Ratten met toevallen bij toeval ontdekt ONDERZOj kort nieuws uit boeken bladen 'Oorzaak ellende is begeerte naar macht an Schuppei %^7vrMpersaidono,5n WETENSCHAP BELANGRIJKE DOORBRAAK BU EPILEPSIE-ONDERZOEK LEGGEN LANGE SOFA-GESPREKKEN HET AF TEGEN GERICHTE GEDRAGSTHERAPIE? Vertaalde Thucydide opnieuw uitgegeven Nguyen Van Vietnamese pi AMSTERDAMSE VRIJDAG 19 DECEMBER 1986 Oorzaak Zonder bijwerking „MENSEN, eet meer Fruit", riep in de zestiger jaren met een ondertoon van respect Toon Hermans. Moeders rokken Hyperventilatie PAG 19 DECEMBER Snel weerbericht spaart brandstof Onderzoek geuren rond veehouderij WASHINGTON/DEN Na drie weken onderzoek aSten de verscheidene j steeds in het duister o| [en bij het Iraanse waper Twente de ruimte in Tabaksplant gaat licht op Vijfde generatie computer Samenwerking in de kou Door René Zanderink TOEVAL bestaat niet, wordt wel eens gezegd. Toch lijden bijna 100.000 mensen in Neder land aan een of andere vorm van epilepsie (ook wel toeval len of vallende ziekte ge noemd). Dit aantal blijft de laatste ja ren in Nederland constant. Of dit komt doordat men de ziekte goed met de huidige ge neesmiddelen - de zoge naamde anti-epileptica - kan bestrijden, of door een toene mend effect van de invoering van bromfietshelmen en auto gordels -ter voorkoming van traumatische epilepsie ten ge volge van een ongeval - is niet bekend. Voor de farmaceutische in dustrie betekent het in ieder geval, dat deze markt niet meer groeit. Voor hen een aanleiding om het zwaarte punt van onderzoek te verleg gen naar andere ziekten. Maar dat betekent niet dat er in Ne derland geen onderzoek naar epilepsie meer plaatsvindt. Op diverse epilepsiecentra (o.a. in Breda, Heeze en Heem stede) en universiteiten (Am sterdam, Leiden, Nijmegen en Utrecht) worden er zo'n twin tig wetenschappelijke projec ten uitgevoerd. Die zijn mede mogelijk gemaakt door de Commissie Landelijk Epilep sie onderzoek van het TNO. Op de onlangs gehouden landelijke Wetenschapsdag, ter gelegenheid van het vijf tigjarig bestaan van de Fede ratie voor Epilepsiebestrij- ding, werd verslag gedaan van de belangrijkste ontwikkelin gen op epilepsiegebied. Dat onderzoek gebeurt ook in Nij megen: op de afdeling neuro logie van het St. Radboudzie- kenhuis en op het Psycholo gisch Laboratorium van de Katholieke Universiteit, bij de vakgroep vergelijkende en fy siologische psychologie. Op deze afdeling ontdekten twee wetenschappers, de psy choloog dr. E. van Luijtelaar en de projectleider, neurobio- loog dr. A. Coenen, een stam van albinoratten, die vrijwel alle afwijkende EEG (Elektro Encephalo Gram)-patronen vertoonden, die lijken op die van epileptische mensen. Deze patronen zijn meer dan tweemaal zo sterk als het normale EEG, ze duren ge middeld vier seconden en ko men zo'n achttien keer per uur voor. Wat is het belang van deze ontdekking? Nog steeds is dierexperi menteel onderzoek ter bestrij ding van epilepsie noodzake lijk. Niet alleen vanwege het testen van nieuwe geneesmid delen, maar ook vanwege meer fundamenteel onderzoek naar de oorzaak van epilepsie. Een probleem hierbij is, dat je óf moet zoeken naar dieren die spontaan epileptische akti- viteit vertonen, óf dieren op een minder 'menselijke' ma nier kunstmatig epileptisch moet maken. Een albinorat die spontaan epileptische verschijnselen vertoont, zichtbaar gemaakt op het EEG-patroon dat de elektrische spanningen (potentialen) in de hersenen weer geeft. Om die spanning te meten, zijn elektrodes op de ratte- schedel geplant. Volgens de onderzoekers heeft de rat daar weinig last van. - foto kun Aangezien de nu gevonden dieren spontaan en met een dagelijkse regelmaat epilepti sche verschijnselen vertonen, zou dit een belangrijke door braak kunnen inhouden voor het onderzoek naar de oorzaak van epilepsie, ook bij de mens. Uit het onderzoek bleek verder, dat dit diermodel een goede overeenkomst vertoont met een vorm van epilepsie bij mensen die men 'absences' noemt. Dit komt vooral bij kinderen rond het tiende le vensjaar voor. Tot het klinisch beeld, dat hierbij wordt vertoond, hoort het stoppen met het uitvoeren van gedrag, het wegdraaien van de ogen, spierverstijving en spiertrekkingen. Dat alles komt ook bij deze ratten voor. Tevens reageren ze positief op voor deze vorm van epilepsie gebruikte geneesmiddelen als ethosimide en diazepam (va lium). Het farmaceutische concern Schering AG in West-Berlijn reageerde snel. Momenteel wordt een nieuw potentieel anti-epilepticum door Coenen en Van Luijtelaar op deze rat ten getest. Nu al is gebleken, dat het de spontane epileptische ver schijnselen doet verminderen zonder de bijwerkingen, zoals slaperigheid en sufheid, die vele andere anti-epileptica met zich meebrengen. Men bekijkt op langere ter mijn of bij dit nieuwe middel ook wellicht de gewennings- verschijnselen van de andere anti-epileptica ontbreken. Behalve voor dit soort on derzoek lenen de ratten zich ook uitstekend voor ander soortig (met name genetisch) onderzoek. Het betreft name lijk een inteeltstam, waarbij de epileptische verschijnselen dominant overerven. In prin cipe zou men dan een of meer dere epileptische genen kun nen herkennen. Waarschijn lijk spelen deze genen een rol bij de relatief hoge elektrische spanningen in de hersencellen, die bij epilepsie horen. Zover is het echter nog lang niet. De lijn van epilepsie-toe- name (vroeger), via gelijkblij vende epilepsie (thans), naar epilepsie-afname, en hopelijk epilepsie-verdwijning, is nog lang. Freud op de schopstoel Door Laur Crouzen Deze milde spot vanuit Carré met de beroemde Oos tenrijkse psychiater Sigmund Freud (1856-1939) en diens behandelingsmethode, klinkt in de jaren tachtig veel te lief. In psycho-therapeutische kringen neemt de weerzin te gen ellenlange gesprekken met liggende mensen in liefst met hout gelambrizeerde be handelkamers hoe langer hoe meer toe. Eindeloos praten over dro men, het verdringen van ge voelens en jeugdervaringen moet plaats maken voor di recte instructies, lessen, labo ratoriumproeven, het sturen van gedrag in concrete situa ties en het verstrekken van aanwijzingen. Na vijftien jaar praktijk als psycholoog aan een psychia trische observatie-kliniek voor justitie-klanten heeft Willem Derks in het boek 'Zo waarlijk helpe mij Freud al machtig' een frontale aanval gelanceerd op de aanhangers van de leer van Sigmund Freud en degenen, die 'zijn' psycho-analyse toepassen. Hij verwij t met name degenen, die de Freudiaanse beginselen toepassen in hun psychiatri sche rapportage voor de recht bank over verdachten, dat ze niet weten, waarmee ze bezig zijn. "Waar het op aan komt is wat de deskundigen met de psycho-analyse hebben ge daan: gaat het nog steeds om een aantal voorzichtig uitge sproken hypotheses (veron derstellingen - LC) met be trekking tot het verzamelbe grip 'neurose'?. Of om een kei harde dogmatiek (leer - LC) waarmee men de patiënt/de linquent al meteen van zijn rechten beroofd en Freud al leen maar gebruikt als trek kracht voor de eigen maat schappelijke ambities? Het antwoord van Willem Derks op deze kernvraag uit zijn boek mag voor de hand liggen, maar hij staat niet al leen. Derks verwijt de Freu dianen machtsmisbruik ten behoeve van justitie. Anderen 'in het veld' kijken met wan trouwende blikken naar het grote kasteel van wetmatighe den over de opbouw van de menselijke geest, dat Freud sinds het begin van deze eeuw heeft opgetrokken. Zit de menselijke psyche werkelijk zo elkaar als Freud hem be schrijft en is het inderdaad zo, dat iemand van angsten of dwanggedrag of hysterie met een geneest, als hij of zij een maal weet, dat de huidige pro blemen rechtstreeks veroor zaakt worden door ervaringen in het verleden? Die vragen hingen onuitge sproken in de lucht tijdens het recent gehouden symposium 'Angst' van de Psychiatrische Universiteitskliniek van de Utrechtse universiteit in mu ziekcentrum Vredenburg. Psychologen vertelden daar, dat -op grond van vergelij kende onderzoeken tussen pa tiënten met angstaanvallen en 'normalen' - paniek en dwanggedrag met 'oefenen', met lessen en aanwijzingen te genezen is. Zonder dat over het ontstaan van die angsten duidelijkheid hoeft te zijn. Het omspitten van iemand verle den is daarbij ook niet nodig. Angst werd in Utrecht vaak zeer biologisch benaderd met verslagen over toedienen van melkzuur-infusen, koolzuur gas, het functioneren van cel len, die zorgen voor de over dracht van zenuwprikkels of de invloed van rollenspellen op de hartslag en de huidtem- peratuur van de proefperso nen. De behandelkamer van Freud in Londen met de beroemde sofa. - fotoarchief de stem Na de constatering van J.A. de Boer van de Rijksuniversi teit Utrecht, dat langdurige psycho-analyse van fobie-pa tiënten geen enkele zin heeft, kwam er vanuit de zaal nog wel protest: „Bent U niet bezig met het kijken naar biochemi sche begeleidingsverschijnse len van angst Spontane pa niek kan toch helemaal niet, omdat onbewust optredende factoren een rol moeten spe len." Veel bijval kreeg de spre ker niet. De enige echte psycho-analy- ticus, die in Utrecht het woord voerde was prof. L. van Eek. De enige ook die geen dia's met cijfers, grafieken en per centages vertoonde. Hij stelde, dat veel angstige mensen te vergelijken zijn met peuters, die erop uittrekken om de we reld te verkennen, bang wor den en dan snel moeders rok ken weer opzoeken. Angstige mensen zouden voor een deel in deze ontwikkelingsfase zijn blijven steken en daarom als therapie een beschermend en bemoederend optreden van de psychotherapeut nodig heb ben. Daarmee werd het ver schil tussen een freudiaanse benadering van angst en de gedragsonderzoeken in het lab heel duidelijk zonder de uit komst voor de patiënt in de vorm van een bepaalde be handelingsmethode veel ver schilde. Wanneer op deze manier over mensen wordt geoordeeld en als het daarbij ook nog gaat om jarenlange opsluiting of dwangbehandeling, wordt Willem Derks woedend. Hij schildert Sigmund Freud niet alleen af als een geleerde, die het vooral van de wissewasjes van de gegoede middenstand moest hebben, maar beschul digt zijn navolgers van' volsla gen onbegrijpelijk taalge bruik, geheimzinnigheid en gewichtigdoenerij Als beroemde voorbeelden wijst hij daarbij de op de pro cessen tegen de Berkelse huis arts O. (1953 en 1961), 'gekke' Annie E. uit Bemmel (1965 en 1974) en dat tegen de Kerk- raadse verpleger Frans H. Als je het maar mooi genoeg for muleert, kun je met Freud alle kanten op, is de boodschap van Willem Derks, die rechters en andere beroepsmatige lezers van psychiatrische rapporten veel meer achterdocht op het hart bindt. Geen wonder, dat ook iemand als de psycholoog Bert Gars- sen, die onlangs op het onder werp hyperventilatie promo veerde, Freud ver achter zich laat. Hij wijst Freuds 'angst neurose' en innerlijke conflic ten, die dit ziektebeeld zouden veroorzaken, als niet belang rijk voor het klachtenbeeld bij hyperventilatie af. Dit over dreven diep ademhalen zonder dat het lichaam er behoefte aan heeft met als gevolg aan vallen van angst en benauwd heid, wordt door Garssen op zich lichamelijke effecten en klachten geanalyseerd. Vooral de daling van koolzuurgas in bloed en longen speelt een be langrijke rol. Hij stelt in zijn proefschrift een lijst van meer dan 30 ver schillende hyperventila- tieklachten op en laat zien dat veel gevallen van bijvoorbeeld pleinvrees en plotselinge pa niek aan hyperventilatie te wijten is. Garssen zegt dat de klachten zich vaak voordoen na stressvolle gebeurtenissen, zoals het overlijden van een nastaande of conflicten. Vooral mensen, die op span ning reageren met het aan trekken van de spieren van borstkas en romp, lopen het ri sico in huyperventilatie te vervallen, vooral als na de eerste angstaanval de angst voor de angst de kop opsteekt. Hyperventilatie kan met suc ces behandeld worden met ademhalings- en ontspan ningsoefeningen, het met op zet uitlokken van aanvallen. Ook een apparaatje, dat via tonen in het oor een langzamer ademritme laat 'horen', geeft goede resultaten. Al met al blijkt het effect van Freuds werk voor met name de paniekpatiënt van vandaag vastgesteld op nage noeg nul. Toch zijn bezigheden De grote meester Sigmund Freud, wiens genie hoe lan ger hoe meer verbleekt in de huidige psychiatrische praktijk. - fotoarchief de stem als het uitleggen van dromen nog lang niet verdwenen. De Westduitse schrijfster Gerti Senger brengt Freud en zijn droom-uitleg zelfs heel dicht bij de mensen met een boek als 'Vrouwendromen-Mannen dromen en hun betekenis.' Een verzameling opgetekende dro men met daarachter telkens de 'wetenschappelijke' uitleg. Een pretentie, waarvan een man als Willem Derks zal gru wen. Bovendien vindt de lezer achteraan in het boek een le xicon van dr oomsymbolen. Doe-het-zelf-dromen: de grote meester Sigmund Freud zou zelf ongetwijfeld nachten wakker liggen van dit echt po pulaire gebruik van zijn ont dekkingen. En wie is er dan nog echt bang om bang te zijn? En waarvoor in Gods naam? Willem Derks, "Zo waarlijk helpe mij Freud almachtig", uitgeverij Balans, Amsterdam. Bert Garssen, "Psychofysiologie van de ademhaling en het hyper ventilatie syndroom", uitgeverij Eburon, Delft Gerti Senger, "Vrouwendromen, mannendromen en hun betekenis", uitgeverij Strengholt Naarden. De zon wordt koeler. Hoe dat komt, en of we binnen kort een extra dikke jas aan moeten, daarover schrijft het decembernummer van EOS- magazine De levende natuur heeft een voorkeur voor rechts. Slakkehuizen, slingerplan ten, vleermuizen, de vezels in ons lichaam, alles draait rechtsaf. We moeten naar moleculen kijken om te snap pen hoe dat werkt. En waarom linkse en rechtse moleculen totaal verschil lende eigenschappen hebben. Het decembernummer van het populair wetenschappe lijk maandblad Kijk schrijft erover. Geheimzinnige cirkels, vierkantenrechthoeken en gekke grafieken: in dat teken staat het novembernummer van Pythagoras, wiskunde tijdschrift voor jongeren. Naast een nieuwe theorie over het exacte eiland waarop Columbus in de vroege ochtend van 12 okto ber 1492 voor het eerst aan land ging in de nieuwe we reld bevat het november nummer van het National Geographic Magazine een fraai gefotografeerde repor tage over haaienonderzoek op een diepte van 600 meter. Op die diepte in de oceaan bij de Bermuda-eilanden is nor maal niets te zien, maar met behulp van een kleine onder- zeeer, speciale groene lichten, camera's en een kooi vol aas wist haaienfreak dr. Eugenie Clark toch een flink stuk diepzee-leven te ontdekken. Het Britse wetenschaps blad NewScientist van 13 no vember brengt een uitgebreid verslag van een conferentie in Londen, waarop medische specialisten overeenstem ming zochten over de medi sche aanpak van borstkan ker. Een van de aanbevelin gen, die uit de bus kwam, was dat men moet afstappen van de praktijk om direct de hele borst te amputeren als tij dens de operatie blijkt, dat het aangetroffen knobbeltje inderdaad kwaadaardig is. Over 'verder gaan' zou men eerst de patiente moeten raadplegen. Vastgesteld werd ook, dat het verwijderen van de hele borst niet effectiever is dan het uitsnijden van het gezwel met omringend weef sel, al zal in het laatste geval meer kans zijn op het terug komen van de aandoening. „De kloof tussen het uni versitaire onderzoek en de industriële praktijk is nu goeddeels opgeheven." Een verfrissend optimisme uit het pas gepubliceerde rapport Trends in onderzoek en ont wikkeling in Nederland' van het ministerie van O.en W. Het geeft een overzicht van wat er gebeurt is op 15 onder zoeksgebieden, zoals energie, biotechnologie, materialen en gezondheid, sinds 1973. En wat er nog gaat komen zoals landbouwonderzoek en mon diale milieu-research. Voor waarden voor onderzoek, waarvoor geld beschikbaar is: gebruikersvriendelijk, zo veel mogelijk toepasbaar of tewel horizontaal en ook 'strategisch', dat wil zeggen, dat aan fundamenteel onder zoek ook toe te passen kanten moeten zitten. Het weekblad Nederlandse Chemische Industrie (19 no vember) ziet ook een positief punt in de Zwitserse Rijngif ramp. Misschien komt nu eindelijk een werkelijk Euro pees milieubeleid van de grond. Omdat het kalf al weer verdronken is. Na het succes van de 'Open Dagen' in de chemie zegt het blad: "Bazel leert ons: doorgaan met die openheid en door gaan met het verhogen van de veiligheid." Na de rampzalige iepe ziekte lijkt er nieuwe schim meldreiging vanuit de 'Sta tes' de richting van onze bo men op te komen. Dat is de eikeverwelking, waarover in het november-nummer van het natuurwetenschappelijk en technisch maandblad 'Na tuur en Techniek' drie onder zoekers een boekje open doen. Een EG-studiegroep bekijkt in hoeverre de Europese eike soorten gevaar lopen, vooral omdat de eikespintkever wel eens dezelfde rol als versprei der van de ziekte kan gaan spelen als de iepespintkever. Aandere onderwerpen in N&T zijn: de boemerang, al coholisme en het vliegen van dieren. De zon, de planeten en het leven op onze aarde hebben hun bestaan te danken aan een supernova: een sterex plosie van onvoorstelbare omvang. Dergelijke explosies doen zich voortdurend in het heelal voor, al zijn de meeste voor ons niet waarneembaar. Maar er is een goede kans dat er binnen afzienbare tijd een te zien is. Dat schrijft Isaac Asimov in zijn (310e!) boek Explosies in het heelal. De hele kosmos -van de grootste sterren tot het kleinste leven op aarde- wordt er simpel en helder in beschreven. Het is vertaald door George Beekman en uit gegeven door Sijthoff Am sterdam 32,85). Hoe zat de relatie tussen de economie, maatschappij en cultuur in-Europa tussen 1400 en 1800 in elkaar? Gingen de bloei van cultuur en econo mie hand in hand? Met die vragen houdt de Gentse hoogleraar W. Brulez zich be zig in Cultuur en getal. Aan de hand van rijen ge tallen komt Brulez tot de con clusie, dat er eerder verband bestaat tussen cultuur en po litieke macht dan tussen cul tuur en economie. Cultuur en getal verscheen als deel 6 van de Cahiers Sociale Geschie denis. Het is voor ƒ34,95 te bestellen bij de administratie van de Nederlandse Vereni ging tot beoefening van de Sociale Geschiedenis (NVSG), mw. C. Tennekes, Doetin- chempad 7,1324 JW Almere. Wie wil er nog promove ren? Naar het gelijknamige boekje van dr. Th. Schuyt te oordelen is promoveren, ze ker in de sociale wetenschap pen, vaak een eenzaam avon tuur, met kans op ongeluk ken. Schuyt, wetenschapper aan de Vrije Universiteit te Amsterdam èn gepromoveerd (hij wel!), doet ook suggesties voor verbetering. Het is uit gegeven bij Pharos in Biltho- ven 9,75). „Wij hebben de schoonheid lief zonder verkwisting; hebben de wijsheid lief zonder weekheid. Rijkdom is ons een middel tot werkzaamheid en geen reden tot blm Voor armoe uit te komen achten wij geen schande, wel een blaam niet te trachten door arbeid aan armoede i, ontkomen." Hij toont aan, hoe gt macht moet leiden tot oc log, en oorlog tot onderga^ „Macht en bezit wekken bé geerte naar meer macht groter bezit en de botst tussen de twee machtigst Helleense staten bewijst h« terugkeer op deze weg on mogelijk is". Zoals Thucy dides eigen woorden luiden „De oorzaak van al dezee! lende was de begeert na:: Geen Zo maar een citaat uit de lijkrede van de befaamde Athener Pericles uit het jaar 430 voor Christus. De man stond aan de graven van gesneuvelde Atheense soldaten in het eerste oor logsjaar van de grote mili taire confrontatie tussen twee bloeiende staten, Athene en Sparta, in een ge bied, dat nu tot de achter kant van de Europese ge meenschap behoort. De verheerlijking van de ijverige Atheense mentali teit doet in onze tijd, 2400 jaar later, bijna Ameri kaans aan. Niet alleen be studering van het oude Grieks, maar ook vergelij king van de door de be roemde historicus Thucydi- des nauwkeurig opgele pelde feiten en de spannin gen in de huidige wereld geeft zin aan uitgave van dat soort stokoude teksten. Bij Ambo/ Athenaeum- Polak Van Gennep ver scheen onlangs de tweede druk van een vertaling van 'De Peloponnesische oorlog' van Thucydides van de hand van vertaler M. A. Schwarz, meer dan twintig jaar na de eerste druk. De Griekse historicus en jour nalist beschrijft uitvoerig hoe het tot een geweldige militaire slagenwisseling kwam tussen de twee hoogst ontwikkelde staten van die tijd van 431 voor Christus tot bijna de eeuw wisseling. zucht." Dat schreef vertala Schwartz al in 1964 neer. Wie de hedendaags kernraketten bij dezeerva ring van een klassieke sta teeg optelt, zal misschien helemaal de moed in de schoenen zinken, als hij de verhouding Veren: Staten - Sovjet-Unie dei*. Maar zelfs na het misluk- ken van de IJslandtop dunkt het ons zeer van Thucydides vertaalt beschouwingen en reporta ges kennis te nemen. Dege ne, die weet of meent dat bi; machtig is, komt er allitbi eerder toe alsnog tot historisch vergelijk te b DANKZIJ betere weersvoorspellingen besparen vliegt schappijen bijna tweehonderd miljoen gulden per jaar opt] brandstofkosten. Een belangrijke bijdrage hieraan leve weerkundigen van het 'Britse KNMI', die een letterlijk weitj omvattend berekeningsmodel hebben gemaakt. Zij brengen windstromen en temperaturen in kaart mt:^ hulp van supercomputers, satellietfoto's en radar, en f hierop berekeningen toe die nauwkeurige voorspellingen t( veren: tweemaal per dag, en nog geen vier-en-een-half u.'J binnenkomst van de laatste gegevens. De wind bereikt op vlieghoogte soms snelheden van vierlij derd kilometer per uur, en die luchtstromen houden het a duizenden kilometers lang vol. Nu ze beter worden voors; kunnen vliegmaatschappijen er in hun vluchtschema's reken mee houden: bij wind mee spaart dat brandstof, bij t kan het vliegtuig beter een ommetje maken. HET Instituut voor Mechanisatie, Arbeid en Gebouw (IMACj Wageningen gaat vier jaar onderzoek doen naar veehoudffl geuren. Het project 'emissie, verspreiding en beleving vanil ren in gebieden met veehouderijen' gaat in totaal 1,8 mill gulden kosten. De vakgroep luchthygiëne en -verontrer.J van de Landbouwuniversiteit, de Rijksuniversiteit Utrec'| het Waterloopkundig Laboratorium doen ook mee. Na hoopt men opgelucht te kunnen ademen. Als er geld uit de opbrengsl ,yapenverkopen aan Iran naar tandelingen is overgemaakt,! gaat bet dan? En wie is in la* woordelijk voor de gehele geh actie? Leden van de Congrescom missies zeggen dat elk nieuw detail een lawine van nieuwe /ragen opwekt. Zo is nog niet iuidelijk waar de opbrengsten jit de wapenverkopen aan Iran, die tegen de 35 miljoen lollar bedragen, gebleven zijn. Onopgehelderd is de omvang j. identiteit van tussenperso- macht, die haar oorspra, 1 de betrokkenheid van za- vmdt in hebzucht en eer- ban ;enlieden, functionarissen en egeringen. De grote lijnen lo ten dwars van Washington Jeruzalem naar Teheran m terug. Maar ook Saoedi- trabië zou aan de wapen- xansactie hebben meegedaan, let netwerk wordt nog inge wikkelder door de overheve- ng van Iraanse wapengelden laar de contra's via Zwitserse vo na ij HANOI (AFP/RTR/UPI) - De Viel tij heelt de 71-jarige Nguyen Van nieuwe partijleider. Zijn ilotzitting van het zesde en nu ai gres van de Vietnamese partij in Linh is de opvolger van secretaris-generaal Truong Chinh die woensdag samen met nog twee topfunctiona rissen zijn ontslag indiende. De nieuwe partijleider staat bekend als voorstander van economische hervormingen. Hij was lange tijd partijor ganisator in de onder grondse communistische be weging in het kapitalistische Zuid-Vietnam. Ook werden op de slotzit ting van het partijcongres een nieuw Politburo, Cen traal Comité en Partijsecre tariaat gekozen. Het nieuwe Politburo telt 14 leden, één minder dan het vorige. Daarentegen is het Centraal Comité met 21 leden uitge breid tot 173 leden. De verkiezingen van de partij organen vormden de afsluiting van het vier daagse congres, dat wordt gezien als een mijlpaal in de 56-jarige geschiedenis van de Vietnamese communisti sche partij. Op het congres nam de partijleiding de ver antwoordelijkheid op zich stad die meü schd nen| achl Hij j minJI zake G Gia 1954 verj toeb BINNEN de Universiteit Twente is een nieuw type magnel® ter ontwikkeld, dat mogelijk zal worden toegepast in del liaanse wetenschappelijke satelliet SAX. Die wordt overi jaar of vijf gelanceerd. In het zgn. standregelsysteem, datw| ontworpen door Fokker, meet de magnetometer de stand* satelliet ten opzichte van de aarde, aan de hand van hetaï magnetisch veld op die hoogte. Mogelijk wordt de nu ontwikkelde magnetometer I elektronica geïntegreerd op één enkele chip. Dan is ie in f aantallen goedkoop te produceren. De belangrijkste toep*' zal zijn als elektronisch kompas voor de scheep- en lucW' maar ook in navigatiesystemen voor auto's, zoals Philips eij mens die leveren. LICHTGEVENDE tabaksplanten zijn het resultaat vanffl menten aan de universiteit van Californië. Daar zijn W erin geslaagd, delen van erfelijke informatie uit vuurvlie! de tabaksplantecellen in te bouwen. Uiteraard gaat heter»; derzoekers niet om, voortaan tabak in het donker te W plukken. Hun experiment is een nieuwe stap in de verWJ van mogelijkheden om te sleutelen aan erfelijke eigensct' van planten en andere levende organismen. SAMEN met een aantal universiteiten gaat Philips een f zeer krachtige computer bouwen. Deze zogenoemde Para ference and Storage Machine (Prisma), een computer vijfde generatie, opent volgens het concern de weg naar 'T toepassingen in de kantoorautomatisering, farbicagete- J het interpreteren van medische gegevens of analyse van™ tische bestanden. Met dit vier jaar durende project is C 25 miljoen gulden gemoeid. JAM (ANP) - Op een ongea- plc,2, effectenbeurs met meren- iia 5ere prijzen koers van het andeel Van Schuppen donderdag jwel gehalveerd tot 30. Op die prijs "jen overigens geen kopers opda- dft erS Probeerden zich van het te ontdoen na de aanvraag tot #Van teteflng, waardoor de be- ££*U8ie met Leidsche Wol werd ge- „fkn andere relatief grote verliezer dd* ^erkel e J3*° la«er be- u h. op 118,50. Dit kwam door het Ir Fi°Ver toegenomen verliezen dit lauw lagen ook enkele papier- kfeS 2? P^aUelmarkt Zowel i enkoi Pl®r als Berghuizer moes- briek prijsgeven. In deze nJÏLrgen °°k Verkade en Wolff likpriv IMN 113 een a an van- '"gen GTI en het rw n, BrinkzMolyn beter in de ek nSt «'end was voorts in de 1 koer^???®1 genoteerde fondsen 1,35 tot 080JbbeUn8 van °gem van t°midrt»aCtieve "ft** werd kort na imeretf8"?1 notering van Van «tuur,1m2ïï?e,,tijd stilgelegd op een or ®Ung dat het bedrijf W VB™eeï winststijging van 15 Na de hervatting ta h„f ."ep de koers 1 op tot )ivan ctehLa,sge.meen Uepen de koer- »t 0p pj\'«'dsfondsen in de middag leger J t°tele omzet oTO miljoen aan de redelijke EEN onlangs getekende overeenkomst voor wetenschap? samenwerking tussen Alaska en Siberië op het gebied V I derzoek naar de medische effecten van extreme koude,* berië gebieden openstellen die voorheen verboden war® 1 project vindt plaats in het kader van het wetenschappeWJ wisselingsprogramma tussen de VS en de Sovjet-Unie werpen van onderzoek zijn: fysiologische aanpassing noorden, effecten van chronische stress op plaatselijke, ners en op nieuwkomers, voeding, de aanpassing van het? uniteitssysteem aan koude, biochemische en genetische aardigheden van inwoners van Siberië en Alaska om t* zoeken of zij gevoeliger zijn voor alcoholverslaving dan mensen. antonius KJ antonius aoRgr.o.Lv. daniel gasthuis gasthuis gasthuis gasthuis "°0ghuys |Ws 'Prot^hs aeneas (oostb.) (oostb.) ïourdes de brouwer (tilburg) (tilburg) (tilburg) (tilburg) (het) klokkenberg liduina ('s-h'bosch) ('s-h'bosch) ('s-h'boschj 1968- 1972- 1972-1 1958- 1971-< 1971-i 1972- 1952-: 1959-1 1972-4 1950-1 1968-S 1971-C 1973-0 1972-4

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 4