Klassieke Edisons in hemdsmouwen EUROPA Roger Waters vraagt ontbinding Pink Floyd door EUROPA TV GAAT ONDERGANG TEGEMOET Subsidie Propria Cures Capitooh voetbalvandalisme ijk land ide gasten ANGOLA Journaal 2ATERDAG 8 NOVEMBER 1986 Saurimol ÏO J 'ZAÏRE [afrika EflïïTilfi Malanje lambo^*" Cuito tela Menongue NAMIBIË 500 t Door Jan Koesen is een oorlog, die duiten slachtoffers vergt tegen i Angola nauwelijks js tagina treft u de eerste van vier reportages •ring handelt over de gevolgen van die ootf jtentieel rijk iand en ssen dat land en zijn gasten, de meer Ihteiingen uit Namibië. titend op het vliegveld heb Basovava grijnst als hi kureau opstaat en me een zijn rechterheup bungell holster. Hij past niet is jratische omgeving, maar hij bed gedaan te hebben in de ke provincie Bié en nu heb- luambo gegeven om orde op In. et hard zijn best om hem a! fci een Angolese journalist in hopen dat uw bezoek |e provincie enig geluk zal pmt hij in een sarcastische lar persberichten die Angola |ing in een verkeerd daglicht jakapui Basovava is geej pjudant en heeft zich voor- I oorlogsinterview, hier is niet ontwricht", zegt jrd op mijn vraag over de si- I provincie. „Wij hebben te en niet verklaarde oorlog Zuid-Afrika wordt opge- lie gevoerd wordt met de IVerenigde Staten. De orga- rze oorlog voert, doodt uit- huidige mensen, en legt zich Irwoesten van huizen en eco- leien. Zij heeft zich slechts jpteld de economie te oat en sfeer van terreur te creé- bven in Huambo al is veran- pat in het werk van het volk |de oorlog doorgaat met de en van commissaris Baso- I het karakter van een offi- fsverklaring. Maar de toon is i die wanhopig probeert re vijand te verslaan in een dunbevolkt land. Hij laat |rd voorafgaan door een mis- om. bigde Staten en Zuid-Afri- „willen ons land verhinde- n te slaan die het gekozen perialisten hebben voor Sa- :n zoals ook de Portugezen oor Savimbi kozen. Dat is le socialistische weg een ge- iwoordigt voor Zuid-Afrika ten. Zij betalen Savimbi, die en voor de bevrijding van tr juist bezig is het te verra- geeft in zijn eigen termen nbi's troepen er nog steeds orme vernielingen aan te ebieden onbewoonbaar te het leger niet in staat is het voldoende mate te bescher- i opnieuw vermoorden zijn :rs die zonder bescherming ze hun bezittingen. Maar" zijn stem - „Leger en volk et werken aan de wederop- t is verwoest. De militairen van het volk. Ze komen er- in werk voor de verdediging staat niet los van de weder- nt de vijand tegemoet tre- tiet alleen hem met de wa len. Ook zij die metselen, ït land bewerken, nemen op leel aan de strijd", mogelijk om in deze situatie appelijk leven op gang te voord is: geen ja en geen zelf in Huambo en omge* zien waartoe wij in staat lijk doen zich bestuurlijke oor als gevolg van de oorlog- de hulp die ons geboden evriende regeringen en soli- gingen goed gebruiken, ossing is praktisch onmoge- at er iets verandert in de in- tractoren die de oorlog aan en". ris Basovava staat op om dat hij klaar is met zijn ant- n zijn kamer zijn alle lichten rlaten bestuursgebouw. OB- rap in de hal schemert een ld op een witte standaard- het de Portugese dictator s het Agostinho Neto, de in en vader van de Angolese Jieid die ook nu nog een vmbool is van die onafhan* DE NOODKLOK wordt geluid voor Europa TV. Deze satellietzender had alles mee bij de geboorte, vorig jaar. Maar dubieus manage ment, geklungel met de advertentie-aquisitie en een erbarmelijke programmering hebben Europa TV al om zeep geholpen voordat deze ideëel bedoelde zender zich kon bewijzen. Van alle kanten worden nu noodkreten geslaakt en .en enkele reddingsboei is uitgeworpen. Maar over enkele weken moet minister Brinkman beslissen of deze zender de arena van de ether mag verlaten met min of meer opgericht hoofd, dan wel roemloos moet sterven. Als de minister zijn finan ciële steun staakt, is het ge daan met de koopman. Dan zal de zender uit Hilversum ver dwijnen en mogelijk elders in Europa opnieuw zijn tenten aan. Een strop van tiental miljoenen, verlies van werk en een gemiste kans voor Nederland zich Europees op te stellen. Europa TV, dat aanvullend ïad moeten werken op de ,pese zenders, dat cultuur hoog in het vaandel had, dat een elektronische brug tussen de volkeren moest slaan, trekt momenteel slechts 0,1 procent kijkers. Ter vergelijking: Sky lhannel haalt de 0,3 procent, de BRT 1 scoort 0,8 procent en Nederland 1 bereikt 15,1 pro cent, dus ongeveer 150 keer zo veel als Europa TV. Adver teerders lopen met opgetrok ken neus rond de Europese zender die het waagt om tien 1 zo hogere tarieven te vragen als de STER. En de kij - ker gelooft het wel. Een inter nationaal weerbericht, het van Veronica geleende 'Count down' en sport, altijd wel goed. Dat is het antwoord van de Europese idealisten geworden op de pretparken uit de hemel en op de nationale zenders. Europa TV zou al die glad de, saaie, cultuurloze, zelfin genomen tv-apen eens een poepje laten ruiken. Een nieuwe zender zou het worden met Europees elan. Beschaafd, informatief, verfijnd en toch voor het volk. De eigenheid van Frankrijk, Ierland, Portu gal, Italië, Nederland enzo voort verpakt in eigentijdse vormgeving. Overheden werkten mee. Brinkman schonk een bruids chat van ruim 40 miljoen, waar de zuilen afgeknepen werden. Ook gebood hij en passant dat de kabel Europa TV moest opnemen in de aan bieding en zo daar geen ruimte op was, dan moest er maar een andere zender van afgedon derd worden. Vijf moeders stonden bij de wieg van Europa-tv: Italië, Duitsland, Ierland, Portugal en ook Nederland. Andere EBU-leden hadden in de lange jaren van voorbereiding al af gehaakt. Ze wilden eerst de kat uit de boom kijken. De vijf Dit is het logo van Europa TV, de ideële zender die op sterven ligt. Zal het vogeltje rechtsboven voorgoed weg vliegen? In december weten we het. vormden een consortium. De juridische vestiging is in Ge neve, de operationele in Hil versum. Waarom Hilversum? Omdat de Nederlandse over heid geld en sympathie le verde en de NOS haar facili teiten. Bovendien zijn wij zwaar bekabeld. Europa TV zou een volledig programma brengen: amuse ment, film, sport, informatie, cultuur en onderwijs. Zij zou volledig onafhankelijk blijven van politieke en commerciële belangen. Actualiteitrubrie ken moesten de Europese le vensstijl op gebieden als voed sel, mode, werkgelegenheid en dergelijke vertolken. Dit zou tevens het antwoord moeen zijn op oprukkende tv- patsers als Murdoch, Maxwell, Berlusconi en andere kapers op de kust die het alleen om poen gaat. Al snel kwam de eerste kink in de kabel. Minis ter Brinkman verbood onder titeling. Alleen de beter ge schoolden kunnen de pro gramma's echt volgen. En met een klap vallen miljoenen po tentiële kijkers weg. De zeepbel wordt al ras 'Countdown' met presentator Adam Curry, van Veronica geleend, is momenteel een van de magere troeven van Europa TV. - fotoanp doorboord. De programmering slaat niet aan, in Hilversum vertrekken en komen bazen, de kijkers blijven weg, dus ook de adverteerders die niet be reid zijn heel veel geld te schokken voor een piepklein publiek. Er vinden vreemde ma noeuvres plaats. Met het rech tenvrij maken van de natio nale programma's verloopt het niet best. Dan verplicht Brinkman aan zijn nieuwe zender gebruik van de STER te maken, iets wat juridisch en politiek niet kan. De Neder landse omroepen stellen zich ook niet loyaal op. Zij zijn ja loers op de nieuweling en vre zen concurrentie. Europa TV neemt zelf de exploitatie van advertenties ter hand, met ka- tastrofale gevolgen. Bijna twee weken geleden komt de directieraad van Europa TV bijeen. Moet Europa TV weg uit Hilversum, ja dan wel nee? De beslissing hiertoe is nu tot begin decem ber uitgesteld. De teloorgang dreigt. Zonde, zegt Klaas-Jan Hindriks ver beten. Europa, zegt hij, moet duidelijk gemaakt worden dat Hilversum het wel degelijk meent met haar Europese be lijdenis. Gaat Europa TV weg, dan blijven wij met een enorme kater zitten en kun je het voorlopig wel schudden. De omroep, de politiek en het bedrijfsleven heeft zich vol gens Hindriks te weinig aan Europa TV gelegen gelaten. Waar blijven de KLM, Philips, Shell, Unilever, de dagblad wereld, Economische Zaken en Buitenlandse Zaken? roept hij uit. Het tekort van Europa TV bedraagt voor dit jaar tussen de 10 en 20 miljoen gulden. Het onderzoeksbureau van McKinsey zal de NOS moeten rapporteren of voortzetting verstandig is. De zender heeft bovendien voor 20 miljoen aan apparatuur staan. Die kosten moet de NOS maar verhaald zien te krijgen bij haar 4 part ners. Doorgaan kost de ko mende drie jaar 90 miljoen Zwitserse Francs, liquideren 80 miljoen. Lood om oud ijzer dus, meent Europa TV direc teur Gerard van Vliet. De Europese Beweging Ne derland (EBN) is de ongeluk kige zender te hulp geschoten. „Wij moeten over de horizon van de korte termijn heenkij ken", zegt algemeen secretaris Drs. Jan Bron Dik. „Een Euro pees satellietstation kan een belangrijk element worden in het media-landschap van morgen wanneer ook een groeiend aantal commerciële zenders de Europese tv-kijker gaat bereiken. Als het experi ment voortijdig door Neder land wordt beëindigd, wordt een Europees en Nederlands belang geschaad. Het kanaal aldus vrijgegeven, zal vrijwel zeker in handen komen van puur commerciële zenders el ders. Dit kost werkgelegen heid en doet de culturele ont wikkeling geweld aan. Eerst moet het bestaan van de zen der door Nederland worden veiliggesteld en parallel hier aan moeten programma's en management verbeterd wor den." We hebben een melkzee- en wijnzee, een boterberg en een mestvaalt van olympische proporties, het Europese ide aal van 1954 is nog heel ver verwijderd. In deze puur ma teriële zaken hebben de Euro peanen zich bepaald nog niet verenigd. Of het met de cul tuur beter zal gaan, moeten we nog afwachten. lONDEN (UPÏ) - Roger Wa ters, oprichter van de 20 jaar oude rockgroep Pink Floyd, heeft een rechtbank in Londen gevraagd de groep te ontbin den. Dit heeft een woordvoer der van Waters verklaard. Hij zei dat bassist Waters, leider en voornaamste song schrijver van Pink Floyd, het besluit heeft genomen omdat hij meent dat de band 'creatief op dood spoor is beland' en hij 'de integriteit en reputatie van de groep' wil behouden. De an dere leden van de groep, Dave Gilmour en Nick Mason, zijn °P de hoogte gebracht. Maar een woordvoerder van de pla tenmaatschappij deelde mee Gilmour en Mason met Kek Wrigth, het ex-lid dat veel met de band speelde, hun toekomstplannen zullen gaan bespreken. Zij vinden da' ze Pink Floyd kunnen voortzetten. Waters, die zegt het over grote deel van de jongste el- Pees te hebben geschreven, vroeg om ontbinding van de groep om 'zijn belangen te be schermen', aldus zijn woord voerder. De medio jaren zestig gevormde band verkocht over l he'e wereld rond 60 miljoen langspeelplaten. De meest suc cesvolle plaat, 'Dark side of the Moon', staat na 630 weken hog steeds in de Amerikaanse Jhtjijsten. Maar sinds 1983 hebben de groepsleden niet "teer kunnen samenwerken en Pink Floyd op een foto uit 1971. Tweede van rechts: Roger Waters. foto archief de stem richten zij zich op hun eigen carrières'. 'De laatste elpees, The Wall en The Final Cut zijn bijna volledig geschreven door mr. Waters', aldus de woordvoerder. De succesvolle componist en bassist bouwt nu aan een solo-carrière, komt volgende zomer met een elpee en gaat dan op toernee, zei hij. AMSTERDAM (ANP) - Het "ortbestaan van het literair- cultureei studententijdschrift 'ropria Cures is voorlopig crzekerd. Minister Brinkman Vaa Welzijn, Volksgezondheid '"Cultuur heeft besloten de "bsidiëring van het blad te ervatten. Hij komt daarmee tig 0p zjjn eerder ingeno men standpunt dat het 96-ja- ge tijdschrift te weinig lite rair zou zijn om voor over heidssteun in aanmerking te komen. Minister Brinkman besloot in 1985 Propria Cures met te rugwerkende kracht tot 1 ja nuari 1984 geen subsidie meer te zullen verstrekken. De Raad van State meende echter dat de minister onvoldoende het karakter van het blad in ogen schouw had genomen. dende defensie van Nederland. Er wordt een beeld gegeven van de patstelling tussen de voor- en tegenstanders van een andere, goedkopere opzet van ons defensiesysteem. De voorstanders, zoals de defen siespecialisten H. van den Bergh van de PvdA en Frin- king van het CDA, zien wel wat in de ideeën van de Britse defensiedeskundige David Greenwood en zijn Neder landse collega prof.dr. P.M.E. "Volten voor een uitruil van bepaalde taken. Tegenstanders zijn minister van defensie Van Eekelen enj chef defensie-staf L.J. Huy- sen. Theoretisch is het een aardig plan van Volten, in de praktijk is het niet haalbaar, aldus Van Eekelen. HILVERSUM (ANP) - In de NOS-televisierubriek Het Ca priool wordt zondag (Ned. 2, 12.00 uur) gediscussieerd over voetbalvandalisme. Aan de discussie onder leiding van W.L. Brugsma wordt deelge nomen door minister Korthal Aites van justitie, G. Borrie, de burgemeester van Eindho ven, D. Stoop, voorzitter van FC Den Haag en I. van Swie- ten, scheidsrechter betaald voetbal. De VPRO zendt zondag (Ned. 2, 21.02 uur) weer een af levering uit van het pro gramma Gouden Bergen van het speurdersduo Lex Run derkamp en Feike Sakverda. Dit keer is de aandacht gericht op de steeds duurder wor- DE CAMERA van het NOS- 1 Journaal van 20 uur richt zich op de leden van de Tweede Kamer-commissie die zich bezighoudt met hulp aan Suriname. Af en toe zegt een ernstig gezicht een paar zinnen. In de studio wordt uitgelegd waar het om gaat en wat er in de vergadering gebeurde. Ondertussen is de camera uitgekeken op de ernstige gezichten. We zien een Kamer-ober kopjes koffie ronddelen. Tot slot van het item krijgen we grote stapels kopjes en schotels in beeld. Wil de baas van het Journaal suggereren dat bij zo'n commissievergadering de koffie eingelijk belangrijker is dan de standpunten van de politici? Misschien, maar de koff ie- beelden maken ook iets anders duidelijk. Het Journaal gaat onder baas Brusse op de populaire toer. En dat is een kleine revolutie in de Nederlandse tv-wereld. Een tijd geleden zei Peter Brusse in een interview over zijn aanpak: „Het moet betrekking hebben op mensen. Het moet ze raken. Ik vind datje op een dag heel goed met het weer kunt openen. Daar zit iedereen toch mee als het bijvoorbeeld beestachtig weer buiten is". Het slaafs volgen van de agenda, van de vaste vergaderingen in Den Haag en andere bijeenkomsten van hoge heren, daar wil Brusse van af. Het nieuws moet meer van de straat gehaald worden, vindt de man die nu bijna twee j aar aan het roer van het Journaal staat. Tussen de toespraken van Reagan en Lubbers komen nu uitgebreid omgewaaide bomen of rijen auto's in de mist in beeld. Regeringsplannen met ziekenhuizen worden toegelicht met filmpjes die tussen de bedden zijn gemaakt. Regelmatig komen er losse, luchtige onderwerpjes aan bod, die geen hard nieuws bevatten, maar voor enige rust zorgen na het gebulder van het wereldgebeuren. Er is duidelijk meer cultuur in het Journaal gekomen: premières van toneel of opera, een gesprekje met de winnaar van twee literaire prijzen (A.F.Th, van der Heyden). De toon is wat losser, ook van Noortje van Oostveen, en in de studio worden korte interviews gehouden. Menselijker en persoonlijker wil Peter Brusse de presentatie hebben. Maartje van Weegen IS het Journaal van half zes en ze werd daarvoor deze week door Sonja Barend uitgebreid gehuldigd. Fred Emmer wordt het Journaal van zeven uur. Ook de Journaals van acht uur en half elf krijgen een eigen deel redactie en een eigen karakter. Geen herkauwen van beelden, maar iets nieuws. Half elf zal waarschijnlijk wat serieuzer worden dan acht uur, als het hele gezin kijkt. De nieuwe aanpak verdient het voordeel van de twijfel. Het gevaar van vervlakking, van te veel show, is niet denkbeeldig. Binnen de Journaalredactie (100 man) wordt al gemord dat het allemaal te populair wordt. Ondertussen zie je dat de actualiteiten-rubrieken het ook zoeken in korte onderwerpen en veel afwisseling en, deels wegens geldgebrek, het spitten en onthullen achterwege laten. Als de vrolijke nieuws-show formule de tv gaat beheersen, is dat een verarming. Maar laten we het 'nieuwe' journaal even vergelijken met de 'gesproken staatscourant' van een paar jaar geleden. Een droeve nieuwslezer -Fred Emmer, Frits Thors, vul maar in- las de wereldrampen voor van een briefje dat in Hilversum bulletin werd genoemd en op het bureau zag je dat bulletin ook duidelijk liggen. De wereld in zware woorden, de droge feiten in grijze verpakking. Je viel in slaap voor Loekie kwam of was zo gedeprimeerd geraakt dat je verder die avond niet meer durfde kijken. Willen wij die tijd terug? Het Brusse-Journaal mag blijven, maar we zullen elke avond controleren of men niet te ver doorslaat in de richting van nieuwsloze verstrooing. Door Jan Koesen HILVERSUM - Vanavond, op het onmogelijke uur van tien voor elf, vertoont de NCRV een programma dat wel geen hond zal trekken, maar dat toch heel aanlok kelijk is. De omroep brengt dan bijna anderhalf uur een reeks mini-interviews met de 13 winnaars van de Edi son Klassiek 1986, gefilmd tijdens repetities. Kunst in hemdsmouwen dus. Regisseur Ruud Keurs heeft er heel boeiende tele visie van gemaakt, wel we tende dat het paarlen voor de zwijnen is. Hij laat de kunstenaars kort aan het woord, vraagt hen wat over het belang van de Eerste Noot, laat zijn camera door de repetitie-ruimte zwerven en brengt voorts enkele, vaak geestige shots van de stad of het dorp waar de musicus aan het repeteren is. Geen duffe, plechtige beelden dus; geen verheven gedoe met een a-prioristi- sche brok in de keel; geen gemekker over ethos en cul tuur. Maar muziek en mu- ziekmakers. En zo hoort het. Dus zien we de cellist Yo Yo Ma die met Elgar vecht, geholpen door het London Symphony Orchestra. Dan treedt het duo Murray Pera- hia en Radu Lupu aan, grootmeesters op het klavier die elkaar vierhandig ge vonden hebben in Mozart en Schubert. De hemelse stemmen van The Hilliard Ensemble (ge noemd naar een schilder; ja zeker, klassieke musici hou den ook wel eens van een lolletje) stijgen voorts op vanaf het Finse platteland. Zij zingen motetten en chan sons, vooral van Orlando di Lasso, De zes suites van Bach voor cello solo worden door Heinrich Schiff van nieuwe betekenis voorzien en datzelfde doet de Finse zanger Tom Krause die de liederen van Sibelius zingt. Dit is een heel leuke passage Bernard Haitink, een van de Edison-winnaars. foto ncrv in de dokumentaire. Krause staat tegenover zijn pianist in het decor van een Finse tweede woning en beide he ren zingen tegen elkaar op. Vanmorgen, zegt Krausë ontroerd, heb ik die Eerste Noot volmaakt gezongen. Dan kan de rest niet meer stuk. Het Amsterdam Loeke Stardust Quartet bespeelt met zijn vieren 35 verschil lende blokfluiten die op Sweelinck gericht staan. Ook deze heren zien kunst niet op een troon, want ze zijn ook verantwoordelijk geweest voor de tune van de Ster-Star Loeki (vandaar de naam, 'Stardust' is gekozen omdat dat lekker modern klinkt.) die allemaal weten waar ze Birgit Nilsson zingt niet meer. Maar haar 'Frau ohne Schatten' van Richard Strauss met de op haar ge sneden dirigent Karl Böhm is onvergetelijk en de dame kan er ook leuk over vertel len. Dan komt de eerste diri gent op het scherm: Christ opher Hogwood met zijn Academy of Ancient Music. Een heel bescheiden man die zegt dat een dirigent zich niet op de voorgrond moet dringen. En zijn collega Ber nard Haitink stelt zich even bescheiden op. Tussen de be drijven van Bruckners derde symfonie door verge lijkt de Nederlandse win naar zich en zijn ensemble met een grtoep trekvogels naar toe gaan, al vliegt er maar een voorop. Hebben ze dat soms afgesproken? vraag Haitink. Dirigent vier, Claudio Ab- bado is in Wenen door Keers' camera gepakt, wer kende met het Chamber Or chestra of Europe aan Schu berts 2de symfonie. De Ita liaan Riccardo Muti staan aanvankelijk schuchter te gen de zuilen van de Scala in Milaan en mompelt wat. Dan staat hij met zijn stokje om 'La Forza del Destino' van Verdi met de spitsen Placido Domingo en Mirella Tremi te attaqueren. En Riccardo is verandert van Saulus in Paulus maar dan omgekeerd. De muziek zin dert door zijn lijf en komt er in schokkende gebaren uit. Zoiets zou ik wel eens in de herhaling in slow motion willen zien. Dan zegt de diri gent met die onthutsende eerlijkheid van de waarlijk grote dat een dirigent niet door gymnastiek moet op vallen, door bijvoorbeeld met de ene hand zestien en met de andere vijftien sla gen aan te geven, „want een goede verkeerspolitieman kan dat altijd beter." Als laatste winnaar treedt John Eliot Gardiner naar voren met de zangeres Caro lyn Watkinson repeterend met het Monteverdi Choir in Rouen. Ook Gardiner is een bescheiden man die muzi kale integriteit hoog in zijn banier heeft staan. Op 9 december zenden de tv en de radio (NCRV) het concert uit dat op 29 oktober in De Doelen te Rotterdam werd opgenomen. Ook dit zal iets bijzonders worden. De artiesten zijn hier het Loeki Quartet, het Rotter dams Philharmonisch Or kest o.l.v. James Conlon met zang van de eerder ge noemde Carolyn Watkinson en Shlomo Mintz (die met zijn viool vorig jaar een Edi son won).

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 29