JE MOET EEN DIERENLIEFHEBBER ZIJN OM DIT VOL TE HOUDEN'
VRIJDAG 2 JANUAR11987
EXTRA
IN DE gebouwen aan de
Windstraat te Lommei
struikelt de bezoeker bijna
over de kwartels. Niet alleen
verschaft uitbater Jackie
van Moorsel onderdak aan
zo'n 300.000 beestjes, ze heb
ben nogal eens de neiging
om het draadgazen kooitje
te verlaten.
Liefhebber
Parafine
Leeuwen
Smaakverbes
1
Aan de Windstraat in het Belgische plaatsje Lom
mei bevindt zich een merkwaardig bedrijf. Het is
de enige plaats in de Benelux waar op grote schaal
kwartels worden opgevoed (en de nek omge
draaid). Maar liefst 1.300.000 van deze aardige
beestjes verlaten jaarlijks, zij het in levenloze en
ontklede toestand, de nering van uitbater Jacky
van Moorsel, op weg naar de goedvoorziene dis van
prestigieus restaurant of levensgenietende parti
culier.
De Japanse kwartel (Coturnix Coturnix Japoni-
ca) mag zich in een toenemende, maar tevens twij
felachtige belangstelling verheugen. Steeds meer
consumenten haken af als het om kip gaat en wen
den zich tot het kleinere, maar tevens smakelijkere
kleine neefje of nichtje.
De kwartel is de enige trekvogel onder de hoen
ders en wordt in Japan als pluimvee gehouden
vanwege het vlees en de eieren. In Europa is het
beest zeldzaam geworden, niet alleen vanwege de
jacht (de meeste jagers schieten er naast), maar
ook door het gebruik van insecticiden.
85 kwartelkuikentjes in een hok. Nekje even oprekken en geleden is het leed.
Het gespartel van de kwartel
Door Hans Bos
Niet zo verwonderlijk, want
het omgaan met steeds dezelfde
84 collega-kwartels in een kooi
van één meter bij vijftig centi
meter gaat op den duur vervelen.
Vooral omdat hier en daar wat
dode broertjes en zusjes op de
bodem liggen.
Niet dat de beestjes, in Europa door
jacht en insecticiden tot een minimum
teruggebracht, beter weten. Zij zijn te
Lommei geboren, uit de piepkleine
eitjes die 10 pa's en 25 ma's in de zes
maanden van hun leven hebben gepro
duceerd. De beesten krijgen goed voer,
het licht blijft aan en het is lekker
warm, dus het pad van de oudere
kwartel gaat op het eerste gezicht over
rozen.
Als we het proces volgen, ontstaat
het volgende beeld. Genoemde ouder
kwartels leggen de klok rond be
vruchte en gespikkelde eieren. Deze
gaan naar die broedstoof, waar een
vliegwiel voor luchtverversing zorgt en
de eieren steeds worden rondgedraaid.
Anders krijg je scheve kwartels. Eén
kast bevat 136 lades met elk 320 eitjes,
dus reken maar uit. Na 18 dagen gaan
de eitjes drie dagen in een andere kast,
waar de kuikentjes uit de schalen krui
pen. Nu worden in Lommei niet alleen
de Japanse vleeskwartels gekweekt
(bekend vanwege de brede borst), maar
ook Chinese kwartels.
Deze 'eenhapskwartels' zijn niet
voor de borreltafel, doch dienen (in le
vende staat) ter verfraaiing van de vo
lière. Als deze beestjes uit het ei krui
pen, hebben ze de maat van een flinke
hommel. Probleem is dan alleen dat ze
zeer snel ontsnappen. De kleine kui
kentjes worden 'in de watten gelegd'
bij een temperatuur van een graad of
dertig. Ook hier geldt echter: 'des te
ouder, des te kouder'. De aardige beest
jes, meer gelijkend op eendedonsjes
dan op kippekuikens (de kip is een
verre neef van de kwartel) worden in
krap vijf weken en vóór de kerst in
iets minder tijd) opgefokt tot een vol
waardige hap. Al moet gezegd dat één
kwartel op het bord een verdraaid des
olate aanblik biedt.
Aan een van de medewerkers in de
hokken de vraag of dit nu leuk werk
is? Zijn antwoord: „Je moet wel een
dierenliefhebber zijn, anders kun je dit
werk niet volhouden. Het is de kunst
om er zo veel mogelijk in leven te hou
den en ze zo groot mogelijk te krijgen.
Het is en blijft wild; niet te vergelijken
met kip".
Terzijde zij vermeld dat Lommel-
naar Jackie van Moorsel ter plaatse
jaarlijks tevens 12.000 patrijzen opfokt.
De patrijs is ook een begeerde vogel
(iets groter dan de kwartel) voor de
doorsnee jager en kost door zijn zeld
zame voorkomen bij de poelier 15 tot 20
gulden. De patrijs hecht eraan genut
tigd te worden in combinatie met zuur
kool.
Terug naar de (levende) kwartel.
Beest en lezer moeten even de tanden
op elkaar zetten. Een Belgische hand
grijpt de meest voor de hand liggende,
rekt even het nekje op en legt de stuip
trekkende vogel in een kooi. Niet zon
der reden overigens, want in de prak
tijk blijkt het nekje niet altijd even
goed te zijn opgerekt. Waardoor de
kwartel als het ware als een Phoenix
uit zijn as herrijst. Overigens zonder
echt profijtelijke gevolgen. Sterke
moederdieren, te herkennen aan de ge
spikkelde borst, worden levend apart
gehouden voor de fok.
De bakken met (doorgaans) dode
kwartels gaan nu naar de slachterij. De
vleugels worden in een apparaat afge
hakt en vervolgens afgezogen. Een lo
pende band brengt het beest nu bij een
frees, waar de grove vleugels eraf wor
den geslepen. De kwartel mag nu, han
gend aan zijn nekje, in bad, zij het dat
het hier gaat om warme parafine. Een
tiental Belgische vrouwen pellen het
parafine-vel eraf om op deze wijze de
zogeheten 'duivelshaartjes' te verwij
deren. Een spitse buis, in de kwartel
gestoken, zorgt met veel geslurp voor
de afvoer van ingewanden.
Een met de voet bediende schaar
knipt dan de pootjes af. Een loodje om
de nek moet het bewijs verschaffen dat
het hier gaat om gekweekte vogels. Een
dierenarts let gedurende het slachten
permanent op de gang van zaken. Te
gen een prijs van 1 BF per kwartel, dat
wél. Van verveling helpt hij af en toe
een handje. In de slachtruimte hangt
een weeïge geur. Dood of parafine?
Een gesprek met Jackie van Moorsel,
werkgever van 22 mannen en vrouwen,
heldert veel op. Jackie spaart papa
gaaien (niet om te eten) en is ooit de
handel begonnen met het houden van
vier kwartels, gekregen van een En
gelse militair. Jackie (52) is pedagoog
geweest in dienst van het ministerie
van justitie. Hij was belast met de be
handeling van jongeren in gesloten
tuchthuizen, maar stapte 18 jaar gele
den over op de (gemakkelijker te han
teren) vleeskwartel. Onlangs heeft hij
zijn bedrijf overgedaan aan een meel
fabriek.
Jackie: „Ik had het liefst leeuwen en
tijgers gekweekt, maar daarvoor had
ik niet genoeg geld. Het voordeel van
de kwartelkweek is dat het gemakke
lijke vogels zijn en je er nog iets aan
kunt overhouden. Ik ben begonnen met
partijen van honderd of tweehonderd
stuks. Nu 'doen' we 23.000 kwartels per
week en met de feestdagen 50.000."
De vraag naar kwartels in de lage
landen blijkt gedeeltelijk gestuurd
door Zuideuropese werknemers bij
EEG- en Navo-instellingen in Brussel.
In Italië bevindt zich een kwartelslach
terij die wekelijks 680.000 exemplaren
verwerkt. Merkwaardig is dat de vraag
in Brussel die in Antwerpen vele ma
len overtreft. In Zuid-Duitsland is de
vraag enorm, terwijl je in Hamburg de
kwartels aan de straatstenen niet kwijt
kunt. Datzelfde geldt overigens voor
Nederland, waar de kwartels nauwe
lijks kans zien over de grote rivieren te
komen.
Aardig detail: als de kwartels uit de
Lommelse hokken ontsnappen, mogen
ze niet meer worden gevangen. Het zijn
dan beschermde dieren.
Jackie: „Wij kweken de bredere en
zwaardere kwartel. Deze kwartel heeft
niemand. Die van ons groeien sneller.
In het buitenland gebruiken ze boven
dien veel meer medicijnen en daar is de
kwartel gevoelig voor. De parafine
dient om droog te kunnen slachten en
zo smaakverlies te voorkomen. Kip
smaakt niet meer door de manier van
slachten; water is slecht voor de kwali
teit.
De concurrentie op deze markt is
zeer hard. Wij moeten het zoeken in
kwaliteit en versheid. De Belg eet geen
diepvries. Zielig, die beestjes in die
hokken? Als er een kwartel ontsnapt,
kruipt hij zelf terug in de kooi. Tien
duizend scharrelkippen op één vloer is
voor die beesten veel erger. Iedere kip
of kwartel heeft een eigen plekje en dat
is in zo'n grote ruimte niet te verdedi
gen.
Weet u wie er volgens mij achter die
roep om grotere kooien zitten? De
staalfabrikanten. Die hebben het moei
lijk en willen hun afzet vergroten. Als
wij een kooi buiten zetten, gaan de
mussen er in zitten slapen. Dat is toch
een teken dat het niet zo erg is. Maar
wellicht heb ik een vals beeld omdat ik
dit werk al jaren doe."
Jackie van Moorsel is gelukkig met
zijn handel. Hij is alleen van mening
dat we nog veel meer bedreigde dier
soorten in gevangenschap moeten
kweken om de exemplaren in de vrije
natuur de rust te gunnen die ze toe
komt. En als je er veel kweekt kun je er
ook veel opeten en zelfs in de natuur
terugzetten. Kwartels, patrijzen, papa
gaaien, leeuwen, tijgers en ga zo maar
door. Wellicht hebben we over een paar
jaar een walvissenkwekerij in de Oos-
terschelde.
Het oprekken van het nekje van
dichtbij.
Jackie van Moorsel: „Ik had het liefst leeuwen en tijgers gekweekt"
De dode kwartels op weg naar het parafinebad.
Door Tori
hard gaat',
de mond v
autorijder,
eigenaar is
1600. Kenr
overgrote
dat ze gelu
luchtweers
tijd hoge si
bereiken. 2
de bovenb
volgens he
op 164 km
ook door n
merken kar
meer geld
zou nog sn
kunnen zot
Auto's kunr
snelheden t
honderd krrJ
autosnelwe
naar uit dat
verandering
minister vat]
om die limit
door het pa
Om in EEG-
internationt
lijkt eveneer
De nu gelde
kilometergr
1974. Aanle
gold 120 knr
deverbeteri
verkeersveil
Lubbers in t
de oliecrisis
1974 heette
maximumsn
regelmaat d
Belangenor
bepleiten dt
uiteenlopen
Milieuclubs
verhoging v
automobilist
politie is nie
maximumsn
waar dat ver
UITSCHIE1
„Toezicht op
maximumsn
geen priorite
G. Hoevema
Verkeersdiei
Driebergen,
bedoeling dt
gaan schree
rustig en on<
de autosnelv
tolerantie. W
een gediffert
Lagere snelh
bij voorbeelc
waar dat wel
volgens Hoe
weggedeelte
letterlijk aan
getimmerd ei
knooppunt D
„Het gaat on
vlug en veilig
snelwegen kt
tussen aanht
doorstroming
belang. Daar
verkeersbeel
uitschieters,
we er tussenr
brengt niet al
anderen in gr
van 200 naar
een schietgel
Hoeveman.
Dat auto's sn
hij meegenor
limiet, in EEG
gaat. Ook is e
niet onveilig,
inhaalmanoe
ongevallen vi
snelwegen, n
name in de br
