ttaw>
Misdaadroman maakt
Bzzlletin onveilig
De vertrouwdheid met
het Kwaad in
'De duivel op kop'
Monument voor spionnenjager Oreste Pinto
De boeren van de
Languedoc
onder microscoop
DONDERDAG 11 DECEMBER 1986
JPËRDAG11 DECEMBER 19
L
JEDERLAND 1
ROMANDEBUUT VAN BERNARD-HENRI LÉVY
Verzet
NEDERLAND 2
1
Jeruzalem
EERSTE WERK LE ROY LADURIE NU IN HET NEDERLAND
ske en Wiske: „De gla
Toezicht'
m
Door Henk Egbers
HET oprichten onlangs van een club voor
schrijvers van misdaad-boeken blijkt zijn effect
niet te missen. Zelfs het gerenommeerde lite
raire tijdschrift BZZLLETIN heeft zijn 137e af
levering gewijd aan de 'Nederlandse misdaadli
teratuur*. Heel vertederend.
In het zeer lezenswaardige nummer van
Bzzlletin (137) komen talrijke misdaad-deskun
digen aan het woord. Johan Diepstraten sprak
met Tomas Ross, die zegt dat het feit dat prins
Bernard betrokken was bij het Lockheed-
schandaal van zeer grote positieve betekenis is
voor de misdaadliteratuur in Nederland. Peter
Swart sprak met Rinus Ferdinandusse. „Nee,
die thrillergids in Vrij Nederland was niet zo
zeer mijn idee idee, dat kwam van de redactie,
ik meen van onze documentalist Martin Koo-
men" (komt nog aan bod).
Theo Capel zegt tegen Swart: „Het is natuur
lijk zo, dat spannende boeken vrijwel altijd gen
re-boeken zijn"...En Joop van den Broek onthult
dat 'de journalistiek een nogal drankzuchtig be
roep is'... Jef Geeraerts: „Thrillers schrijven is
een plezierige bezigheid....In België wordt erop
neergekeken"...
Deze aflevering van Bzzlletin staat bol met
uitspraken van bekende auteurs rond dit genre.
Tomas Ross geeft verder zijn bijdrage over de
Nederlandse misdaadliteratuur de gedachte
mee dat dit genre een moeizame weg moet af
leggen naar volwassenheid. Passage vraagt zich
in zijn bijdrage af of de Havanks zijn opge
bouwd op basis van een 'eenvoudig kunstje'.
Kortom een aflevering van Bzzlletin die je niet
mag missen als je geinteresseerd bent in dit gen
re.
Martin Koomen mag dan in zijn 'Import, ex
port, doodslag, moord' bewijzen of hij een
boeiende vertegenwoordiger is van dit soort
boeken. Zijn verhaal speelt in het nazi-Duits-
land en heeft zijn bakermat op de KMA in Bre
da. De sterkste kant van deze geschiedenis zit in
het feit dat twee mannen van de ene kant een
aantrekkingskracht tot elkaar moeilijk kunnen
combineren met wantrouwen, eigen aan spiona-
ge-functies... Het gaat om het zoek-zijn van en
werktuig in dienst van de spionge. Engeland en
Duitsland worden daarbij tegen elkaar uitge
speeld binnen het kader van de verhoudingen
die tot de tweede wereldoorlog geleid hebben.
De uitgever zegt dat dit boek tot stand kwam na
veel research. Erg duidelijk is dat niet. Het boek
is geschreven in een wat ouderwetse hoorspel
stijl; Paul Vlaanderen in een andere vorm. Het
is vaak een ongeloofwaardig verhaal, gelar
deerd met germanismen. Historie weggefanta-
seerd met een te simpele couleur locc'
Stephen King is natuurlijk een 'kin"' dit
genre. Hij schrijft anderhalf misdaad-ooek per
jaar. Inmiddels zijn er tien films gemaakt naar
zijn verhalen. De twintigste vertaling is uit. Het
boek heet 'Dichte mist' (The Mist). Een onwaar
schijnlijk verhaal. Maar dat kan niet schelen.
Het gaat om de liefhebbers van het griezelen.
Een dichte mist overvalt mensen in een super
markt. Daaruit kruipen bloeddorstige monsters.
Centrale figuren zijn een vader en zoontje. Moe
der is thuis gebleven om het af te leggen binnen
deze wereld vol geweld en angst. King beschrijft
hoe de opgesloten supermarktklanten onderling
met elkaar in de slag raken. Geen kundig uitge
werkte psychologische processen, maar handig
in elkaar gezette conflicten e.d. Aan het eind
zegt King: verwacht geen keurige conclusie. Va
der en zoon verdwijnen in het onduidelijke; als
het boek.
Vanyan doet het beter. 'De Chinese eenhoorn'
is een intelligent bedacht boek dat verdichtsel
en werkelijkheid vaak zo goed met elkaar ver
mengt dat mythe werkelijkheid en werkelijk
heid mythe wordt. Daarbij maakt hij goed ge
bruik van actuele herkenningspunten, zoals de
Chinese beeldenlegers, die opgegraven onlangs
in Europa op exposities waren te zien. Aan de
hand van literatuur over de eenhoorn, die hij in
structief in deze thriller weet mee te nemen,
wordt dit mythische dier in relatie gebracht met
deze merkwaardige beeldenlegers. Het ontstaan
ervan wordt binnen dit kader aannemelijk ge
maakt.
Het verhaal wil dat een afschuwelijke kolo-
Beth Williams en Daniel J. Travant
Walsh' (Nederland 1, 20.28 uur).
Jef Geeraerts, die hier van de Rotterdamse politiecommissaris Blaauw de Gouden Strop
krijgt, een onderscheiding voor Nederlandstalige misdaadauteurs, noemt het schrijven van
thrillers een 'plezierige bezigheid'. - fotoanp
niaal op een bloedige manier zich in China met
kunstschatten verrijkt heeft; waaronder een
eenhoorn, die deel uitmaakt van een paar. De
dief ligt in coma. Om de magische gevolgen van
deze diefstal op te heffen moet deze hoorn terug
gebracht worden. Een gesjochte Nederlandse
zakenman, playboy op retour, doet een poging.
Dat lukt. Maar ten koste van wat! Het zijn zeker
geen clichématig bedachte avonturen. Op het
eind van het boek draaft de auteur wel wat
door, maar spannend blijft het. De Chinese een
hoorn is binnen dit genre een uitstekend ge
schreven vindingrijk boek, dat laat ervaren dat
dit genre niet per se uit het buitenland hoeft te
komen.
De laatste wereldoorlog blijft de fantasie
prikkelen 'Riches and honor' van Tom Hyman
werd vertaald in 'Het Grunwald geheim'. Een
goed, wat omslachtig, geschreven thriller van
458 pagina's. Het stuk begint in het concentra
tiekamp van Dachau, waar een Duitser via een
handige truc, de oorlogswraak ontspringt en in
Amerika met een valse identiteit een nieuw
machtig (economisch) rijk opbouwt. Zelfs voor
zijn eigen kinderen verzwijgt hij zijn verleden.
Op het moment dat hij een hoge politieke
functie zal gaan bekleden komt men hem, met
name vanuit Oost-Duitsland, op het spoor. De
gevolgen zijn niet misselijk. Het grootste deel
van het boek gaat echter over een speurtocht
naar een verloren gewaande zoon in Vietnam
(na de Amerikaanse oorlog daar). Broer Rob op
zoek naar Billy, die in Azië een stukje politiek
vertegenwoordigt. Enkele vrouwen maken deze
onderneming extra moeilijk. Een boek als een
spannende film.
Wat minder intrigerend - wat obligater - is de
vertaling van 'Voices on the wind' van Evelyn
Anthony in 'Opdracht in Normandië'. Een En
gels/Franse vrouw wordt, enkele jaren na de
dood van haar man, geconfronteerd met een
oorlogsverleden in Frankrijk, waarvan zij
hebben uitgemaakt. Katharine heeft er, na'
harde opleiding in Engeland, gewerkt ij
verzet. Ze stond haar mannetjes. In verband]
de berechting van de oorlogsmisdadiger
burg - juist uitgeleverd door Chili -, die in,
huishouden heeft, wordt zij geconfronteerd,
die periode. Geheimen worden opgegraven,;
verzet met zijn tegenstrijdigheden, vi
harde beslissingen etc. komt daarbij goed
uitdrukking. Conflictueuze emotionaliteit
daarbij een grote rol. Anthony schrijft bel
waardoor het een geloofwaardig verhaal is
worden.
'Een van de grootste internationale
Iers' noemt de flap het uit het Engels
kaans vertaalde boek van Leo Giroux: 'De
(1985). Hij heeft gegevens over een india's
heim genootschap van de Thugs, uit 1290
Christus, nieuw leven ingeblazen tijdens de
ren zeventig onder Indira Ghandi (wel gem
maar speelt rechtstreeks geen rol). Inde
werden zo'n twaalf miljoen mensen om zeep
bracht door deze moordende secte. Giroux
plaatst deze herleving naar het heden;
Amerika, waar er dan ook lustig op los gi
wordt. Er zijn nogal indiase mensen naai
Nieuwe Wereld geëmigreerd. Vandaar! ij
suggestie, al wordt de hang naar de oo
mystiek als een handige ingang voor een
lezers vermengd met deze op veel research
nende geschiedenis, zoals Giroux laat gelovv „lp(lpn me_
In de dertiger jaren van de vorige eeuw, i'iXve Wa4me! tear
deze cultus aan de niet te stillen bloeddorst: Adam bood-
godin Kali door sir William Henry Sleeman jarig z<wntje Adam noim
het Bengaalse leger onder de Britse ^p^rde de^n-
roeid. De ingang nu is onder meer de hal! l oeda(dellng
diase vrouw Santha, die via haar wetens* jJThaar eentje te
pelijke werk voor een museum en families
ties op een hallucinerende manier in kont heeft haar zoontje
komt met haar oercultuur, die door esoterix nooit meer terugge-
verslaving en seks uitglijdt in de richting] 1
een moordende cultus. Een Amerikaanse r
chiater, op haar verliefd, verhoogt dan vei
ook nog het 'wetenschappelijke' aanzien
deze thriller, die door een warrige constru
uiteengetrokken wordt. Hoe kreeg Giroux! .gyp street Blues' vader
alsh speelt. Terwijl John
Keve Walsh overal en bij
allemaal bij elkaar in deze pil!
Bzzlletin 137. Uitg. Bzztöh, prijs f 12,50
Martin Koomen: Import, export, doodslag, 'huiD zochten, kwa-
Uitg. Tabula, prijs f 24.50 e 4A« a» «mt-
Stephen King: 'Dichte mist'. Uitg. Luitingh, p en ze
Vanyan: 'De Chinese eenhoorn'. Uitg. Luitingh, p
f 19.90.
Tom Hyman: 'Het Grunwald Geheim'. Uitg. Luitit
prijs f32.50.
Evelyn Anthony: 'Opdracht in Normandië'. Uitg, li
tingh, prijs f24.90.
Leo Giroux: 'De Risji'. Uitg. Luitingh, prijs f29,50
Door Mathieu Kothuis
DE ROMAN 'De duivel
op kop' (Le diable en tête)
van Bernard Henri Lévy
werd vrijwel direct na
publicatie in '84 onder
scheiden met de Franse
Prix Médicis als het beste
debuut van het seizoen.
Volgens Franse critici eiste
Lévy zich met zijn eerste ro
man meteen een plaats op
naast Sartre en Malraux. De
roman is nu vertaald en uitge
geven bij Bert Bakker.
Als schrijver is Lévy inmid
dels geen onbekende. Hij be
hoort tot die zogenaamde
groep van 'nieuwe filosofen'
en zet zich in al zijn werken
voortdurend in vóór de men
senrechten en tégen veel ge
vestigde opvattingen van
Franse intellectuelen en poli
tici. De Franse ideologie is
'slecht', beweert Lévy en hij
meent dat in de politiek vooral
het oordeel van de individuele
burger en niét 'de geschiede
nis', 'het proletariaat' of 'de
politiek' beslissend moet zijn.
In die opvatting heeft Lévy
dan ook menig appeltje te
schillen met marxisten en an
dere linkse groeperingen in
Frankrijk. In zijn pennestrijd
met medefilosofen verzet Lévy
zich ook altijd tegen de ge
dachte dat 'Het Kwaad' in een
historische context moet wor
den begrepen.
Die opvatting over 'Het
Kwaad' is een belangrijk fun
dament in 'De duivel op kop'.
In de geschiedenis herhaalt
'Het Kwaad' zich keer op keer
maar daarvoor bestaan vol
gens Lévy nooit, hoeveel ver
klaringen er ook voor zijn aan
te voeren, verontschuldigin
gen.
In de roman 'De duivel op
kop' vertelt Lévy niet één en
kel verhaal maar, telkens van
uit een ander perspectief, vijf
verschillende verhalen over
een en dezelfde persoon, Ben
jamin C. Via het dagboek van
Mathilde, Benjamins moeder,
een verhoor van Oom Jean,
brieven van verloofde Marie,
het getuigenis van de advocaat
Alain Paradis en de belijdenis
van Benjamin zelf, komen
langzaam maar zeker alle lij
nen van het verhaal bij elkaar.
Benjamin wordt in het oor
logsjaar 1942 in Parijs gebo
ren. Ondanks die trieste oor
logsjaren ontbreekt het Benja
min aan niets. Zijn ouders zijn
welgesteld, ze bewonen een
groot en statig huis in een Pa-
rij se elitewijk en zijn moeder
is dol om hem en omringd hem
met al haar zorgen. Maar
naarmate de oorlog vordert
nemen de spanningen toe en
het huiselijk geluk af. Vader
Edouard bekeert zich tot de
facisten, sympathiseert met de
Duitse bezetter, geeft en pas
sant een joods gezin in de
buurt aan en vertrekt in '44
naar het oostfront om uitein
delijk, zonder één schot te
hebben gelost, na veel om
zwervingen na de oorlog in
Frankrijk terug te keren.
Jean, jarenlang Edouards
beste vriend, heeft zich inmid
dels al tijdens de oorlog van
hem afgekeerd en zijn rol ge
vonden in het Franse verzet.
Bovendien is Benjamins moe
der Mathilde, steeds verliefder
geworden op Jean waar ze
eigenlijk vroeger al veel meer
voor voelde dan voor Edouard.
Kortom, Jean en Mathilde
verkeren in de veronderstel
ling dat Edouard de oorlog aan
het oostfront niet heeft over
leefd en zijn in de oorlog gaan
samenwonen. Dan meldt
Edouard zich vanuit Duits
land.
Na de nodige aarzelingen te
hebben overwonnen keert
Edouard naar Frankrijk terug
en onderwerpt zich aan de
Franse justitie. Mathilde, die
haar man ondanks tegenwer
pingen van Jean niet in de
steek wenst te laten, zet zich
voor hem in. Ook Jean, diens
vroegere vriend, spant zich
tenslotte voor Edouard in via
zijn connecties en relaties met
het verzet die nu op het flu
weel van de macht zitten. Het
proces van Edouard verloopt
dankzij deze steun voorspoe
dig en even lijkt het erop dat
deze er nog genadig afkomt.
Tótdat een joodse overlevende,
een familielid van het gezin
dat Edouard in de oorlog heeft
verraden, zich meldt. Edouard
wordt uiteindelijk ter dood
veroordeeld.
Deze ontwikkelingen blij
ken uiteindelijk bepalend voor
het verdere verloop van Ben
jamins leven. Zijn moeder Ma
thilde houdt de ware gang van
zaken rond de dood van haar
man voor Benjamin verborgen
uit angst dat deze de waarheid
niet aan kan. De spanningen
tussen Benjamin en 'Oom
Jean' lopen steeds hoger op.
Benjamin gaat onbewust ze
ker sterker vermoeden dat er
iets niet klopt. Zijn moeder
wordt in haar angst dat Ben
jamin toch iets vermoed be
vestigd na het lezen van de ge
heime aantekeningen van
haar zoon. Rond zijn twaalfde
komt Benjamin achter de defi
nitieve waarheid als hij de ka
mer van zijn moeder overhoop
haalt en daar het zorgvuldig
raakte hij
geluk blijve
jaar later
onder de tit
verklaarbai
een boek oi
gen.
20.20
iei dit waar gebeurde ver-
j] gendt de EO de tv-film
si-mist: Adam Walsh' uit,
tfrin Daniel J. Travanti
Üdng, dat de politie wei-
r medewerking wilde ver
en. Adam was slechts een
n de 13 miljoen kinderen,
jaarlijks in Amerika
ek raken.
insluitend aan deze film
in de rubriek Tijdsein'
egaan worden op de si-
itie van vermiste kinde-
i in Nederland.
De zeer re<
Trister" van
gisseuse Lei
tiele verhai
vrouw, die i
haar vader
lukkige jeu
nerd. Anne
gedaan, om
altijd mee:
voor haar
heeft gehad
liefde en g
trekt Anne
grafenis na
haar vrien
21.03
[20.00]
De Frank en
Vri] show
Bernard-Henri Levy, getekend door David Levine.
bijgehouden dagboek van Ma
thilde vindt.
Benjamin die zich steeds
meer ontpopt tot een intelli
gente, mooie en (vooral voor
vrouwen) innemende man,
raakt steeds meer verstren
geld met zijn verleden. Als
verwende jongeman uit de ge
goede bovenklasse duikt hij op
in het linkse verzet tegen de
Franse koloniale oorlog in Al
gerije, later in het Parijs van
mei '68 en nog later in extreem
anarchistische kringen. Hij
raakt verstrikt in de strijd van
de Rode Brigades in Italië en
tenslotte bij de PLO in Bei
roet.
Uit de belijdenis van Benja
min blijkt dat hij tegen zijn
veertigste voorgoed is bekeerd
en dat hij, op de hielen gezeten
door de Franse politie, nog
slechts één ding wil; met zijn
vroegere verloofde Marie gaan
samenleven in Jeruzalem. De
vlucht mislukt en Marie komt
door een tragisch ongeval om.
Later weet Benjamin toch te
ontkomen en komt, aangeko
men in Jeruzalem, tot de con
clusie dat zijn leven volledig is
mislukt.
Maar waarom dat volstrekt
tegenstrijdige verblijf van een
vroegere strijder voor de PLO
in Israël? Marie was joods,
even joods als het gezin dat
door toedoen van Edouard in
de gaskamers is omgekomen.
Even joods ook als die zes mil
joen uitgeroeide levens door
de nazi's. En waarom Jeruza
lem? „Die stad", zo laat Lévy
Benjamin zeggen, is de stad
„die tweeduizend jaar lang de
onuitputtelijke droom vormde
van een volk en dat tweedui
zend jaar later nog altijd een
stad is van dromen en illusies
in het hart van datzelfde, ein
delijk herrezen volk". Benja
min is, zo zegt Lévy in zijn
voorwoord van 'De duivel op
kop' een van die 'duistere we
zens, getekend en als in omge
keerde zin uitverkoren, die ge
plaatst lijken op het raakvlak
van de meest verontrustende
krachten van hun tijd en in
een vertrouwdheid met het
Kwaad die mij altijd de getui
genis lijkt van een extra di
mensie van de waarheid'.
Bernard-Henri Lévy: 'De duivel op
kop'. Uitg. Bert Bakker, prijs
ƒ45,00
SPIONNENJAGER Oreste
Pinto heeft na de laatste we
reldoorlog een monument voor
zichzelf opgericht: lectuur
over zijn heldendaden. Hij
schreef in het Engels, maar
sinds kort bestaat er ook een
verkorte Nederlandse versie
van dat monument. Met als
titel 'Vriend of vijand' is het in
de boekhandel verkrijgbaar.
Al eerder werden zijn verha
len bewerkt tot een Neder
landse tv-serie.
Pinto heeft de unieke kans
laten liggen zijn lezers te
boeien. Zijn door de mand ge
vallen spionnen zijn stuk voor
stuk figuren, die voor een
spannend verhaal in aanmer
king komen. Maar de meester
in de contra-spionage vond
het interessanter zijn eigen rol
in het spel van de slimste te
benadrukken. Aldus ontstaat
het beeld van een ij del manne
ke, dat zichzelf opblaast tot
een genie.
Vriend en vijand zijn het er
volgens het naschrift van A.
Korthals Altes (onderzoeker
op het gebied van de tweede
wereldoorlog) over eens, dat
Pinto een scherpzinnig onder
vrager was tijdens zijn dienst
tijd in Londen. Dankzij hem
zijn tenminste drie Duitse
spionnen gepakt en berecht.
Zijn schaduwkant heeft hem
echter parten gespeeld. De
contra-spion was ook toen al
zo ij del, dat hij tijdens de be
vrijding van Nederland aan
papte met een 'foute vrouw' en
haar de hand boven het hoofd
hield.
Zijn relatie met de spionne
heeft geleid tot ontslag uit
dienst en de gang naar de ver
getelheid. Officiële instanties
wilden niets meer met de man
te maken hebben. Jammer
eigenlijk, want zijn verdien
sten in de oorlog zijn onbe
twist. Zo dacht ook Pinto er
over. Hij ging geromanti
seerde belevenissen schrijven
om zijn door het ontslag ge
kwetste trots te helen.
De pen van de spionnenja
ger nam echter met feiten een
loopje. En de romantisering
van het gebeurde was te wei
nig ver doorgevoerd om het
verhaal onder het begrip 'ar
tistieke vrijheid' te rangschik
ken. Aldus kreeg Pinto tevens
de officiële geschiedschrijvers
tegen zich. Een man als dr.
Lou de Jong beschrijft hem als
onbetrouwbaar.
Heel wat milder oordeelt
Korthals Altes in zijn na
schrift: „Voor mij is hij voor
eerst een man van grote eigen
dunk (gekrenkt door het ont
slag). Daarnaast vinden wij in
hem alledaagser componen
ten: geldingsdrang die, ge
blokkeerd in Nederland, zijn
uitweg zocht in de buiten
landse sensatiepers en een
verlangen naar roem. In
'Vriend of vijand' is het ver
band met de werkelijkheid
soms nauwelijks, soms ver te
zoeken. Wat blijft is een docu
ment humain dat de lezer van
a tot a boeit, meer als zicht op
de jager dan op de jacht en het
wild".
Hoe er dan aangekeken
moet worden tegen het hoofd
stuk, dat Pinto de man achter
de arrestatie van King Kong is
geweest? De oplossing wordt
op de laatste pagina van het
boek aangedragen. Pinto is
door anderen op zijn spoor ge
zet.
Oreste Pinto: 'Vriend of vijand'.
Uitg. Balans, prijs 29,50
Door Frank van Ooyen
DE HISTORICUS Emanuel Le Roy Ladurie
bracht in het midden van de jaren '70 een
boek uit dat een internationale bestseller
zou worden: Montaillou.
Op basis van eeuwenoude getuigen
verklaringen opgetekend tijdens inquisitie-
verhoren werd een authentiek beeld ge
schetst van een veertiende eeuwse gemeen
schap van 'ketters' in de Pyreneeën. Le Roy
Ladurie wist als het ware het leven van die
tijd met behulp van vergeelde protocollen
uit een stoffig archief te reconstrueren.
Deze Franse auteur heeft naam gemaakt
met zijn 'historische roman' waarin op we
tenschappelijke wijze verkregen en ver
werkte gegevens in een romanvorm worden
neergeschreven. In 1979 bracht Le Roy La
durie opnieuw een historische studie uit, die
ook in het Nederlands vertaald is: Het car
naval van Romans. In dit boek worden de
bloedige gebeurtenissen weergegeven tij
dens de carnavalsdagen 400 jaar daarvoor
in een Frans dorp. Een carnavaleske op
stand van ambachtslieden tegen adel en
'gegoede burgerij'. Maar het dikke boek
werk kan niet tippen aan het succes van
Montaillou. Teveel details, een slaap
verwekkende opbouw en een weinig
boeiende stijl.
Nu is de Nederlandstalige markt weer
voorzien van een vertaling van het werk
waarmee Emanuel Le Roy Ladurie zijn
eerste sporen verdiend heeft. Het is de be
werking van zijn proefschrift uit 1966: Les
paysans de Languedoc. Het bronnenmate
riaal voor deze studie is afkomstig uit het
archief van het kadaster in de Franse Lan
guedoc. Materiaal wat heel wat minder tot
de verbeelding spreekt als de stof die Mon
taillou heeft opgeleverd. In de registers is
vanaf de de I4e eeuw oppervlakte, aard en
waarde van ieders grondbezit opgetekend.
Uit deze overvloed aan gegevens weet Le
Roy Ladurie een patroon te ontrafelen: De
concentratie en versnippering van het
grondbezit en de golfbeweging in inkom
sten uit landbouw. Tussen het eind van de
15e en het einde van de 17e eeuw blijkt een
agrarische kringloop te bestaan.
In de 'Boeren van de Languedoc' wordt
beschreven hoe vanaf de vijftiende eeuw de
landbouwontwikkeling in de Languedoc op
gang komt. De pest heeft in de voorgaande
periode zijn tol geëist van de bevolking. Er
is een ware slachting aangericht onder de
boeren en er is grond en voedsel in over
vloed. De boerenfamilies slaan de handen
ineen en gaan in machtige clans het gebun
delde grondbezit bewerken. Het is een veel
belovende tijd voor boeren. De periode van
groei treedt vanaf het eind van de 15e eeuw
in. Maar de bevolkingsaanwas neemt zo'n
hoge vlucht, dat de economie het niet bij
kan benen. De grond raakt versnipperd, de
lonen en inkomsten van boeren gaan ach
teruit.
Le Roy Ladurie.
navond presenteert
•ank Masmeijer voor de
rde maal zijn show,
tarin zes kandidaten door
ddel van een vraag-en-
twoordspelletje aan elk-
ir gekoppeld worden. Deze
levering kan op twee inte-
isante gast-juryleden re
nen: Ger Smit, de 'stem-
tnmaker' van de Fa-
Itjeskrant en Miss World
Iversity, alias Rosalie
Bremen. De muzikale
The Commodores',
Ashton en de meis-
p 'Frizzle Sizzle'.
Belgische priester Jean
|erre Goetghebuer is dit-
1 te gast in 'Profiel'. De
tjarige Goetghebuer ge
it in zijn land bekendheid
pwege zijn werk op het
bied van de gehandicap-
Borg en de pastorale be-
eiding van mensen in
Zelf is Goetghebuer
gehandicapt. In 1974
Alfred Bit
vanavond
waarop de
scheidingen
televisie-an
lestars, wo
De prijswii
een jury lx
dewerkers
het ZDF
eerste wim
Willy Mill
Hans-Joacl
kampff, rej
Böhmer ei
ver Curth
De tijdens
Peter Pewj
verzaubert
tische film,
zi's niet te
De produi
vertoond w
veranderin
bracht we
echter na
omdat inti
aan de oorl
speelt in
lijke milie
Annie zijn
sters op he
klein stadji
De onevenwichtige economische ont
keling leidt tot maatschappelijke
gen die zich in de godsdienststrijd
midden van de 16e eeuw ontladen,
vlag van de Reformatie keert de onte>
bevolking zich tegen het kerkelijk groi
zit en de hoge kerkbelasting op
breekt een ware burgeroorlog uit
'Paapsen en Hugenoten'.
De werkwijze van Emanuel Le R
durie bij dit boek is ronduit uniek te
men. De waardering voor de auteur
vooral in deze richting gezocht wordt
zeker niet in zijn boeiende schrijfstfj
een enorm bestand kwantitatieve gei
weet hij, vaak met gebruikmaking
computer, een lange-termij nontwiki
te destilleren en tot aardige conclusie tt|
men.
In zijn streven om een historisch
beeld te scheppen van een gemeenscl
een hele streek blijkt hij echter
kening te houden met de doorsnee
Voor 'De boeren van de Languedoc
dezelfde kritiek op als voor 'Het car
van Romans'. De historicus Le
wint het ook nu weer van de schrijver
durie en de lezer zakt weg in een
van uitwijdingen, opsommingen van
loze details en het aansnijden van
overbodige onderwerpen.
Geen olijf- of wijngaard, geen huM
gebeurtenis ontglipt aan de aandacWl
de auteur in de ruim 300 pagina's. HijC
eeuwen Languedoc onder de micros«?|
analyseert alles wat hij ziet. Maar''
geïnteresseerd in wat er precies in*
periode in de Languedoc verbouwd it
vendien springt Le Roy Ladurie rege'j
van de hak op de tak. „De wijnbouw-j
mediterrane landbouw van de Lanfjc
stelt niet veel voor. De 16e eeuwse t
zijn geen grote drinkeboers. Maar i
wel dol op kastanjes". Waarna driepa»
lang de kastanjeteelt in de Lang»
wordt uitgediept. Slaapverwekkend. I"
zer is gewaarschuwd.
Emmanuel Le Roy Ladurie: 'De boeren
Languedoc'. Uitg. Bert Bakker, prijs f 45
