BOEKEN
Multatuli op vele
manieren herdacht
Cornwall: waarde
tijd uit
je handen glipt
's Morgens zorgen dat je de avond haalt
v
Antarcti
liUMtMll
De details van Dahl
en spannende spiegels
ZATERDAG 10 JANUAR11987
HONDERD JAAR GELEDEN OVERLEDEN
Controleur
Voordrachten
Gent
'DE KIEMSTEEN' VAN D.M. THOMAS
DE MARTELGANG VAN EEN NEDERLANDS-INDISCHE KRIJGSGEVANGENE
Overwinteren op
Touwtje springen
Hologrammen
VERSCHENEN
'far'"
I
AMSTERDAM (ANP) -
Met een indrukwek
kende reeks evenemen
ten wordt dit jaar in
binnen- en buitenland
herdacht dat honderd
jaar geleden de Neder
landse schrijver en mo
ralist Multatuli, pseu
doniem voor Eduard
Douwes Dekker, op 66-
jarige leeftijd in het
Duitse Nieder-Ingel-
heim overleed.
Daartoe behoren onder
meer een nationale bijeen
komst op 15 februari in de
Nieuwe Kerk in Amsterdam
en een herdenking op 19 fe
bruari, de sterfdag van Mul
tatuli, in het stadhuis van
Ingelheim. Daar wordt ook
een permanente tentoonstel
ling over de schrijver inge
richt.
Bovendien wordt op 15
mei een door Hans Bayens
gemaakt Multatuli-monu-
ment op de Torensluis in
Amsterdam onthuld, aldus
een bekendmaking van het
Multatuligenootschap. Het
genootschap zetelt in het
Multatulimuseum dat sinds
1975 in het geboortehuis van
Douwes Dekker in de Kors-
jespoortsteeg in Amsterdam
is ondergebracht.
Van nationale belangstel
ling getuigen ook de PTT die
op 10 maart met een Multa-
tulipostzegel komt, ontwor
pen door Rudo Hartman en
het Letterkundig Museum in
Den Haag. Daarvoor stelt
Murk Salverda een grote ex
positie samen die waar
schijnlijk ook naar Gent in
België gaat.
Tot de herdenkingsplech
tigheden in Ingelheim bij
Mainz behoort ook het ont
hullen van een vernieuwde
gedenkplaat op het sterfhuis
van de schrijver en moralist,
het tegenwoordige Hotel
Multatuli. De buitenlandse
belangstelling komt ook tot
uiting in nieuwe uitgaven
van het bekendste werk van
Multatuli, de Max Havelaar,
in de Volksrepubliek China
en op Cuba.
De Universiteit van Ido-
nesië en het Erasmushuis in
Djakarta houden in de
tweede helft van dit jaar een
congres over Multatuli.
Douwes Dekker ging als
achttienjarige naar het
toenmalige Batavia. Vervol
gens werd hij een paar jaar
later in 's lands dienst con
troleur op Sumatra, ambte
naar op Java, secretaris op
Celebes en assistent-resi
dent op Ambon. Hij be
kleedde tot slot dezelfde
functie in Lebak (Zuid-Ban
tam).
Multatuli leefde oprecht
mee met de inlander, wat
door de eigen hoofden van
de bevolking niet op prijs
werd gesteld. Hij trad op te
gen misbruiken van lokale
machthebbers en diende
aanklachten in tegen de re
gent Karta Natta Nagara en
enkele lagere hoofden. Om
procedurele redenen, Multa
tuli wilde pas bewijzen leve
ren nadat de regent en diens
handlangers waren verwij
derd, werd hij in het onge
lijk gesteld en overgeplaatst.
Na een afkeurende kabi
netsmissive nam hij ontslag.
In enkele weken schreef
hij daarna in Brussel zijn
Max Havelaar, dat in 1860
verscheen. Multatuli wenste
daarmee niet alleen reken
schap af te leggen van zijn
daden en zo eerherstel te
krijgen, maar ook de aan
dacht te vestigen op het lot
van de Javaanse bevolking,
die door de lokale hoofden
werd geprest tot het ver
richten van onbetaalde veel
everanties en herendiensten.
De Max Havelaar wekte
meteen belangstelling. Die
gold echter meer het pam
flettistische karakter dan de
inhoud.
Eerherstel verkreeg Mul
tatuli er niet door. Hij ver
wachtte desondanks nog ja
renlang dat hem een nieuwe
ambtelijke baan zou worden
aangeboden. Intussen leefde
Douwes Dekker zo goed en
zo kwaad als het ging van de
pen en van voordrachten.
Hij schreef en sprak over ze
delijke aspecten van tal van
zaken als noden van werk
lui, achterstelling van de
vrouw, huwelijk, bestuur,
gezag en onderwijs. Hij ge
bruikte een zeer persoonlij
ke, levendige taal, die nieuw
was voor de Nederlandse li
teratuur en verrijkte zo het
proza van de lage landen al
vóór anderen in de jaren
tachtig een verjonging van
Eduard Douwes Dekker (Multatuli). - fotoarchief de stem
de literatuur tot stand
brachten.
De schrijversnaam Mul
tatuli (multa tuli ik heb
veel geleden) gebruikte
Douwes Dekker voor het
eerst in 1859 bij de publika-
tie van een parabel in De
Dageraad, een tijdschrift
van de vrijdenkers. Na de
Max Havelaar schreef hij
onder meer Minnebrieven,
de brochure Over vrijen ar
beid in Nederlandsch-Indië,
de nimmer voltooide roman
in delen Geschiedenis van
Woutertje Pieterse en
Ideeën, waarvan de eerste
aflevering in 1862 en het ze
vende en laatste bundel in
1877 verscheen.
Sinds 1870 kwam er enige
rust in het zwerversbestaan
van Multatuli toen hij voor
goed in Duitsland ging wo
nen. Hij schreef er nog Dui
zend en eenige hoofdstukken
over specialiteiten, Millioe-
nenstudiën en het toneelstuk
Vorstenschool.
Toneelgezelschap Multa
tuli uit Gent presenteert de
produktie 'Minnebrieven'
Dit stuk wordt onder meer
op 16 mei in De Balie in Am
sterdam gespeeld. In Gent
wil men voorts een bijeen
komst beleggen in de zaal
van het Van Crombrugghe-
genootschap in de Huidvet-
terstraat, waar Multatuli
ooit zeshonderd belangstel
lenden toesprak.
Onder de titel Minnebrie
ven wil De Populier in Am
sterdam een theaterproduk-
tie rond Fred Florusse bren
gen. Woutertje Pieterse
prijkt op het repertoire van
De Haagse Comedie. Als
musical is Woutertje Pie
terse te zien en te horen bij
Theater in Arnhem. Als
opera van Konrad Boëhmer
zal de Rotterdamse Kunst
stichting een reeks uitvoe
ringen aanbieden met mede
werking van het Rotterdams
Philharmonisch Orkest. Jos
Brink heeft naar de Max
Havelaar gegrepen en gaat
er een musical aan wijden.
Behalve nieuwe vertalin
gen liggen er nieuwe uitga
ven van werk van Multatuli
in het verschiet. Daarbij is
de fotografische herdruk
van de Max Havelaar met
commentaar van W. F. Her
mans. Voor het eerst worden
voorts de bijdragen van
Multatuli aan de Opregte
Haarlemsche Courant ge
bundeld. Uitgeverij Van
Oorschot brengt het acht
tiende deel van Multatuli's
Volledige werken uit. Ook
komen dit jaar de laatste de
len gereed van de kleine
reeks Multatuli in Salaman
derpockets. Bij Waltman
verschijnt een nieuwe uit
gave van Multatuli's Brie
ven aan Waltman, ingeleid
door dr. G. W. Huygens.
De Koninklijke Neder
landse Akademie van We
tenschappen heeft het Mul
tatuligenootschap nog laten
weten na 1987 te komen met
de wetenschappelijke uit
gave van de Max Havelaar.
Het genootschap deelt ten
slotte mee dat in steden als
Groningen, Heerlen, Leiden,
Utrecht en Wageningen le
zingen, colleges, forums en
dergelijke worden georgani
seerd. Ook verwacht het ge
nootschap publikatie van Ik
kan met niemand meegaan,
waarmee Philip Vermoortel
werk van Multatuli inleidt,
een herziene druk van De
raadselachtige Multatuli
van Hermans, de Multatuli-
encyclopedie van K. ter
Laan, twee delen in de reeks
Over Multatuli, artikelen in
onder meer het Indonesische
Mutiara en hopelijk biogra
fieën van Wim van Boxtel
en Hugo Brandt Corstius.
Door Dirk Vellenga
SINDS 'Het witte hotel' heeft
D.M. Thomas zijn naam ge
vestigd als een uiterst knap en
origineel auteur. Het boek
(1981) werd een groot succes in
de hele wereld, behalve in zijn
eigen Engeland. Daarna zijn
ook 'De fluitspeler' en 'Ararat'
in Nederland uitgebracht. On
langs verscheen 'De kiem-
steen' ('Birthstone'), een werk
uit 1980.
Wederom laat Thomas een
ogenschijnlijk verwarde reeks
gedachten en ervaringen
(vanuit vrouwelijk oogpunt)
los op de lezer. Waan en wer
kelijkheid wisselen elkaar af,
sex lijkt de voornaamste inte
resse van alle hoofdfiguren en
met logica en tijd wordt een
loopje genomen.
In 'Het witte hotel' maakt
een hysterische kunstenares
een reis door de gruwelen die
Europa troffen tussen 1920 en
1941. Het is ook een reis naar
het diepste van de menselijke
ziel, Freud zelf duikt op en wat
onderweg ontdekt wordt zijn
wilde fantasieën, meestal ero
tisch van aard.
De spanning tussen onge
breideld dromen en fantaseren
en de gruwelijke feiten is ook
weer te vinden in 'De kiem-
steen'. Donald Michael Tho
mas keert terug naar zijn
eigen geboortestreek Corn
wall. Verteller is Jo, een onge
lukkige vrouw van bijna veer
tig, die kennelijk vreselijke
jeugdervaringen heeft gehad.
Op moeilijke momenten neemt
ze de persoonlij khid aan
een broer of een uster.
verliest ze haar rermingt
draait alles om rotiek
grofheid.
Zij maakt kenns me;
Amerikaan Hector lolita
diens zieke moeder lola,
voorouders afkomslg zi»
Cornwall. In het mitigel
van tinmijnen, hodevel,
hoge heggen en oue ket
wijst alles ver terugn de
Cornwall is het eino van
geland en ook de latste
in de tijd. Het grohsyu
van het einde en teelijk
van het begin is Me-an.
de prehistorische leim
met een groot gat in iet
den. De twee Amrikï
kruipen door het gat
gaan plotseling bizarr vei
deringen. De zoon
ouder, maar de moede st
jonger en actiever.
De lyrische uitspattigg
de volstrekte onvoorsjlt;
heid van het verhaal»
ervoor dat 'De kieist
blij ft intrigeren. Als Joa
kronkels bij Lola en Heta
Californië belandt, vragj
buiten adem af, waar hl
al weer over ging. Bt
blijft het, hoewel de li»
virtuositeit niet kan ven
dat het een verhaal is voj
vloerse dialogen en avon
die zich slechts afspelen;
rond de schaamdelen vt
Amerikaanse moeder ens
Jo en lekepredker Tom.
D.M. Thomas: 'Dekiemsteeti'
Agathon, prijs 2SS0.
Waar ze wonen, de pinguïns
staan ze op een grote ijsschot
geduldig in een lange rij te t
tot ze een duik nemen in het
koude water: op zoek naar vi
of zomaar wat achter elkaar
een rondje zwemmen om de i
en dan weer klimmen en wat
tot de volgende duik. Wat zei
terwijl ze schuifelen, hun vei
schikken? Valt er wel iets te
over de eeuwige sneeuw, de s
Langzaam drijft het ijs naar
Ze kiezen zwijgend een nieui
Uit: "Praten met een reiger' van I
De Greenpeace is deze week uit Niet
voor een reis door het ijs naar An tare
(vorig jaar mislukte het) gaan daar
mensen aan land met gebouwtjes die
ten zetten, sneeuwscooters en rad
maanden later kunnen ze weer word
ditje heeft dan een poolnacht van d
rug. Misschien hebben ze wel een sof
den in tien slaapzakken, want het kar
Door Pieter-Jan Dekkers
HET zit met name Indische
Nederlanders nog steeds erg
hoog dat hun lijden in de
Tweede Wereldoorlog heel
wat minder 'erkenning' heeft
gekregen dan dat van de
"Europese' oorlogsslachtoffers.
Er is ook veel minder gepubli
ceerd over de oorlog in Neder
lands Indië, wat misschien
voor een deel dat gebrek aan
belangstelling verklaart.
Slechts twee maal stond het
gebeuren in de Tweede We
reldoorlog in het Verre Oosten
(even) in de Nederlandse sa
menleving centraal: in de ze
ventiger jaren, toen de Ja
panse keizer Hirohito een be
zoek aan Nederland bracht
(Wim Kan) en eind 1986, toen
het kabinet-Lubbers vond dat
het langzamerhand tijd was
geworden voor een staatsbe
zoek van koningin Beatrix aan
Japan en dus aan de 'nimmer
veroordeelde oorlogsmisdadi
ger' keizer Hirohito.
Vooral rond dat laatste 'net-
niet-staatsbezoek' is veel te
doen geweest. Eindelijk kre
gen de slachtoffers van de oor
log in het voormalige Neder
lands Indië de aandacht, die ze
al jaren vrijwel tevergeefs
hadden gevraagd. En na een
emotionele hearing in de
Tweede Kamer liet de meer
derheid van de parlementa
riërs zich overtuigen: voorlo
pig geen bezoek van het Ne
derlands koningspaar aan de
Japanse keizer. En, en passant,
meer aandacht voor de proble
men van hen, die de oorlog in
het Verre Oosten hebben over
leefd.
Bij Uitgeverij Hollandia
verscheen onlangs 'En de zon
werd rood', van Joop Hulsbus,
een in Indië geboren Neder
lander, die probeert zijn per
soonlijke beleving van de 'On
dergang van Nederlands Indië
en de Hel van de Burma-
spoorweg' te verwoorden.
Geen gemakkelijke opgave,
vooral niet omdat Hulsbus
heeft gekozen voor een meng
vorm: het vermelden van de
geschiedenis zoals we die uit
de geschiedenisboeken ken
nen, gekoppeld aan de be
schrijving van zijn eigen erva
ringen.
Zo koppelt hij zijn eerste
jeugdherinneringen uit 1926 -
hij woont dan met zijn ouders
op Java - aan de troonsbestij
ging van de 25-jarige Hirorito.
En in Genève wordt dat jaar
een conventie ondertekend die
de (humane) behandeling van
krijgsgevangenen en burgers
tijdens een oorlog regelt. Ja
pan tekent ook, voegt de
schrijver er veelbetekend aan
toe.
De geschiedenis zou uitwij
zen dat de 'gele horde' die con
ventie niet alleen aan de laars
heeft gelapt, maar bovendien
in staat bleek mensen dingen
aan te doen, die met het woord
'onmenselijk' nog als uiter
mate zwak zijn gekwalifi
ceerd.
Hulsbus groeit op Java in
een beschermd, hoger milieu
op, waarbij hij (zijdelings)
kennis maakt met de Javaanse
cultuur van 'goden en geesten',
van de krachten van licht en
duister. Tijdens het menston-
terende werk aan de Birma-
spoorweg vindt de schrijver
iets terug van die 'stille
kracht': het vermogen be
paalde zaken te 'zien' aanko
men.
Tijdens een kort bezoek aan
Holland wordt het onder de
tropische zon geleerde 'Hooge-
zand-Sappemeer-Zuidbroek'
in de praktijk gebracht, op het
moment dat in Duitsland
Adolf Hitler Rijkskanselier
wordt. Terug op Java wordt
het 'veilige' bestaan even on
dermijnd door berichten over
een communistische opstand
('Moeder neemt schietles')
maar verder zal men tever
geefs zoeken naar de nationale
bewustwording van de Ja
vaan. (Hulsbus haalt verder in
zijn boek wel een strikt ge
heim Japans rapport aan, met
als belangrijkste conclusie dat
de Indonesische volkeren 'ge
lukkig' leven onder Neder
lands bestuur).
Wel tal van geruchten over
Japanse 'spionnen', die zich
voorbereiden op de komende
vervulling van de Japanse
mythe, dat Japan de hele we
reld eens onder één dak zal
brengen, het Japanse uiter
aard. De persoonlijke herinne
ringen aan school ('veel bid
den' bij de fraters) lopen sa
men met de Japanse aanval op
Mandsjoerije en de Duitse in
tocht in Oostenrijk.
Vanaf 10 mei 1945, als Hitier
in het westen de Blitzkrieg be
gint, verandert het leven in
Indië 'ondefinieerbaar'. 'Iets
ongekend sluipt onze samenle
ving in'. De Indische Neder
landers gaan geld inzamelen
om het inmiddels overwonnen
moederland aan wapens te
helpen.
Dan, juni '41, de Koninklijke
Marine. Soerabaja. Voorberei
ding op een eventuele oorlog.
Het Gele Gevaar komt immers
steeds dichterbij. December
'41: Pearl Harbor. De Neder
lands-Indische regering ver
klaart Japan de oorlog.
Die is even kort als ontmoe
digend: de Japanse over
macht, de verschroeide aarde
die het Koninklijk Nederlands
Indisch Leger bij gebrek aan
weerstandsvermogen toepast,
de Slag in de Javazee, de eer
ste wrede executies door de
'Zonen des Hemels'.
April '42. In Japanse han
den. Krijgsgevangen. Via Dja
karta aan boord van een Ja
panse koopvaarder richting
Birmaanse kust. Geallieerde
luchtaanval, op het nippertje
aan de dood ontkomen, maar
het is de vraag of dat te ver
kiezen is boven wat de krijgs
gevangenen wacht.
De Birma-spoorweg. 'Last
dier' waarover de Jap naar
willekeur kan beschikken. Het
gevecht om te overleven. Alle
zintuigen alert op het ontdek
ken van het alomtegenwoor
dige gevaar, 's Morgens zorgen
dat je de avond haalt. Een
steeds nauwer perspectief,
waarin op een gegeven mo
ment de grenzen van het zelf
besef niet eens meer samen
vallen met de eigen huid.
De haat tegen de Japanner,
die spreekt met 'naar binnens-
lurpend speeksel', een kwalifi
catie die in het boek herhaal
delijk wordt neergeschreven,
maar juist daardoor steeds
zwakker overkomt en der
halve het doel voorbijschiet.
Het lezen van de persoon
lijke belevenissen van Huls
bus laat de lezer toch enigszins
onbevredigend achter. Aan de
ene kant het vermelden van
niet zelf beleefde, in het kader
van het boek zelfs weinig rele
vante gebeurtenissen uit de
oorlog in het Verre Oosten, die
in andere geschriften beter en
uitvoerige worden beschreven.
Zoiets doe je natuurlijk niet voor d
roek. Ze doen medische proeven, prob
een poolblimaat te kweken èn ze onde
te worden zonder daglicht. Twee jaa
de basis zijn en dan mag Greenpeace
ringen bijwonen van de landen van
stoffen; of ze wel, niet of een beetje g<
Greenpeace wil dat alles in de grond
ste één onbedorven plekje óp aarde za
Ze zijn bang dat er een grote olievl
terecht komt Dat zal prachtig klei
lewarmte wordt ook opgenomen
n. Als dat gebeurt, worden de eerste
ceten, de micro-organismen, verni
Iten het poolgebied kunnen merken
Joop Hulsbus (midden, met pen) terug in Birma, november 1985.
- ffohoj
Aan de andere kant de per
soonlijke belevenissen, die te
weinig vertellen over de mens
Hulsbus. Over zijn andere ge
voelens dan de haat voor de
'speeksel binnenslurpende'
Jap.
De gekozen verweving van
persoonlijke ervaringen met
geschiedkundige feiten blijft
fragmentarisch. De biografi
sche inbreng wordt in een 'st-
accato-achtig' tempo op de le
zer afgevuurd waardoor te
weinig ruimte is gelaten aan
bijvoorbeeld de onderlinge
verhoudingen in de kampen,
het elkaar er door heen slepen.
De flaptekst geeft aan dat
Hulsbus na zijn bevrijding te
rugkeert naar Indië. Hij
beëindigt zijn verhaal echter
op de dag dat hij vrijkomt.
Ook dat is een gemis. Want
schrijven over de 'Ondergang
van Nederlands-Indië' houdt
niet op als twee atoombom
men de Japanse oorlogskeizer
Hirohito tot capitulatie heb
ben gedwongen.
Met de 'Rode Olifant' bri
gade keert hij naar Indië te
rug, waar zijn vader in een Ja
pans interneringskamp blijkt
te zijn omgekomen en zijn
moeder en broer zich in han
den van Indonesisae 'a
misten' bevinden.
Na nog bij het Kops
niers ingezet te zijl on
vechten 'voor handhainj
recht en orde', wordt ijj e
oktober 1947 in Nederani
demobiliseerd. Tota.1
heemt tracht hij daar r
met zijn inmiddels vrijg
moeder en broer, een n
toekomst op te bouwen,
de flaptekst.
'En de zon werd r<#
niettemin een zeer
waardige blik in het ra
verleden.
lie Nederlandse scholieren
iuwtje springend het
nieuwe jaar in, want als het
an de Nederlandse Hart-
chting ligt is touwtje
ipringen binnenkort een
age op alle scholen. Dat is
iet gevolg van de actie
'Spring je fit'. Touwtje
ringen is een leuke manier
im je hart in conditie te
louden en de bedoeling is
it je vanaf nu springend
loor het leven gaat, ook la-
:r als je grijze haren hebt.
Tot en met mei zal Jan
etman (van Los-Vast) in
zijn radio- en tv-program-
ma's aandacht aan het
touwtje springen geven.
Groepen scholieren zullen
daarbij demonstreren wat
zij met het slappe koord
kunnen: de eend, de twist-
sprong, de dubbele. Van dat
springen word je doodmoe,
maa
hebt
Met
werk
ten n
maai
Da
als z<
gen
en
deer<
nep,
video
verse
sprin
derin
'To
oudei
in dei
touw
boeie
schrij
vice
team
word*
Kape
02159
uske en Wiske:
Door Muriel Boll
WIE 'Boy', het eerste auto
biografische verhaal van
Roald Dahl, heeft gelezen,
zal zeker het vervolg 'Solo'
willen lezen. Als géén ander
krijgt Dahl je in zijn ban,
het lijkt net of je naast hem
zit, want al schrijvend praat
hij met je.
Dahl heeft een soort derde
oog voor het buitenissige.
Het knappe is dat hij niet al
leen vreemde gebeurtenis
sen waarneemt, ook de de
tails staan voorgoed op zijn
netvlies, zodat hij maar een
paar woorden nodig heeft
om je zelfs jaren later een
levensecht beeld voor ogen
te toveren. In 'Solo' be
schrijft Dahl het eigenaar
dige type Engelsman van
een imperiumbouwer uit de
jaren dertig aan de hand
van merkwaardige gewoon
tes van een paar leden van
dit zeldzame mensenras.
Over U.N. Savory bijv. (of
die man echt zo heette...)
met drie pruiken in ver
schillende haarlengtes, die
zoutzuurkorreltjes op zijn
schouders strooit, zodat
iedereen denkt dat hij last
heeft van roos. In feite is hij
zo kaal als een biljartbal.
Over de majoor die in alle
vroegte naakt langs Dahl's
patrijspoort over het dek ga
loppeert. Deze landgenoten,
zo knots als een kabeljauw,
ontmoet Dahl op reis naar
Afrika waar hij voor de
Shell gaat werken; het tijd
stip waar Boy ophield.
De Afrikaanse verhalen
over het landschap en zijn
bewoners zijn ook stuk voor
stuk prachtig, soms onge
looflijk. Tussen de tekst zijn
stukjes uit Dahls brieven
aan zijn moeder afgedrukt;
jammer genoeg niet in het
oorspronkelijke handschrift
zoals in Boy, maar in machi
neschrift en vertaald.
In het tweede deel van het
verhaal is het oorlog; die
wordt beschreven aan de
hand van Dahls ervaringen
als gevechtspiloot. Het moet
voor hem een overweldi
gende tijd zijn geweest,
waarin hij geen tijd had om
de gebeurtenissen te laten
bezinken en dat merk je. Het
is een reeks verhalen die mij
minder aanspreekt, al die
beschrijvingen van verschil
lende typen vliegtuigen zeg
gen me niet veel.
Het zijn geen romantische
oorlogsverhalen, vooral niet
als Dahl een Duits vliegtuig
neerhaalt of zelf neerge
haald wordt. 'Solo' is een
boek voor jong en oud en ze
ker voor diegenen die Dahl's
verhalen voor volwassenen
kennen, waarin hij vaak
oorlogservaringen heeft
verwerkt.
'De Spiegelsteen' is even
eens een boek voor alle leef
tijden en het is een bijzonder
boek, omdat er zeven holo
grammen in de illustraties
verwerkt zitten.
Hologrammen zijn een
soort driedimensionele foto's
waarvan de mensen of voor
werpen in alle kleuren van
de regenboog tot leven ko
men als je er licht op laat
schijnen. Het is zoiets als de
wereld bekijken door een
gekleurd cellofaanpapier,
het liefst als de zon schijnt.
Hologrammen zijn nog fas
cinerender, want het lijkt of
je de mensen kunt aanraken,
terwij 1 ze er niet echt zij n.
Het eerste hologram spie
gelt je vanaf het omslag uit
nodigend toe, maar het ver
haal vind ik wat tegenval
len. Het is bepaald niet
slecht, met het oude motief
van door de tijd en ruimte
heen stappen had Michael
Palin (één van de oprichters
van Monty Python) een he
leboel kunnen doen. De
hoofdpersoon Paul ziet plot
seling een ander als hij in de
spiegel kijkt. Die ander
De omslag van 'De spiegelsteen'. In het echt' is in de
cirkel een hologram te zien. - fotoploegsma
dwingt hem door de spiegel
te stappen en Paul komt in
een soort middeleeuwse om
geving terecht. De oude to
venaar Salaman krijgt hem
zover dat hij de spiegelsteen
wil opduiken uit een onder
waterpaleis. Het lukt met
veel inspanning, maar dan
blijkt dat Paul met de steen
door Salaman gevangen is in
een kristallen bol. Gelukkig
rolt die bal van tafel en
daarmee valt Paul door de
spiegel terug in zijn eigen
badkamer.
Roald Dahl: 'Solo'. Uitg. Fontein,
prijs 23,90.
M. Palin en A. Lee: 'De spiegel
steen'. Uitg.f 39,90.
Joseph Olshan: 'Clara's
geheim'. Uitg. Luitingh, prijs
32,50. Een debuut dat werd
bekroond met de eerste prijs
in The Times Jonathan Cape
Young Writers' Competition.
Geschreven vanuit het stand
punt van het jongetje David,
dat een speciale band heeft
met Clara, de Jamaicaanse
huishoudster. De jongen
merkt dat Clara een afschu
welijke herinnering probeert
te verbergen.
Hans Dorrestijn: 'Dorres-
tijns Pers Agentschap'. Uitg.
Bert Bakker, prijs 19,90.
Teksten van de radiorubriek
van deze mopperende grapjas.
Zogenaamde actualiteiten en
verhalen over o.a. de Kinder
Opruimings Dienst.
John Fante: 'De wijn der
jeugd'. Uitg. Meulenhoff, prijs
39,50. Twintig korte verhalen
van deze Italiaanse A»
kaan (1909-1983). Ir»
schetsen van het Italis
gezinsleven en de katlw
cultuur.
ut fin mij I
Pieter van der Leed®
zeehelden Evertsen'. UW
Boer, prijs 24p0. BoelU
de Zeeuwse zeeieldenff
Evertsen. Wolken van
damp en flitsende rap®
een verhaal dat druip'
plichtsbetrachting en
klopte vaderlandliefde
Spanjaarden zijn 4e sd»
en de Geuzen de vrijl®
strijders.
'Het Belasting-ABC
Uitg. Annoventur»,
13,90.
'Hema belastinggid®
Uitg. Hema, prijs 9,75.
'Seks'. Uitg. Zomer ef
ning, prijs 29,>0 per'
Twee handboeken, een w
man en een voor de w
met 'Je seksueel jrofiel
bleemschema's' er 'Het v
teren van je seksl&en'.
a*nbone
Ar t>oer o Ai s u
Rijdt BN DB
ïtoMBM we rkbn
/V/er
