Dingen die
de wereld
veranderen
DE STEM
-JTLJ
Moeten we straks voor een huurwoninkje van het
ABP naar de maan? Dat zou je kunnen denken als
je leest dat Chriet Titulaer lezingen houdt over
wonen in het jaar 2000. Hij werkt bovendien aan
een tv-serie over het huis van overmorgen.
„Vergeet die maan maar", corrigeert de
doctorandus-zakenman onmiddellijk. „Dat maken
we niet meer mee. Ik heb hier wel een serieus
Amerikaans rapport waarin staat dat er over een
halve eeuw mensen op Mars wonen".
In opdracht van het Sociaal en Cultureel
Planbureau heeft professor Baudet zijn licht laten
schijnen over de opkomst van nieuwe
consumptieartikelen en de invloed daarvan op de
samenleving in de voorbije honderd jaar. Zoals de
auto niet alleen zegening heeft gebracht, hebben
tal van vindingen voor het huishouden de taak
van de huisvrouw allerminst verlicht.
Volgende week in De Stem Specifiek Auto:
Bij het vervangen van autobanden kan door
middel van een paar telefoontjes al snel een paar
tientjes worden bespaard. Verder daarbij een
warenonderzoek met betrekking tot autobanden.
tofzuigen wordt ouderwets
VRIJDAG 28 NOVEMBER 1986
iiiii»
Si
Itkrl/gen
wat-
\eersing
tak".
SUEDE LAARS
gevoerd
maten 36 - 41
taupe-suede
99.9s
ook verkrijgbaar
in old-fashion leder
en naturel leder
f 119,95
SPAANSE PANTOFFEL
suede, met vacht gevoerd
maten 30 - 46
Door Wim Kuipers
D
J8tenteerde
'"Kners,
Weeks
Door Louis van de Geijn
Wie herinnert zich niet
Catweazle? De
zonderling die in
1066 aan het zwaard van Willem de
Veroveraar ontsnapte door de
twintigste eeuw binnen te struikelen,
was in 1966 het middelpunt van een
populaire televisieserie voor de
jeugd.
Deze Catweazle, bezeten van
middeleeuwse toverspreuken, raakte
telkens weer in de ban van de
magische spullen waarmee de
moderne mens zich omringt.
Vliegtuigen, televisie, lucifers,
elektrisch licht, bananen en nog veel
meer joegen hem de stuipen op het
lijf.
Hij raakte ook in de ban van het
telefoontoestel, dat hij 'telling bone'
noemde. Hij sneed het snoer door en
probeerde vervolgens in zijn
schuilplaats het toestel de geheimen
te ontfutselen van de vreemde tijd
waarin hij was verzeild geraakt:
„Come telling bone, whisper me all
the magic of this strange time. Are
you there, Spirit? Are you there?"
Prof. dr. H. Baudet haalt de
lotgevallen van deze in de tijd
verdwaalde medemens aan in zijn
opmerkelijke boek 'Een vertrouwde
wereld'. Baudet was hoogleraar
economische en sociale
geschiedenis in Groningen en
doceert nog steeds industrieel
ontwerpen aan de Technische
Universiteit Delft. In opdracht van het
Sociaal en Cultureel Planbureau
heeft hij zijn licht laten schijnen over
de opkomst van nieuwe
consumptieartikelen en de invloed
daarvan op de samenleving in de
voorbije honderd jaar.
e nieuwste bezigheid van
de veelzijdige
natuurkundige Chriet
Titulaer: hij houdt lezingen over de
nabije toekomst. Hij spreekt voor
artsen, betondeskundigen en voor
de Nederlandse Vereniging Kust- en
Oeverwerken. Is hij futuroloog? Een
toekomstvoorspeller?
„Helemaal niet. Je hebt voor dit werk
geen grote visie nodig. Wat ik doe is
Baudet voert een groot aantal
sprekende voorbeelden op van
uitvindingen, vernieuwingen en
aanpassingen die tesamen het
dagelijks leven de afgelopen eeuw
ingrijpend hebben veranderd. Bijna
nooit hebben dergelijke 'innovaties'
een vlotte entree gemaakt. Ook de
bedenkers van produkten die nu niet
meer zijn weg te denken (de balpen,
de auto, de ritssluiting) hebben lang
moeten worstelen voor erkenning.
Niet zelden lag de uitvinder al op het
kerkhof voordat zijn geesteskind
doorbrak.
RODE VLAG
Niet alleen technische moeilijkheden
komen op de weg van de
vernieuwer. De balpen was al lang
uit de kinderziektes toen het
onderwijs en de ambtenaren van de
Burgerlijke Stand er in in de jaren
zestig niet aan wilden geloven. Zelfs
de auto, die het gezicht van de
wereld meer heeft veranderd dan
wat ook, riep aanvankelijk zo veel
weerstand op dat in sommige landen
deze gemotoriseerde rijtuigen vrijwel
in de ban werden gedaan. De 'Red
Flag Act' schreef voor dat
zelfvoortbewogen rijtuigen door
twee personen moesten worden
bediend. Een derde man moest met
een rode vlag voorop lopen. Dat was
er de oorzaak van dat in een
belangrijke industrie-natie als
Engeland de auto tientallen jaren
later werd geaccepteerd dan in
andere landen.
Zoals ook de auto niet alleen
zegening heeft gebracht, hebben tal
van vindingen voor het huishouden
de taak van de huisvrouw allerminst
verlicht. Zij is volgens Baudet na de
Tweede Wereldoorlog het
verlengstuk geworden van de
industriële produktie en zeer
afhankelijk van het bedrijfsleven en
de energievoorziening.
EISEN
Het wegvallen van huishoudelijk
personeel heeft de huishoudelijke
ontzettend veel lezen, om me heen
kijken en reizen. Ik loop laboratoria
en universiteiten in en uit. Dan weet
ik waar onderzoekers mee bezig zijn.
En dat komt over een paar jaar op de
markt".
Chriet doet dan ook geen
voorspellingen over de toekomst van
het vaderlandse voetbal, wat het
gemiddeld aantal kinderen in 2000
zal zijn en de mode.
Nee. Hij kent de mogelijkheden van
informatica en automatisering.
Vervolgens denkt hij nuchter na: wat
wil de consument in de nabije
toekomst en wat moet je doorstrepen
als pure fantasie? Kortom, wat voor
nieuwigheden hebben we thuis te
verwachten.
Chriet: „Mensen en huizen passen
zich aan de maatschappij aan. Toen
ik nog in Limburg woonde, in mijn
jeugd, hadden we geen bad,
douche, riolering of centrale
verwarming. Nu is dat ondenkbaar.
Elk huis heeft een douche".
Er is heel wat meer comfort dan
vroeger. En de mensen willen nóg
meer, meent Chriet. „Ze zijn niet
meer tevreden met alleen centrale
verwarming. We krijgen
klimaatbeheersing, 's Zomers heb je
het dan lekker koel. Je kunt ook de
luchtvochtigheid regelen. En het
stof. Stofzuigen is ouderwets. Je
moet zorgen dat er constant
gefilterde lucht in huis komt".
Nog meer snufjes? „Ik kan me
voorstellen dat je gordijnen
fabriceert met een ingebouwd
geheugen. Die zitten altijd netjes in
de plooi. En een tapijt reinig je met
een druk op de knop. Technisch kan
dat makkelijk".
BANKIEREN
Technisch. Maar is het betaalbaar?
Wat heeft Jan Modaal in 2000 te
verwachten? Chriet pleegt een
telefoontje met de gemeente Houten,
bladert ondertussen zijn post door
en begint aan een rij mogelijkheden.
„Ik denk dat die klimaatbeheersing
standaard in de huizen komt. Net als
nu een cv. Maar je wilt iets anders?
Nou, de tv krijgt een echt haarscherp
beeld. Dat gebeurt al gauw. In 2000
heb je platte beeldschermen die je in
muurformaat kunt krijgen".
Ook de telefoon verandert. Dat wordt
een zeer belangrijk informatiemiddel,
constateert Chriet. „Elk
telefoontoestel krijgt een
toetsenbord. En dan kun je boeken
vol informatie bestellen. Welke films
er draaien, hoe laat de bus naar
Boemelhuizen vertrekt, hoe je
bloemkool kookt en zelfs welke
ziekte je zoontje heeft". Je kunt ook
kaartjes voor Fortuna of de
schouwburg reserveren. Bankieren
per telefoon. „In Frankrijk heb je dat
allemaal al", zegt Chriet. Maar hier
zijn we eerst met die ingewikkelde
tweewegkabel begonnen. Onzin. De
telefoon kan dat even makkelijk".
Elk telefoontoestel krijgt een
schermpje en een geheugen. Daar
kun je ook leuke dingen inbouwen.
Op het schermpje kun je zien wie jou
belt. „Eerst het nummer", vermoedt
Chriet, „en een paar jaar later naam
en adres. Dan ben je meteen van die
anonieme telefoontjes af". Nog zo'n
aardigheid: je kunt in het geheugen
intoetsen door wie je absoluut niet
en nooit opgebeld wilt worden. Belt
die lastpost, dan krijgt hij de
bezettoon.
Laatste vraag: ook al is het allemaal
betaalbaar, wil de consument deze
aardigheidjes? Chriet kijkt me aan of
ik gevraagd heb of de aarde toch
geen pannekoek is.
„Ja maar, zoiets gebeurt gewoon.
Een fabrikant vraagt toch niet:
meneer, wilt u dit? Daar schiet je
niets mee op. Als je per se wilt, zoek
ik hier enkele rapporten op. Dan kun
je zien dat maar weinig mensen zo'n
zakrekenmachientje wilden. Nou
zitten ze ingebouwd in horloges. En
ook aan de afstandsbediening voor
de tv werd getwijfeld. De gemiddelde
kijker zei: ik sta wel op".
F' <7
Fic/. 3
Fic/.
Patenttekening van ritssluiting van Gideon Sundback, 1915.
taken verzwaard. Door het
wegblijven van de thuisbezorgende
bakker, slager, kruidenier en
melkman is de huisvrouw sinds 1960
ook nog haar eigen loopjongen
geworden. Tegelijk zijn gezin en
samenleving steeds hogere eisen
gaan stellen aan het huishouden.
Baudet stelt vast dat de samenleving
er redelijk in slaagt zich nieuwe
produkten eigen te maken en daaruit
een keuze te maken. Aan dat
vermogen wordt in de moderne
industriële maatschappij, waarin
reclame en publiciteit belangrijke
technieken zijn, steeds hogere eisen
gesteld.
Catweazles zijn zeldzaam in onze
dagen, hoewel af en toe wel melding
wordt gemaakt van holbewoners in
afgelegen bospercelen en
stadsparken. De meeste mensen
slagen er behoorlijk in met de
nieuwigheden te leven die dagelijks
op hen af komen. Of zoals de
beroemde Engelse econoom Keynes
het in 1920 uitdrukte: „Het vermogen
om gewend te raken aan zijn
omgeving is een uitgesproken
kenmerk van de mensheid".
H. Baudet: 'Een vertrouwde wereld'. Uitgeverij
Bert Bakker, Amsterdam.
Gloeilamp - Na Philips en Osram
heeft nu ook de Duitse
lampenfabrikant Sylvania een
elektronische gloeilamp op de markt
gebracht. In tegenstelling tot de
concurrentie maakt Sylvania gebruik
van een losse voorschakelunit. Het
voordeel hiervan is dat deze unit niet
steeds bij het vervangen van de lamp
weggegooid hoeft te worden. De
voorschakelunit is ontworpen om
tenminste de levensduur van tien
lampen (in totaal 50.000 branduren)
mee te gaan.
Plankdrager - Een handige
plankdrager wordt door Dulimex uit
Epe op de markt gebracht. De PN
Justa, zoals de naam luidt, is
verstelbaar en daardoor geschikt
voor elke rechte en schuine wand.
Een uitkomst dus voor bij voorbeeld
de vaak schuine wanden van de
zolderkamer.
Servies - Het servies City White River
van Arzberg is verkozen tot servies
van het jaar 1986. Als drinkservies is
Excelsior van Schott Zwiesel in de
prijzen gevallen en als bestek van het
jaar is Octa van Wilkens
aangewezen.
1
m
Bier - Uit Engeland komt de bierkit
voor zelf-doeners. Importeur NITRAM
in Eindhoven levert een kant en klaar
'kit' dat goed is voor zeventien liter
echte pils. Andere smaken zijn Extra
Strong Ale, Americain Light, Bitter,
Mild, Scottish Export en Yorkshire
Bitter. Benodigd zijn een fors vat
(eventueel ook bij bovengenoemd
bedrijf verkrijgbaar), thermometer,
hydrometer, heveltje en de nodige
flesjes om het bier in te bottelen. Om
uit te proberen zijn ook twee
afsluitbare huishoudemmers al
genoeg of desnoods een emmer met
daar overheen vastgebonden een
theedoek. Het hele brouw- en
bottelproces duurt ongeveer vijf
weken. Dat levert volgens het
fijnproeverspanel van The Observer
'een bier dat op grond van kwaliteit
en smaak met goud is bekroond'.
Snurken - Een afdoende remedie
tegen snurken is volgens importeur
Reulver bv uit Enschede de Snurk-
Stop, een ingenieus apparaatje, dat
sinds deze maand te koop is. De
Snurk-Stop bestaat uit een klein
kastje ter grootte van een
sigarettepakje, dat in de borstzak van
de pyama wordt gedragen. Het bevat
een supergevoelig ontvangertje, dat
bij gesnurk lichte en ongevaarlijke
stroomstootjes uitzendt naar een
band om de arm van de snurker.
Twee elektroden op deze band
prikkelen de snurker in zijn slaap
dermate irritant dat hij niet wakker
wordt maar wel van houding
verandert en niet meer snurkt. Na
enkele weken is men, zo zegt de
importeur, zover dat men het snurken
heeft afgeleerd.
Spel - Kalverstraat. Van de makers
van Monopoly, wordt op de doos van
dit nieuwe gezelschapsspel vermeld.
Zou best kunnen: de essentie is dat
de spelers (maximaal vier) rijk
worden van het bouwen van
warenhuizen in de Kalverstraat.
'Fortuinkaarten' (lijkt dat niet wat erg
veel op Monopoly?) kunnen daarbij
helpen. Dit nieuwe spel is een stuk
eenvoudiger dan Monopoly, al zijn de
formuleringen op de Fortuinkaarten
wel zo ingewikkeld dat je soms twee
keer moet lezen voor je je geluk
begrijpt. Kalverstraat is saai; wie van
Monopoly houdt, en denkt dat dit
spel 'dus' ook wel leuk zal zijn, heeft
het mis. Gewoon huizen en hotels
blijven zetten in de Leidsestraat en
de Lange Poten; dat is veel leuker
dan warenhuizen bouwen in de
Kalverstraat.
