F
auto's
mand
IN DE MARKT
DE STEM
i
GENERAL MOTORS ZIET MARKT INSTORTEN
DUITS BEDRIJF BOSCH HONDERD JAAR
S2 VRIJDAG 2 JANUAR119
S3 VRIJDAG 2 JANUAR11987
De grootste autofabrikant ter wereld, General
Motors in de Verenigde Staten, zit zwaar in
moeilijkheden. Gevreesd wordt dat de markt
totaal zal instorten en daarmee zien 800.000 GM-
werknemers hun baan in gevaar komen.
Met een mecaniciën en een leerling is het
allemaal op 15 november in 1886 in de
Rotebühlstrasse 75B in Ulm begonnen. Samen met
Robert Bosch zorgde dit tweetal ervoor dat de
basis werd gelegd voor een onderneming die
honderd jaar later een van meest
toonaangevende in de wereld kon worden.
Het dragen van een beugel is 'in'. De zorg voor het
gebit wint het van de schaamte. Met als gevolg
lange wachtlijsten bij orthodontisten. Volgende
week in De Stem Specifiek.
teekplaatsen
tientallen
nstrueerd in de
vaar de das zich
indhaven. Een
imiddel om
houden zijn de
paaltjes, waarop
id blik
itsend licht de
Is koplampen
dieren afschrikt.
:hter de
ringen van gaas
ok voor de met
padden, die in
/oor- en najaar
steken. Zo'n
ad zo'n tien tot
en zelfs
to's maken dan
rs. Berekend is
Irukte van 120
een pad de
ien voertuigen
:ig procent van
zestig auto's as
cent. Afsluiting
dens de trek,
menselijke hulp
padden in
i ze over te
pulatie redden.
Is meer
De dader is
door
gereden.
FOTO
DE STEM/
DICK
DE BOER
'Big boom' is weer
voorbij in Amerika
Door Willem Reijn
De werkelijk gigantische
afkoopsom waarmee
General Motors het lid
van de Raad van Bestuur H. Ross
Perot uit het bedrijf wil werken, is
onmiskenbaar een teken van de
ernstige problemen waar 's werelds
grootste autofabrikant deze dagen
mee te kampen heeft.
Ross Perot is eigenaar van een
pakket aandelen GM dat op de
effectenbeurs,van New York zo'n
375 miljoen waard is. GM geeft er
743 miljoen voor. De Amerikaanse
onderzoeker Ronald Glanz: „Ze
hebben 743 miljoen uitgegeven om
rustig te kunnen vergaderen, maar
ze lossen er niet één van GM's
problemen mee op".
De zaak Ross Perot is in korte tijd
losgebarsten. In het gezaghebbende
Amerikaanse weekblad Business
Week van 6 oktober kwam Ross
Perot uitgebreid aan het woord.
Allereerst, zo zei hij toen, moet GM
onderkennen dat het bedrijf in
serieuze problemen verkeert. De
bedrijfscultuur is bureaucratisch
door de doorgevoerde
decentralisatie. Ross Perot noemt de
stijl - onvertaalbaar -de study-it-to-
death-bureaucratie. Geeft als
voorbeeld: „Normaal schiet iemand
een slang dood, zodra hij het beest
ziet. Bij GM wordt eerst een
slangencommissie ingesteld, dan
een slangendeskundige ingehuurd
en vervolgens wordt er een jaar over
vergaderd". Dat is een van de
redenen, zo zegt Ross Perot, dat het
bedrijf geen enkele binding heeft
met zijn klanten. Uit de
marktpercentages blijkt vooralsnog
dat Ross Perot gelijk heeft. Waar
Ford en Chrysler tussen '80 en '86
hun marktaandelen met
respectievelijk 1,3 en 2,8 procent
verbeterden, verloor GM 4,7 procent
van de Amerikaanse markt.
Ook aan de kostenkant is GM een
niet-flexibel bedrijf, vindt Ross Perot.
Dat blijkt uit de variabele kosten per
geproduceerde middenklasser. Bij
een verkoopprijs van 11.300
maken Chrysler en Ford ongeveer
9.500 aan directe kosten en GM
9.800. De GM-fabrieken zijn twintig
procent minder efficiënt dan die van
de twee naaste concurrenten. De
Raad van Bestuur heeft onlangs
beslist elf fabrieken te sluiten en
29.000 arbeiders te ontslaan om de
kosten te drukken.
SOLIDE
Een dalend marktaandeel enerzijds,
te hoge kosten anderzijds en daar
bovenop nog eens een bijzonder
scherpe concurrentie met dure
prijskortingen en
financieringsaanbiedingen hebben
de winst doen kelderen. Nadat de
Amerikaanse economie begin jaren
tachtig aan een ware boom was
begonnen, wat bij GM in '83 tot een
recordwinst van 5,5 miljard leidde
na in '80 nog ruim een miljard dollar
te hebben verloren, heeft '86 een
scherpe winstdaling te zien gegeven.
Verwacht wordt dat GM nu op 2,25
miljard uitkomt.
Dat is ook in vergelijking met Ford en
Chrysler een slecht resultaat. Deze
fabrikanten haalden hun top in '84.
Ford heeft zijn winst gestabiliseerd
op 2,8 miljard en Chrysler moet iets
toegeven, maar zit als veel kleinere
industrie dan GM nog altijd op 1,8
miljard.
Het gaat dus niet best met GM, dat
een produktiecapaciteit voor 60
procent van de totale Amerikaanse
verkopen heeft, maar slechts 43
procent pakt. Deze resultaten zorgen
natuurlijk al voor onrust binnen het
GM-concern, maar als dan ook nog
een cowboymiljardair als Perot met
zijn grote voeten door de
pp»
Mli:
:kJ|
Iliii
H. Ross
Perot
Nieuw
hoofdstuk.
porseleinkast stormt, zijn de
spanningen niet meer te houden.
In het Business Week-verhaal van 6
oktober stelt de voorzitter van de
Raad van Bestuur, Roger B. Smith,
dat Ross Perot een 'goede, solide
Amerikaanse zakenman' is die GM
wil helpen. „Ik heb geen klachten".
INSTORTEN
Acht weken later is Smith bereid om
375 miljoen ofwel 855 miljoen
Hollandse guldens te betalen om
Ross Perot buiten te gooien. De
vraag is nog of dat lukt. De andere
aandeelhouders hebben gedreigd
met processen want, zo vinden zij
om goede redenen, een dergelijke
gouden trap onder Ross Perots
achterwerk gaat ten koste van hun
dividend. En de winst per aandeel is
in drie jaar tijd al teruggevallen van
14,27 naar 8,50. De koers viel na
een top van 48 dollar in december
terug naar 27 dollar. Het derde
*ÏV viv:
w
Gegevens
van radar
controles
zijn
waardevol
voorde
Rijksdienst
van het
Wegverkeer.
FOTO DE
STEM
BEN
STEFFEN
t te produceren van
ngen, maar geen
i en de Rijksdienst voor het
ederland onverzekerd
twi|zen deel 3 verstrekt.
nu sinds kort de bestanden
■bracht zijn naar de computer in
snst verwacht niet dat de politie
komen overigens niet zomaar
ikt moeten worden dat het
stenaren van de Rijksdienst
tetnnen. Dat zou de politie
deriartd is, vla terminals, in een
Van ontsteking tot robot
Door Jack Arentsen
w
ie tegenwoordig
bacterievrij verpakte
melk drinkt; een gat
in de muur boort; een auto bestuurt
en daarbij naar de radio luistert; zijn
garagedeur op afstand opent,
televisie kijkt of telefoneert heeft met
de resultaten van onderzoek, -
ontwikkeling en produktie van de
totale Bosch-groep te maken.
Op het gebied van de
automobieluitrusting heeft Bosch
zich de afgelopen honderd jaar
ontwikkeld tot een van de
belangrijkste ondernemingen in de
wereld. Diesel- en benzine-
inspuitsystemen,
ontstekingssystemen of anti-
blokkeersystemen betrekken de
meeste autofabrikanten van deze
toeleveringsgigant.
De automobielsector is de grootste
divisie van deze Stuttgarter
onderneming die in 1985 met
ongeveer 140.000 werknemers een
omzet haalde van meer dan 21
miljard DM, en daarmee een van de
vijftien grootste ondernemingen in
West-Duitsland werd. Op de tweede
plaats bij de Bosch-activiteiten staan
de communicatietechnieken met een
omzetaandeel van 22 procent,
gevolgd door de gebruiks- en
produktiegroep.
In 1887 bouwde instrumentenmaker
Robert Bosch op verzoek van zijn
klanten zijn eerste
ontstekeningssyteem voor
gasmotoren. Het was een
laagspannings-magneetontsteking
die in de gasmotorenfabriek Deujtz
werd gemaakt. Bosch verbeterde het
voorbeeld van Deutz en hoewel men
van een stijgende afname kon
spreken, maakte de verkoop van de
ontstekingen voor ingebouwde
motoren het grootste deel van de
omzet uit: tot januari 1888 een omzet
van zo'n 5000 DM.
De doorbraak maakte de werkplaats
in 1897 toen de motor van de Franse
de Dion-Bouton driewieler werd
uitgerust met een
magneetontsteking. In 1902 werd
een doorslaggevende verbetering
van de ontsteking ontwikkeld: de
Bosch hoogspannings-
magneetontsteking, voorzien van
bougies in een gesloten systeem, dat
de constructie van hoogtoerige
motoren mogelijk maakte. Deze
nieuwe technische oplossing
vormde de basis van de opmars van
de Bosch ontsteking.
VEILIG
Van nog groter belang werd begin
jaren twintig de ontwikkeling van
inspuitpompen voor de door Rudolf
Diesel ontworpen
verbrandingsmotoren. Met deze
ontwikkeling maakte Bosch de
snellopende dieselmotor voor het
eerst mogelijk. Met een eigen
vrachtwagen bewees Bosch in 1926
dat men tijdens lange ritten met de
dieselmotor, in vergelijking met de
traditionele benzinemotor, zeventig
procent brandstof kon besparen. In
1927 begon Bosch als eerste
fabrikant de diesel-inspuitpompen in
massa te vervaardigen.
Mechanische benzine-
inspuitpompen voor personenauto's
volgden pas na in de jaren vijftig. De
ontwikkelingsafdelingen van Robert
In 1890
bezocht
Robert
Bosch zijn
klanten al
met de flets.
Bosch GmbH hielden zich toen al
bezig met de mogelijkheden van
elektronika in motorvoertuigen. Het
eerste resultaat kwam in 1958: de
variode voor spanningsregelaars. In
1962 volgde de
draaistroomgenerator met silicium-
dioden en in 1965 de transistor
ontsteking. Twee jaar later werd de
eerste elektronisch gestuurde
Rechts de
werkplaats
voor
Instrument-
makerswerk
en elektra
techniek,
waar Robert
Bosch zijn
bedrijf
begon.
benzine-inspuiting Jetronic in serie
vervaardigd. Tegenwoordig maken
elektronische produkten dertig
procent van de Bosch-omzet uit.
Een groot deel daarvan omvat
produkten die ervoor zorgen dat
auto's veilig, schoon en zuinig
rijden. De in 1976 in produktie
genomen lambda-sonde (sensor
voor reiniging van uitlaatgassen) is
een van deze ontwikkelingen. In
1978 volgde, na vijftien jaar
onderzoek, het anti-
blokkeerremsysteem (ABS)
waardoor het blokkeren van de
wielen bij het remmen wordt
voorkomen.
DONDERSLAG
Bosch hield zich al vanaf de eerste
jaren bezig met de ontwikkeling van
communicatietechniek. In de jaren
twintig kwam Bosch met de eerste
radio-onderdelen (onder de naam
Blaupunkt) op de markt en in 1932
werd als een 'donderslagslag bij
heldere hemel' de eerste Europese
kwartaal gaf een tekort op de
industriële activiteiten van 338
miljoen dollar en de aandeelhouders
houden hun hart en portemonnee
vast voor de nabije toekomst, als de
Japanse en Koreaanse
autoindustriëlen in Amerika ruim een
miljoen auto's gaan produceren. Dat
is een forse produktietoename, want
nu worden er ongeveer tien miljoen
wagens per jaar gemaakt. De markt,
zo wordt gevreesd, zal dan totaal
instorten en de 800.000 man GM-
personeel zien hun banen in gevaar
gebracht.
Met Ross Perot gaat voor GM een
succesvol zakenman verloren. Ross
Perot zelf ziet het allemaal nog niet
zo somber in. „Dit is niet het einde
van het boek, maar gewoon een
nieuw hoofdstuk", zo meent hij. Hij
blijft grote invloed houden in EDS,
het computerbedrijf dat hij aan GM
verkocht.
autoradio geïntroduceerd.
Paradepaardjes bij Blaupunkt zijn
thans ALI, ARI en EVA: stuk voor
stuk geleidings- en
informatiesystemen die over niet al
te lange tijd de automobilisten het
rijden en het zoeken van wegen
gaan vergemakkelijken,
svep
Bosch is ook een van de pioniers
geweest op het gebied van de
televisie, terwijl men in de sector van
de zakelijke communicatie,
kabeltechniek en satellietverkeer ook
een duidelijke vinger in de pap heeft.
Ruim achttien procent van de omzet
wordt gerealiseerd door de
gebruiksgoederen: elektrische
gereedschappen voor hobby,
ambacht en industrie en door de
verwarmings- en
warmwaterapparatuur van Junkers.
De ervaringen met elektromotoren
en massaproduktie maakten het
mogelijk dat in 1933 de eerste
voordelig geprijsde koelkast op de
markt kwam. In 1929 was Bosch al
gestart met de ontwikkeling van de
koelkast voor 'de kleine man'.
MIJLPAAL
Het vierde werkterrein is te vinden bij
de produktiegoederen, zoals
kunststof- en metaalprodukten en
verpakkingsmachines en industrie
uitrusting. Ook in deze sector zorgde
Bosch voor een stukje geschiedenis.
Niet alleen was het bedrijf al in 1967
als een van de eerste
ondernemingen in West-Duitsland
actief op het gebied van de
numerieke besturing, een
historische mijlpaal werd in het jaar
1976 bereikt toen door Bosch, als
eerste ter wereld, de industriële
robot met flexibele arm het
'levenslicht' liet zien.
Het Bosch-concern is allang niet
meer alleen actief in de
Bondsrepubliek. In 1898 werden de
armen uitgeslagen naar Groot-
Brittanië, terwijl een jaar later
vestigingen in Frankrijk, België,
Oostenrijk en Hongarije werden
gesticht. In 1909 waren de Verenigde
Staten aan de beurt met een bedrijf
in Springfield. Meer dan elf Bosch
vertegenwoordigingen (van Finland
tot China en Brazilië) zorgden in
1911 voor de export. Tegenwoordig
heeft Robert Bosch
dochterondernemingen en
buitenlandse vertegenwoordigingen
in meer dan 130 landen over de hele
wereld. Het buitenlands aandeel is
inmiddels gestegen tot 54 procent.
Buiglamp- Het opsporen van bij
voorbeeld een los draadje ergens in
de bekabeling onder de motorkop, in
de autoradio of in andere elektrische
auto-onderdelen kan een erg moeilijk
zoekkarwei zijn. Soms kost dit
speurwerk zelfs meer tijd dan de
feitelijke reparatie. Voor deze en
andere karweitjes op moeilijke,
donkere plaatsen heeft Halfords een
lamp op de markt gebracht, die in
elke gewenste 'kruip door'-figuur te
buigen is. De lamp, die met diverse
accessoires (o.a. om gevallen
schroefjes op te vissen) is uitgerust,
kost 29,75.
Schade - Een beschadigde autoruit
als gevolg van steenslag kan met het
Novobond glasreparatiesysteem
nagenoeg onzichtbaar worden
gerepareerd. Bij dit systeem wordt
heldere hars geïnjecteerd in de
beschadigde plek, die na uitharding
zorgt voor een sterkje verbinding in
het gelaagde glas. Vervangen van de
ruit is dan ook niet nodig. Volgens de
fabrikant van het systeem worden de
reparatiekosten door alle
verzekeringsmaatschappijen vergoed
zonder dat dit de no-claim vermindert
of afbreuk doet aan het eigen risico.
Statlonw^en - Op basis van de
weinig succesvolle Camry heeft
Toyota nu een stationwagen
ontwikkeld, die tijdens de
personenwagen RAI wordt
geïntroduceerd. Deze nieuwe Toyota
heeft een 4 kleppen motor die
specifiek werd ontwikkeld voor zowel
rijden met hoge kruissnelheid als
voor het rijden van alledag. De Camry
komt in de plaats van de huidige 5-
deurs Liftback.
Regen - Met hulp van de produkten
Rain-Jet en Rain-X heeft men minder
last van regen die tegen de voorruit
van de auto slaat. Wanneer men de
ruiten en spiegels met het spul
inwrijft wordt het glas zo glad dat de
druppels er als het ware vanaf vallen.
Ruitewissers zijn daardoor bijna
overbodig geworden.
Alfa - Alfa Romeo is zover klaar met
het nieuwe topmodel, de Alfa 164, dat
verwacht mag worden dat de wagen
voor het eerst te zien zal zijn tijdens
de autotentoonstelling in maart in
Geneve. De nieuwe Alfa is de laatste
wagen die uit het
samenwerkingsverband Saab, Lancia
en Fiat wordt gebouwd. Net als de
Saab 9000, de Lancia Thema en de
Fiat Croma wordt de Alfa 164 een
wagen met aandrijving op de
voorwielen. Onder de motorkap
zullen 6-cilindermotoren liggen met
een inhoud van 2,5 en 3 liter; het
vermogen van deze zespitters ligt
tussen de 160 en 190 pk.
BMW - BMW heeft voor de tweede
helft van dit jaar een verrassing in
petto: een stationwagen op basis van
de 3-serie. Verwacht wordt dat de 5-
deurs stationwagen (een 3-deurs
versie volgt later) de sterke 2.5 liter 6-
cilinder (171 pk) onder de motorkap
krijgt.
Omega - De Auto van het Jaar, de
Opel Omega, is in Nederland in
vijftien verschillende uitvoeringen
uitgebracht. Binnenkort wordt het
aanbod nog vergroot als de sportieve
Omega 3000 verschijnt. Opel heeft
voor de tweede maal in drie jaar (na
de Opel Kadett) de titel Auto van het
Jaar in de wacht gesleept. De Omega
doet in geen enkel opzicht meer aan
voorganger Rekord denken, een
model waarvan er in 33 jaar zeven
miljoen zijn verkocht. Ook is de
Omega stukken duurder dan de
Rekord.
