Zo on-Hilver$ums
als het maar kan'
9
isenlotter
I
Na 35 jaar Molukkers
>9
'Suske en Wiske'
gaan lesgeven op
de schooltelevisie
Film van Wajda in Polen
DONDERDAG 27 NOVEMBER 1986
VAAN EN WILLEM EKKEL, JONGE HELDEN VAN VPRO:
(80e loter
142
I hJ1Ca'Dat leidt vaak tot hele
oeiende vormen.
Conflictueus
Drie Spanjaarden
Van den Brink
India
0.000.- op LOTnr. 343464
0.000,-OP LOTnr 371749
0.000,- op LOTnr 442052
0.000,-OP LOTnr. 510613
0.000,- op LOTnr. 770874
0.000,- op LOTnr, 787085
legelmatig scheuren ze met hun eend in
le verkeerde richting over de Hilver-
umse Heuvellaan. De Bothalaan (niet
jnoemd naar de huidige premier van
iuid-Afrika, maar naar een voormalig ge-
ieraal) in het omroepdorp wekte hun
toede op. „Schande dat zoiets kan,
h!" Het bordje werd overgeplakt met
in onuitsprekelijke naam, onmisken-
iaar van een zwarte.
Op televisie dansen ze rond als een
lel onvermoeibare positievelingen, op
eek naar de jongerencultuur. Daan en
Willem Ekkel, de Jonge Helden van de
VPRO. „We zijn zo on-Hilversums als het
maar kan. Zodra we merken dat we niet
meer spontaan zijn, nokken we af".
Een gesprek met een tweeling, die van
uit het niets tv mocht gaan maken. De
VPRO plukte Daan en Willem Ekkel van
de straat en bombardeerde hen vorig
seizoen tot presentatoren van een jonge
renprogramma. „We waren 19 toen we
hier binnenstapten, en we wisten van
niks".
Mart van der Sanden
kan niet zeggen dat ik er
ergen werk voor verzet. Ik
jat de ideeën spontaan ko
nen. Als ik niets voor een on-
lerwerp voel, bedenk ik niets.
)e andere keer, als ik het wel
lardig vind, zeg ik: 'hé, we
[linnen dat doen en we kun-
len dat doen en we kunnen
lat doen. Het ligt er maar
iet aan hoe ik me voel. Ik kan
teh niet de discipline opbren-
jenom na te denken".
Daan Ekkel maakt het heel
iuidelijk. Jonge Helden, het
jangerenprogramma van de
ÏPRO, wordt vanuit de losse
pis gemaakt. Ja, er worden
nel wat vragen voorbereid
voor een interview, en ja, het
is wel ongeveer bekend waar
tó over zal gaan. Maar veel
wrdt aan improvisatie over-
jelaten. Spontane invallen tij
dens de opnamen bepalen voor
een groot deel het resultaat.
zenbestaan zijn vervelende
kanten heeft. Dus proberen
wij het van een andere kant te
laten zien, een andere ingang
te vinden. Jonge Helden werd
opgezet in een tijd dat het eco
nomisch tij kenterde en de
eerste sporen van optimisme
zich aandienden. Jonge men
sen waren en zijn op zoek naar
manieren om hun leven aardig
in te richten, tegen de ver
drukking in. En veel van hen
slagen daar ook in. Dat willen
we laten zien".
Uitstraling
Uitdagend
rex™ VR-1500 videorecorde
•rex
Een échte feesfpnj
VHS 4 prograr
ma's in 14 dagen
standsbediening
staand beeld. 16-911
Van
1399" voor
(boxen
Versterker met 5-bands equalizer Dj
•LG tuner Dubbel cassettedeck j ft
wee 2-wegboxen
31-91
En dat is aan de uitzendin
gen ook te zien. Een chaotische
«irwar raast eens in de
maand op zondagavond over
het scherm. Snel, direct, vro-
ijk, uitdagend, zo wordt Jonge
lelden gemaakt. Er is wel
iandacht voor problemen
waarmee jongeren zitten.
Haar het mag vooral geen
hommer en kwel worden. Als
ten dakloze in Amsterdam
tan het woord komt, laat
e Helden zien hoe zo
iemand zich staande houdt en
hoe hij probeert in zijn milieu
tah nog een prettig bestaan
«P te bouwen.
Wim Schepens, een van de
taste medewerkers: „Iedereen
weet toch wel dat het daklo-
Ondeugend en charmant,
overal de draak mee stekend
en toch of juist daardoor sym
pathiek. In levenden lijve
houdt de tweeling even conse
quent dat imago hoog als op
tv. Tijdens de fotosessie voor
afgaande aan het interview
denderen Daan en Willem Ek
kel door de VPRO-gebouwen,
ze beklimmen een fiets en
donderstralen er gezamenlijk
weer vanaf en ze gooien met
steentjes tegen de ruiten.
„Ik denk dat ze ons ge
vraagd hebben omdat we een
positieve instelling en uitstra
ling hebben", zegt Willem Ek
kel.
Daan Ekkel: „We willen een
tipje oplichten van de sluier en
laten zien hoe groepjes jonge
ren leven, welke filosofieën ze
erop na houden om zich over
eind te houden. We willen de
jongerencultuur op verschil
lende plaatsen in Nederland in
beeld brengen. De subcultuur,
de eigen levenswijze van jon
geren, bestaat nog steeds. Ik
was twee weken geleden in
Groningen. Ik kon blijven sla
pen bij iemand met vijf kat-
ronika-bouwdoos |(lC: ,t
oeiende en leerzame proiecten
Nederlandstalige handleiding
ZOOM, Zuivelstraat J8A
33605, TERNEUZEN'
Tien Molukse kunstenaars.
Stadskantoor Dordrecht.
Open: werkdagen van 9.00-
23.00 uur. Tot en met 13 de
cember.
Voor het eerst treden hier
kunstenaars met een Molukse
achtergrond gezamenlijk voor
het voetlicht. Een Werkgroep
Molukse Kunstenaars, die in
ie regio Breda is opgericht,
heeft dit gerealiseerd. Beel
dende kunstenaars uit Gro
ningen, Breda, Amsterdam,
Den Haag etc. die Moluks
bloed in hun aderen hebben,
zonden in. Tachtig werken
hjn in Dordrecht nu te zien.
™t zijn professionele kunste
naars, die er eigenlijk geen
behoefte aan hebben om af
zonderlijk te exposeren, want
ze willen normaal meedraaien
m het Nederlandse circuit,
maar in het overheidsbeleid
worden ze telkens terugver
wezen naar de minderheids
groepen of allochtoon ge
noemde kunstenaarsgroepe-
ingen.
Is er sprake van een 'Mo-
i 'Ukse kunst'? Het betreft hier
I °or 80 procent tweede gene-
I rati(;-Molukkers. Het zijn
I j>VeU'let a'ëemeen artisten die
1 n Europa een professionele
I m r ing kregen, maar in fa-
1 ual verband de Molukse
I Seest nog opsnoven. Dat is te
I zien. Door de eerste inventari-
1 wJU 's de geëxposeerde col-
I ii-j nogal divers, maar wel
I naeen behoorlijk gehalte. De
I nostalgische rijstvelden lig-
LVn bet verre verschiet; de
I S*ukkingsvormen zijn gro-
I Qeels Europees en toch ook
I niet- Er is sprake van
srh amalSaan van een Indi-
I geesteswereld, uitge-
I m=e in westerse gram-
IP3 Ereda komen Boefje
I luk»1?6 met ziin door Mo-
I hp,,e wiisbeden en 'sprookjes'
schiMngerde veelkleurige
Sihl16riien en -toan-Pedro
D leerrt t' -deZe geest ëesty_
II beeft in een ruimtelijk
ten, die door de hele kamer
hadden gescheten. De muur
was half geverfd en overal
stront, stront stront.In de
keuken een afwas van vijf we
ken. Ik stond 's morgens op.
Zit die jongen aan de rum, met
een grote joint keihard platen
van Sid Vicious te draaien.
Dat had je hier acht jaar gele
den. Maar daar leven jongeren
nog steeds zo".
De positieve inslag over
heerst, maar in Jonge Helden
wordt ook tegen autoritaire,
jongeren-onvriendelijke insti
tuties geschopt. Carina Elle-
mers, met Martijn van Beem
het vaste presentatiehulpje
van Daan en Willem Ekkel,
ging een keer een kijkje in het
leger nemen en kreeg het aan
de stok met een beroeps. „Toch
wordt het steeds moeilijker
om dingen te vinden waar je
tegenaan kunt schoppen", al
dus Daan Ekkel.
Rijkelui
„Alles conditioneert zo snel.
Mensen vinden dingen zo
gauw normaal. Laatst hadden
we het idee om bij rijke men
sen in Laren aan te bellen om
te vragen hoe zij aan hun
grote huis zijn gekomen. Nou
we liepen daar en zagen van
die figuren staan, klooiend
aan de auto in de vierde ga
rage van het huis en wat van
die vrouwtjes erbij. Dan denk
je op zo'n moment: 'Je bent
eigenlijk gek dat je het doet.
Zoiets doe je toch niet'. Dat
soort gedachten beginnen al
door je hoofd te spelen, terwijl
je eigenlijk moet zeggen:
'Donder op. Hoe komen die
mensen aan die poen, terwijl
anderen in een lekkend huis
spel van Miro-achtige colla
ges. Henk Mual uit Gronin
gen, de ambachtelijke nestor
in het gezelschap, maakte mo
numentale doeken met ab
straherende figuraties in een
mooi coloriet. Christine Nan-
lohy uit Amsterdam speelde
met waaiers in de ruimte en
ligt dicht bij het 'authentieke'.
Tony Tapilatu uit Groningen
schilderde uit het leven ge
grepen Molukse taferelen in
aquarel. Sias Fanoembu uit
Cuyk maakte bronzen plas
tieken die het ruimtelijk
prachtig doen en waarvan de
Molukse titels voor een wes
terling bijzaak zullen zijn.
Andjela Hitipeuw uit Al
phen a/d Rhijn beheerst vol
komen de westerse techniek,
maar haar beelden zijn echt
Indisch. Yvon Muskita uit
Amsterdam blijkt met haar
olieverven een knap monu
mentaal kunstenaar, die com-
positorisch-expressief hoge
ogen gooit, maar voor een
buitenstaander ziet ze er zelf
Molukser uit dan haar
knappe doeken. Robert Hu-
wae uit Schoonhoven is zeer
divers aan het zoeken binnen
zijn leefwereld, hetgeen tot
zeer uiteenlopend werk leidt
met wisselende resultaten.
Met andere woorden: deze
expositie stelt bij de herden
king van 35 jaar Molukkers in
Nederland op een hele origi
nele manier het multi-cultu-
rele aspect van de Nederlan
den aan de orde. Gezien de
eerste pogingen vanuit deze
hoek om artistiek present te
zijn een tentoonstelling die
om een vervolg vraagt. Al
lochtone kunst als verrijking
en niet als bedreiging.
H.E.
Marlies Verda, schilderijen,
tekeningen. De Nobelaer, Et-
ten-Leur. Open: dagelijks 9.00
(zo 14.00)-17.00 uur. Tot 2 de
cember.
Marlies Verda, die haar op-
De tweeling Ekkel: „Het wordt steeds moeilijker dingen te vinden waar je tegenaan kunt
schoppen". - fotopaulferguson
zitten?' Maar ja, je raakt er
aan gewend dat de mensen
met de meeste poen de groot
ste bek hebben en denken dat
ze alles kunnen maken en met
hun Mercedes 190 D op de af-
rijstrook langs de file scheu
ren".
Spontaan
Slaat de vergrijzing dan nu
al toe bij de Jonge Helden?
Daan Ekkel: „Nee hoor, als we
niet meer spontaan zijn, wordt
het tijd om ermee op te hou
den. Dan nokken we af. Maar
dat stadium hebben we nog
lang niet bereikt. Ik heb het
gezien dat mensen als een hy
pocriete hoer met een sjagrij-
nige smoel hun werk zitten te
doen. Natuurlijk zijn er zo zat,
ook bij de omroepen. Je zou
kunnen zeggen dat half Hil
versum slaapt".
Willem vult aan: „Er zitten
hier mensen met dikke reten
op posities waar ze twintig
jaar voor hebben gevochten.
Die zullen blijven likken naar
boven en schoppen naar onde
ren, die zullen alles blijven
doen om op hun plek te blijven
zitten, hoe saai ze het werk
ook vinden. Die mensen hin
ken maar op één gedachte, die
hebben niet de vrijheid om iets
anders te gaan doen".
Vrijheid hebben de Jonge
Helden voorlopig genoeg.
VPRO-tv-directeur Roelof
Kiers kijkt meestal wel even
naar de aflevering voordat die
de lucht ingaat. Daan: „Soms
doen we wel eens wat met de
suggestiesvan Kiers, maar an
dere keren denken we: 'Ja, hij
is 48, wat weet hij er nou van.
Onze kijk is toch heel anders'.
En dan laten we het zitten".
Willem: „Bovendien hebben
we het zelf al lang en breed
over zo'n onderwerp gehad.
Als het dan in de uitzending
zit, heeft het de vorm die wij
willen. Zo'n filmpje flitst hon
derd keer in je hoofd voorbij
en dat kunnen we dan ook
verdedigen".
Een enkele keer greep Kiers
toch in. Een item over hoeren-
jongens in Amsterdam moest
worden ontdaan van een scène
waarin de interviewster met
twee van die knapen in bad
zat. Kiers vond het te Nieuwe-
Revu-achtig.
„Achteraf is het niet ver-,
wonderlijk dat we daarop zijn
ingegaan", zegt Wim Sche
pens. „Het onderwerp was
precair en we hebben lang ge
praat over vier of vijf shots.
Uiteindelijk zijn er twee uit
gehaald, niet eens de hardste.
We wilden laten zien waarom
die jongens zo leven en hoe ze
dat doen. Het zou hypocriet
zijn om dan alles eruit te ha
len, maar anderzijds mocht
het pornografisch karakter
niet de overhand krijgen.
Maar verder kunnen we alles
maken wat we willen. De
VPRO laat ons inhoudelijk
helemaal vrij. Zelfs bij het op
nemen hebben we niets met de
omroephiërarchie te maken.
Wij doen alles zelf, camera,
geluid, monteren, alles. Daar
door hebben we niets te ma
ken met cameramensen die al
leen maar geïnteresseerd zijn
in hun mooie plaatje en ge
luidstechnici die niet eens we
ten waar het filmpje over
gaat. Heel on-Hilversums
eigenlijk".
leiding kreeg aan de vrije
Akademie in Den Haag, is
zeer conflictueus bezig. Het
lijkt erop dat de tegenstellin
gen in menselijke relaties die
zij primair op het oog lijkt te
hebben, zich doorzet in haar
materiaal-behandeling. Met
name via gouache, pastel/
houtskool 'rukt' zij aan het
pijnlijke (agressie, jalouzie,
macht, afwijzing, dik-zijn
etc.) dat mensen in hun con
tacten kunnen(l) ondergaan.
Zij doorsnijdt de mens
daarbij letterlijk tot collage
achtige details, die spannen
der zijn dan haar scènische
getuigenissen van het leed.
Marlies Verda heeft talent,
waarvan de uitrijping
nieuwsgierig maakt.
H.E.
Spaans, Galerie Esprit,
Clinge. Open: wo. t/m zo. van
13.30 tot 17.30. Ma./di. geslo
ten.
De jonge aktieve Galerie
Esprit aan de Gravenstraat 99
te Clinge streeft in haar ten-
toonstellingsbeleid kennelijk
naar internationaliteit zonder
daardoor de kunst van eigen
bodem tekort te willen doen.
Stond de vorige tentoonstel
ling in het teken van twee
Antilliaanse kunstenaars,
thans zijn het drie Spanjaar
den die de aandacht voor hun
werk vragen. Het zijn de
schilderes Assumpcio Mateu,
in 1952 geboren in de provin
cie Gorona en thans docente
aan de akademie voor beel
dende kunsten te Barcelona,
Manel Marzo-Mart, jaargang
1844. wonend en werkend in
Jain-beeldje uit de dertiende eeuw.
het Spaanse Tregura en in
Dasel en de beeldhouwer Jo
seph Y. Ricart, die een moei
lijk toegankelijk dorp in het
Spaanse hooggebergte be
woont.
Het werk van Assumpcio
Mateu, dat bestaat uit kompo
sities in gemengde technieken
op papier en op betrekkelijk
klein formaat, zou men kun
nen karakteriseren als ly-
risch-abstrakt. In overwe
gend warme pastelkleuren
werkt zij met cirkels die door
broken zijn of waarin iets ge
beurt, vlakken en lijnen
brengt zij in kortsluiting met
elkaar, terwijl andere werken
ook een landschappelijke in
spiratie verraden. Voor alles
WARSCHAU (DPA) - In Warschau is voor het eerst sinds de
afkondiging van de staat van beleg een nieuwe film van de
kritische cineast Andrzej Wajda in premeère gegaan. De
film 'Kronika Wypadkow Milosnych' (Kroniek van een lief
desverhaal) kwam een jaar geleden gereed en is gemaakt
naar het gelijknamige boek van Tadeusz Konwicki.
De film beschrijft een liefdesgeschiedenis in Wilna kort
voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. De acteurs
zijn hoofdzakelijk amateurs of debutanten, terwijl Kon
wicki zelf ook een rol vertolkt. De regiseur, die momenteel
verbonden is aan een theater in West-Berlijn, was niet bij de
eerste opvoering aanwezig.
In Polen is hij de afgelopen tijd zeer succesvol met zijn to
neelbewerkingen voor een gezelschap in Krakow. Andrzej
Wajda is van plan binnenkort in Polen, in opdracht van een
Franse filmproducent, Dostojevski's roman 'De bezetenen' te
verfilmen.
komt een hand tevoorschijn,
die zich wanhopig aan iets wil
vastklampen maar geen hou
vast vindt, een oud en ver
weerd menselijk achterdeel
verandert in een rotsland
schap en zo meer.
Dit alles met verfijnd vak
manschap en in afgewogen
kleuren gedaan. Zo getuigen
de voorstellingen van Marzo-
Mart van een zachte onver
biddelijkheid. De als Japanse
rolprenten gepresenteerde te
keningen van Joseph Y. Ri
cart, voornamelijk met de pen
gedaan en met pastel of aqua
rel aangezet geven figuren te
zien met grote bewogenheid
in het vlak gezet. Ook bij hem
soms een vleugje surrealiteit.
WILLEM ENZINCK
Rien van den Brink, oliever
ven, kunstzaal De Hoge Hees,
tussen Steensel en Eersel,
open woensdag tot en met
zondag van 11 tot 18 uur, tot 5
januari.
Na een periode van terugge
trokkenheid van twee jaar
treedt Rien van den Brink nu
in eigen huis weer in de open
baarheid. Ofschoon de signa
tuur onmiskenbaar dezelfde
blijft; de voorliefde voor een
grafische vormgeving en
blauw-grijze kleuren met al
leen helderrood als contrast,
is de sfeer van het werk ver
anderd.
Het messcherpe beeldende
commentaar op de onmacht
en angst van dat deel van de
mensheid, dat zich bewust is
van de tot onheil en ramp
spoed leidende machtswellust
van de rest van zijn rasgeno
ten, is er niet meer. Het heeft
plaats gemaakt voor bezonke-
ner beelden, die meer vertel
len over verdriet dan over
agressie.
Het blijft een uiterst merk
waardige zaak in de beel
dende kunst dat de meest af
schuwelijke en deprimerende
onderwerpen door een kun
stenaar kunnen worden om
gezet in voor het oog aantrek
kelijke beelden. Het woord
mooi is hier van toepassing op
enkele van de schilderijen,
Door Jan Koesen
HILVERSUM - 'Suske en Wiske', de legendarische striphelden
van Willy Vandersteen, gaan maandag 1, 8 en 15 december 's
morgens half elf een klein half uur lesgeven op de schooltelevi
sie. Het door kenners als topper omschreven avontuur 'Het
Spaanse Spook' (no. 150) wordt in drie afleveringen uitgeplozen.
'Suske en Wiske, anders bekeken' is een produkt van de NCRV
en de APCO, de protestants-christelijke basisstichting van de
Nederlandse Onderwijs Televisie (NOT).
Dit project is bedoeld voor
de onderbouw van het voort
gezet onderwijs. De samen
stellers van het televisie-pro
gramma gaan heel serieus op
het onderwerp in. Zij gaan
niet a priori uit van het voor
oordeel dat een strip een min
derwaardige vorm van litera
tuur is en willen bovendien de
leerlingen tot actiever kijken
en lezen brengen. De strip is
maatschappelijk en commer
cieel zo belangrijk geworden,
dat men het niet meer negeren
kan.
'Suske en Wiske' zijn van
alle striphelden in Nederland
verreweg het populairst. De al
40 jaar oude serie is 6 miljoen
maal als album over de toon
bank gegaan en heeft een pa
rallel-leven als feuilleton in 39
kranten met een totale oplage
van 2.270.000. Er zijn meer
dan 200 avonturen. De afgelo
pen tien jaar heeft Vander
steen veel werk overgedragen
aan zijn studio en aan zijn
kroonprins Paul Geerts. Op de
tweede plaats (bij de dagbla
den welteverstaan) staat 'Pan
da' (1.250.000) en 'Boes'
(1.080.000).
'Het Spaanse Spook' dateert
uit 1948 en verscheen toen we
kelijks in het blad 'Kuifje.' In
1952 kwam het als album op de
markt in de zogeheten Blauwe
Reeks (nog niet echt in kleur).
In 1973 werd het herdrukt en
het jaar daarop kwam er een
herziene uitgave waarin het
Vlaams door het Nederlands
was vervangen.
Willy Vandersteen tekent
niet lukraak. 'Het Spaanse
Spook' is daar een schitterend
voorbeeld van en de schoolte
levisie legt hier terecht veel
nadruk op. In genoemd avon
tuur duiken de helden (minus
Jerom; die bestond in 1948 nog
niet) naar het Belgisch-Bra
bantse dorp Kriekenbeek (van
'kriekbier') dat door Alva's
troepen belegerd wordt. Heel
veel gebruik heeft de tekenaar
van de werken van de
Vlaamse schilder Pieter Breu
ghel gemaakt die het bonte
plattelandsleven van zijn volk
heeft vereeuwigd. In 'Het
Spaanse Spook' heeft Vander
steen vooral van 'De Boeren
bruiloft' van Breughel gebruik
gemaakt.
Daarbij is hij heel nauw
keurig te werk gegaan, al zijn
er enkele detailfouten aan te
wijzen. Gebouwen kloppen,
voorwerpen als karren en wa
pens kloppen, de kleding is
exact en ook het landschap
weerspiegelt de werkelijkheid
van die tijd.
Zo krijgen we filmopnamen
te zien (onder meer uit 'Willem
van Oranje') en daarop de te
keningen, om de overeen
komst aan te duiden. De ca
mera zwerft door de oude stad
Brussel of strijkt op gravures
en tekeningen neer. En dan is
het heel boeiend om te zien hoe
de kunstenaar vrijmoedig ge
bruik van dit historische ma
teriaal heeft gemaakt. De
schooltelevisie maakt dit dui
delijk.
In de eerste aflevering
wordt aangetoond hoe een
stripverhaal technisch tot
stand komt, in deel twee komt
de overeenkomst tussen histo
rie en de strip tot uitdrukking
en in deel 3 wordt de werke
lijkheid van die tijd (de strip
verwerking) vergeleken met
die van vandaag. Tijd en om
geving worden in de analyse
betrokken. Natuurlijk komt de
vader van Suske en Wiske zelf
uitvoerig in zijn sappige
Vlaams aan bod-
Bij de tv-lessen hoort een
'Bulkboek', een uitgave van
Het Stripschap, een club van
ruim 2000 leden. De program
mamakers hadden natuurlijk
ook 'Asterix' en 'Heer Bom
mel' kunnen kiezen, maar de
enorme populariteit van Suske
en Wiske heeft de doorslag ge
geven. Na de tv-lessen wordt
er een enquête onder de leer
krachten gehouden om het ef
fect van deze unieke cursus
vast te stellen.
zonder je onmiddellijk te rea
liseren dat hier de verloede
ring an het mensdom aan de
orde wordt gesteld.
Dat geldt in het bijzonder
voor een schilderij waaruit
alle figuratie is verdwenen en
uit wisselende scherp om
rande vlekken blau is samen
gesteld; van breekbaar licht-
tot ondoordringbaar donker
blauw. De meeste schilderijen
hebben evenwel de mense
lijke figuur in nood als cen
traal beeldend thema. Het zijn
uiterst dun opgezette doeken
op een bewerkelijke virtuoze
manier geschilderd. Niet dat
het zichtbare flirtations met
eigenkundigheid zijn, maar
de zorgvuldige voorstudies
wijzen erop dat iedere lijn en
vlek bewust is aangebracht.
Om het bedreigende en be
angstigende effect te bereiken
zijn de figuraties met hun
maskerachtige facies en
klauwtjes gereed tot vast
klampen in de leegte, overtui
gend genoeg. In contrast hier
mee is daarom het eerder ge
noemde abstracte schilderij zo
bijzonder in deze reeks. De
pure schilderkunstige kanten
zijn daar niet ondergeschikt
aan de inhoud, het formele is
in balans met het onderwerp
en dat schept ruimte. Mis
schien is er toch nog enige
kans voor het mensdom. Hoop
doet leven.
Lia Roose
- f0t0 archief de stem
echter toont zij zich een ver
fijnd en trefzeker coloriste.
In zijn kleuretsen op
meestal klein formaat is Ma-
nel Marzo-Mart een voorzich
tig en behoedzaam surrealist;
het gezochte en gewelddadige
dat vele surrealisten eigen is
ontbreekt bij hem ten enen
male. Hij houdt zich aan de
zichtbare werkelijkheid,
maar daarin kunnen elk
ogenblik vreemde dingen ge
beuren en metamorphosen
plaats vinden.
De dreiging van de atoom
bom slaat bij hem neer in af
schuwwekkende landschap
pen van na de ontploffing, uit
de hemel boven een landschap
daalt opeens een visnet neer,
uit een geheimzinnig donker
De dans der Goden, galerie De
Ruimte, Nieuwstraat 62,
Meersel, open dag. van 13-17
uur, maandag en dinsdag ge
sloten, tot en met 14 december.
Het is in ons taalgebied
maar zeer sporadisch dat we
buiten een museum een uitge
breide collectie niet-westerse
kunst kunnen zien. De inrich
ter van de tentoonstelling,
Marcel Nies heeft uiterste
moeite gedaan een zo com
pleet mogelijk beeld te schep
pen van de Indiase bronsgiet-
kunst, die al meer dan vier
duizend jaar een zeer belang
rijk onderdeel uitmaakt van
de religieuze kunst in dit on
metelijke gebied. Er is ge
bruik gemaakt van verschil
lende privé-verzamelingen en
er zijn een paar unieke stuk
ken aanwezig, die onder meer
de belangstelling van het Bri
tish Museum hebben. De Hin
doeïstische goden zijn ruim
vertegenwoordigd in al hun
wonderlijke gedaanten. Maar
er zijn ook prachtige ingeto
gen Boeddha's en beelden uit
het Jainsme, een religie, die
veel overeenkomsten met het
Boeddhisme vertoont. De ten
toonstelling beslaat een pe
riode van zevenhonderd jaar.
De plasticiteit van de beel
den is schitterend, ook een
westerse leek, die niet op de
hoogte is van de juiste beteke
nis van houdingen en gebaren
zal kunnen genieten van de
levendigheid en de intensiteit
die deze bronzen goden uit
stralen. Een dansende
Krishna heeft een geïdeali
seerd gesloten gelaat maar is
in zijn expressieve houding zo
menselijk dat het allerminst
moeilijk valt te begrijpen, dat
de Hindoeïstische gelovigen
hun beelden als levende we
zens met grote bezwerende
krachten beschouwen.
De hoge graad van perfec
tie die het brons gieten sinds
historische tijden in India en
omliggende landen heeft be
reikt, is een andere reden om
deze bijzondere tentoonstel
ling niet ongemerkt voorbij te
laten gaan. De Jain-beeldjes
uit de 13e eeuw bezitten daar
door een oerkracht in hun
statische houding, die even
zeer overtuigt als de ingewik
kelde gebarentaal van de ver
fijnd, gedecoreerde Hindoeï-
stische goden uit dezelfde pe
riode.
Een zeer merkwaardig
voorwerp van verering vormt
de volkomen unieke linga uit
het aan Nepal grenzende deel
van India. Het is een koepel,
waarop vijf levensgrote kop
pen van Shiva met de hulp
van beschermende slangen
hemel en alle vier de wind
richtingen voor kwaad behoe
den. Marcel Nies, die een in
drukwekkende kennis over
oosterse religies bezit, zal u er
graag meer van vertellen.
Lia Roose
986 en lot zolang ie noorraad
l. "11^
