UITBLAZEN
Ik werk zonder dogma's'
'Brabant heeft in milieuzorg veel in te halen
even.
DES3EMCOMI
Schufd en boet<
VOORLICHTER LANGENHOF STICHTING NATUUR EN MILIEU:
niertje huilt
Koenraad
in actie
JORIS VOORHOEVE EN ZIJN AFKEER VAN UTOPIA
V;
Milieujaar
iiiiiiiiiiimumimimmmm
ZATERDAG 6 DECEMBER 1986
BI
ACHTERGROND
ZATERDAG 6DECEMBER
Dr. Hermens
verleden
loger beroep
roces in zaak
sruisrakettea
VANNACHT moest
ik opeens weer aan
de onrustige nachten
van 1941 en 1942 denken.
Ik was nog laat op omdat
ik een boek uit wilde lezen
en het was dat boek dat de
herinneringen aan die
nachten weer opriep. Deze
rubriek is eigenlijk niet de
plaats om het te bespreken om
dat het slechts plaatselijke ge
schiedenis bevat. Maar ik kan
het weer eens niet laten terug te
keren naar het verduisterde
Gilze-Rijen van mijn jeugd.
In 1941 en 1942 speelde de
luchtoorlog boven het vliegveld
zich nog voornamelijk 's nachts
af. Pas tegen middernacht ste
gen de Duitse bommenwerpers
op om naar Engeland te gaan.
Als ze na ruim twee uren terug
keerden waren inmiddels Britse
nachtjagers boven de omgeving
gearriveerd om hen op te wach
ten. De Duitsers op de grond
begonnen dan met hun mislei-
dingsspel door de startbaanver
lichting van het schijnvliegveld
bij Alphen te ontsteken en die
van het vliegveld zelf gedoofd
te houden. De vermoeide be
manningen van de terugke
rende vliegtuigen moesten in de
lucht blijven of uitwijken naar
een ander veld in de hoop dat
daar geen nachtjager loerde.
Soms trapten de Britse
jachtvliegers in dit spel. En
soms niet. Soms naderden ze
het vliegveld zonder dat de
Duitsers iets merkten en dan
vormden de landende bom
menwerpers met hun ontstoken
navigatielichten en tegen de
achtergrond van het verlichte
vliegveld prachtige schietschij
ven. Op meer dan één prooi
mochten ze meestal niet reke
nen want zodra hun vuurstoot
werd gehoord en de vlammen
uit romp of vleugel van een ge
troffen bommenwerper lekten,
ging de verlichting uit en brak
het luchtdoelgeschut uit in hels
kabaal. Zoeklichtbundels en
strepen lichtspoormunitie zoch
ten de hemel af naar de intru
der, de indringer, of zoals de
Duitse vliegtuigbemanningen
zo'n belager noemden: Konkur-
renz am Platz.
Destijds wisten we niet hoe
het spel gespeeld werd. Door
het vliegtuiglawaai sliepen wij,
kinderen, rustig heen. Maar
onze ouders moeten gewaakt
hebben want soms, als zij dach
ten dat het gevaarlijk werd,
werden we gewekt en naar be
neden gedirigeerd, om sneller
in de kelder te kunnen zijn. Ik
herinner me dat allemaal maar
heel fragmentarisch. Sfeerbeel
den. Hoe wij in onze pyjama's
in de huiskamer slaperig zaten
te luisteren naar het kabaal
buiten. Alleen de lamp boven
de tafel aan, het gele licht koud
schijnend op de ongeverfde
binnenzijden van de neergela
ten rolluiken voor de ramen.
Vader buiten, of boven ergens
voor een raam, proberend de
nachtelijke gebeurtenissen te
overzien in de hoop het gevaar
te kunnen schatten. Vaak had
den nachtjagers ook een lading
bommen bij zich die ze voor
hun vertrek nog even lieten val
len. Op het vliegveld, op het
schijnvliegveld of tussen beide
WIM KOCK
Waar we destijds ook maar
weinig van afwisten was wat de
Duitsers precies uitspookten
achter bosrand en prikkeldraad
waar we wel dagelijks hun
vliegtuigen bovenuit zagen stij
gen. Duitsers beschouwden we
toen niet op de allereerste
plaats als mensen, maar dat wa
ren zij natuurlijk wel. Op het
vliegveld werd ook gevloekt en
geleden, gezongen en gelachen.
Er zaten angsthazen en lompe
riken, maar ook echte azen die
ridderkruisen verwierven en
werden geïnterviewd door Der
Adler. Er werd al in 1940-'42
vooral ook veel meer gestorven
op en rond het vliegveld dan we
toen konden beseffen. Het is
een verdienste van dit boek - in
feite de derde, uitgebreid gedo
cumenteerde, versie van het op
een scholierendagboek geba
seerde 'Vijf jaar luchtfront' van
1949 - dat de samenstellers
deze keer ook gretig hebben ge
put uit Duitse bronnen.
Voor die nachtelijke escapa
des van de Britse intruders had
den de mensen van Gilze een
naam: Koenraad. Lang heb ik
gedacht dat ik me vergiste, dat
het een onjuiste herinnering
was. Later immers kwam ik in
boeken over de oorlog Koen
raad tegen op affiches; als een
frisse arische jongen van de Ne-
derlandsche Arbeidsdienst. Hoe
zouden de Gilzenaren deze ver
rader Koenraad nu hebben
kunnen verwisselen met de
koene Britse vhegers? Maar in
derdaad, het boek bevestigt
het: „Koenraad ging weer goed
te keer vannacht", zeiden de
mensen na een nacht vol intru-
ders-mmoex.
Ik geloof dat mijn vader
destijds inderdaad even heeft
gedacht dat het elke nacht de
zelfde vlieger was die de Duit
sers op stelten kwam zetten.
Dat was natuurlijk niet zo. Wel
waren het min of meer 'vaste
jongens'. Hurricanes van de ba
sis Manston en Bostons van
Debden. Dankzij de speurders
uit Gilze hebben die vhegers in
het lokale geschiedenisboek nu
ook namen gekregen. De naam
genoten C.H. en V. Smith bij
voorbeeld, Collins en Inwood.
Flight-sergeant C.H. Smith
kwam vaak boven Gilze-Rijen.
Om kwart voor drie in de mor
gen van 1 juni 1942 schoot hij
de Dornier-217 van Oberfeldwe-
bel Dieter Schade neer. Schade
en zijn bemanning kwamen
om. Smith zelf werd zes dagen
later vermist. Op 7 juni, 01.10
u. steeg hij met zijn Hurricane
op van Manston om opnieuw
naar Gilze-Rijen te gaan, maar
het Gilzer dagboek bevat geen
enkele aantekening over die
nacht. En 's morgens werd er in
Gilze niet gerept over nachte
lijke escapades van Koenraad.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
©076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, ©01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje ©076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rfinlfrolfitipc'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGI
Door Max de Bok en Jan Greyn
HIJ IS iets later. „En dat is
niets voor Joris," laat een van
zijn medewerksters weten.
Dan moet er iets speciaals aan
de hand zijn. En inderdaad:
na ongeveer een kwartier
komt een zich hevig veront
schuldigende Voorhoeve toe
gesneld.
Hij was even bij de premier in
'het torentje', even uitleggen wat hij
van diens gedrag in de Kamer vond,
van diens veroordeling van De Kor
te, de 'best man' van de WD in het
kabinet.
Laten we daarom maar eens met
het meest actuele beginnen. „Wat
zou dat zijn?," vraagt hij met de blik
op de open deur, om direct met het
antwoord te beginnen.
„Ja, ik zit met alles rondom de
uitspraken van De Korte in m'n
maag. Een zeer ongelukkige situa
tie. Omdat het debat over de vorm
en niet over de inhoud ging. De in
houd van het vraagstuk is dat het
voorlopig niet gewenst is dat de ko
ningin een staatsbezoek aan Japan
brengt."
Is dat niet een wat kinderachtig
verweer? De vergaderorde in de ka
mer zorgde ervoor dat er over juist
de procedure, de handelwijze van De
Korte werd gepraat. Dat kwam de
WD natuurlijk slecht uit, slechter
dan een debat over het al dan niet
afreizen naar Japan.
Vinnig: „Ik heb bezwaar tegen
uw termen. Het was een besluit van
de kamervoorzitter om het debat te
beperken tot de procedure. Dat lag
niet voor de hand. Wij hadden aan
vankelijk de indruk dat het over de
zaak zelf zou gaan. De eerste vraag
van Kok gaf daar aanleiding toe. De
term kinderachtig wijs ik van de
hand. Het gaat wel degelijk over de
vraag of het verstandig is een
staatsbezoek aan Japan te organi
seren."
Het zou misschien beter geweest
zijn als de fractieleider, die losser
staat van het kabinet, de uitspraken
voor zijn rekening had genomen.
„Ja, misschien wel."
Maar waarom dat niet ge
daan
„Jaomdat het punt bespro
ken was door de WD-ministers in
het kabinet en dat het daarom beter
zou kunnen worden uitgedragen
door de vice-premier. Een extra re
den daarvoor was dat hij aange
sproken was op het onderwerp eco
nomische belangen. Zijn mening
was dat economische belangen een
staatsbezoek niet dringend maken.
Integendeel. Het ware beter ge
weest dat de hele kwestie niet opge
komen was. Ze is niet door de WD
opgebracht. De WD werd erop
geattendeerd door een artikel in een
krant. Dat heeft geleid tot de dis
cussie in de ministerraad. Daar
bleek de WD-ministers dat de
kwestie al geruime tijd ernstig
werd voorbereid."
Eerder wisten de WD-ministers
dus van niets. Vindt u dat behoor
lijk in een coalitie?
„Ik geef geen kwalificaties. Het is
niet bevorderlijk voor de interne
verhoudingen in de coalitie om elk
aar over en weer verwijten te ma
ken. Voor die interne verhoudingen
is overigens niet alleen de zakelijke,
maar ook de persoonlijke relatie
tussen de premier en de vice-pre-
mier van belang."
Heeft er wellicht achter gezeten
dat de premier als het hem zo uit
komt wel uit het kabinet klapt, ook
al heeft het kabinet nog geen beslui
ten genomen. Dan moet de vice-mi
nister-president dat ook mogen
doen.
„Het ligt iets anders dan u het
formuleert. Wat De Korte deed was
niet klappen uit de ministerraad.
Hij heeft niet gezegd: die denkt er
dit over, die dat. Maar als u bedoelt
dat we het vaker zien dat de minis
ter-president zijn leiderschap van
het CDA verwart met het voorzit-
HET 'TEAM' van de WD trekt door het land. De kiezers moeten begrijpen dat het rumoer en de trammelant in de Volkspartij
voor Vrijheid en Democratie verleden tijd zijn.
En toch zorgde - in strijd met de beste bedoelingen - het jongste publieke optreden van vice-premier Rudolt de Korte voor
ouderwetse commotie. Hij was 't die van premier Ruud Lubbers een fikse schrobbering kreeg voor zijn voortijdige opmerkin
gen over de ongewenstheid van een koninklijk bezoek aan Japan.
Het andere lid van het WD-team, Joris Voorhoeve, is daar 'ongelukkig' mee. In de ogen van de fractievoorzitter van de WD
ging (natuurlijk) niet De Korte, maar Lubbers over de schreef; bovendien had de kamer over het staatsbezoek moeten praten
en niet over de handelwijze van De Korte.
Een interview met een bedachtzame, hoffelijke fractievoorzitter.
ommiss Q
Over de affaire de Korte: „Een
ongelukkige situatie waarover
veel te veel commotie is ont
staan". - FOTO ANP
terschap van het kabinet, dan zeg
ik: enerzijds heeft hij grotere vrij
heid en grotere mogelijkheden dat
te doen omdat hij meer de aandacht
van de media heeft, anderzijds is de
positie van de vice-premier zo dat
hij de mogelijkheden van de pre
mier ontbeert. Dat structurele ver
schil werd dinsdag op pijnlijke
wijze duidelijk gemaakt omdat er
geen super-premier is die op zijn
beurt de premier tot de orde kan
roepen."
U had zich toch die rol kunnen
aanmeten?
„Gisteren niet, omdat de kamer
voorzitter mij dan afgehamerd zou
hebben. Maar ik heb mijn reactie op
het optreden van de minister-presi
dent gisteren rechtstreeks bij hem
op het bureau gelegd. Gisteren tele
fonisch en ik heb mij vandaag nog
eens in een rechtstreeks gesprek
kritisch uitgelaten over de stijl
waarin hij de vragen beantwoord
de."
Blijft vreemd dat de vice-premier
iets meedeelt over een zaak die zo
gevoelig ligt en waarover het kabi
net nog geen besluit had genomen.
„De premier heeft ook iets mee
gedeeld over die kwestie, na afloop
van de ministerraad, ten overstaan
van de pers. Hij heeft een opmer
king gemaakt over de positie van de
minister van EZ en dat was wel een
zeer korte samenvatting van wat
De Korte en andere WD-ministers
in de ministerraad hadden ver
woord. In het kabinet is er tamelijk
uitgebreid over gesproken. In die
zin kan de mening die De Korte
maandagavond uitsprak voor Lub
bers geen verrassing zijn geweest."
Maar de positie van het staats
hoofd was in het geding.
„Als de koningin een staatsbe
zoek aflegt, gebeurt dat onder ver
antwoordelijkheid van de regering.
Dus van de coalitie. Dus ook van de
WD. Die heeft dan ook het recht
daarover haar mening te zeggen.
Het is een ongelukkige situatie
waarover veel te veel commotie is
ontstaan. Ik hoop dat nu de conclu
sie voor de hand ligt: geen bezoek in
de komende jaren. Dat zou niet be-
vordelijk zijn voor de goede ver
houdingen met Japan. Ik zeg dat
niet wijs achteraf. Die conclusie
was al eerder in de WD getrok
ken."
Met zo'n optreden voorkom je in
elk geval dat het bezoek doorgaat.
„Dat speelde geen rol. Een pu
blieke blokkade was niet de bedoe
ling van De Korte, al is dat wel ge
beurd".
Genoeg over deze nog frisse affai
re. Even terugblikken naar de start
van het kabinet Lubbers II.
„Iedereen zal het erover eens zijn
dat het minder vlot ging dan in 1982.
Door de frisheid en nieuwheid van
de coalitie, stortte toen ieder zich
volop op de zaken zelf. Nu hebben
we een geprolongeerd kabinet dat
halverwege een lange-termijn-op-
gave zit. Er zijn wat rimpels ge
weest, waarvan ik zelf de rimpel
van deze week als de onplezierigste
heb ervaren. Kan me voorstellen
dat Bert de Vries de zaak Brokx als
de onplezierigste rimpel beleefd
heeft. Van Eekelen en zijn wens om
100 miljoen extra te krijgen voor
het aanschaffen van Patriot-raket-
ten, is geen rimpel. Dat is een on
duidelijkheid, omdat hierover in de
kabinetsformatie geen nauwkeu
rige afspraken zijn gemaakt. Maar
ik verwacht daar geen echte proble
men mee".
In onze naspeuringen naar de
dingen die u bewegen, stootten we
vaak op de Verenigde Staten. Wat
heeft u toch met Amerika?
„Allereerst ben ik met een Ame
rikaanse getrouwd. Zes jaar heb ik
in de VS gewoond en gewerkt. En:
vanaf het moment waarop ik het le
venslicht aanschouwde, ben ik op
de been gehouden ben met voedsel-
zendingen uit Amerika. Ik heb thuis
nog een paar blkjes soldaten-rant
soen van de Amerikanen en Cana
dezen, die mijn ouders hadden be
machtigd. Aan dergelijke blikjes
heb ik het te danken dat ik mij be
gin 1946 - ik ben eind '45 geboren -
in redelijke welstand bevond. Ja, ik
begin maar met het persoonlijke,
dat ligt me het meest na aan het
hart."
Voorhoeve neemt uitgebreid tijd
om zijn politieke relatie met de VS
te verklaren; dat klinkt een stuk
verstandelijker. Hoe staat het met
het evenwicht tussen Amerika en
Europa en de mogelijkheid van
machtsmisbruik door de VS?
„De verhouding tussen ons en de
VS is redelijk, maar niet ideaal. Op
economisch gebied is West-Europa
iets groter dan de VS. We hebben
het voordeel van de grotere om
vang, zij het voordeel dat wij vrij
verbrokkeld zijn. Het beeld dat wij
in alles bij Amerika achterlopen,
door uw partij nagestreefde bel^
tingverlaging na '87.
„Wij vinden dat op korte terin
de voorstellen van de coi
Oort om het belasting- en pj
miestelsel te vereenvoudigen dop
gevoerd moeten worden. Dat ht
kasteel met zijn torens en pooi
en slotgrachten moet vereenvo
digd worden tot een herenhuis n
vier verdiepingen. Zodat 80 pri
van de belastingplichtigen in
eerste belastingschijf valt Dat
dan een glasheldere situatie."
„Dat kost twee jaar. Daarna
ten we werken aan verlaging
de tarieven. Nu is het zogenaaij;
marginale tarief - premie en bel;
ting samen - tussen 50 en 70 pri
Dat moet uitkomen op ergens tu
sen 30 en 50 procent; dat is nog
hoger dan in de ons omring;
landen. Die verlaging kan alleen!
zowel economische groei, als
hogere aardolieprijs, als extra
zuinigingen. Het beste is alle
tegelijk".
Maar is de grens aan het laatste,i
extra bezuinigingen, niet bereikt
„De WD stelt niet voor om
venop' de huidige bescheiden bei
nigingen nog extra te bespat;
Maar dan gaan we uit van
nu van de economie weten. Als
ruimte komt, door óf economist:
groei, óf een hogere olieprijs,
ten we ons afvragen wat we ei
doen. Dat is nu nog een theoreti:
vraag. Dat zal pas in het volga§vei
najaar aan de orde komen,
hopelijk staat het dan al in de m
joenennota."
Van een onzer vrslaggexxrs
UTRECHT - li zijn woon-
ui»,
>roft Ir. 1
iet;
roce tri
eur
■eau
Dr. ir. Joris Voorhoeve, be
dachtzaam en hoffelijk fractie
voorzitter van de VVD.
- FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
wijs ik af. Hèt probleem bij de
Oost-West-betrekkingen is dat
West-Europa niet met één stem
spreekt. Fragmentatie van de West-
europese politiek. Dat is onze eigen
schuld; het heeft te maken met het
steeds weer terugvallen op het na
tionaal gevoel. Als de VS aan de
NAVO-bondgenoten vraagt: hoe
had u het gehad willen hebben en
daar komen twaalf verschillende
antwoorden op, dan moeten we niet
verbaasd zijn dat VS uiteindelijk
zegt: zo doen we het, zo lijkt het ons
het beste."
Voorhoeve zegt zich ernstig zorgen
te maken over de politiek van Rea
gan. In de NAVO is het naar zijn
mening nodig dat het grootste lid
ook politiek-moreel de leidende rol
speelt.
„Reagan is in die taak niet ge
slaagd. Hij was daaarin al niet zo
goed en dat is door de troebelen
rond de wapenleveranties aan Iran
en het geld voor Nicaragua erger
geworden. Die troebelen hebben ge
volgen voor de Amerikaanse uit
straling en voor het intern functio
neren van de president. Iedereen
weet nog hoe lam het bestuur in de
VS werd in de Watergate-affaire
die Nixon de kop kostte. Een zelfde
soort verlamming dreigt nu. Maar
ik maak me geen zorgen over de
structurele relatie Amerika-Euro-
pa. Na deze president komt er wel
weer een andere."
Terug naar eigen land en terug
naar eigen beurs. Hoe zit het met de
le
„Herstel van het evenwicht
sen de collectieve en de private sfcoi
tor, de overheid en het bedrijft iei
ven, is noodzakelijk. Ik zeg
der enige overdrijving: soci
overwegingen nopen daartoe. S
zoals we de komende generatie gs
vervuild en geplunderd land will
achterlaten, zo moeten we de k
mende generatie ook niet opzadel;
met een stapel onbetaalde rekeni
gen."
V komt over als een politicus
der hartstocht, koel en verstai
lijk.
„Ik ben een mens met groot
tal hartstochten die me aanlei;
geven tot de overtuigingen zoals
ze heb. Ik ben bijvoorbeeld
hartstochtelijk aanhanger
bondgenootschappelijke s;
werking omdat vrijheid en vrede
de wereld hoog op mijn verlai
lijstje staan."
Vertelt u eens wat volgens u
liberale erfgoed inhoudt.
beh
„Er is een vijftal voor ons belan
rijke punten van waaruit wij p<
tiek bedrijven. Persoonlijke
heid en individuele verantwoord
lijkheid, scepsis tegenover de ma;
van het collectief, sociale vera:
woordelijkheid, zelfregulering feroeP-
staat moet geen dingen regelen
maatschappelijke organen
kunnen doen), geen geloof in
bepaald ideaalmodel voor de
richting van de maatschappij."
laats Utrecht ii op de leeftijd
Jan 84 jarr overleden
jr. 1I.J.A. Hermans. Hij was
,nder meer hoofddirecteur
?an de Neerhndia, destijds
dtgeefster vtn De Nieuwe
„.Inmburger, Het Centrum en
1 ne Stem, en korte tijd ook lid
•an de direciie van AUDET,
,t concern waartoe ook deze
aDt behoort.
Dr. Her-mens werd in 1902
Eieboren in Roermond. Na zijn
■en ipleiding in Rotterdam werd
'il jjj werkzaam in de reclame
wereld. In 1930 werd hij direc-
van het Inlichtingenbu-
van de Bond van Adver-
èerders. In 1939 ging hij bij de
litgeverij Diligentia werken
,n twee jaar later trad hij in
lienst van Neerlandia. In 1947
werd hij daar directeur.
Dr. Hermens was onder an-
jcre ook lid van het bestuur
wan de Nederlandse Dagblac
'ers en voorzitter van de Fe-
leratie van Werkgeversorga-
:aties in het Boekdrukkers-
jrijf. De overledene was t«-
_ns lid van de 'Commissicn
jn Advertising' van de Intev
iationale Kamer van Kooo-
landel.
Dr. Hermens was Officierin
Orde van Oranje Nassau,
,mmandeur in de Orde tan
■t Heilig Graf van Jeruzabm
i Ridder in de Orde van de
leilige Gregorius de Grote.
Door o
DEN
lands
Afrik
moeri
ontwi
en kr
ten
met
overg
ties t<
nu va
Da
lands
ganis
tieaa
ganis
Icco
mo
ira ïisa
■isc ledrij
ma;
AMSTERDAM (ANP) - De
Stichting Verbiedt de Kruis
raketten heeft bij het Ifaagse
gerechtshof een zogememde
memorie van grieven inge-
liend. Het hoger beroep in het
u-ulsrakettenproces te;en de
itaat is met dit schiftelijk
ituk feitelijk begonnen aldus
rrijdag een bekenimaking
■an de stichting.
Verbiedt de Kruiraketten
sn 14.000 mede-ajpellanten
willen een gerechteljk verbod
op de plaatsing va» kruisra-
cetten in Woensirecht. De
rechtbank in Den ïaag achtte
op 20 mei vaniit jaar on-
jevoegd om inloudelijk te
irdelen over de ;is. De stich-
ging tegen dt vonnis in
De landsadvocaat zal naar
verwachting vm de stichting
inkele maande» nodig hebben
voor een reacti' van de staat.
1
DEI
ovei
nori
wer
ling
sch<
In
VOlg:
gens
beid
Di
van
nenli
neel
aan
beho
plan
tena:
Ze zi
den.
In
den
gekc
ien
ning
som
kom
leve
D:
van
een
met
men
over
ven.
mog
belo
wor
Dijk
bep;
bete
„De samenleving behoort zo ind
richt te zijn dat ze zich makkeil
kan aanpassen aan de zich wij|
gende tijden. Dat spreekt me t
tioneel veel sterker aan dan s
denken in termen van het land l'l
pia. Omdat Utopia in feite glpINDS DE Ffeformatie koesteren we af
menselijke maatschappij is. Offi| sef. Werderschuldbekentenissen tot
in een donder biechthokje, sindsdien!
voorspelbaar is geworden. Oml (het openbsar te erkennen en een boj
in Utopia geen rekening wordt de religieute context een aanvaard I
J" |ip een plaatsje in de hemel niet te ver)
In de Nederlandse politiek begint f
houden met de invloed van de t.
tenwereld. Utopia is in feite e
uurwerk, waarin alles netjes e-r'#nanier ingeburgerd te raken. MnistJ
nolnlr rnnHHrn mr on TiirmTtntlPf
ronddraait en function# ernstige buten, bekennen schuld, on
l\/li-t*-> ïhnro hnmo ln rloornrYl u
Mijn liberalisme is daarom
ideologisch, anti-ideologisch. In' )ens m itt
u, zinin waar ze zitten.
zin werk ik ook niet met dogma'
de politiek.".
Door Jan van de Ven
„BRABANT een koplo
per in de mileuzorg?".
Vic Langenhof van de
Stichting Natuur en Mi
lieu in Utrecht heeft de
indruk, dat Brabant wat
de kwaliteit van het mi
lieu betreft een hekke-
sluiter is. Als er veel
wordt gedaan dan is
men bezig een achter
stand op de andere pro
vincies weg te werken.
„Een gedeputeerde kan
goedwillend zijn, als hem
niet de ruimte wordt gege
ven, doet zo'n man weinig. In
Brabant heeft milieu in het
verleden geen sterke priori
teit gekregen. Milieu moest
het tegen andere belangen
afleggen. Belangen van het
bedrijfsleven, waartoe de
landbouw ook wordt gere
kend, gingen daar voor."
Langenhof is het met Van
Lieshout eens, dat de ge
meenschap niet meer achter
een spandoek is te krijgen.
Zorgen om het milieu zijn er
niet minder om. Allereerst
het tastbare in en eigen
woonomgeving. De mens
heeft het idee in eigen sfeer
problemen te lijf te kunnen.
Iets aan verbetering van om
standigheden te kunnen bij
dragen.
De drang om in de buurt
actief te zijn staat tegenover
de machteloosheid, die wordt
gevoeld zodra een ramp van
grote omvang zich voordoet.
Een enkeling doet immers
niets tegen chemicaliën in de
Rijn, tegen radio-activiteit
uit Tsjernobyl.
Het individu krijgt echter
waar mogelijk hulp van Na
tuur en Milieu. Om de gevol
gen van chemie te ontlopen
adviseert de stichting consu
menten, die bewust de ge
zondheid op peil pogen te
houden, bj voorbeeld bepaald
voedsel niet in huis te halen
of om het voedingspatroon
zodanig te variëren dat scha
delijke invloeden tot een mi
nimum worden beperkt.
Verder ondersteunt Na
tuur en Milieu acties om het
cadmium probleem te be
strijden. Als Heineken zono
dig cadmium in kratten wil
om de kleur ervan mooier te
laten zijn dan kan de consu
ment uit oogpunt van zorg
om de volksgezondheid die
kratten mijden. „Het zou mij
niet verbazen als er volgend
jaar een boycot van Heine-
ken-kratten (en dus bier)
wordt ontketend", zegt Lan
genhof. „Op die manier krijgt
de enkeling het idee iets aan
vervuiling door niet noodza
kelijke zware metalen te
kunnen doen."
In het kader van het mi
lieujaar onderneemt Natuur
en Milieu geen publieksge
richte acties. „Onze organisa-
1987 zal het milieujaar zijn. Aldus
heeft de Europese Commissie beslist.
Wordt 1987 een jaar van bezinning,
actiegroepen, uitvoering van verbete
rend beleid? Een vluchtige peiling
leert, dat de Europese burger niet met
spandoeken de straat op gaat en ook
geen vertrouwen heeft in groot
scheepse aanpak van problemen. De
burger zet zich wel in voor een schone
woonomgeving. Als iedereen daar
voor ijvert hebben in 1988 mogelijk
toch een schoner Europa. Onze be
schouwing omvat drie opeenvolgende
afleveringen.
tie is daar niet op afge
stemd". Volgens Langenhof
komen de acties wel van pro
vinciale federaties, voor Bra
bant bijvoorbeeld de Bra
bantse Milieu Federatie. Na
tuur en Milieu houdt studie
dagen: een jaar na Tsjerno
byl, gemeentelijk milieube
leid en mogelijk enkele ande
re.
Als belangrijke taak heeft
Natuur en Milieu het active
ren van overheden. Een be
zigheid waarbij moeilijk re
sultaat is te boeken. De rijks
overheid zit 'geklemd' tussen
milieu-organisaties en het
bedrijfsleven. Verschillende
belangen komen bij het be
leid samen. De een neemt het
op voor de toekomst van kin
deren, de ander kijkt op de
eerste plaats naar belangen
van aandeelhouders.
„Wil Den Haag snel voor
het milieu merkbaar resul
taat boeken dan zal de scha
delijke uitstoot uit de schoor
stenen van grote bedrijven
drastisch moeten worden be
perkt." Volgens Langenhof
zou het aanpakken van een
bedrijf als Shell een grote
stap voorwaarts zijn. Maar
Shell zet bij aantasting van
zijn investeringsplan Den
Haag onder druk met het
dreigement, dat grote milieu-
verbeterende investeringen
kunnen worden ontlopen
door naar het buitenland te
vertrekken.
En Den Haag laat vervol
gens Shell zijn gang gaan.
Economie gaat nog altijd
voor gezondheid. Net als in
het nabije verleden in de pro
vincie Noord-Brabant, en
ook in andere provincies, het
geval was. Natuur en Milieu
is het uiteraard niet eens met
de keuze, die niet ten eeuwi
gen dage kan worden volge
houden. Uiteindelijk dringt
toch overal het besef door,
dat een gezond leefklimaat
de hoogste prioriteit ver
dient. Dan beter daar nu de
aandacht op gericht dan als
het bijna te laat is.
„Het heeft weinig zin met
de vinger naar utlaatgassen
van auto's te wjzen", aldus
Langenhof. „De bijdrage van
auto's aan verzuring is zo ge
ring, dat aanpak van de
automobilist niet merkbaar
is op het milieu." Het indi
vidu krijgt ook niet de in
druk met meer belasting op
benzine een steentje bij te
dragen aan de oplossing van
een probleem. Uitlaatgassen
blijven vrijelijk uitstromen.
De extra belasting vloeit
naar de algemene middelen
en wie weet wordt het be
steed om bedrijven aan te
trekken of om nieuwe wegen
aan te leggen.
„Nederland heeft de merk
waardige gewoonte naar het
buitenland te kijken. We
wachten af wat anderen doen
om zelf tot een besluit te ko
men. Voor het ene probleem
stellen we Duitse opvattin
gen als richtsnoer voor de
onze. In een ander geval
ken we hoe de Engelsen
een oplossing komen."
genhof heeft er weinig wat
dering voor, temeer
binnen de Europese genu
schap al helemaal geen
kers met koppen worden
slagen.
Wat dat betreft heeftl|
Europese burger, blij kens Ij
al eerder aangeroerde ondf
zoek van de Europese
missie, het gelijk aan zijnS
de. De aandacht vestigen j
een verantwoordelijk mit-j
ter, van een minister verltj
sende daden verwachjj
lijkt echter al net zo nut]
loos. Niet helemaal, maar'
teveel van een ministerV
wacht in het milieujaar
toch heel teleurgesteld 'l
ingaan.
Ondertussen heeft het 11
degelijk zin actief bezig I
zijn in eigen regio en hetHl
het grote werk vertrouw®)
hebben in dadendrang
anderen. Natuur en Milte")
zo'n voorvechter. Greenp
heet een andere organiss'-l
Machteloosheid kan weilij
worden omgezet in bij dras]
aan deze groepen, die van-j
milieujaar een spectacu'
jaar weten te maken.
Dit is de laatste aflevering j
een serie van drie artikelen
de milieuproblematiek. De11
vorige artikelen verschenen)
4 en 5 december.
fan de tdevisiecamera's met een
Voorhoeve, hier samen met
WD'ers Nijpels (l.) en Bolkestet
„Een mens met een groot <w»®iers uit onze parlementaire geschi
hartstochten' r
Drie voorbeelden van de laatste vi|
andbouvminister, lichtte de Kamer
'olledig in over de visfraudezaak. Sd
kas glad gestreken. Rudolf de Kortel
iche Zeken, maakte een van de zwaf
loek trappen door premier Lubbers, I
ïandelsrelatie met Japan (hij beledigd
>nze Kroon) stamelde 'het spijt me' el
tamerid Van der Burg tenslotte klaag
ten termen over de 'gevoeligheid van1
ran de zwarte weduwe, moest door a
dwongen worden tot excuses en klaaij
Het boetekleed wordt langzaam wa
ittribuut om zaken recht te breien, z
)olitiek geldt: de boete verlost de me|
Politiek zou de consequentie vaker
'eer. Opstappen dus.
NEDERLANDSE vissers krijgen in
kan de EG. Bij tong gaat het om een L
30 procent. De sterke beperking va|
Ben nieuwe klap voor de modernste
Pa. Voor vissers is het EG-beleid eve
Voorspellingen van de biologen.
Wat is het geval? In de jaren '1
chaalvergroting in de visserij. Den r
pen nieuwbouw. De werven bouwderl
konden groeien en nog elke week 11
waaronder veel zogenaamde Eurokif
russel Tot nu toe stak de EG 785 m|
kan de vloten van de lidstaten. Een I
wegpakken. Dat wegpakken gaat ga
«iiligweken, grotere mazen, controle)
Pes van afslagdirecteuren. Vissers
ppgejaagden.
De nieuwe beperking van de quot^
BrhUrnenten, clee's zitten er econon
achter. De biologisch argumenten
pngst voor een lege Noordzee was t_
Koor de quotering. Reservering op:
jouw Dat is bijvoorbeeld gebeurd nri
Rootland en Ierland. Maar wat dd
Paanse vistrawlers onder Ierse vlag L
ezen makreel nooit opgevangen krijl
an beclr'jfsvoering van die modern
t>v(w?n zeer kkankele basis: Een lagd
hpfc M dln9 van de vangstbeperkingl
Nederlandse vloot in de rooie er
brik8" kan er nu weer rendabel 9eM
fnent°mh009 dan drei9t er voor de M
□an13t Braks volgend jaar elke aangj
L '9' de vloot in mei of juni aan
<n,a„e9elen kan dat nog wel twea
ertje huilt zijn het dit keer geen krd
