Perfect hoeft niet.
:a"
ERJAN
KADOBON
-V- 25.-
reparatie
NSTGEBITTENj
De Laatste Romanticus zondag in Amsterdams Concertgebouw
december
vangt u een gratis lot.
PSALON
BRESKENS
TEIT,
j aankoop
n winterjack
VAKMANSCHAP
tting
rberg
ïting
schieting j
EXTRA
KLEINTJE]
Geen opnamen
Volume
Effectbejag
Wonder
Tornado
Come back
IfÉRDAG 22 NOVEMBER 1986
01172-1668
aan al uw wensen
ums
oges enz.
ikolaasaktie
Ie kleuren zwart, bruin of blauw. Peril
an pasvorm. Ze passen als een twcej
luid om uw huidige stoelen.
En ook voor de achterbank hej
ien we een pas-
ende set. Set
roorstoelhoezen
tu voor
Bslpemp.ne Periodisi
Keuring. De V.A.G
Idéaler is hèt aangewezen adr<
^voor de APK keuring van uwV
of Audi. Wij hebben de apparatui
om zo'n keuring uit te voeren
(MANSCHAP. NET EVEN ANDERS
ZEN tel. 01150-13456
23 nov.
ier Jaargetij-
aarde. Aan-
lur, Sociëteit
schieting in
jratis 25,-,
3 uur.
23 nov.
ock, Heikant,
Begin 14.30
[ORGEN gaat in het
terdamse Concertgebouw de
doper uit. Vijftig jaar geleden
shij er voor het laatst: Vladimir
owitz, grootvorst van het
der. Ook toen al was hij
Jdberoemd. Nu, op 82-jarige
tijd, is hij het nog steeds.
:lijk komt hij echt. Want in
2 was ook al alles in kannen en
jen, maar op het laatste
ment konden de bezitters van
[felbegeerd kaartje hun geld bij
Concertgebouw komen
jjhalen. Horowitz wenste toen
jn in Londen te spelen.
Door Hans Rooseboom
IN APRIL van dit jaar trad Vladi
mir Horowitz, 82, vitaal en virtuoos,
voor het eerst na 61 jaar in zijn ge
boorteland op. In Moskou en Le
ningrad speelden zich sensationale
taferelen af. Vijf politiecordons wa
ren opgetrommeld om de meute bij
het Moskouse Conservatorium in
bedwang te houden. Ze konden niet
verhinderen dat er toch mensen le
vensgevaarlijke capriolen uithaal
den om via het dak de zaal binnen
Ie komen.
Dergelijke taferelen zullen morgen in
en rond het Amsterdamse Concertge
bouw wel niet te zien zijn, maar de magi
sche aantrekkingskracht van de naam
Horowitz zorgde er wel voor dat de be
schikbare toegangskaarten 200 gul
den) in een vloek en een zucht de kassa
uitvlogen.
Horowitz is een legende, en bij een le
gende horen uiteraard legendarische ver
halen. Direct al bij de bekendmaking van
Horowitz' optreden in Amsterdam sta
ken de geruchten de kop op dat de mae
stro tal van bizarre voorwaarden stelde
aan een optreden.
De zaaltemperatuur zou precies 21
graden moeten zijn, geen graad meer en
geen graad minder. Het concert zou pre
cies om 16.00 's middags moeten aanvan
gen. En er is natuurlijk het gegeven dat
de meester alleen op zijn eigen Steinway
wenst te spelen, die dus altijd meegaat.
Evenals zijn eigen pianostemmer.
Wat is daarvan waar Stelt Horowitz
inderdaad allerlei exorbitante eisen (ove
rigens niets bijzonders voor een vedette:
Frank Sinatra eist bij ieder optreden 50
verschillende soorten whiskey in zijn
kleedkamer. Ook zo'n mythe)?
Het Concertgebouw relativeert deze
verhalen. „Ach, misschien is dat in het
verleden wel het geval geweest", zegt
voorlichtster Harriet de Wever. „In ieder
geval is het zo dat er een contract is tus
sen Horowitz en het Concertgebouw, en
wat daarin staat is tussen hen. Over het
honorarium wordt uiteraard ook niets
bekend gemaakt".
keuring kost u £50,;. Maar als u uj
auto meteen een grote beurt geel^
dan is de APK gratis.
Zondag 23 no»l
Café de Kastanje,
terzande. Aanva
uur, 50.- gratify
Zondag 23 n°v- j
kalkoenschiei
op 2 Staande wjPgj
Sebastiaan, l"'
Aanvang 13.00jjÜ>
Maak een
reclame met een
Het helpt
klaar terwijl u wacht
Loszittend gebit?
Wij verhelpen dit
kxelsestraat 1 - Zaamslag
tel. 01153-1650
open van 8.00-18.00 uur
Donderdag gesloten
Het is bekend dat Horowitz een geld
wolf is, die behalve voor zijn optredens
ook nog eens flink 'vangt' voor televisie-
tn plaatopnamen. Hoe staat het daarmee
in Amsterdam
„Er wordt van dit concert in Amster
dam helemaal niets opgenomen, niet
voor de televisie, niet voor de plaat, en
ook niet voor de radio", aldus de ietwat
teleurstellende mededeling van het Con
certgebouw. „Het concert wordt zelfs
net rechtstreeks op de radio uitgezon
den".
Wie Horowitz dus deze keer in Am
sterdam wil horen moet er zelf bij zijn.
Overigens ben je dan al te laat, want alle
toegangskaarten zijn zoals gezegd verge
ven. Dat betekent overigens alles bij elk
aar een recette van ongeveer vier ton.
Maar naar verluidt is dat voor Horowitz
net genoeg. De Perscombinatie legt er
naar eigen zeggen als sponsor nog 'een
tors bedrag' bovenop.
Horowitz is overigens niet te koop,
ffigt hij zelf. Een een aantal jaren geleden
werd hij uitgenodigd door de befaamde
Hollywood Bowl om een openluchtcon-
eert te geven. „Ze boden me een gewel-
!ff som"' verte|t Horowitz daarover.
„Maar ik weigerde, omdat ik weet dat
ntjn spel in de Bowl niet goed zou klin-
en. Ik wordt graag goed betaald maar ik
en niet te koop". Of hij voor zijn re
fute optreden in het Witte Huis (waar-
jl mevrouw Reagan achterwaarts in de
Pantenbak voltigeerde) een honorarium
ntving, of dat de e#r hem genoeg was, is
Net te achterhalen.
Maar uiteindelijk gaat het natuurlijk
m Horowitz' fenomenale spel. Opmer-
enjk daarbij is dat de maestro een klei
ne, tengere man is, om niet te zeggen ma-
ï,er' -*P zijn oude dag is dat niet anders,
es te verwonderlijker is het geweldige
ume dat hij uit zijn Steinway weet te
"eren. Zijn spel klinkt doordringender
j l)vei?°mpelender dan van welke an-
re pianist ook. Onder zijn handen
°rat de vleugel werkelijk een volledig
Wonie-orkest.
kerfZ6^ ze^trouwens Hat hij niet wer-
Jk virtuozer is dan zijn collega's.
Dat'''1 SPe' blinkt alleen maar anders".
ls volledig waar, hoe je verder ook
Ik ben Horowitz
over Horowitz' pianistische aanpak
wenst te oordelen. Niemand speelt als
Horowitz.
De vermaarde muziekcriticus van de
New York Times, Harold C. Schonberg,
zegt over Horowitz' uniciteit: „In de ge
schiedenis van het pianospel zou hij best
eens de enige in zijn soort kunnen zijn.
Wanneer hij eruit stapt, kan niemand
hem vervangen. Er is geen levende pia
nist die qua toonvorming en klankscha
kering is te vergelijken met de vulkani
sche Horowitz.
Horowitz zelf: „Veel jonge pianisten
spelen met meer precisie en sneller dan
ik. Maar er zit zo weinig achter. Soms,
als ik naar een beginneling luister, denk
ik bij mezelf: die man heeft gouden vin
gers! Maar na een kwartiertje begint het
me al te vervelen". „De jonge pianisten
van deze tijd concentreren zich op de no
ten. Maar ik vind emoties belangrijker
dan mijn partituur of de toetsen. Ik heb
bovendien een stem in mijn hoofd, die
zingt wat ik aan het spelen ben. Tijdens
mijn spel ga ik helemaal in die stem op.
Ik kan goed naar mezelf luisteren. Ik
hoef geen gezichten te trekken, ik voel
het gewoon hier, in mijn hart".
En zo is het ook. Horowitz speelt geen
Bach, Scarlatti, Chopin, Schumann, Liszt
of Scriabin, Horowitz speelt altijd Horo- -
witz. Een befaamde uitspraak van hem is
ook nog: „Perfect hoeft niet. Ik ben Ho
rowitz".
Wat je vooral op het spel van Horo
witz kunt aanmerken is zijn gebrek aan
eerbied voor de partituur. In onze hui
dige tijd van 'oerteksten' en authentieke
uitvoeringen is dat in veler ogen een zon
de. Waar hij, Horowitz, het nodig acht
brengt hij wijzigingen of aanvullingen
aan. In alle gevallen doet hij dat uit ef
fectbejag.
Vladimir Horowitz schuwt de publiciteit
zeker niet. Hier geeft hij een dansdemon-
stratie in de New Yorkse discotheek Stu
dio 54.
Als je Horowitz beluistert met de ge
schreven bladmuziek van het gespeelde
stuk voor je, kun je in haast iedere maat
wel een kleine afwijking constateren.
Deze 'vrije' wijze van partituur-behande
ling is geheel in overeenstemming met de
grote, ouderwetse 'klavierleeuwen'-tradi-
tie. Een traditie die rechtstreeks afstamt
van Franz Liszt, die het in zijn tijd ook
niet zo nauw nam met de illustere com
ponisten.
In mei van dit jaar werd Horowitz in
Hamburg onderscheiden met de Orde van
Verdiensten van de Bondsrpubliek. In
Hamburg begon meer dan 50 jaar geleden
de nog immer voortdurende zegetocht van
Horowitz.
Wanneer Horowitz een plaat maakt
dan is dat bijna altijd een opname van
een zaaloptreden. Zelf noemt hij dat
schertsenderwijs „een vorm van luiheid".
Maar meer serieus voegt hij daar aan
toe: „Op déze manier krijgt het publiek
de waarheid te horen. Ik laat met opzet
fouten voor wat ze zijn. Ik ben óók maar
een mens. Dat mogen ze best weten. Ik
zou mijn spel best kunnen bijschaven
totdat er een glad geheel ontstaat, maar
ik houd van verrassingen".
Horowitz werkt in Amsterdam nage
noeg hetzelfde programma af als in Mos
kou een half jaar geleden. Daarvan is een
plaat-opname gemaakt, die een goed
beeld geeft van de Horowitz van heden.
En dat beeld roept, behalve bewondering
voor zijn nog steeds fabelachtige tech
niek en klankvorming, ook een aantal
vragen op ten aanzien van die getrouw
heid aan de geschreven muziek.
Vladimir Horowitz heeft een lange en
grillige carrière achter de rug, die hem
stormachtige successen en wereldver
maardheid hebben gebracht, maar die
ook ettelijke malen is onderbroken door
perioden van psychische ontwrichting.
Zo heeft hij tussen 1953 en 1965 niet één
openbaar concert gegeven.
Vladimir (Volodya) Gorowitz werd in
1904 in Kiev geboren in een gegoed
joods milieu. Een wonderkind was hij
naar eigen zeggen niet. Maar hij was toch
al een jonge pianist met grote toekomst
mogelijkheden toen de Bolsjevieken in
1917 de macht overnamen.
Het gezin Gorowitz (de naam Horo
witz nam hij later in het buitenland aan)
werd het huis uitgezet, de piano werd het
raam uitgesmeten en Vladimir werd ge
dwongen om samen met de later even
eens beroemd geworden violist Nathan
Millstein een 'mobiele artistieke brigade'
te vormen. Dat betekende spelen voor
arbeiders in fabriekshallen.
In 1925 mochten Horowitz en Mill
stein van Trotski naar het buitenland
„om ze in het westen te laten zien dat we
niet alleen maar materialisten zijn".
De jonge Horowitz neemt de gelegen
heid te baat zijn land voorgoed te verla
ten (hij zou er dus pas in 1986 weerke
ren). Maar zijn naam moet nog gevestigd
worden. Er gebeurt een wonder. Eén van
In oktober van dit jaar maakte Vladimir Horowitz Nancy Reagan zo aan het lachen dat ze pardoes van haar stoel viel.
Vladimir Horowitz achter de vleugel: Veel
jonge pianisten spelen met meer precisie en snel
ler dan ik. Maar er zit zo weinig achter. Soms,
als ik naar een beginneling luister, denk ik bij
mezelf: die man heeft gouden vingers! Maar na
een kwartiertje begint het me al te vervelen".
die onvergetelijke verhalen uit de wereld
van de muziek.
Trekkend door Europa is Horowitz in
Hamburg neergestreken. Als hij op een
dag verkleumd bij zijn hotel aankomt na
een wandeling in de dierentuin wacht
een gejaagde heer hem op. Hij moet
ogenblikkelijk invallen bij het Hamburgs
Symfonie Orkest. De soliste is flauwge
vallen.
'Hoe laat?', vraagt Horowitz. 'Direct,
het eerste deel yan het concert is al aan
de gang'. 'Goed. Ik speel Tsjaikofski.
Geef me een glas melk'.
De dirigent is een onbekende, Eugen
Pabst. Als Horowitz aan het begin van
het Tsjaikofski-concert de beroemde
dreunende akkoorden op de vleugel aan
slaat, verlaat de dirigent verbijsterd het
podium. Hij gaat gefascineerd naast Ho
rowitz staan en dirigeert nog slechts af
wezig verder.
De zaal is laaiend enthousiast over de
onbekende jonge Russische pianist. Zijn
naam is in één klap gemaakt. De vleugel
op het Hamburgse podium blijft na af
loop „achter als een overwonnen draak",
zoals de plaatselijke krant schrijft.
Horowitz verovert de Verenigde Sta
ten, waar men van oudsher een voorkeur
heeft voor donderende klavierleeuwen,
die enige show niet schuwen. Hij ver
werft er zijn bijnaam 'de tornado uit de
steppen'.
Er breken jaren aan waarin Horowitz
als een razende over de wereld jaagt. Jaar
in jaar uit treedt hij op, zonder zich rust
te gunnen. Hij groeit gedurende de jaren
dertig uit tot DE grote pianist van zijn
tijd. Hij wordt beroemd door zijn toegif
ten. Vaak speelt hij dan zijn eigen bewer
kingen, zoals die van thema's uit Car
men, van de 'Stars and Stripes' en van
werken van Liszt, die onder Horowitz
acrobatische handen nog sensationeler
worden dan ze toch al zijn.
Horowitz, die inmiddels is getrouw
met de nuchtere dochter Wanda van de
beroemde dirigent Arturo Toscanini,
gaat gas terugnemen. Hij trekt zich
steeds meer terug van de concertpodia,
om zich toe te leggen op het maken van
grammofoonplaten. Hij wijdt zich daar
bij ook aan componisten die wat minder
goed bij het grote publiek liggen, zoals
Scarlatti en Skriabin. Deze twee compo
nisten staan overigens ook in Amsterdam
op het programma.
Intussen groeit de legende. Hoe min
der hij optreedt, hoe groter zijn naam
wordt. Vooral in de jaren tussen 1953 en
1965 toen hij zich in het geheel niet in
het openbaar het zien.
Zijn come back in 1965 werd dan ook
met grote spanning tegemoet gezien. Het
publiek was hem in die twaalf jaar aller
minst vergeten. Op de dag voordat de
kaartverkoop voor Carnegie Hall in New
York van start ging, brachten 1500 mu
ziekliefhebbers de nacht op straat door,
in de rij voor een kaartje. Echtgenote
Wanda Horowitz kwam de mensen 's
avonds koffie brengen.
Na dit hoogtepunt trad Horowitz
meer en meer voor de televisie op, zodat
men ook in de huiskamers over de hele
wereld van het fenomeen kennis kon ne
men. Van zijn opmerkeüjke manier van
zitten bijvoorbeeld. De kruk ver van de
toetsen, de armen en de benen gestrekt.
De afgelopen tien jaar is Horowitz
psychische gesteldheid meer en meer ge
stabiliseerd, wat uitstekend te horen is
op de opnamen die een half jaar geleden
van het optreden in Moskou werden ge
maakt.
Eveneens eerder dit jaar zond de
Vpro-televisie de nu al klassiek geworden
film De laatste Romanticus over Horo
witz uit. De meester in zijn New Yorkse
appartement, spelend voor de camera's,
schertsend, anekdoten vertellend over
zijn afgod Rachmaninov en over zijn
schoonvader Toscanani.
Vooral wordt uit die film duidelijk
welke overheersende rol mevrouw Horo
witz speelt. Wanda, de dompteuze van de
getemde en tot rust gekomen klavier-
leeuw. Op de vraag hoe het komt dat
haar man op zijn leeftijd nog over zoveel
kracht en energie beschikt zegt zij zonder
blikken of blozen: „Dat komt omdat ik
altijd zo goed voor hem heb gezorgd. Ik
heb misschien niet de muzikale talenten
van mijn vader Arturo Toscanini geërfd,
maar wél zijn hersens".
Aan die hersens dankt de wereld nog
steeds Vladimir Horowitz.
