JM
OS VOORTAAN COMMERCIEEL
i
Harde strijd verwacht
in Hiiversumse jungle
f
Australische komiek in
ie jungle van New York
ook in de
BIOSCOOP
SPEELFILMS OP TV
Een jaar grote verwarring
op de Nederlandse radio
fRIJDAG2JANUARM98,
Reus
Motivatie
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
^DERLANO I
MÊ
r
Van onze rtv-redactie
[ILVERSUM - Duizen-
|en medewerkers van
|e NOS zijn in een iet-
rat nerveuze stemming
fan het nieuwe jaar be-
innen. „Veel mensen
jn bang voor de toe-
iomst, bang dat ze hier
iet minder plezier zul-
>n werken, de NOS zal
>n keihard zakelijk be-
:ijf worden", zo ty-
jrt Hilda Passchier,
„jretaresse van de on-
[ernemingsraad, de
Eeer in 's lands grootste
iroepfabriek.
Die angst is niet verwon-
erlijk. De NOS staat aan
vooravond van de
rootste krachtproef uit
aar geschiedenis: Het fa-
ilitair bedrijf van de NOS
het „electronische mek-
a" van Nederland waar
140 mensen werken -
rordt een puur commer-
leel bedrijf.
Tot nu toe leverde de NOS
lin of meer gratis faciliteiten
an de omroepen. Program-
lamakers van EO tot VPRO
onden beschikken over stu-
io's, decors, camera-ploegen
n montage-faciliteiten van de
IOS, zonder dat ze dat direct
hun budget voelden. De
IOS, financieel overeind ge
houden door omroepbij dragen
en inkomsten uit de sterrecla
me, leverde als vanzelfspre
kend alle voorzieningen.
In de komende jaren wordt
het allemaal anders, zo be
paalt de nieuwe media-wet
van minister Brinkman. Niet
de NOS, maar de afzonderlijke
omroepen krijgen de budget
ten en zullen de alle mogelijke
faciliteiten van de NOS moe
ten kopen of huren. Met an
dere woorden: De NOS veran
dert van een dienstverlenende
instantie in een gigantische
omroepwinkel, waar alles een
prijskaartje heeft. En in die
nieuwe rol zal de NOS moeten
concurreren met andere com
merciële bedrijven.
Wie anno 1987 door het Gooi
rijdt ziet die concurrentiesalg
als het ware om zich heen. In
een straal rond Hilversum
hebben zich vele tientallen
grote en kleine bedrijven ge
vestigd die willen meeëten uit
de omroeppot. Bedrijven, die
er allemaal baat bij hebben
om de gigantische NOS onder
uit te halen.
In die commerciële oorlog
rond Hilversum is de startpo
sitie van de NOS niet al te flo
rissant. In december j.l. ont
hulde een rapport van het on
derzoeksbureau McKinsey dat
veel NOS-voorzieningen te
duur zijn en dat het huidige
management te weinig zake
lijk inzicht heeft. De Hiiver
sumse omroepen zijn in de
eerstkomende jaren welis
waar verplicht om 75 procent
van de faciliteiten van de NOS
te betrekken, maar op den
duur valt die afname-ver-
plichting weg en moet de NOS
het op de vrije markt maar
zien te redden.
De grote vraag is of de NOS
geen reus op lemen voeten zal
blijken te zijn. Een reus, die
onderuit wordt geschoffeld
door de commerciële onderne
mingen die als aasgieren op de
loer liggen om in een gat in de
markt te springen.
Een voorbeeld van zo'n ste
vige concurrent is het bedrijf
Video Hilversum, gevestigd op
nauwelijks ene steenworp af
stand van het NOS-complex.
Bij Video Hilversum werken
nu al 50 mensen. Het bedrijf
levert aan programma-ma
kers alle mogelijke facilitei
ten: Studio's, reportage-trei
nen voor grote projecten die op
locatie moeten worden opge
nomen, montage-sets en alle
overige apparatuur die bij het
maken van televisie-program
ma's noodzakelijk is. Video
Hilversum, een puur commer
cieel bedrijf, maakte onder
meer programma's als de Wil
lem Ruis Show, de Showbizz-
quiz en het NCRV-poppro-
gramma Los Vast. Grote pro
ducties die in het verleden
eigenlijk uitsluitend door de
NOS konden worden vervaar
digd.
Koos Snoep, bedrijfsleidster
van Video Hilversum, voor
spelt de NOS in de verdere
toekomst moeilijke jaren. „Wij
kunnen elk programma ma
ken en wij zijn flexibeler dan
de NOS", aldus Koos Snoep.
„Als de NOS een programma
maakt, dan is het om half zes
echt etenstijd, ongeacht of de
klus al klaar is of niet. Bij ons
is de mentaliteit veel minder
ambtelijk. Er wordt dag en
nacht gewerkt, er is geen wur
gende CAO, iedereen wordt
goed betaald en de klant stelt
dat allemaal op prijs." Snoep
zegt zich te kunnen voorstel
len dat „de bazen van de NOS
slapeloze nacht" hebben, want
de concurrentie van de com
merciële bedrijven zal geducht
zijn. „Wij hebben in die com
merciële aanpak al jaren lang
ervaring, de NOS is nog steeds
een log overheidsbedrijf. Als
de mentaliteit daar niet gauw
omslaat, vallen er bij de NOS
onvermijdelijk klappen."
Aan de vooravond van de
grote omwenteling in Hilver
sum, doet de NOS er uiteraard
alles aan om zich te wapenen
voor de commerciële strijd.
Voor de duizenden medewer
kers van het facilitair bedrijf
is het in feite een gevecht om
lijfsbehoud. Cees Hagenbeek,
het hoofd van het Facilitair
Bedrijf van de NOS, spreekt
van een 'cultuurschok'. Ha
genbeek: „Wij zullen klantge
richter moeten zijn. Van de
Ir. C.J. Hagenbeek, hoofd van het Facilitair Bedrijf van de
NOS: „Dat vereist een mentaliteitsverandering". - fotonos
portier tot de camera in de
studio. Dat vereist een menta
liteitsverandering. Want tot
nu toe kwamen de klanten
automatisch naar ons toe. Een
baan bij de NOS betekende ze
kerheid tot aan je pensioen.
Vanaf nu is dat anders. Zoals
dat in elk commercieel bedrijf
het geval is, zullen voortaan
bij de NOS motivatie en kwa
liteit van individuele werkne
mers extra worden beloond en
de bureaucratie moet afne
men."
Hagenbeek verwacht dat de
NOS de concurrentieslag zal
overleven. Zijn Facilitair Be
drijf werkt jaarlijks met een
budget van zo'n ƒ850 miljoen
en beschikt over apparatuur
waarmee geen enkel ander be
drijf kan wedijveren. Hij wijst
op het succes van de Elfste
dentocht, toen zijn NOS-kara-
vaan binnen 48 uur dit super
evenement in beeld bracht.
„Een prestatie van de eerste
orde, waarover men zich in het
verre buitenland verwonder
de."
Op den duur zal moeten
blijken of Brinkmans Media
wet voor de de NOS gunstig
uitpakt. Of 's lands grootste
omroepfabriek wordt een geo
lied commercieel bedrijf, of
het uit omroepgelden opge
bouwde Facilitair Bedrijf
wordt gewurgd in de commer
ciële jungle van Hilversum.
NOS-chef Hagenbeek erkent
de gevaren, „maar de kwali
teit is ons visite-kaartje", zegt
hij met enige overtuiging.
DE MEESTE films zijn ge
prolongeerd. 'Flodder', de
opvallend gepresenteerde
Nederlandse speelfilm van
Dick (De Lift) Maas, draait
in Grand in Breda, City 2 in
Roosendaal, Roxy 1 en 2 in
Bergen op Zoom, De Koning
van Engeland in Hulst en
Luxor in Terneuzen. 'Flod
der' heeft inmiddels al meer
dan 750.000 bezoekers ge
trokken. In 19 bioscopen zijn
bezoekersrecords gebroken.
Producent Laurens Geels
verwacht dat in de komende
(derde) week het magische
getal van een miljoen kij
kers wordt bereikt.
De onaangepaste familie
Flodder vestigt zich in een
dure villawijk. Moeder
(Nelly Freijda) rookt siga
ren, sloft vloekend rond en
eet hondevoer. Zoon Johnny
(Huub Stapel) zet met zijn
Amerikaanse slee de buurt
op stelten. De film moet het
hebben van grove effecten.
Verder spelen ook Lou
Landré, Apollonia van Ra
vens tein en Tatjana Simic
een rol.
George Lucas en Jim
'Muppet' Henson maakten
'Labyrinth', een prachtig
aangekleed sprookje. Tussen
de vreemde beesten duikt
David Bowie op, die voor de
film vijf liedjes componeer
de. De film draait in Cinesol
3 in Breda.
'Ferris Dueller's Day Off,
een tienerfilm van John
Hughes, is te zien in Casino 3
in Breda. Een slimme scho
lier, gespeeld door Martin
Borderick uit 'War Games',
houdt iedereen voor de gek
en neemt een dagje vrij. Le
raren zijn een zenuwinzin
king nabij.
■Running Scared' gaat
verder in Luxor in Breda,
Cinem'actueel 1 in Bergen
op Zoom en De Koning van
Engeland in Hulst. Twee
smerissen, Gregory Hines en
Billy Crystal, lossen zaken
op op een harde, komische
manier. 'Howard the Duck'
wordt geprolongeerd in Ca
sino 4 in Breda, City 1 in
Roosendaal en Roxy 2 in
Bergen op Zoom. Een bui
tenaardse eend landt op
aarde in een film vol effec
ten en stuntwerk.
'Heartburn' met Meryl
Streep en Jack Nicholson is
te zien in Mignon in Breda,
Cinem'actueel 3 in Bergen
op Zoom en Luxor in Ter-
neuzen. Huwelijksgeluk
wordt zwaar op de proef ge
steld als Nicholson een af
faire begint met een andere
vrouw.
'Ruthless People', weer
zo'n grove Amerikaanse
misdaadkomedie, draait
verder in Cinem'actueel 2 in
Bergen op Zoom en De Ko
ning van Engeland in Hulst.
Met Danny De Vito en Bette
Midler. 'De wisselwachter',
de 'zwijgende' film van Jos
Stelling die zich afspeelt
rond een verlaten station, is
vanavond te zien in De No-
belaer in Etten-Leur. Daar
draait dinsdag The Coca
Cola Kid' van de Joegoslavi
sche regisseur Dusan Maka-
vejev.
'Betty Blue' van Jacques
Beineix is te zien in Cinesol
2 in Breda. Zogenaamde
kunstfilm over de liefde van
een hysterische vrouw voor
een kluizenaar.
Nelly Freijda als moeder in 'Flodder'.
- foto concorde
Von onze filmredactie
V Australië is de komiek Paul Hogan een ongeëvenaarde groot-
eid. Sinds hij de overstap maakte van het laden en lossen in de
aven naar de televisie kan zijn reputatie niet meer stuk. Hij
eeft een eigen tv-show en maakte films die het toerisme naar
ustrallë moeten bevorderen, maar ook door veel Australiërs
elf als leuk amusement worden berschouwd.
1 p
Hij schreef een verhaal over
lichael J. Dundee, een sym-
athieke wildernis-pionier,
ie door een krokodil wordt
angevallen en als overwin-
aar uit de strijd komt Dun-
krijgt de bijnaam 'Croco-
üe' en wordt een media-held.
en Amerikaanse journaliste
iedigt hem uit naar New York
komen en zo maakt de
ustraliër kennis met een
ieuwe jungle: die van een
rote Amerikaanse stad.
Van dat gegeven maakte
aul Hogan zelf een bruikbaar
imscenario. In de film 'Cro-
*iile Dundee, die in Australië
a ook in Amerika al veel suc-
s heeft gehad, speelt Hogan
6 hoofdrol. Hij is een klas
sieke naieve held, goedmoedig,
goedgelovig, steeds in moei
lijkheden en steeds in staat
een charmante oplossing te
vinden.
De moderne verlokkingen
en de slechtheid van deze tijd
hebben op 'Crocodile' geen
greep'. Hij gebruikt geen
drugs, schiet niemand over
hoop en ziet niets in een psy
chiater. Als er spanningen
zijn, giet de Australische cow
boy zich vol alcohol. Juist de
'gezondheid' van de held heeft
de film in Amerika zo populair
gemaakt.
De Amerikaanse journalis
te, gespeeld door Linda Koz-
lowski, verbaast zich over
i f 5 V
Paul Hogan in 'Crocodile
Dundee'.
- foto holland film releasing.
Dundee, maar krijgt al snel
sympathie voor de ongekun
stelde natuurmens. Tussen de
twee bloeit iets moois op en als
Dundee alle obstakels met een
luide lach aan de kant heeft
gezet kan niets een liefdesaf-
fire in de weg staan.
'Crocodile Dundee' draait in
Casino 1 in Breda.
„Voor de PvdA geldt: tenzij WimKok
een aantal zaken rechtzetvrees ik
dat het afscheid ook nog tot In de
jaren negentig zal duren"
J. de Koning, minister
12 PAGINA GIDS 1
Hoge hakken, echte liefde (Nederland 1981 Ned. 2, 20.55 uur).
Komedie van Dimitri Frenkel Frank, met onder meer Rijk de
Gooyer en Monique van de Ven. Een rijke directeur wordt ver
liefd op een eenvoudig meisje uit de kantine. Dat betekent de
start van een geheel nieuw leven.
Monty Python and the Holy Grail (Engeland 1974 - Ned. 2,
23.15 uur). Nachtfilm van de VPRO, een satire van de Monty Py
thon-groep. Het is een bizar verhaal vol dwaze vondsten rond de
middeleeuwse kruistochten.
Folies Bergères (USA 1935 - BRT 1,16.00 uur). Komedie rond
Maurice Chevallier over een rijke baron. Hij heeft een dubbel
ganger, een zanger.
Robo no ishi (Japan 1960 - Did. 1 en 2, 10.30 uur). Herhaling
van deze film van regisseur Seiji Hisamatsu.
Masada (USA 1981 - Did. 1, 20.15 uur). Historisch spektakel
met onder meer Peter O'Toole. Het gaat over een Romeinse ge
neraal die de vesting Masada belegert.
Carrie (USA 1976 - Did. 1, 00.40 uur). Een van de betere thril
lers van Brian de Palma, de man die wel de nieuwe Hitchcock
wordt genoemd. Een weinig aantrekkelijk schoolmeisje (Sissy
Spacek) heeft het nogal moeite. Ze neemt wraak en zorgt voor
een verrassende ontknoping.
Pippi Langkous gaat aan boord (Duitsland/Zweden 1968 -
Did. 2, 15.00 uur). De tweede Pippi Langkous-film naar aanlei
ding van de tachtigste verjaardag van Pippi-schrijfster Astrid
Lindgren. Pippi gaat aan boord van het schip van haar vader.
Ze wil naar Taka Tuka-land varen.
Hsia nu (Taiwan 1969 - Did. 2, 23.10 uur). 'Het dodelijke ge
heim' zou de Nederlandse titel kunnen zijn. Het verhaal speelt
vijf eeuwen geleden. Een geleerde maakt kennis met een blinde
waarzegster, die met twee anderen op de vlucht is voor de poli
tie.
Gentlemen prefer blondes (USA 1953 - Did. 3, 20.15 uur). Vele
malen herhaalde komedie van Howard Hawks, waarin Marilyn
Monroe moet aantonen dat heren inderdaad de voorkeur geven
aan blondjes.
Dumbo (USA 1941 - Ned. 1, 15.20 uur). Disney's getekende oli
fantje had eigenlijk afgelopen zondag het scherm moeten sieren,
maar daar kreeg de NCRV op de valreep geen toestemming
voor. Zondag is het alsnog zover en kunnen de liefhebbers ge
nieten van een van de aardigste tekenfilms die de Disney-stu-
dio's ooit hebben afgeleverd. Het zielige olifantje Dumbo wordt
uiteindelijk de ster van het circus.
The love bug (USA 1969 - Ned. 1,19.10 uur). Nog een produktie
tut de Disney-studio's, maar nu geen tekenfilm. Het gaat om een
wonderlijke Volkswagen. Trucs beheersen deze komedie.
Demonios en el jardin (Spanje 1982 - Did. 1, 23.05 uur). Een
weesmeisje woont bij haar tante. Deze heeft een winkel en
houdt zich ook met zwarte handel bezig. Als het meisje in ver
wachting raakt, ontstaan er problemen.
Pippi in Taka Tuka-land (Duitsland/Zweden 1969 - Did. 2,
14.40 uur). Vervolg op de film die op zaterdagmiddag is te zien.
Pippi belandt inderdaad in Taka Tuka-land. Op het strand
vindt ze een fles met een briefje erin.
Malou (Duitsland 1980 - Did. 1, 23.00 uur). Een jonge vrouw, af
komstig uit Argentinië, is getrouwd met een Berlijnse architect.
Ze heeft het niet echt naar haar zin. Haar gevoelens van onrust
probeert ze te onderdrukken door zich in het leven van haar
overleden moeder te gaan verdiepen.
Le vieil homme et l'enfant (Frankrijk 1966 - Did. 2,14.20 uur).
Bekende film van Claude Berri met Michel Simon in de hoofd
rol. Hij speelt een nogal antisemitische boer, die onder de Duitse
bezetting vanuit Parijs een joods jongetje op z'n dak krijgt.
Strike me pink (USA 1936 - Ned. 1,14.30 uur). Musical met Eddie
Cantor. Hij is de verlegen eigenaar van een amusementspark.
Hij krijgt het aan de stok met een groep gangsters.
The count of Monte Cristo (Engeland 1974 - Did. 1 en 2, 10.23
uur). Zoveelste herhaling van deze bekende avonturenfilm. Dit
is de versie van David Greene, met Richard Chamberlain, Tony
Curtis en Trevor Howard in de hoofdrollen.
The keys of the kingdom (USA 1944 - BRT 2, 20.25 uur). Film ge
baseerd op het boek van A.J. Cronin, waarin het gaat over het
leven van een missionaris. Gregory Peck en Vincent Price spe
len de hoofdrollen.
Neaste stop paradis (Denemarken 1980 - Did. 2, 22.45 uur).
Drama over een alleenstaande, bejaarde vrouw. Ze probeert de
eenzaamheid te verdringen door zich in het verleden terug te
trekken.
A bout de souffle (Frankrijk 1959 - Did. 3, 22.30 uur). Een van
de beroemdste films van Jean Luc Godard met Jean-Paul Bel-
mondo en Jean Seberg in de hoofdrollen. Belmondo speelt een
voortvluchtige misdadiger. Seberg is een Amerikaanse leerling
journaliste op bezoek in Parijs.
Being there (USA 1979 - BRT 2, 20.25 uur). Uitstekende satire
van Hal Ashby met Shirley MacLaine en Peter Sellers, die een
van de beste rollen van zijn hele carrière leverde. Hij speelt een
nogal kinderlijke man die door een toeval in de hoogste kringen
terecht komt en daar voor een toonaangevende geleerde wordt
aangezien.
Down to earth (USA 1947 - Did. 3,20.15 uur). Een componist zit
in de problemen als hij een musical moet maken. De muze van
de dans daalt op de aarde neer op hem een handje te helpen. Ko
medie met onder meer Rita Hayworth.
Door Joop Hartman
'NU alle vijf op een rij! De
radio wordt beter dan ooit!'.
Met dergelijke kreten werd
de Nederlandse radioluiste
raar een jaar geleden lekker
gemaakt Er zou een volledig
vijfde programma bijko
men.
De zenders zouden duide
lijk herkenbaar 'gekleurd'
worden: 1 voor nieuws en -
uiteraard lichte - muziek; 2
voor het gehele gezin; 3 voor
de pubers; 4 voor de melo-
manen en 5 voor het onder
wijs en de opvoeding, die
van etnische minderheden
daaronder begrepen. En na
een week bleek niemand
echt tevreden en voelden
vooral de supporters van
Radio 4 zich grotelijks bela
zerd.
Zij niet alleen overigens.
De regionale omroepen kre
gen prompt ruzie met de
Hiiversumse bonzen over de
invulling van Radio 1, dat
immers alleen nieuws en ac
tualiteiten met muziek zou
uitzenden, zodat de aange
koppelde regionale zenders
met hun eigen nieuws en ac
tualiteiten gemakkelijk
konden 'inbreken' zonder
een lopend programma uit
Hilversum te hoeven versto
ren. 't Mocht wat: Hilver-
sum bouwde de uren op Ra
dio 1 vol met kwek-kwek-
kwek, zelfs met uren du
rende interviews.
De enige die zich niet voor
dat karretje liet spannen,
was Nico Haasbroek van
Radio Rijnmond. Zijn broer
Jan tekende namens de
VPRO evenmin. Radio Rijn
mond bleef dus aan Radio 3
kleven, wat bovendien de
meeste luisteraars oplevert.
Barsten
De vaste klanten van Ra
dio 4 waren nog veel meer de
pineut. Hun zender kwam
om te beginnen een uur later
in de lucht. Vervolgens
moest op zondagmorgen een
uur aan de eucharistie wor
den geofferd. En de late
avonden gingen verloren
aan veel, heel veel gespro
ken woord. En dat was er in
al die fanfare over het
nieuwe radiobestel niet bij
gezegd. Hoeft ook niet: in
Hilversum kan de consu
ment barsten, als 't om het
eigen produkt gaat.
De muziekafdeling van de
KRO deed nog een poging
enig luisteraarsprotest te
organiseren, maar zelfs als
dat massaal was geweest,
had dat niets gegeven. In de
afgelopen zomer verklaarde
NOS-programmacommissa-
ris Albert van den Heuvel
(ooit Wereldraad van Ker
ken, ooit Vara-voorzitter)
mij dat hij er niet aan kon
beginnen de vierhonderd
brieven te beantwoorden die
hij over de kwestie had ge
kregen.
Goed: Radio 5 moet wel
een offer waard zijn, want
daar dienden al die ingele
verde uren voor. Allemaal
voor de educatie van Neder
landers en niet-Nederlan-
ders. De muzikale fruit
mand educatie? Schlager
festival opvoeding? Of
Mieke Telkamp soms?
Voor alles blijkt Radio 5
de zender van de ouden
van-dagen te zijn. Luister
maar: Leeftijd genoeg (Va-
ra), Studio 55 (NCRV), de
duvel is oud (Tros), de vijf-
tig-plus-senioren-show
(KRO), Een leven lang
(NOS). Uit de titels blijkt al
dat in Hilversum de vergrij
zing vroeg toeslaat met als
absolute top de ondertitel
van Leeftijd genoeg: Vrou
wen boven de veertig. Hof
felijkheid is blijkbaar geen
Vara-eigenschap.
Kerstdagen
Nog even terug naar de
kerstdagen. Ook in die feest-
week legde Radio 4 't loodje.
Dat begon al op dinsdag
avond de 23ste: kerstzang-
dienst in plaats van een con
cert. En op de morgen van
donderdag de 25ste sloeg de
confessie radikaal toe: de
NCRV tien uur lang op 2,
IKON plus EO zeven uur
achter elkaar op 4, de KRO
op 5. Alleen 1 en 3 ontsnap
ten aan de predikheren.
Maar voor de muzieklief
hebber viel er dus niets te
genieten.
Wie had 't over zen
derkleuring? Wie moeten in
Hilversum toezicht houden
op de naleving van pro
grammacoördinatie? In deze
chaos zijn er twee winnaars:
de tekstschrijver c.q. noten-
breiers van het Hollandse
lied, vooral als die produk-
ten maar een beetje oud zijn.
Daar gaan we: Oud plaat
werk (Tros), Wie in 't Neder
lands wil zingen (Vara), Le
venslief en levensleed
(KRO), Toppers van toen
(Avro), Nederlands op Avro
1, de Gouwe-ouweclub
(Tros), Hollands glorie
(Avro), Terug in de tijd (Ve
ronica), Koperen Ko en Nik
kelen Nelis (Avro), De oude
doos (Vara), Hollandse hits
(Veronica). De Nederlands
talige toptien (Tros), Goud
van Oud (Veronica) en dan
zullen we er nog wel een
paar hebben vergeten. Wat
heeft die Kartner eigenlijk
te klagen? Een van de tal
loze praatprogramma's heet
'De grote verwarring'. Dat
gaat dan ook vaak over Hil
versum zelf.
