DE STEM VTE E K E 1 RAS-RITSELAAR ALS FINANCIER VAN IRANGATE: ADNAN KHASHOGGI AGEN INTBIJT DAGEN 'AGINA ZEELAND p.c. kerkdiensten ZATERDAGIH 3 JANUAR119871 pastoriediensten taffunctionarissen uit het Witte Huis wilden Amerikaanse gijzelaars in Libanon vrijko pen. Via wapenzendingen probeerden ze vriendjes te worden met de ayatollahs in Teheran. Die zouden de ontvoerders in Beiroet wel naar hun hand zetten. De CIA ging aan de slag maar de Amerikanen - onnozel - verkeken zich. Het project Recovery draaide uit op een politiek schandaal: Irangate. Een Saoedische wa penhandelaar financierde het door dé Amerikanen geïnspireerde transport van Israëlische wapens naar Iran. Adnan Khashoggi, als bemiddelaar blijft hij mooi buiten schot. Hij wordt de rijkste man ter wereld ge noemd. Het portret van een steenrijke Arabische ras ritselaar. s4in1 krant" Prins Lockheed Liechtenstein Tournee Vertrouwen Welvaart Tradities Irangate Ruil Gijzelaars D zaterdag 3 januari ZEVENDEDAGS TEN AD VEN'! Terneuzen (Goede Herderkei 1 10 u. ds. R. Dingjan. I Middelburg (Doopsgezii Kerk): 10 u. ds. H.v. Rijn. Vlissingen ('t anker): 9.15 u. H.v. Rijn. zondag 4 januari HERVORMDE STEN KERKDII Aardenburg: 10.30 u. past. w| ker T. Postma (Herv./Doo| dienst in Doopsgez. kerk). Axel: 10 u. dhr. F.v. Vliet. Biervliet: 9.30 u. ds. Meeuse. Breskens: 9.30 u. ds. Joh. 1 Hoek. Cadzand: dienst te Retrancl ment. Groede: 9.30 u. dhr. J. Ende. Hoek: 10 u. ds. L. Vogelaar, l| neuzen. Hontenisse: 11 u. dhr. B.v.d. Hoofdplaat: 11 u. ds. C. B< Sluis. Hulst: 9.30 u. dhr. B.v.d. Wel. Nieuwvliet: 9.30 u. dhr.v. Es. Oostburg: 10 u. ds. P. Feenstr; Retranchement: 11 u. dienst. Sas van Gent: 11 u. dhr. J. Di beldam. Schoondijke: 9.30 u. ds. P, Vries. St. Anna: dienst te Sluis. Sluis: 9.30 u. ds. C. Balk. Sluiskil: 9.30 u. dhr. J. Dubt dam. Terneuzen (Grote Kerk): 9 u. C. Hoogendoorn. (Goede H derkerk): 10 en 19 u. ds. M. Meer. (Opstandingskerk): 11 u. ds. C. Hoogendoorn. Waterlandkerkje: 11 u. ds. P. Vries. IJzendijke: 11 u. ds. Meeuse. Zaamslag: 10 u. ds. R. de Jong Zuidzande: 11 u. dhr. v. Es. GEREFORMEERDE DIENSTEN KEK Axel: 10 en 17 u. kand. M. Ta man-de Ruiter. Hoek: 10 en 15 u. ds. A. Verhi Sleewijk. Terneuzen (Opstandingskerk en 17 u. dhr. D. de Best. (Gr Kerk): 10.30 u. dhr. D. de Best. Zaamslag: 10 en 15 u. ds. Loos, Antwerpen. Aardenburg: 10.45 u. ds. Q. v de Vrie. Breskens: 9.30 u. kand. M. I rier. 17 u. kand. w. Jansen. Oostburg: 9.30 u. ds. Q. v.d. Vi Middelburg. Schoondijke: 10 u. kand. Jansen. 14.30 u. ds. J.v.d. Hoek GEREFORMEERDE KERK (VRIJGEMAAKT) Axel: 10 en 15 u. ds. G. de Kim Terneuzen: 10 u. ds. c. Mewe. u. ds. a. Kramer, Hoek. Zaamslag: 9.30 u. ds. a. Kruit ga. 15 u. ds. C. Mewe. CHRISTELIJKE GEREFf MEERDE KERK Zaamslag: 10 en 15 u. ds. H. Ham, Zuidland. EVANGELISCHE GEMEEN1 Terneuzen:(De Kandelaar) u.10 u. dienst.dhr. Koster.' DOOPSGEZINDE GEMEEN1 Aardenburg: 10.30 u. broeder Postma. LEGER DES HEILS Terneuzen (Donze Visserstr.) u. heiligingsdienst. 17 u. verb dingsdienst, beiden o.l.v. E. Heyden, Dordrecht. Van zondag 12 u. tot dinsdag uur is voor geestelijke bijsti onderstaande pastorie te bei ken. OOST ZEEUWS VLAANI REN Hulst, Hontenisse en Koewa - Past. L. Verver, Hulst, per mafoon via Ziekenhuis H« tel. 01140-12651. s RTENTIE) )ai kan Met zo'n njbliivend proef-op-de- om abonnement op die illemenselijk gevarieerde 4-in-l-krant Vul dus snel in die bon en stuur'mop Dan kleppert uw krant heel binnenkort 24 dagen lang voor half geld in de bus i MIJ DE STEM VEND OP PROEF VE PRIJS VAN 10.50. ik op uw acceptgirokaart). -eloppe zonder postzegel opsturen twoordnummer 112. m ook 076-236911 Door Paul de Schipper Z'n vader was een strenge, toegewijde dok ter uit Mekka. Hij werkte aan het hof van koning Abd el Asis Ibn Saoed, de stichter van Saoedie Arabië. Hij had drie vrouwen en Adnan kwam ter wereld als de oudste zoon van de tweede vrouw. Hij bezocht een Britse opleiding in Egypte. Net als an dere bevoorrechte en ambitieuze Saoedies ging Adnan naar Amerika, naar de Stan ford Universiteit. Hij behaalde geen graad maar rolde wel in de business. Een truck- fabrikant in Califomië gaf hem distributie rechten voor Saoedie-Arabië. In 1956 vergaarde hij het eerste fortuin. Is- tael bezette de Gazastrook. Saoedie Arabië wilde vrachtwagens en Egypte zocht naar zwaar geschut. Adnan regelde dat en streek 150.000 dollar aan provisie op. Uit die periode stamt z'n bijnaam Adnan 'Fi- xit'. Prompt organiseerde Khashoggi een fuif in het Parijse George V hotel. Kaviaar en mooie vrouwen; het zou z'n handels merk worden. Eenmaal terug in z'n land profiteerde Ad nan mee van de toenemende olie-inkom sten. Hij raakte bevriend met de zonen van koning Saoed. De jonge Khashoggi verloo chende z'n Amerikaanse achtergrond niet maar leefde tegelijk als een prins. Regel matig reisde hij naar het nog bloeiende Beiroet om er onder te duiken in het nachtleven. Hij trouwde het 17-jarige En gelse meisje Sandra Jarvis-Daly. Als So- raya Khashoggi schonk ze hem een doch ter en vier zonen. In de jaren '60 vertegenwoordigde Khas hoggi de Engelse bedrijven Rolls Royce en Marconi in Saoedie Arabië. Hij kwam in contact met de strijdende partijen van de burgeroorlog in Jemen. Daarmee startte zijn carrière als wapenhandelaar definitief. Een zoon van koning Saoed stopte hem en cheque van 1 miljoen dollar in de hand om wapens te kopen. Khashoggi voorzag de regerende partij van geweren. Het wissel geld mocht hij houden. In 1964 zoekt de Amerikaanse vliegtuigfa briek Lockheed een agent in het Midden- Oosten. „Om ons de gewoonten ter plaatse te leren", zoals Lockheed-directeur Dan Haughton dat later uitdrukte. De Ameri kaanse vliegtuigfabriek, georiënteerd op een gebureaucratiseerde westerse manier van zaken doen, stuit in de Arabische lan den op feodaale prins-kooplieden. Als ad viseur blijkt Khashoggi goud waard. Hij heeft zowel de westerse als de Arabische manier van zaken doen in de vingers. Vanaf oktober 1964 is hij agent bij de "ver koop van Hercules transportvliegtuigen. Van elk toestel krijgt hij 2 procent com missie. Khashoggi eist van Lockheed een strikt zwijgen over de hoogte van de commissie. Bij de Saoedische regering - de prinsen aan het hof - mag niets bekend worden. Voor Lockheed is nooit duidelijk geworden waar de belangen van Khashoggi ophiel den en waar die van de Saoedische rege ring begonnen. Een illustratie: In augustus 1967 beklaagt Khashoggi zich er over dat Lockheed hem nog 50.000 dollar schuldig is na de verkoop van een vijfde Hercules. Khashoggi suggereert om het geld over te boeken 'via kanalen van de regering' in de overtuiging dat het uiteindelijk toch wel in z'n zakken terecht komt. Ook in 1967 richt Khashoggi het bedrijf Triad Financial Establisment op, gevestigd in Liechtenstein. Zijn relaties met het het hof in Jeddah zijn extra stevig geworden na de Zesdaagse Oorlog. Alhoewel niet bij de oorlog betrokken raken de Saoedies steeds bezorgder over hun defensie en de minister van defensie is een vriend van Khashoggi. De koopman mag wapens le veren. In de late jaren '60 is Khashoggi al veel meer dan een gewone wapenhandelaar. Hij heeft fabelachtige rijkdom verworven en is in toenemende mate betrokken bij de in ternationale politiek. Geobsedeerd door de joodse lobby in het Amerikaanse congres en wil hij - net als de Saoedische konink lijke familie - voor tegenkrachten zorgen. De Arabieren zien de Democraten als een Joodse partij en zo steunen ze in 1968 de campagne van de Republikein Richard Ni xon. In het Ritzhotel in Parijs ontmoet Ni xon Khashoggi. Nixon is boos omdat koning Hassan v; Marokko hem niet heeft willen ontvang Nixon wil meer Arabische landen be? i ken. Khashoggi zegt hem toe, dat hij er voor zal zorgen dat Nixon naar bebi wordt ontvangen. Hij financiert de ton W van Nixon en stelt een privéjet beschik baar. Bij latere bezoeken aan Washington en aan de presidentiele verblijven in San Clemente en Key Biscane ontmoet Khas hoggi ook de onroerend goed handelaar Bebe Rebozo uit Florida, een man met twijfelachtige reputatie. Zijn naam zal nog opduiken tijdens het Watergate-verhoren. Ook de dubieuze financier Robert Vesco behoort tot Khashoggi's intimi. Als president Nixon af moet treden be tuigt Khashoggi zijn deelneming. In Ame- KhashoggI stelde zijn Jacht beschikbaar voor de James Bond-lllm 'Never say never again". Zijn vriendschap met Sean Connery kan nooit meer kapot - FOTO CONCORDE Adnan Khashoggi.tussen het westen en de Arabische wereld. - FOTOAP Dollars en Koran rikaanse kranten verschijnt het bericht dat hij 1 miljoen dollar in de Nixons verkie zingscampagne van 1972 heeft gepompt. Het Egyptische dagblad Al Ahram weet later te melden dat de Arabieren tussen de 10 en 12 miljoen dollar in de Nixon-cam- pagne hebben gestoken. De Amerikaanse vliegtuigfabriek North rop huurt hem ondertus; pp als vertegen woordiger voor Saoedie-Ar. iië. Dat Khas hoggi ook zaken doet voo. Lockheed is voor Northrop-president To n Jones geen bezwaar. Khashoggi gidst Northrop door het labyrinth van intriges aa het Saoedi sche hof. Northrop wil aan le Saoediërs het Tiger-gevechtsvliegtuig slijten. In juli 1971 ligt een Northrop-contr: voor twin tig Tigers klaar om getekend u worden. Als een Northrop-delegatie in Jeddah arri veert voor de ondertekening wordt de cere monie uitgesteld. Die avond loopt Prins Khalid boos het hotel binnen waar de Northrop-vertegenwoordigers verblijven. Hij heeft ontdekt dat 'de big deal' een zaakje is tussen de Amerikaanse en de Sa oedische regering en dat hij er niets aan verdient, terwijl Khashoggi een vette com missie wacht. Zijn reactie: „Als ik niks krijg, dan Adnan ook niks". De voic ende dag, op het ministerie bekijkt prins Su n, d - minister van defensie het contract, agt of Northrop een eigen agent hee; toedie-Arabië. De Ameri kaanse am i leur schudt het hoofd. Im mers Khash is slechts een tijdelijk ver tegenwoordigt D,-. prins legt uit dat het gewoonlijk maariuen duurt eer zo'n be- langr jke overeenkomst getekend kan wor den, maar dat hij in dit geval voldoende vertrouwen heeft in de Amerikaanse rege ring. lij tekent, maar in de wandelgangen wordt de Northrop-delegatie aangeschoten door ..aderminister prins Turki. Hij heeft begrepen dat er wat onenigheid is geweest over de commissie en of de Amerikanen dat maar recht willen breien. Zodoende krijgt Khalid éénachtste van Khashoggi's commissie. Die bedraagt tussen de 500.000 en 1 miljoen dollar. Van Lockheed vraagt Khashoggi steeds meer. Voor hem is smeergeld de hoeksteen van het vrije ondernemerschap. Was er aanvankelijk 2 procent per Hercules uitge trokken, nu wal de Arabier 8 procent. „Omdat er steeds meer spelers in het spel zijn", aldus Khashoggi. Niet voor niets krijgt hij in die tijd bijnamen als 'mr Five- percent en mr. Tenpercent. Lockheed be taalt hem nu 200.000 dollar per verkocht vliegtuig. Een Lockheed-memo van augustus '73 zegt daarover: „De fondsen worden door Khashoggi gebruikt om Saoedische func tionarissen onder de tafel te compenseren. We weten niet in hoeverre die 'onder tafel compensatie' blijft hangen op de rekening van onze adviseur". Toch betaalt het bedrijf hem tussen 1970 en 1975 106 miljoen dollar uit als bemid- delingsloon! Van Northrop vangt hij in die periode 54 miljoen dollar. Waar andere grootheden sneuvelen op het slagveld van de Lockheed-affaire(prins Bernhard) blijft Khashoggi fier overeind. Zo eist hij in 1983 nog 30 miljoen dollar aan achterstal lige smeergelden op van Northrop. Onbekommerd ontwikkeld de wapenhan delaar zich tot multinationaal ondernemer met vestigingen in Beiroet, Londen, Parijs en Califomië. Zijn woning is eerst een DC 9, later een Boeiing 727, een vliegend sym bool van nieuwe Arabische welvaart. Het ene vliegtuig groeit uit tot een luchtvloot. Het tekent Khashoggi dat er ook steeds twee garderobes aan boord zijn: Westerse maatkostuums en oosterse gewaden. Steeds meer voelt hij zich een instrument van financiële Arabische macht. Hij ziet zichzelf als man die de Arabische wereld zal veranderen zoals Amerikaanse tycoons Morgan, Rockefeller en Vanderbilt de Verenigde Staten financieel vorm gaven. Hij verzamelt een vermogen van rond de tien miljard gulden. Geld genoeg om een Oosterscheldedam met vergulde schuif deuren contant te betalen. In Califomië koopt hij twee banken, in Salt Lake City investeert hij 250 miljoen dollar in een industrieel park, aan de Soe- danese regering leent hij 200 miljoen dol lar, in Brazilië stopt hij geld in ontwikke lingsprojecten, in Parijs koopt hij het mo dehuis 'Jungle Jap' en in Indonesië gaat hij in scheepvaartzaken. Zijn levenstijl wordt in de jaren '70 steeds uitbundiger. Khashoggi heeft er nooit een probleem van gemaakt om business en ple zier met elkaar te mixen. Hij bouwt een faam op als onvermoeibaar bezoeker van party's in Las Vegas, Parijs en Cannes. Een van z'n vrienden in Californië is gla- mour-schrijver Harold Robbins, schrijver van het boek 'De Piraat'. Het boel: handelt over een Arabische tycoon die van ple ziertjes houdt en die met een eigen vlieg tuig rond de wereld vliegt. 's Morgens in Riad, 's middags in Parijs, 's avonds in New York. Dat is het leven van Khashoggi. En vliegt hij niet, dan bevindt hij zich dikwijls op zijn jacht Nabila, voor zien van zwembaden, een helicopterdek en een in marmer uitgevoerde discotheek. Het jacht figureerde ondermeer in de James Bondfilm Never Say Never Again. In de lounge ontvangt Khashoggi vrienden als Frank Sinatra, Roger Moore, Sean Con nery en Brooke Shields. Van z'n vrouw, het Engelse schoolmeisje scheidt hij in 1974. Soyaya Khashoggi eist 'een kleine alimentatie'; 2,5 miljard dollar. De rechter kent haar 3 miljoen toe. Soyaya noemt haar ex-man 'een vrek'. Ze begint vervolgens een opzienbarende affaire met een conservatief Engels Lagerhuislid: Ran dolph Winston Churchill, kleinzoon van de grote Churchill. Ondanks alle projecten, financiële en amoureuze avonturen blijft de handel in wapens de basis van Khashoggi's aktivitei- ten. Zijn clientele onthaalt hij aan boord van de Nabila op 'Arabische nachten'. Westerse managers en topfunctionarissen vermaken zich met eindeloze diners en mooie meiden die er een genoegen in scheppen om te praten met mannen op middelbare leeftijd. Het zijn sprookjesach tige festijnen, opgezet naar de beste Arabi sche tradities van gastvrijheid. Khashoggi maakt daartoe gebruik van de diensten van het in Monaco gevestigde Se lect Model Agency, 's werelds duurste call girl organisatie. Khashoggi's specialiteit is het scheppen van een atmosfeer waarin de meest abnormale overeenkomsten als nor maal en plezierig worden ervaren en waar bij de meest gerenommeerde businesstop- pers letterlijk en figuurlijk plat gaan m sfeer van haremachtige charme en jetsetde- cadentie. De welgeschapen dames kosten de miljar dair 2000 dollar per avond. Khashoggi noemt zijn geheime wapen vertederend: „M'n stukken-compagnie Zijn aktiviteiten als wapenhandelaar heb ben Khashoggi weer op de voorgrond ge bracht in het Irangate-schandaal. Hoe is .-a VGv" w I - - dat gegaan? Op 14 maart 1984 wordt in Beiroet CIA-chef William Buckley geltid- napt door de Islamitische Jihad-beweging. De gijzeling zorgt voor een maandenlange crisis binnen de 'Company'. Een crisis die in omvang toeneemt als bekend wordt dat Buckley wordt gemarteld. Begin 1985 gaat een hoge CIA-functiona- ris naar Israël om daar te werken aan de bevrijding van Buckley. Premier Shimon Peres roept twee Israëlische wapenhande laren te hulp Al Schwimmer en Jacob Nimrodi. Shwimmer, oprichter van Israeil Aircraft Industries, doet de suggestie om Buckley te ruilen voor 'militaire goederen'. Hij neemt contact op met Khashoggi. De Arabier moet optreden als bemiddelaar en als financier van het wapentransport. In juli vindt er in Jeruzalem een bespre king plaats tussen Schwimmer, McFarlane en enkele anderen. De onderhandelingen worden afgerond. Khashoggi heeft z'n werk goed gedaan. Hij recruteerde zeven financiers: drie Canadezen en vier Ameri kanen. Het syndicaat is goed voor 20 mil joen dollar. Zelf steekt hij 15 miljoen dol lar in de transactie. De Iraniërs eisen 500 antitank-raketten van Amerikaans fabrikaat in ruil voor Buckley. De Israeli's willen wel leveren als hun voorraad vanuit de VS wordt aange vuld. Volgens Mc Farlane en de inmiddels ont slagen vice-admiraal John Poindexter gaf Reagan mondeling toestemming voor deze ruil. In september 1985 vertrekt de eerste scheepslading van 100 raketten naar Iran. Khashoggi reageert verbaasd: „We waren het eens over vijfhonderd raketten, jullie sturen er maar honderd. Wat wil je nou, dat jullie een arm of een been van Buckley terugkrijgen?". Prompt verschepen de Is- raelies het restant van de raketten. Tot ieders verbazing laat Jihad de Ameri kaanse priester Benjamin Weir vrij. Buckley blijft zoek, voor altijd, want Buckley is al maanden dood! Opnieuw hebben de Iraniërs de VS een oor aange naaid. Nog een aardig detail: Iran betaalt 50 miljoen voor een lading wapens die in een boekwaarde heeft van slechts 12 mil joen dollar. Het project 'Recovery', de 'particuliere on derneming' van Poindexter, McFarlane en Donald Regan wordt in 1986 geprolon geerd. Niet alleen om gijzelaars vrij te ko pen, maar ook om 'positieve krachten' bin nen de Iraanse ayatollahregering in het Amerikaanse kamp te halen. In totaal ont vangen de Iraniërs: 2000 TOW-antitankra- ketten, onderdelen voor Hawk-luchtdoel- geschut en Phoenix-vliegtuigraketten. Ge schatte waarde van de transporten: 50 tot 100 miljoen dollar. De operatie wordt uit gevoerd onder directie van de CIA. De be talingen vinden plaats via een Zwitserse bankrekening. De wapens zijn afkomstig uit arsenalen in de VS, maar ook van bases in Turkije en Italië. Adnan Khashoggi heeft voor de Ameri kaanse televisie een deel van z'n rol in ont huld. Aan tv-journaliste Barbara Walters vertelde hij dat hij zich als tussenpersoon met de wapen-affaire heeft bemoeid 'om een bijdrage te kunnen leveren aan het vre desproces'. Toch lijkt Khashoggi zich aan de Iran-af- faire vertild te hebben. Tegenover Barbara Walters heeft hij zich beklaagd over de ayatollahs omdat ze hem nog maar 5 van de overeengekomen 15 miljoen dollar heb ben betaald. Khashoggi, de rijkste man ter wereld zou gebrek heben aan contant geld. In de VS belagen advocaten zijn Ameri kaanse vestiging. Een villa bij Cannes heeft hij verhuurd aan Jean-Claude Duva- lier, de oud-dictator van Haiti en ook z'n paleisachtige buiten in het Spaanse Costa del Sol zou te koop zijn. Volgens een van z'n voormalige zaken vrienden is Khashoggi nooit een rijk man geweest en zit er op alles wat hij bezit een hypotheek 'behalve op z'n vrouw'. Adnan Khashoggi, een ritselaar, die per dag 330.000 dollar nodig heeft om z'n ex treem luxe levenstijl te financieren. Op de voorgrond en toch achteraf, oosters, wes ters of allebei, glibberig glad en ongrijp baar. Dollars, borsten en de Koran. Khas hoggi bemint ze alle drie. Hij citeert uit de werken van Mohammed en honoreert z'n bedpartners soms met een Porsche. Hij handelt in 'de dood' en ziet het leven als een monopolyspel: „Je wint eens en je ver liest af en toe". Hij heeft het geleerd van z'n vader, de oude dokter in Mekka. Die zei ooit tegen Adnan: „Gooi je een munt op het tapijt, dan hoor je dat niet. Werp je een munt op een stenen vloer, dan maakt de munt ge luid. Mijn zoon, gooi je geld steeds daar waar het gehoord wordt". Bronnen: The Arms Bazaar-Anthony Sampson The Richest man in the world-Ronald Kessler The Kingdom-Robert Lacey Soraya KhashoggI vroeg 2,5 miljard dollar alimentatie en kreeg 3 miljoen. FOTOAP •iA-

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 13