
als 'godsdienstig ontoereke
ningsvatbaar' op grond
waarvan passende maatre
gelen genomen zouden kun
nen worden; bijvoorbeeld ter
beschikking van de regering
stellen ofwel opnemen in een
inrichting?
De Goeree's ontoereke
ningsvatbaar verklaren is
vanuit joodse kring in het
verleden met alle kracht ver
worpen. Hun opvattingen
zouden namelijk nog te zeer
gemeengoed zijn onder chris
tenen. Dat moet niet alleen
aan de kaak worden gesteld,
maar ook strafrechterlijk
worden veroordeeld teneinde
de wettelijke grenzen af te
bakenen van de grondwette
lijke vrijheid van godsdienst
en meningsuiting. Daar valt
iets voor te zeggen, maar ook
heel veel tegen. De schaal
van dat gemeengoed zijn zou
dan bijvoorbeeld wel eens
duidelijker mogen vaststaan.
Maar veel erger is dat bij een
rechterlijke veroordeling de
opvattingen en ideeën zelf in
zekere zin nog buiten schot
blijven.
Is de strafrechter op zich
zelf al een wonderlijke plaats
om het pleit over godsdien
stige (waan)ideeën te be
slechten-mij doet het altijd
aan als een zwaktebod -een
vonnis reikt niet verder dan
verbanning van het veroor
deelde waanidee uit de open
baarheid op straffe van. De
dragers zelf van het waani
dee worden door het vonnis
niet genezen en het vonnis
bewerkt evenmind dat ze
niet voor vol worden aange
zien. Terwijl het onderhand
toch duidelijk is dat waani
deeën meestal ontspruiten
aan zieke geesten. En ook
godsdienst kan geesten ziek
maken.
Het zou nog wat anders
zijn indien de waanideeën
van de Goeree's direct gevaar
zouden opleveren. Het zou
zelfs nog anders zijn indien
andere lieden hun waani
deeën zouden kunnen mis
bruiken. Maar ook voor dat
laatste lijken ze amper mo
gelijkheden te bieden. Want
de Goeree's bestempelen in
hun 'Auschwitz-pamflet' de
christelijke kerk heel na
drukkelijk tot de moorde
naar van de joden. „Eeuwen
lang heeft de verdwaasde
kerk het bloed van Jezus op
de joden gewroken in plaats
van hen de verlossing door
het bloed te prediken. Op dit
christendom heeft Hitier zich
beroepen bij de volvoering
van zijn plan het joodse volk
uit te roeien. Zo is de kerk!
werktuig geworden in
den van de moorden
Zo blijft het joodse bl(
aan de handen van de
kleven". De Goeree's zeg
hiermee zoveel als: wat v>|
der gaat dan prediking,
moord. Daar val zelfs v'oj
louche figuren moeilijk
roep op te doen ter
vaardiging van wat ook.
De bijbel is eeuwenlti
beschouwd als pure blau
druk van de geschiede
Dat de Goeree's dit
steeds doen, maakt ze
zichzelf niet ontoereker
vatbaar. Maar vorige ge:
raties sloten hun ogen
voor de werkelijkheid,
zich onomstotelijk aandie
de. Welnu, dat doen de
ree's wel en in zulke mij
dat van ontoerekeningsvif
baar gesproken moet \J
den. Ze bijten zich zo vast]
hun waanidee, dat ze hett
staan om idee en feiten;
hun kop te zetten:
prediking vals is, kan Au
witz niet bestaan hebb
Zo'n gedachtengang kan;
leen ontspruiten aan
zieke geest. Dit erkennen!
dienovereenkomstig opt
den levert mijns inziens f
grondigere uitschakeling;
dan een gewoon strafvonnis]
Het vervelende is natac
lijk dat het Nederlands stal
recht niet voorziet in zoisf
als theologische of godsdis
stige ontoerekeningsvij
baarheid. Hebben theoloi
en godsdienstpsycholo.
hier niet een terrein brij
laten liggen dat dringend;
ontginning moet worden f
bracht: criteria ontwikke
om vast te stellen waar go
dienst van geestelijk ge
overgaat in geestelijk
zond. De strafrechter
hiervoor toch niet de
aangewezene
Door Mathieu Kothuis
DE BEELDEN van de
woonproblemen in de
Derde Wereld zijn over
bekend. Eindeloze krot
tenwijken rond de grote
steden, opgetrokken uit
schamele hutjes van
karton, golfplaten, hout,
jute zakken of uitgesla
gen olievaten.
In de ontwikkelingslanden
bestaat bijna geen stad zon
der deze ellendige 'voorste
den' waar de bevolking in
mensonterende omstandig
heden moet zien te overleven.
Deze 'shanty-towns' of 'bi
donvilles' zoals ze wel wor
den genoemd, zonder riole
ring en stromend water, vor
men een poel van ellende,
hoge kindersterfte en be
smettelijke ziektes. Boven
dien loopt de bevolking
voortdurend gevaar uit hun
huijes te worden verdreven
door de bulldozers van de ge
meentelijke overheden in een
machteloze poging om aan
deze ongebreidelde stadsuit
breiding een eind te maken.
Mexico-City is zo'n voor-,
beeld. Een agglomeratie met
18 miljoen mensen. Over tien
jaar zal de stad door natuur
lijke bevolkingsaanwas en
door de trek van Mexicanen
naar de stad zijn uitgegroeid
tot een onvoorstelbare me
tropool met 26 miljoen men
sen. Jaarlijks groeit de Me
xico City met de snelheid van
Amsterdam, dit wil zeggen
dat er per jaar 800.000 inwo
ners bijkomen. Het meren
deel van die nieuwe inwoners
belandt in een van de afschu
welijke krottenwijken aan de
rand van stad.
De situatie in Mexico City
is wellicht het meest schrij
nende voorbeeld van de gi
gantische stedengroei en
woonproblematiek in de
Derde Wereld. Volgens
schattingen van de Ver
enigde Naties woont nu veer
tig procent van de wereldbe
volking (twee miljard men
sen) in de grote steden. Bin
nen vijftig jaar zal dat zijn
opgelopen tot 60 procent het
geen neerkomt op vijf mil
jard mensen. In de ontwikke
lingslanden herbergen de
krottenwijken rond de grote
steden vijftig procent van de
stedelijke bevolking en deze
wijken groeien twee keer zo
snel als de steden als geheel.
Tegen 830 miljoen stadsbe
woners nu, zal dit aantal in
de ontwikkelingslanden rond
de eeuwwisseling zijn opge
lopen tot 2,1 miljard mensen,
vijftig procent van de totale
bevolking.
Tegen deze achtergrond
hebben de Verenigde Naties
1987 uitgeroepen tot het 'Jaar
van de Daklozen'. Volgens de
VN moet het duidelijk' zijn
dat de Derde Wereldlanden
de gigantische bevolkings-
en huisvestingsproblemen
nauwelijks alleen kunnen
oplossen. Wereldwijd zullen
dit jaar projecten worden op
gestart om deze problema
tiek onder de aandacht te
brengen en om aanzetten tot
verbetering te geven. Dit
Jaar van de Daklozen is niet
bedoeld als een éénmalige
aktie maar als een campagne
die rond het jaar 2.000 moet
uitmonden in een drastische
verbetering van de woon- en
leefomstandigheden in met
name de ontwikkelingslan
den.
De Nederlandse Habitat
Commissie (NHC) die met het
oog op dit Jaar van de Daklo
zen al in '84 werd opgericht
uitte deze week bij de pre
sentatie van haar activiteiten
scherpe kritiek op het Neder
landse ontwikkelingsbeleid.
Volgens de NHC neemt de
Nederlandse ontwikkelings
hulp, gericht op de zoge
naamde habitat- (woon-)
problematiek in de Derde
Weredlanden, sinds '76 snel
af. Een teruggang die vooral
in de afgelopen kabinetspe
riode tot uiting is gekomen.
Volgens NHC-voorzitter en
oud-minister Max van der
Stoel moet de ontwikkelings
hulp veel meer op de grote
steden dan op het platteland
worden gericht.
Minister Bukman (Ont
wikkelingssamenwerking) is
het met die kritiek niet eens.
Bukman antwoordde dat
juist het platteland in de ont
wikkelingslanden de basis
voor de economie vormt.
Daarom is de plattelandsont
wikkeling ook het centrale
Max van der Stoel voor
vechter van daklozen.
- FOTO ANP
thema in het Nederlandse
ontwikkelingshulpbeleid.
Door zo'n beleid wordt vol
gens de minister ook de huis
vesting en werkgelegenheid
op het platteland verbeterd
waardoor de trek naar de
grote steden verminderd.
Met deze reactie gaat Buk
man echter voorbij ^ian een
van de belangrijkste aspec
ten van de 'habitat'-proble-
matiek. De grote steden in de
ontwikkelingslanden groeieh
namelijk vooral zo snel door
de natuurlijke aanwas van
de bevolking in de krotten
wijken en veel minder door
de trek van het platteland
naar de stad. Een recente
studie van het Nederlands
Economisch Instituut (NEI)
in Rotterdam, verschenen in
opdracht van het ministerie
van VROM (volkshuisves
ting, ruimtelijke ordening en
milieu), heeft die ontwikke
ling nog eens bevestigd. De
samenstellers van de studie,
Michel van Pelt en Jan
Hoogland, pleitten voor ver
groting van de habitat-hulp.
„Plattelandsontwikkeling is
zeker niet hét antwoord op
stedelijke problemen, dus
moeten steden óók in aan
merking komen voor steun
op habitatgebied", aldus Van
Pelt en Hoogland. Andere
hulporganisaties, zoals de
Novib en Mensen in Nood,
hebben de habitat-proble
matiek inmiddels al wel on
derkend en habitat-projek-
ten in hun hulpprogramma's
opgenomen.
HET STANDPUNT van
de dissidente Sovjet-
kerngeleerde Andrej Sa
charov over de moge
lijkheid van een ruimte
defensie wijkt zowel af
van dat van de Ver
enigde Staten als van de
Sovjet-Unie. Dit blijkt
uit een verklaring die
Sacharov in Moskou
heeft uitgegeven.
Hij zegt met een nadere
verklaring te zijn gekomen
vanwege de misverstanden
die mogelijk ontstaan zijn
naar aanleiding van de op
eenvolgende uitspraken die
hij over SDI gedaan heeft
sinds hij eind december, na
een binnenlandse balling
schap van bijna zeven jaar in
Gorki, naar Moskou terugge
keerd is.
Sacharov, die baanbre
kend werk heeft gedaan voor
de produktie van de water
stofbom door de Sovjet-Unie,
meent dat men een laser met
x-stralen, spiegels in de
ruimte, elektro-magnetische
kanonnen, een wereldomvat
tend systeem van computers
voor de waarneming en het
geleiden van het vuur en veel
andere dingen kan maken.
Maar een sterke tegenstan
der zal steeds de middelen
vinden om door welke verde
diging dan ook heen te bre
ken, en dat tegen aanzienlijk
lagere kosten, aldus Sacha
rov.
„Daarom meen ik dat een
ruimteverdediging tegen ra
ketten uit militair en strate
gisch oogpunt niet doeltref
fend is. Op dit punt deel ik de
kritiek op het SDI-program-
ma. Het is verstandiger de
middelen die nodig zijn voor
het bouwen en vooral het is
stalleren van een anti-rake]
schild in de ruimte voor
dere doelen aan te wendei]
aldus Sacharov.
Maar tegelijk verklaar.]
natuurkundige dat hij ultg
sproken tegen het begin;
van het pakket is dat de Sc]
jet-Unie hanteert. Daa::|
gaat Moskou er van uit
zonder een akkoord overS
de andere problemen op b
terrein van de wapenbehee|
sing, met name de beperki
en afschaffing van de o(fe:j
sieve strategische rakel
niet zijn op te lossen,
dergelijke positie komt)
als ongefundeerd voor",>|
dus Sacharov.
„In een klimaat van
derzij ds wantrouwen
geen der partijen geheel*
zien van het doen van om'
zoek dat, ook al is dat nietö
ker, op zekere dag belangrj
kan blijken te zijn. Te el»
dat men daar van afziet]
niet realistisch", zegt Sad
rov.
„Nu de mogelijkheid «I
een overeenkomst over
wapening laten lopen J
angst voor SDI in de
eeuw is niet constructief. A
tegen die tijd de offensiij
strategische raketten
schaft zijn, is de zin aanS
ontvallen. De angst dat®]
zodra men de besch
heeft over een ruimh
een eerste klap met straW
sche raketten kan uitdö
mist elke grondslag".
De natuurkundige
dat zelfs met de aanw
heid van intercontiner.®
raketten deze angst
grond is vanwege de
reikende doeltreff endl
van SDI en het feit dat1]
systeem niet plotsklaps I
worden geïnstalleerd.
Door Gerard Kessels
EIGENLIJK kan het
niet. Een land met de
grootste staatsschuld
van West-Europa, met
een inflatie-spook dat
nog steeds niet geheel
bedwongen is en met een
overheid die niet of nau-
welijks functioneert,
blijkt over een uiterst
veerkrachtige economie
te beschikken.
Als economische mogend
heid staat Italië op het punt
Engeland in te halen en het
duurt niet lang meer of de
zuiderlingen zullen het trotse
Albion overvleugelen.
Het inkomen per hoofd
van de bevolking in Italië is
vorig jaar op het niveau van
dat van Engeland gekomen.
De perspectieven voor 1987
zijn gunstig. De Italiaanse
economie staat aan het begin
van een uitstekend jaar. De
OESO voorspelt een groei
van drie procent, evenveel
als voor West-Duitsland en
Japan. „Dit is een volk van
hommels", zo zegt een Duitse
diplomaat in Rome. „Volgens
aërodynamische begrippen
kan een hommel met zijn
zware lijf en zijn korte vleu
gels niet vliegen. Maar ge
lukkig weet de hommel dit
niet en hij vliegt. Zo is het
ook met de Italianen."
Italië dus als vijfde econo
mische macht in de wereld.
Na de Verenigde Staten, Ja
pan, West-Duitsland en
Frankrijk. Dat is even wen
nen. Vooral ook voor de En
gelsen, die zich stilzwijgend
hebben neergelegd bij de
Duitse suprematie en met
wat meer moeite ook al ja
renlang de Fransen in de rug
kijken. Maar dat ze nu ook
nog voorbijgestoken dreigen
te worden door de Italianen,
dat is een bittere pil.
Natuurlijk, het is altijd ge
vaarlijk om op basis van en
kele economische gegevens
vergaande conclusies te trek
ken. Italië heeft in vergelij
king met Engeland ook een
aantal zwakke punten. De
Engelse landbouw is twee
maal zo sterk als de Ita-
liaaanse. Verder blijft de to
tale industriële produktie
van Italië nog steeds achter.
Wanneer als uitgangspunt de
industriële produktie van
1980 wordt genomen en die op
100 gesteld wordt, komt Italië
in 1986 niet verder dan 99. De
totale produktie is nu dus la
ger dan zes jaar geleden.
Voor Duitsland bedraagt het
cijfer 105, voor Frankrijk 102,
de Verenigde Staten zitten op
115 en het verslagen Enge
land op 111.
Dankzij de uitstekende re
sultaten van vooral de ver
werkende industrie hebben
de Italianen de Engelsen nu
ingehaald. Volgens de offi
ciële cijfers mag het inkomen
per hoofd van de bevolking
in Italië nu dat van Engeland
geëvenaard hebben, waar
schijnlijk echter is er al lang
sprake van een aanzienlijk
verschil. Italië kent immers
een zeer levendige 'schaduw-
economie' die oogluikend
wordt toegestaan. Dit grijze
circuit met zijn miljarden
aan zwart geld is voor de sta
tistici niet precies te vatten.
Zeker is echter dat het in Ita
lië met zijn begenadigde re
gelaars en ritselaars een gi
gantische omvang heeft aan
genomen. De 'economia som-
mersa', oftewel de 'verborgen
economie', bedraagt in Italië
volgens voorzichtige schat
tingen ongeveer 20 25 pro
cent van het bruto nationaal
•produkt. De keurige Engel
sen komen slechts op 5 pro
cent.
De onderontwikkeling van
het zuiden is een blok aan het
been in Italië, het gigantische
overheidstekort is eveneens
een hinderpaal voor een ver
snelde economische groei
totale staatsschuld overt"
intussen het bruto nation
produkt. Niettemin draait]
economie op volle toeren j
verbazing van het bi#
land.
Het intelligentste
woord op de vraag hoejj
mogelijk is, gaf de vroi
Duitse bondskanselier
mut Schmidt enkele j®
geleden aan de krant La®
pubblica.
„De Italiaanse maats
pij is per definitie gedere
leerd, ook al lijkt ze sar#
hangen van de geboden 1
verboden. Maar niemand
kommert zich erom, te t
nen met degenen die de
gels hebben opgelegd. D'j
de reden dat de Italianen*]
leerd hebben hun
boontjes te doppen. De sj»1
de regering en het bes»
doen immers nauwelijks
om ze te helpen en te WJ
Dat is jullie paradoxale w
deel ten opzichte van de»
dere Europeanen."
(ADVERTENTIE)
Dé oplossing vooroa uw
Jfr-T-T-n-n-rt-rr
Voor alle toepassingen wijst
het Infocentrum u de weg
naar de 130 stands
dagelijks 10-17 uur
Trein Toegangbiljetten bij NS-stations
AMSTERDAM (ANP) - Er
„ja vorig jaar ruim 560.000
nieuwe personenauto's in ons
land verkocht tegenover
496.000 in 1985, wat ook al geen
slecht jaar was. De exacte cij
fers zullen binnenkort op basis
van het aantal uitgegeven
kentekenbewijzen bekend
worden gemaakt. Er werden
in datzelfde jaar ook nog eens
2,1 miljoen tweedehands auto's
aan de man gebracht
pit vertelde directeur W.M.
de Grefte van de RAI afdeling
auto's dinsdag op een perscon
ferentie in Amsterdam ter ge
legenheid van de Auto RAI
van 5 tot en met 15 februari in
I het RAI-complex.
Voor dit jaar verwacht de
HAi een groei die tussen de
540.000 en 560.000 ligt. Dat de
uitkomsten over 1987 lager
zullen uitkomen dan het afge
lopen jaar komt volgens De
Grefte omdat aan de inhaal
vraag die zich in 1986 manifes
teerde voor een deel is vol
daan.
Nederland telt momenteel 5
miljoen personenauto's. Dit
aantal zal in het jaar 2000 zijn
opgelopen tot ruim 6 miljoen.
Er zal steeds meer in de auto
worden gereden, hoewel er
ook ontwikkelingen zijn die
een remmende werking heb
ben op het gebruik van de
auto, zoals de verwachting dat
in de toekomst steeds meer
mensen thuis hun werk zullen
doen.
De RAI-directeur merkte in
dit verband op dat de verkoop
van het aantal personenauto's
met een 'schone motor'
groeiende is. De auto's gebrui
ken ook steeds minder brand
stof. Shell verwacht een ver
mindering van het benzine
verbruik per auto in 2000 van
40 procent ten opzichte van
1985.
DE BENOEMING van eerste-ondern
nieuwe leider van de Russische one
neve bevat een duidelijke boodsch
men die hoog is gestegen op de hiëi
sische partij-apparaaat, legt de So'
goede wil af. De wereld moet begr
nun streven naar meer ontspanning,
went Vorontsov dient als symbool vt
Washington heeft de aanstelling
jn|n9 begroet. Het moest wel, want
bovjet-Unie al een publicitaire voor;
•oor de onderhandelingen zijn beg<
oenen om niet bij voorbaat te twijfelt
•en de Sovjet-Unie. Hoe men het oo
e ontkennen dat zich de laatste tijd i
ogen hebben voorgedaan. De inte
"ussische troepen uit Afghanistan,
ln9 van Sacharov en de toegestar
echts een aantal van de opzienbé
oisjov met grote regelmaat de wer
Gr? hafwachten hoe in de Sovjet-Ur
2irh Si°v wordt gereageerd, maar
m Sterk 9enoe9 om die interne ma
Met een beetje goede wil kan ook
I kS 'l ReVkjavik als lichtpunt worder
l 'ike openhartigheid werd er slech
toaa Van de besprekingen in de IJ;
I 's w a"e rook9ordijnen konden niet
I kon Hre'ds Tachtigste naties heel c
ord over wapenbeheersing waren.
Wan 6r'9ens zou het niet er9 reeel 2
te ^H'ogsonderhandelingen van e<
kinnn' De vorderingen die tijdens
loon1 worden gemaakt, zijn bij wij;
Ihan™81 waar te nemen. SDI bijvc
iQevr er 2lln' Sovjet-Unie weet
