E!
even
UITBLAZEN
Schijn van doortastendheid
Weer frj
Bestand ruggesteun Aquino
Weinig hoop op
Vragen ov
munitie na
Konings
moord
Die vrouw is
geestelijk
vastgeroest"
NSB-weduwen
ZATERDAG 29 NOVE
ZATERDAG 29 NOVEMBER 1986
■ACHTERGROND1
KAMERDEBAT OVER PENSIOEN NSB-WEDUWEN
malafide co nt al
NA VERKIEZINGEN IN BASKENLAND
raadsman van
mevr. rost:
DE Stem coiv
EN spuit in de arm
van de zieke om met
diens doodsbericht
nog de ochtendbladen te
halen. Dat is wel een heel
cynische vorm van eutha
nasie. Dat lijkt wel moord.
WIM KOCK
PM
T5 PAGINA 2
In Engeland is nogal wat
opschudding ontstaan
over een publikatie in hel de
cembernummer van het histo
risch tijdschrift History Today.
Daarin schrijft de historicus
Francis Watson dat de dood
van koning George V in 1936
(met waarschijnlijk slechts en
kele uren) werd bekort door de
al op sterven liggende patiënt
een injectie van morfine en co
caïne toe te dienen. Francis
Watson zou dat kunnen weten
want hij is de biograaf van 's
konings toenmalige lijfarts, lord
Dawson of Penn. Bij het schrij
ven van de biografie heeft Wat
son gebruik kunnen maken van
de notities van de arts en daar
uit blijkt volgens hem zonne
klaar wat er gebeurd is en
waarom.
Koningin Mary en de
kroonprins Edward, prins van
Wales, hadden liever niet dat
de sensationele avondkranten
met de primeur van de dood
van de koning aan de haal gin
gen. Zij hadden voor het
doodsbericht de waardiger och
tendbladen, de Times in de eer
ste plaats, op het oog. Maar de
tijd begon te dringen. Uit de
aantekeningen van de lijfarts
blijkt dat die zijn vrouw al had
gevraagd de hoofdredacteur
van de Times te verzoeken nog
met drukken te wachten omdat
de koning elk moment kon
sterven. Zo'n krant echter kan
niet blijven wachten.
Het was op de avond 20 ja
nuari 1936. Voor dokter Daw
son stond vast dat zijn patiënt
de ochtend niet meer zou halen.
Koningin Mary en prins Ed
ward hadden hem bovendien te
kennen gegeven dat zij niet wil
den dat het leven van de ko
ning werd gerekt als zijn ziekte
toch dodelijk was. Kennelijk
mede om de wachtende Times
terwille te zijn diende de arts,
om kwart over elf, de koning de
dodeüjke injectie toe. Veertig
minuten later, om vijf minuten
voor middernacht blies George
V de laatste adem uit. De Ti
mes had de volgende morgen
de door de koninklijke familie
gewenste en kennelijk dus ook
'geregelde' primeur. Als doods
oorzaak gaf de krant op: adem
halingsmoeilijkheden in combi
natie met een zwak hart. De
koning leed aan bronchitis.
In de eerste druk van de
biografie, al een tijd geleden
verschenen, maakte Watson
met geen woord melding van
deze zaak. Hij liet dat achter
wege om de nabestaanden van
Dawson te sparen. Die waren
bovendien toch al geschokt
want hij had, ook op grond van
Dawsons aantekeningen, de
sterfscène van de koning ont
luisterd door te onthullen
welke woorden van de koning
werkelijk diens laatste waren
geweest.
De Britten wisten tot dan
toe niet beter of de bezorgde
vraag van de stervende koning, E
'hoe het erbij stond met het
Britse imperium' waren zijn
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllü
laatste woorden geweest. Vurig
koningsgezinde en vrome Brit
ten vereerden er zijn nagedach
tenis om. Zoveel zorg voor zijn
wereldwijd verspreide onderda
nen terwijl hij zelf op sterven
lag!
In feite vormden 's konings
laatste woorden een soort
♦vloek, zij het - gelukkig - een
niet al te grove en hadden ze
geen betrekking op de onderda
nen, het Imperium of zelfs de
Britse eilanden, maar op hem
zelf en de toestand waarin hij
zich bevond.
Dokter Dawson had de ko
ning namelijk verteld dat hij
nog voldoende zou opknappen
om naar Bognor Regis, een
kleine badplaats aan de zuid
kust, halverwege Brighton en
Portsmouth, te gaan om daar,
in de gezonde zeelucht, verder
aan te sterken. De koning
voelde daar blijkbaar niets voor
of geloofde er niet meer in. „Je
kunt me de pot op met Bog
nor", zei hij en dét zouden zijn
laatste woorden zijn. De dokter
was blijkbaar of te optimistisch
geweest of hij had zijn ster
vende vorst slechts een hart on
der de riem willen steken.
Alles wat met de konink
lijke familie te maken heeft
wekt opschudding in Engeland.
Of het nu blijde opwinding,
verontrusting of een golf van
woede is. Wat het deze keer
wordt is nog niet helemaal dui
delijk, maar de oud-voorzitter
van de koninklijke vereniging
van geneesheren sprak deze
week onomwonden van
'moord'. Het is in elk geval een
hoogst opmerkelijke handeling
geweest van dokter Dawson.
Vooral dat element van de
wachtende krant wekt de in
druk dat de medische ethiek
heeft plaats moeten maken
voor de public-relations van
het koninklijk huis.
Want dat is de keerzijde van
de Times-medaille. De konin
gin en prins Edward (die trou
wens niet lang de plaats van
zijn vader zou innemen omdat
hij liever met een Amerikaanse
zonder blauw bloed trouwde)
wilden per se dat de Times als
eerste de dood van de koning
zou melden. Om dat de kunnen
bereiken zou de koning of snel
moeten sterven, op tijd voor de
persen van de Times, of het nog
eens bijna 24 uur moeten zien
vol te houden tot ook de sensa
tionele avondbladen gedrukt
zouden zijn en de pers van de
Times weer klaar stond voor de
volgende ochtendeditie.
Of ook nog is overwogen
om het nieuws van de dood van
de koning een aantal uren 'on
der de roos', te houden, is niet
bekend. Wat begrijpen wij, ge
wone stervelingen, trouwens
van wat er omgaat in konink
lijke hoofden?
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, ©01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB HulsL
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45. 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9. 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17 00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; J 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Max de Bok
HET mag wel een klein
godswonder heten dat de
Tweede Kamer er don
derdagavond uiteinde
lijk toch nog in slaagde
voor twee moties meer
derheden te verzamelen.
Er ging een zucht van op
luchting door de zaal en de
tribunes. Terecht. Want het
zou een zwarte dag voor het
parlement geworden zijn in
dien de Kamer niet tot enig
besluit zou zijn gekomen. En
toch zag het daar in de loop
van de donderdag naar uit.
In de ochtendbladen van
die dag stond nog, dat een
tweederde meerderheid van
de Kamer zich zou uitspre
ken voor het aanpakken van
de NSB-pensioenen. Wat
over het overleg in de frac
ties naar buiten was geko
men, wettigde deze conclusie.
Nog geen uur was het de
bat jong of er bleek een gi
gantisch verschil van mening
over de wijze waarop zou
moeten worden ingegrepen.
Moest het pensioen van de
'zwarte weduwe' en dat van
de praktisch onbekende we
duwe De Marchant et d'An-
sembourg - de enige twee nog
levende echtgenotes van de
vier NSB-Kamerleden - ge
corrigeerd of beëindigd wor
den Dat was één vraag, die
goed was om de meerderheid
uit elkaar te drijven.
Maar de andere kwestie
was veel bedreigender voor
de meerderheid. Ze werd
geïntroduceerd door CDA-
woordvoeder Van der Burg.
Hij hield een opvallend ver
haal. Opvallend omdat hij als
enige van de woordvoeders
niets liet zien van het afwe
gingsproces dat in zijn frac
tie had plaats gehad. En toch
was al ruim voor het debat
bekend dat tenminste enkele
CDA'ers zouden stemmen
voor het stoppen van de
NSB-pensioenen. Maar
plaatsvervangend fractielei
der Van der Sanden - De
Vries was op een parlemen
taire missie naar India - had
zoveel geïnvesteerd in het op
één lijn krijgen van de frac
tie, dat Van der Burg nog
slechts ruimte had om een
Wim Kok .compromis.
zeer waterig compromis te
presenteren.
Daarvoor greep hij terug
op een discussie, die al in 1969
in de Tweede Kamer werd
gevoerd over de wijziging
van de pensioenwet voor po
litici. Toen overwoog de Ka
mer het criterium 'onwaar
dig gedrag' op te nemen, zo
als dat ook voor ambtenaren
en ministers/staatssecreta
rissen geldt. (Oud-) Kamer
leden die wegens enig straf
baar feit zijn veroordeeld of
zich uit Nederlands nationaal
oogpunt onwaardig hebben
gedragen, zouden geheel of
gedeeltelijk van hun pen
sioenrechten vervallen ver
klaard kunnen worden. Op
initiatief van het toenmalige
CPN-Kamerlid Marcus Bak
ker, die een heksenjacht op
(oud-)Kamerleden en hun fa
milie vreesde, zag de Kamer
af van een dergelijke wets
wijziging.
Men kan best volhouden
dat het treden in vreemde
krijgsdienst, landverraad en
racistische uitingen gevolgen
mogen hebben, mits op basis
- FOTO ANP
van een te voren tot stand ge
komen wet, voor het pen
sioen/wachtgeld. Maar meer
omstreden voorbeelden lig
gen voor het oprapen. Zo
merkte PvdA-woordvoeder
Alders terecht op, dat het
voorstel-van der Burg, zeker
als dat, overeenkomstig de
aanvankelijke CD A-bedoe
lingen, terugwerkende
kracht zou krijgen, te ruim
van strekking was. Hij
noemde, als theoretisch voor
beeld, een (oud-) Kamerlid
dat in de Vietnam-tijd 'John
son moordenaar' riep en van
wege die belediging van een
bevriend staatshoofd veroor
deeld zou zijn. Dat Kamerlid
zou zijn pensioenrechten
kunnen kwijtraken. En door
vele hoofden speelde ook de
naam van het voormalig Ka
merlid van de Centrumpar
tij, Janmaat.
Het CDA-voorstel werd
door de rest van de Kamer en
door minister Van Dijk snel
doorgeprikt, zodat Van der
Burg moest retireren. Eerst
liet hij de term 'onwaardig
gedrag', vervolgens de terug
werkende kracht vallen. Wat
overbleef was een lege huls.
„Het maximaal haalbare",
noemde Van der Burg het
restant. Zou alleen dat res
tant door <ie Kamer aan
vaard zijn dan was het hele
Rost Van Tonningen-pro
bleem op de achtergrond ge
raakt. Weliswaar hield Van
der Burg nog vol dat er aan
het NSB-pensioen getornd
zou kunnen worden bij een
nieuwe veroordeling van de
zwarte weduwe, die kinder
hand was de Kamermeerder
heid te snel gevuld.
Het was mede daarom dat
PvdA-fractieleider Kok, na
intensief overleg met fractie
leiders en woordvoerders van
WD, CDA en D66, met een
compromis kwam. Hij
speelde daarmee in op het
gegeven dat een meerderheid
van de Kamer op het stand
punt was blijven staan, dat
er in ieder geval iets gedaan
moet worden aan de NSB-
pensioenen. „Het dossier mag
niet dicht, wij kunnen en
willen niet verantwoordelijk
zijn voor continuering van
een situatie, die niet te dul
den en te begrijpen is", aldus
Kok. Door een koppeling te
leggen tussen het voorstel-
Lankhorst (PPR) - direct het
hele pensioen afpakken - en
het inmiddels uitgeklede
voorstel van het CDA - doe
wat aan de pensioenwetge
ving zodat uitwassen als
rond de zwarte weduwe in de
toekomst onmogelijk zijn -
slaagde Kok erin een nieuwe
meerderheid te vormen.
Zo lagen er uiteindelijk
twee haalbare voorstellen:
het voorstel- Kok, dat verle
den en toekomst wil aanpak
ken en het door de WD'er De
Grave aangepaste CDA-
voorstel om alleen de toe
komst aan te pakken. Dank
zij deze dubbelslag eindigde
het debat toch nog in een
schijn van doortastendheid.
Die woordkeuze staat voor
mijn twijfel aan het uitein
delijke resultaat. Want de
kloof tussen willen en kun
nen is meer dan getalsmatig.
raan I
lijke
Weduwe Rost van Ton
ningen - FOTO ANP
Voor de motie-Kok stemden
uiteindelijk 78 Kamerleden.
Voor de motie-De Grave 97.
Dat betekent dat het nog
maar de vraag is of een voor
stel tot wijziging van de pen
sioenwet - waarin beide ele
menten verenigd moeten
worden - de vereiste twee
derde meerderheid haalt.
De wel gehoorde veronder
stelling dat de tegenstem
mers op grond van het
nieuwe feit, dat er nu een
meerderheid is voor het aan
pakken van de NSB-pensioe
nen, straks wél voor het
wetsvoorstel zullen stemmen,
lijkt te optimistisch. Omdat
hun tegenstem vooral geba
seerd is op hun principiële
afkeer van aantasting van de
rechtszekerheid. Temeer om
dat, zo redeneren zij, de Ka
mer niet moet doen wat Rost
van Tonningen en diens we
duwe nu juist verweten
wordt.
Maar gesteld, dat een
wetsvoorstel het toch haalt,
dan nog is het lang niet zeker
dat het daarmee een eind ge
maakt kan worden aan het
pensioen van de beide wedu
wen. Minister Van Dijk heeft
daarvoor onomwonden ge
waarschuwd.
Enerzijds is er het moge
lijke probleem, dat de Neder
landse rechter op puur juri
dische gronden het vervallen
van pensioenrechten onge
daan maakt. Immers artikel
16 van de Grondwet bepaalt:
„Geen feit is strafbaar dan
uit kracht van een daaraan
voorafgegane wettelijke
strafbepaling." In gewoon
Nederlands: niemand kan
straf krijgen voor wat hij
heeft uitgehaald op het mo
ment dat daarvoor in de wet
nog geen straf was opgeno
men. Met andere woorden:
toen Rost van Tonningen tot
de SS toetrad, was er nog
geen pensioenwet voor poli
tieke ambtsdragers die daar
aan consequenties verbond.
Het gaat er nu maar om of de
rechter het vervallen verkla
ren van de pensioenrechten
beschouwt als straf of als ad
ministratieve handeling (als
je dit doet, raak je dat kwijt).
Maar zelf als de rechter
concludeert dat het om zo'n
handeling gaat, kan hij, aan
hakend aan de verjaringster
mijn van 30 jaar in het Bur
gerlijk Wetboek, oordelen
dat het pensioen ten onrechte
werd afgepakt. De verwerpe-
lijke daden van Rost van
Tonningen werden al ruim
veertig jaar geleden ge-
pleegd; het is nog maar de
vraag of het gaat over bewe
zen oorlogsmisdaden in de
wettelijke zin van het woord,
waarvoor geen verjarings
termijn geldt.
Dan hebben we het nog
niet over de rechtsmiddelen,
die de weduwe ter beschik
king staan, nadat de natio
nale rechtsmiddelen zijn uit
geput. Ze kan zich dan wen
den tot de Europese Commis
sie voor de rechten van de
mens. Hoe wrang dat ook ii
Maar minister Van Dijk had
gelijk toen hij zei: „Mensen
rechten gelden ook voor on
sympathieke mensen
Opnieuw, zoals in 1972 rond
de 'drie van Breda', bleek hoe
moeilijk de Kamer het heeft
met gaan van de juiste weg
in de afrekening met het oor
logsverleden. Juist omdat het
niet alleen mag gaan om een
kille afweging op grond van
juridisch objectieve feiten,
mag dit de Kamer niet aam
gerekend worden. Eerder
pleit het voor de volksverte
genwoordiging dat ze open
lijk worstelt met de hevige
gevoelens die hierover ook in
het volk leven.
Aan die worsteling mag
geen einde komen voordat de
Kamer in die nationale afre
kening tot verdere besluiten
komt.
Van onze Haagse recla-
DEN HAAG - De accountants
ministerie van Defensie is opn
het spoor gekomen. Nadat eni
misstanden werden gesignaleei
gebedrijf van Defensie in Den
malafide contacten tussen aan
fensie-personeel in de dienstki
aan het daglicht gekomen.
Dat blijkt uit vertrouwelijk
minister Van Eekelen (Defensi
stuurd aan kamerleden die in
voor defensie zitting hebben.
n
HET donderdag gesloten
bestandsakkoord is op
nieuw een belangrijke
overwinning voor presi
dent Aquino, na het eer
dere ontslag van minis
ter van defensie Juan
Ponce Enrile. Het ver
trek van Enrile maakte
de weg vrij voor het
sluiten van de overeen
komst, die voorziet in
een bestand van 60 da
gen met ingang van 10
december. Daardoor ziet
het er naar uit dat de Fi-
lippino's voor het eerst
sinds jaren een vredige
kerst zullen hebben.
Mevrouw Aquino gaf het
communistische verzet vo
rige week tot eind deze
maand de tijd voor het slui
ten van een bestandsak
koord. Nog voor het aflopen
van dit ultimatum stemden
de communisten daarmee in.
De ondertekening gebeurde
op initiatief van mevrouw
Aquino op 27 november, de
verjaardag voor haar in 1983
vermoorde echtgenoot. Of
schoon de communisten niet
achter de politiek van Be-
nigno Aquino stonden, eren
zij hem nu als een vriend.
Het resultaat van de moei
zaam verlopen en herhaalde-
lijk afgebroken onderhande
lingen is dat op 10 december,
de internationale dag van de
mensenrechten, de partijen
de strijd voorlopig staken.
Die strijd heeft de afgelopen
twee jaar aan zeker 2.000
mensen het leven gekost. Het
bloedvergieten leidde er toe
dat het platteland leeg liep.
Veel Filipino's verkozen de
beschermde omgeving van
steden.
Het NPA groeide van een
troep slechtbewapende re
bellen tot een goed georgani
seerd leger dat het sterkere
Filippijnse leger vaak de loef
afstak. Aan de wieg stonden
Bernabe Buscayno, ook wel
als commandante Dante, en
José Maria Sison. Sison
richtte een jaar eerder de
communistische parti CPP
op. Het NPA en de CPP gin
gen in 1969 in elkaar op,
waardoor ze grote aantrek
kingskracht uitoefenden op
radicale studenten en verbit
terde boeren van heinde en
Ofschoon binnen ander
half jaar beide oprichters
achter slot en grendel be
landden, bleek dat de wijd
verbreide armoede, het nala
tige regeringsbeleid en de
misbruiken door het leger
een goede voedingsbodem
vormden voor een snelle
groei van het NPA. Toen pre
sident Marcos in 1972 de staat
van beleg uitvaardigde, slo
ten zich nog meer Filippino's
aan bij de partij en het rebel
lenleger, dat dé uitlaatklep
was geworden voor de toene
mende woede en frustatie
over het bewind.
De NPA-operaties concen
treerden zich in de eerste ja
ren op het noordelijke eiland
Luzon, dat jaren eerder het
toneel was van een commu
nistische opstand die door de
regering werd onderdrukt.
Het NPA rukte later op naar
het zuiden, vooral Mindanao,
en de door ellende getroffen
gebieden in het midden van
het land, zoals het eiland Ne
gros waar Marcos' economi
sche politiek leidde tot grote
werkloosheid en zelfs hon
gersnood onder de bevolking.
Volgens militaire experts
vormde het NPA, hoewel het
soms een hele compagnie te
gen het leger wist te mobili
seren, niet een directe be
dreiging voor de regering.
Talrijke Filippino's vlucht
ten wel wegens de bloedige
strijd naar rustiger gebieden.
Velen raakten hun baan
kwijt omdat in gebieden
waar het NPA zeer actief
was fabrieken hun produktie
stopzette. Het tot een leger
van 23.000 strijders gegroeide
NPA was op slot actief in 63
van de 74 provincies.
Volgens waarnemers liep
het prestige van de commu
nisten een deuk op toen ze de
presidentsverkiezingen in fe
bruari jl. boycotten. De Filip
pino's schaarden zich toen
massaal achter mevrouw
Aquino, die met de steun van
de tegen Marcos in opstand
gekomen minister van defen
sie Enrile en de stafchef van
het leger, generaal Fidel Ra
mos, president Marcos eind
februari tot aftreden dwong.
Volgens een legerofficier is
het volk de oorlog zat en wil
men vrede. „Na de februari-
revolutie wilden veel man
nen de bergen verlaten om de
smaak van de pas verkregen
vrijheid te proefen". Of
schoon mevrouw Aquino als
kersverse president gelijk
opriep tot een bestand, kostte
de voortdurende strijd de af
gelopen tien maanden 2.000
Cory Aquino
.meerarmslag.
- FOTO AP
levens. Het leger lanceerde
donderdag nog een groot
scheeps offensief, na een
vuurgevecht met het NPA
waarbij elf doden vielen.
Sison en Buscayno kwa
men snel na het aantreden
van de president op vrije
voeten, samen met 500 andere
politieke gevangenen. Sison
heeft banden met de deze zo
mer opgerichte Volkspartij,
die vermoedelijk volgend
jaar zal deelnemen aan re
gionale en parlementsverkie
zingen. Buscayno is niet
meer actief in het NPA. Hij
bood woensdag zijn hulp aan
aan de nieuwe minister van
defensie, generaal Rafael Ile-
to.
De onderhandelingen tus
sen regering en verzet moe
ten in de optiek van de presi
dent leiden tot een defini
tieve oplossing van de com
munistische opstand. Als dat
lukt, krijgt mevrouw Aquino
meer armslag voor haar stre
ven om politieke stabiliteit te
bereiken, de armoede op te
heffen en de zwaar getroffen
economie in het goede spoot
te brengen.
President Aquino riep zon
dag niet alleen Enrile maar
ook de andere ministers op af
te treden. Politieke waarne
mers rekenen er niet op dat
in het tweede kabinet-
Aquino bewindslieden zullen
zitten die voor nieuwe pro
blemen zouden kunnen
gen.
De eerste zorg voor de pre
sident is vervolgens het refe
rendum over de ontwerp-
grondwet op 2 februari,
grondwet dient ter vervan
ging van de uit 1973
rende onder Marcos van
kracht geworden constitutie
Als de Filipijnse kiezers er
mee akkoord gaan, is een van
de consequenties dat presi
dent Aquino en vice-presl
dent Salvador Laurel to'
kunnen aanblijven. Me-
vrouw Aquino heeft al aan
gekondigd dat zij het daarna
voor gezien houdt. (DPA/
RTR/AFP)
IN Spaans Baskenland
hebben politici de afge
lopen weken fel cam
pagne gevoerd voor de
regionale verkiezingen
van dit weekeinde. De
kiezers moeten zowel
een nieuw autonoom
parlement als een
nieuwe regering aan
wijzen. Weinigen ver
wachten echter dat de
situatie in de roerige
noordelijke provincies
na zondag rustiger zal
worden.
Het nationalisme en het
geweld in Euskadi, zoals de
Basken Baskenland noemen,
zijn voor Madrid het ernstig
ste binnenlandse probleem.
Het gebied is al jarenlang het
toneel van een bloedige strijd
voor afscheiding van de rest
van het land.
De vervroegde verkiezin
gen zijn het gevolg van een
breuk binnen de regerende
Baskische Nationalistische
Partij (PNV), die wordt ge
leid door de regionale pre
mier, José Antonio Ardanza.
De PNV is de dominerende
kracht in het gebied sinds dit
zeven jaar geleden een ze
kere mate van zelfbestuur
kreeg. Een interne machts
strijd had in september tot
gevolg dat de voormalige
PNV-premier Carlos Garai-
koetxea uit de partij stapte
en het nieuwe, linksere
Euzko Alkartasuna (EA-), of
Baskische Solidariteit, op
richtte.
Hl BASKENLAND
mm Boskisch
H looi gebied
0 km 100
Hoewel moeilijk te voor
spellen valt hoeveel stemmen
de EA aan de PNV zal af
snoepen, betekent de split
sing waarschijnlijk dat de
partij haar machtsmonopolie
zal verliezen. Van de 32
PNV-afgevaardigden die in
1984 in het 75 zetels tellende
parlement werden gekozen
zijn er 11 overgelopen naar
deEA.
De verliezen voor de PNV
zijn gunstig voor de socialis
ten in het gebied. Volgens de
opiniepeilingen wordt het
een nek-aan-nek-race tussen
de PNV en de PSE, de Baski
sche tak van de Socialistische
Partij (PSOE). De PSE profi
teerde al eerder bij de alge
mene Spaanse verkiezingen
in juni van het massaal weg
blijven van PNV-aanhan-
gers. De socialisten vestigen
voorts hun hoop op de PSE-
kandidaat voor het premier
schap, J.M. Bedegas.
Het wordt echter onwaar
schijnlijk geacht dat een van
beide partijen de meerder
heid behaalt. Dit zou beteke
nen dat er een coalitierege
ring moet worden gevormd.
Een dergelijke ontwikkeling
zal evenwel op veel moeilijk
heden stuiten, zo menen des
kundigen. Tijdens de cam
pagne waren de rivalise
rende nationalistische par
tijen eensgezind in hun af
wijzing van de socialisten,
die zijn zien als de handlan
gers van Madrid. „Onze
grootste vijand is dezelfde als
altijd. Het is degene die cen
tralisme vertegenwoordigt,
en dat is de socialistische
partij", zo verklaarde Ar
danza tijdens zijn campagne.
De PNV ziet de autono-
miestatuten die in 1979 over
een zijn gekomen met Ma
drid als slechts een stap in de
richting van een zekere vorm
van onafhankelijkheid van
de rest van Spanje. Zij ver
werpt geweld, maar probeert
tegelijkertijd onderhandelin
gen op gang te brengen tus
sen de afscheidingsbeweging
ETA en de regering.
De socialisten menen van
hun kant echter dat met deze
statuten het laatste woord
over autonomie is gezegd.
Meer dan wat dan ook heeft
Baskenland nu stabiliteit no
dig om een einde te maken
aan het geweld en het gebied
aantrekkelijk te maken voor
investeerders.
Hoewel de Baskische poli
tici het erover eens zijn dat
het politieke landschap er na
de verkiezingen anders zal
uitzien, geloven zij niet dat
de uitkomst van de verkie
zingen een oplossing zal bie
den voor het probleem van
het geweld, waardoor het
Noord-Spaanse gebied het
grootste deel van zijn ge
schiedenis is geteisterd.
Bij aanslagen van de Bas
kische afscheidingsbeweging
ETA zijn de afgelopen 18 jaar
in Spanje meer dan 500 men
sen om het leven gekomen.
Ook dit jaar vonden 40 men
sen de dood, ondanks de ge
voelige klappen die de ETA
moest incasseren nadat de
Franse autoriteiten de afge
lopen zomer hadden besloten
samen te gaan werken met
Madrid in de bestrijding van
het terrorisme. De bewe
gingsvrijheid van Basken in
Zuid-Frankrijk, hun tradi
tionele toevluchtsoord, is
aanzienlijk beperkt en tien
tallen ETA-militanten zijn
sinds de afgelopen zomer
door de Fransen aan Spanje
uitgeleverd. Desondanks
blijft de guerrillabeweging,
die in de Baskische politiek
wordt vertegenwoordigd
door de radicale partij Herri
Batasuna (HB), grote zorgen
baren.
Waarnemers menen dat de
toestand in Baskenland di
recte gevolgen heeft voor de
politieke situatie in de rest
van Spanje. De socialisten
behielden bij de landelijke
verkiezingen in juni een
ruime meerderheid en zijn
daarmee de komende vier
jaar aan de macht. Maar zo
lang er geen rust heerst in de
drie Baskische provincies -
Biscaye, Guipuzcoa en Alaya
- zal heel Spanje daarvan di
rect of indirect het effect
voelen, zo zeggen politieke
waarnemers
„Hoe kunt u verwachten
dat een politieman normaal
met u praat, zolang de ETA
moordt. Hij zal er altijd van
uit gaan dat u een potentiële
terrorist bent", zo zei een
Madrileen na een ETA-aan-
slag in Madrid, waarbij in
juli 12 leden van de Guardia
Civil om het leven kwamen.
De Baskische verkiezingen
illustreren een aantal proble
men die ook in andere delen
van het land spelen. De bot
sing tussen links en rechts,
waarbij de socialisten trach
ten het monopolie van de
conservatief geaarde PNV te
doorbreken, is niet alleen in
Baskenland een probleem
voor de PSOE. Ook in Cata-
lonië en Galicië lukt het
regeringspartij niet te win
nen van de nationalisten.
Vervolgens wordt opnieu*
het accent gelegd op de steil1
tussen de voorstanders van
centralisme en de voorvech
ters van autonomie,
nooit is de dialoog tussen
Madrid en Vitoria - de auto
nome hoofdstad van Bask
land - zo slecht geweest
sinds de socialisten in dece*'
ber 1982 aan de macht kwa
men. Dit geldt overigens o»
voor Catalonië en Qalicié.
Spaanse premier,
F#
Gonzalez, wijst politieke*
derhandelingen met de E1*
af. Hij weigert te praten n»
terroristen die volgens M®
geen oog hebben voorde"®'
anderingen die Spanje h®
doorgemaakt sinds de do*
van dictator Francis1"
Franco in 1975.
Tenslotte illustreren J
verkiezingen het diepgew"
telde antagonisme tussen
Spanjaarden en de Ba.™*
Een recente studie wijst i*1
dat een groot deel van
Basken Spanje assoü'
met toerisme, zon, stiel®
castagnetten en flam®
Kortom met het land van.
zalige nietsdoen en
w
jet
dat niets gemeen heeft
het ruige en bergachtige c*
kenland, waar het hard
ken is en waar men voot
vermaak en volgens de te»
tie stenen van 200 kilo oP°
(ANP)
MAASTRICHT - „Ik voer
haar verdediging in bepaalde
zaken waarin ze juridisch op
een aantal punten gelijk heeft.
Haar politieke ideeën zijn nog
te vies om met een tang aan te
pakken. Dat heb ik haar ook
gezegd. Ik zou me kunnen
voorstellen dat wanneer ik een
oorlogsslachtoffer in de fami
lie zou hebben, ik haar niet
verdedigd zou hebben. Op
puur emotionele gronden."
Dat zegt mr. Hiddema, de
Maastrichtse advocaat van
mevrouw Rost van Tonningen.
Over de discussie in de Kamer
heeft Th. Hiddema zijn twij
fels. „Natuurlijk begrijp ik de
emoties, maar je moet ver
domd goed uitkijken wat je
doet. Je kunt niet zomaar
iemand buiten de wet stellen.
Dat is een griezelige zaak.
Daar heeft de minister gelijk
in. Het is hoe dan ook een
mens. Zij is het niet waard om
voor haar een rare noodwet te
maken waardoor de rechtstaat
in het gedrang komt. Ik ben
bang dat als zo'n wet erdoor
komt, zij daar wéér fel tegen
ingaat, waardoor de emoties
nog vérder worden opgera
keld."
Hiddema is herhaaldelijk
bedreigd vanwege zijn verde
diging van de weduwe maar
blijft er ogenschijnlijk koel
onder. „Het punt is dat som
migen uit de anti-fascistische
hoek zich schuldig maken aan
dezelfde fouten die Rost van
Tonningen maakt. Tijdens de
twee zittingen met haar in de
rechtszaal, heb ik herhaalde
lijk het zweet in de handen ge
had. Mijn tenen kronkelden.
Niet alleen vanwege héér
krenkende opmerkingen over
de joden, maar ook over de
manier waarop haar opponen
ten tekeer gingen."
den HAAG (ANP) - PPR-fract
ministers van buitenlandse en t
gevraagd of zij het aannemelijk l
explosieven heeft geleverd zonder
commissarissen bij het bedrijf.
Zij tekent daarbij aan dat he
staat dat in 1972 werd bedongen ii
een veiligheidsinvestering sedert
Eén van de drie regeringscommis
hoofd bij de afdeling Beheer Dee
van financiën, een weinig gelukk
vrouw Beckers.
Mevrouw Beckers wil verder -..
van 1,6 miljoen ton aan explosievt
goslavië. Joegoslavië zou niet de i
EMOTIONEEL en politiek gezien
gezien een slechte zaak. Deze kw
van toepassing op het voornemen
Pensioenen van de NSB-weduwe
Mai-chant et d'Ansembourg stop te
Hel ls begrijpelijk dat een parlen
li if's bie van de 'zwarte wedu\
aarbaar dat een eventueel oorde
'sche feiten wordt uitgesproken,
en feit dat het parlement een wet
"eeft dat de twee NSB-weduwen t
t "Ben. Een wet die een reeds in
ekenning van het pensioen aan
n moet repareren. In die afgelof
tnlfn voor9edaan die aanleiding h
hor,6 wetswÜziging. Om die reden
9inselen van de rechtsstaat. Be
n.n^ worden voor mensen die,
9en, zich ergerlijk gedragen.
Dmt Is 'ntussen wel duidelijk dat
cinri van organisaties uit het
eon chtoffers. Een groot dee
dorh^ek van standpunt. Met het
aeon heeft gekozen voor de moti
een* ,oven9ens aan dat de zaak vi
wii,f, 9 zou kunnen aanslepen.
sióton'nH,niet haa|baar blijkt te zijn,
orna 1 een p'in zou een der9e
nisaties veroorzaken.
licht8Jhoorzittingen in de Kamer t
gebracht dat er onder verzetsi
hanriüa61^ ,de w'ize waarop zij na d<
een m Velen hebben zich grote i
wanr,Ta9er Pensioen te verwerver
heeft rt6r ze die klachten serieus
Van T^6 0p 2ich veel ,eeci en eller
nningen toch nog iets positie
