ATEN
>akkerjoü
Klaus-Maria Brandauer
in serie 6Quo Vadis
'Groot Bescheurboek'
toont genialiteit
Van Kooten en De Bie
EIL POSTMAN GAA T DE GEESTDODENDE TV TE LIJF
KKER JAN
USES UIT OPj
.ECTRO
JNEN- - -«
AND voor.
ER-
[0REN
jdjes 2.98
UILAAS-
EN TJjfl
3ROOMSNIT5.50
ranse prijzen voor
uteurs uit Zweden
h Verenigde Staten
WDR vervangt biecht
scène in 'Kir Royal'
VI-
MISDAG 25 NOVEMBER 1986
IOUDEN
•kaanbieding
En 3 jaar geleden kozen we voor
öllerzuinigste CV-ketel, 'n Radson!'
Holland Festival
op jacht
naar sponsors
Engelse actie
tegen AIDS
in Televizier
Mm»» J I gerijpt, om in
alle rust van
te genieten.
BRT-reeks
borstkanker
ook op tv
in Nederland
c:
„Ik geloof dat meer mensen het
geloof in de synthesizer zullen
verliezen"
Andy Partridge, popmuzikant (XTC)
T2 PAGINA GIDS 1
150-12028
We moeten nog leren wat televisie is'
Door Dirk Vellenga
jK AMERIKA heeft een Gerrit Komrij, een strijder
jende dwang van de treurbuis. Het is Neil Postman,
t in eigen land maar ook in Nederland indruk
,akte met zijn boek 'Wij amuseren ons kapot - de
istdodende werking van de beeldbuis'.
Dit boek is een onderzoek
jr en een klaagzang over de
ingrij kste ontwikkeling,
ach in het Amerikaanse
nirele leven in de tweede
It van de twintigste eeuw
at voorgedaan: de onder-
ij van het Typografische
jperk en de opkomst van
Televisie Tijdperk".
Heil Postman gaat verder
je weg die Marshall McLu-
insloeg in de jaren zestig
izijn kreet 'Het medium is
toodschap'. De inhoud van
hek, religie, onderwijs enz.
eranderd en wordt gegoten
vorm die voor televisie
(hikt is, aldus Postman. De
jepaalt ons wereldbeeld, de
schept een eigen wereld-
Amerika is bakermat van
de huidige tv-cultuur. Het be
gon al in het midden van de
vorige eeuw, toen Ameri
kaanse pioniers hun oog lieten
vallen op de geweldige ruimte
in het westen. Het nieuwe
communicatiemiddel in dat
onmetelijke, nieuwe land
schap was de telegraaf. Via
elektronische weg kan men
mededelingen doen over gi
gantische afstanden. Ook de
Amerikaanse kranten wier
pen zich op het nieuwe avon
tuur. Het ging niet meer om de
kwaliteit of de bruikbaarheid
van informatie, maar om het
stuntwerk. De kranten richt
ten zich op nieuwe punten: hoe
veel, van hoe ver en hoe snel?
Hliam Howard Taft, een Telegraaf
m van 300 pond, met vele
lerkinnen, kon in een
ildloos tijdperk nog presi-
itvan Amerika worden. In
lijd van het schrift bestond
geen verband tussen de
ibeelden van een politicus
lijn lichamelijke kenmer-
Nu bepaalt zijn uiterlijk
Daarna kwam de fotografie,
volgens Neil Postman, een
aanvuling op 'die grote stroom
telegrafisch nieuws-uit-ner-
gensland, die zee van feiten
over onbekende oorden en
vreemden met een onbekend
gezicht, waarin de lezers drei
gen te verdrinken'. De foto gaf
'Sesamstraat': volgens Neil Postman schadelijk voor de geestelijke gezondheid.
dat verre nieuws een concreet
gezicht. Radio en televisie
maakten de informatie-revo
lutie compleet.
Vertier
sche Tijdperk was de mens
van de taal en van communi
catie met argumenten en rela
tiveringen, met woord en we
derwoord. De tv-mens leeft bij
amusement, bij bewegend
vertier. Het inhoudelijke is to-
De mens uit het Typografi- taal ondergeschikt aan het vi
suele. De tv geeft geen samen
hang, laat grote historische
lijnen weg en snijdt ons af van
het verleden, betoogt Postman,
pe televisie omgeeft ons met
een 'eeuwig durend, verbrok
keld heden'.
De Amerikaanse tv-presen-
tator Bill Moyors zei het zo-
„Wij Amerikanen weten alles
van de afgelopen 24 uur, maar
weinig of niets van de laatste
zestig eeuwen of jaren".
'Sesamstraat', ooit be
schouwd als een ideaal tv-pro-
gramma voor kinderen, wordt
door Neil Postman gezien als
een 'voorbereiding op de in
trede in de amusementsmaat
schappij'. Het is een show met
'leuke poppen, beroemde gas
ten, pakkende deuntjes en
snelvuur-montage'.
Serieus
Volgens Postman wordt het
pas echt precair als de televi
sie serieus probeert te worden.
Het A-Team en Cheers zijn
volkomen ongevaarlijk, omdat
ze niks pretenderen, maar de
geestelijke gezondheid wordt
geschaad door 'Sesamstraat'
en actualiteitenrubrieken.
Gerrit Komrij, die natuurlijk
de inleiding bij de Neder
landse uitgave van 'Wij amu
seren ons kapot' mocht schrij
ven, doet er nog een schepje
bovenop: „Bij serieus bedoelde
programma's als 'Het Capi-
tool' verwacht men van geen
kijker meer dat hij aan het
denken wordt gezet, het gaat
om de presentator als Bekende
Nederlander. Elke discussie
wordt door een korte kalen
derspreuk van die presentator
gesnoerd, elk onderwerp -van
oorlog tot varkenspest, van
terrorisme tot trendvolgers-
verdriet- wordt met dezelfde
handigheid afgeraffeld".
Neil Postman doet een paar
voorzichtige aanbevelingen.
Vernietiging van de tv is niet
meer mogelijk, constateert hij,
kennelijk met enige spijt.
Maar we kunnen wel een paar
uitwassen verbieden, zoals het
uitzenden van politieke recla
me. Verder zal de houding van
de kijker ten opzichte van de
tv moeten veranderen. Er
moet eindelij k eens echt gedis
cussieerd worden over televi
sie, want: „We moeten nog le
ren wat televisie is".
Hebben wij die dagelijkse
stroom van informatie en
beelden nodig? De mogelijk
heden op tv-gebied zijn kolos
saal, maar is het allemaal even
nuttig? We hebben koortsig
van enthousiame de tv bin
nengehaald, zoals we nu de
computer binnenhalen, zonder
over de zin en onzin van het
medium na te denken. Post
man wil een 'demystificatie
van de media'.
Het is al eerder geroepen.
Maar de waarschuwingen zijn
theorie, terwijl de televisie
realiteit is. Ook al blijkt dat
bij nader onderzoek slechts
een schilfer van de realiteit te
zijn.
Neil Postman: *Wij amuseren
ons kapot'. Uitg. Het Wereld
venster, prijs 27,50.
Van onze correspondent
BONN - De Westdeutsche Rundfunk in Keulen heeft zich
de ernstige kritiek uit de katholieke wereld en de om-
roepraad van de Bayerische Rundfunk aangetrokken,
fcn biechtscène in de derde aflevering van de komische
serie 'Kir Royal' zal worden overgedraaid, zodat katho
lieken zich niet meer in hun godsdienstige gevoelens ge
kwetst hoeven te voelen.
De succesvolle serie wordt vanaf 1 december op het
terste Duitse net herhaald. Ook vanuit het buitenland
bestaat belangstelling voor de in 'Kir Royal' vastgelegde
belevenissen van een society-reporter van een Mün-
thense krant.
In de bewuste aflevering van 6 oktober diende een
biechtstoel als plaats van handeling voor dubieuze han-
iel in bouwgrond. De biechtvader verleende pas verge
ving van de gebiechte zonden tegen betaling van een
Aan 'Kir Royal' werken acteurs van formaat mee, zoals
«Franz-Xaver Kroetz als reporter Baby Schimmerlos,
«Senta Berger als zijn liefje Mona, Dieter Hildebrandt als
lie dienstbare fotograaf Herbie en Ruth Maria Kubit-
Ischek als de krante-uitgeefster Friederike. Het draaiboek
■stamt van Helmut Dietl, die ook de regie voert.
sn wij een heerlijke
srlijke
JRDSTRAAT 79 01150-19817 «rit»™
jRlJS (AFP) - De Franse
Médicis voor de beste
roman 1986 is
ren verleend aan de Ame-
auteur John Hawkes
'zijn boek 'Avonturen in
■nandel in huiden in Alas-
I voor het werk van
|hJanse auteur ging naar
Combescot voor zijn
boek 'Les Funérailles de La
Sardine'.
De prijs Fèmina buitenland
1986 door een jury bestaande
uit vrouwen ging naar de
Zweed Torgny Lindgren voor
zijn roman Bethsabe en de
prijs voor een Frans werk
naar de auteur René Belletto
voor zijn roman 'De hel'.
(ADVERTENTIE)
'Toen we in 1983 dit pand kochten zat er
geen CV in. Samen met de installateur kozen
we voor Radson. Kompleet. CV-ketel, boiler
en radiatoren. En wat hij zei is waar! Het is
altijd overal lekker warm en de energie
rekeningen vallen reuze mee!"
Radson verlegt de norm. Telkens weer. Zo
als met de ER Electronic. Zonder waakvlam.
Zuiniger dan zuinig. Radson kent nog meer
geldbesparende variaties. Met ketels, boilers
en talloze kombi-ketels. Vul de bon in.
Radson. Op ons kunt u rekenen.
Gooi ook uw oude CV-ketel eruit!
Stuur mij komplete informatie over
alle Radson CV-ketels en boilers
ST 251186
Straat-
Postkode:
Plaats:
Opsturen - in open envelop - aan
Radson. Antwoordnummer 67,
5960 WJ Panningen.
Bellen kan ook (04760)88580.
Klaus Maria Brandauer.
Van onze rtv-redactie
HILVERSUM - De Italiaanse regisseur
Franco Rosi heeft een zes-delige tv-serie ge
maakt naar het boek 'Quo Vadis' van de
Poolse schrijver Henryk Sienkiewicz en de
NCVRV zendt deze serie vanaf zondag (30 no
vember) uit. De Italiaanse RAI maakte 'Quo
Vadis' samen met de Franse Antenne 2 en de
Engelse Channel 4. De bultenoponamen zijn
gemaakt in Joegosalvië.
De hoofdrol wordt gespeeld door de Oosten
rijke acteur Klaus Maria Brandauer, die be
kend werd door o.a. 'Mefisto' en 'Out of Afri
ca'. Hij speelt de rol van keizer Nero, de gril
lige heerser over het Romeinse wereldrijk.
Nero krijgt te maken met een groep mensen
die zich 'christenen' noemen en geleid worden
door Petrus (Max Von Sydow).
In 'Quo Vadis' wordt de botsing beschreven
tussen twee werelden. Er zijn ook contacten
tussen de twee werelden, een Romeinse sena
tor vat liefde op voor de christen-slavin Lygia.
Hij keert na jaren van strijd aan het front te
rug naar Rome. Hij merkt dat de sfeer in
Rome totaal bedorven is door de tirannie van
keizer Nero, corruptie en geweld.
Andere grote namen in 'Quo Vadis' zijn
Frederic Forrest, Christina Raines, Philippe
Leroy en Fran?oise Fabian.
AMSTERDAM (ANP) - De
Holland-Festivaldirectie wil
voor 1987 anderhalf miljoen
gulden via sponsoring bijeen
zien te krijgen voor dekking
van het totale budget van 9
miljoen gulden, waaraan Am
sterdam en rijk samen 4 mil
joen bijdragen. Volgens direc
teur 's-Gravensande ziet het
er nu al naar uit dat het
streefbedrag van sponsors ze
ker bijeenkomt.
De KLM wordt met een bij
drage van 300.000 gulden in de
vorm van vervoersfaciliteiten
hoofdsponsor van het Hol
land-Festival. Het bedrijf
heeft met Holland Festival een
samenwerkingsovereenkomst
van drie jaar gesloten dat ook
voorziet in het bekend maken
van Holland-Festivalactivi
teiten in het buitenland. De
luchtvaartmaatschappij krijgt
daarvoor in de plaats de ver
koop van kaarten in het bui
tenland en vermelding van de
naam op onder meer program
ma's.
Intussen hebben zich al
meer sponsors gemeld, waar
onder De Volkskrant en de
Nederlandse Spoorwegen.
HILVERSUM (ANP)
'AVRO's Televizier' brengt op
vanavond tussen 22.10 en 22.55
uur via Nederland 1 een uit
voerige reportage uit Enge
land op het televisiescherm,
die een beeld geeft van de deze
week door de Engelse overheid
begonnen omvangrijke voor
lichtingscampagne over de ge
vreesde ziekte AIDS.
Het tweede onderdeel in
deze uitzending is geheel ge
wijd aan Iran.
(ADVERTENTIE)
ÊÈSÊKKWÊÊËÊÊÊk
Napoleon
Brandy
V.S.O.P.
-J Druppel voor
CRANDON druppel tot
leven gekomen
I'**. JF en in stilte
<Delcavê if
wijn en gedistilleerd
Tel. «nststsKW
Van onze RTV-redactie
DE RVU Educatieve Omroep
gaat de reeks tv-programma's
van de BRT over borstkanker
in december in Nederland uit
zenden. De reeks is vorig jaar
in België met meer dan ge
wone belangstelling gevolgd.
In samenwerking met de BRT
zijn de zes uitzendingen terug
gebracht tot vier van ieder on
geveer een half uur.
In de programma's zijn ge
tuigenissen te zien van vrou
wen die een borstoperatie on
dergingen en worden inlich
tingen gegeven over vroegtij
dige opsporing van kanker,
tips voor zelfzorg en weten
schappelijke informatie. Sa
menstelster Paula Semer, die
vijf jaar geleden zelf met de
ziekte geconfronteerd werd,
vertelt over haar ervaringen,
angsten en problemen.
De programma's worden
uitgezonden op 5, 12, 17 en 24
december om 14.00 uur op Ne
derland 1. De BRT heeft bij de
tv-reeks een bijbehorend boek
uitgegeven. Informatie hier
over is te krijgen bij de BRT,
09-327373555.
Door Wim van Leest
14 Jaar humor van de aller
bovenste plank, 14 jaar haar
scherpe satire op de Neder
landse samenleving, 14 jaar
de tijd in trends zo ongeveer
een jaar vooruit zijn, 14 jaar
prikkelende spreuken om het
eens van een andere kant te
bekijken. De Bescheurkalen
der was niet minder, veeleer
veel meer dan dat. Was,
want er komt geen nieuwe
Bescheurkalender meer. In
zijn 14-jarig bestaan is de
Bescheurkalender van Kees
van Kooten en Wim de Bie
uitgegroeid tot een feno
meen, dat waarschijnlijk (de
heer C. van der Laak zoekt
dat momenteel uit) over de
hele wereld zijn weerga niet
kent.
Van Kooten en De Bie
hebben zelf een selectie ge
maakt uit al die kalender
blaadjes van de afgelopen 14
jaar en zodoende is er nu de
bloemlezing 'Het groot be
scheurboek'. Het Bescheur
boek beslaat 424 bladzijden
(qua vorm een dik telefoon
boek) en is daarmee het dik
ste pret-boek dat in ons land
voor handen is.
Het is misschien wat ex
treem gesteld, maar zonder
Van Kooten en De Bie zou de
Nederlandse samenleving er
veel anders uit zien. Sinds
hun Cliché-mannetjestijd
hebben ze steeds aange
schopt tegen wat er scheef
zat in ons land. Bij 'Hadi-
massa' deden ze dat nog bin
nen een collectief van gelijk
gestemden en werd er nog
gekozen voor het wat oubol
lige middel van de sketch. In
'Het gat van Nederland' was
de eerste aanzet te zien van
wat binnen een paar jaar zou
uitgroeien tot 'Het Simplis
tisch Verbond'.
Dat Verbond maakte er
een levenstaak van om met
een lichte vertekening van
de werkelijkheid te laten
zien hoe gek Nederlanders
kunnen zijn, hoe zelfingeno
men mensen zich kunnen ge
dragen en vooral hoe er door
vakjargon, softe sector
praat, 'Me Age'-idioom, re
clamecultuur, parlementaire
spreektaal, sportverdwazing,
radio-gebral, tv-geleuter en
zogenaamde nieuwe journa
listiek in het Nederland van
de jaren '70 en '80 een Baby
lonische spraakverwarring
is ontstaan, die nog immer
voortwoedt.
Jury
Daarbij slaagden Van
Kooten en De Bie erin hun
humor en satire op vele fron
ten ten toon te spreiden.
Meer dan welke humoristen
ook, benutten ze zowel tv als
grammofoonplaat als papier
optimaal bij het overbrengen
van hun kijk op Nederland
en zijn inwoners. De jury
van de tv-prijs 'Nipkow
Schijf' was op den duur ge
dwongen om die prijs toe te
kennen aan 'het beste na
Koot en Bie' en de langspeel
platen van het Simplistisch
Verbond zijn nog steeds zeer
de moeite waard. Dat geldt
in nog hogere mate voor de
verzamelde 'Modermismen'
van Kees van Kooten en zijn
overige boeken 'Treiter
trends', 'Koot droomt zich af',
'Koot graaft zich autobio',
'Veertig' en 'Hedonia'. De co
lumn van Wim de Bie in het
zaterdagse bijvoegsel in de
Volkskrant is al even hoog
staand en bij vlagen subliem.
Lezen in 'Het Groot Be
scheurboek' is kijken naar de
jongste geschiedenis van ons
land. Ook al zijn de beschre
ven personen en situaties
vaak fictief, toch kun je er
wel degelijk aan zien hoe ons
land er op een bepaald mo
ment voorstond en vooral
hoe het gesteld was met de
doorsnee Nederlander-die-
iets-in-zij n-mars-denkt- te-
hebben. Al lezend lach je je
te pletter om de rake type
ringen van bepaalde levens
stijlen en suggestieve kant
tekeningen bij maatschappe
lijke ontwikkelingen.
'Het Groot Bescheurboek'
laat nog eens overduidelijk
zien hoe geniaal Van Kooten
en De Bie waren en zijn. Het
boek bevat louter hoogte
punten en staat barstensvol
met schitterende spreuken
en uitdrukkingen. In navol
gende hoogtepunten zie je als
het ware het jaar weer voor
je: 'Dr. Ferry Hoogendijk
praat alsof zijn slipje
schrijnt' (1973), 'Televisie, Af
en toe kijken wij nooit' (1974),
'een echte feminist blijft
staan als ze pist' (1975), 'Als
uw kinderen beginnen te ga
pen wanneer u over 1968 ver
telt, staat u aan de verkeerde
kant van de generatiekloof'
(1976), 'Bekende Nederlan
ders zijn vaak het eerste
bruin en blijven dat het
langste' (1977), 'Het voordeel
van twéé kleine kinderen is
dat u ze af en toe met de kop
pen tegen elkaar kunt slaan'
(1978), 'Wij zijn nog van de
generatie die aan zijn wit-
blijvende billen kan zien hoe
bruin hij aan het worden is'
(1979), 'Sportverslaggeving:
Als er staat dat er van de
Jacobse en Van Es presenteren namens Van Kooten en
De Bie de Bescheurkalender van 1981. - fotoanp
eerste zeven plaatsen drie
door Nederlanders werden
bezet, betekent dit dat de
derde Nederlander zevende
werd' (1980), 'Tros-Aktua
had gisteravond een fantas
tische primeur: de nieuwe
single van Babe!' (1981).
'Meer dan de helft der Ne
derlanders knipt al niet eens
meer de waardepunten uit
het lege koffiepak' (1982),
'Mijn naam is Kitty van der
Laan en ik ben de moeder
van Basje de Winter, Marja
Janssen en Henk de Vries'
(1983), 'Bij concerten van de
Stones en de Kinks is de
toenmalige flower-power
generatie nu zo'n beetje aan
zijn eerste hartaanvallen toe'
(1984), 'Dag buurbvrouw.
Kan ik misschien een lepelije
cocaïne van u lenen en mag
ik even een kopietje bij u
maken (1985), en 'Wij hiel
pen nog gewoon een omaalje
oversteken, maar wie dat nu
doet, bedrijft flankerend be
jaardenbeleid' (1986).
I
'Het Groot Bescheurboek'
is dan ook verplichte kost
voor wie van stijlvolle hu
mor en geniale satire houdt.
Welzijnswerkers, -logen en -
agogen zouden 'Het Groot
Bescheurboek' eerst eens
grondig moeten lezen alvo
rens de samenleving lastig te
vallen met hun krampachtig
taalgebruik.
'Het Groot Bescheurboek'
sluit het Bescheurkalender
tijdperk op gepaste wijze
doch onverbiddelijk af. Er
komt geen nieuwe Bescheur
kalender. Ter verzachting
van de pijn van dat onge
twijfeld voor velen enorme
gemis zijn in het Bescheur
boek 'dank zij de inspannin
gen van de heer C. van der
Laak alle kalendaria van ka
lenderstaatjes van 1987 tot en
met 2000!' opgenomen.
Kees van Kooten Wim de
Bie, Het Groot Bescheur
boek, uitgeverij De Harmo
nie, prijs 29,90.
li
i
